Þjóðviljinn - 10.12.1938, Blaðsíða 2

l&ug»rdagurinn 10. des. 1938.
P J © ö V I . JU J I % N
I^QmiiNN
Otgefandi:
SameiniBgarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurin* —
Ritstjórar:
Eiuar Olgeirsso*.
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Rttatjórnarshrifstofur: Hrerfis-
gOtu 4 (3. hœð), símí 2270.
Afgreiösla- og auglýsingaskrif-
stofa Austurstræti 12 (I. hæð),
simi 2184.
Áskriftargjöld á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2.00
Anaarsstaðar á Iandinu kr. 1.50.
I lausastílu 10 aura eintakið.
Vikingsprent, Hverfisgötu 4,
Simi 2864.
1296 afvínmileys-
íngjar
Atvinnuleysi er nú hið mesta,
tem þekkist í sögu Reykjavík-
lurbæjar. í fyrradag voru skráð
ír atvinnuleysingjar ejckí færri
ien 1296, og af þessutn fjöl-
menna hóp hafa aðeins 270
menn afvinnubótavinnu. Víð
þetta bætjst syo, að sú tala hef-
Hr aðeir.s varað í tvo daga.
Frami til 8. desember voru þeir
aðeins 190 að undanteknum
fáum1 dögum er 240 rnerui nutu
atvinnúbótavínnunnar,
Hinir 1026 að tölu hafa ekk-
ert að gera, og atvinnuleysið
leggst yfir verkalyð bæjarins
eins og blýþung mara. Bæjar-
stjórnaríhaldið svarar kröfum
verkamanna ár eftir ár með vífi-
lengjum einum saman í stað
xaunhæfra átaka. Og eftjr því
sem att'innnleysið vex, fækkaf
þeim sem fá atvínmibóþivjnnu.
sama tímai í fyrra voru t. d.
Hendirík S. Ottóssom
Vidsjá Þjóðvííjans 19. 12. '38
í
'450 menn í atvinnubótavinnu,
nú aðeins 270. Sama máli gegn-
ir um ríkisstjórnina. Hún lætur
sig þessi mál litlu skipta og er
furðu ófundvís á nokkurt það
ráð -er að gagni má kbma. Síð-
iistu afrek hfcnnar á þessu sviði
mun þó Vera að taka þá ákvörð-
un að gera ekkert, og neita að
fjölga í atvinnubótavinnunni
með öllu.
Síðasti Dagsbrúnarfundur
krafðist þess, að fjölgað yrði í
atvinnubótavinnunni upp í 390
frá 8. des.ember og svo bætt
við 75 mönnum þann 15. Ríki
^ þær hafa ekki viljað koma
tengra til rttofs lágmarks-
lcröfur verkaíýésiHS, en pað, að
enn vantar 120 menn til þess
orðið sé við þeim. Atvinnuleys-
isnefnd Dagsbrúnar fór á fund
bæjarráðs í gær, og bar fram gþjrast
fyrri kröfur félagsins og kr1
ist þess að þær yrðu tek f,|
greina. Hét bæjarráð ^ fjölga
umi 75 manns næ^,, fjinnitmiag
í trausti þess^ ríkisstjórnin
fjölgaði í sanna hlutfalli.
Sepj,i liður að jólum og b-org-
ar.ar*ur nefna þá daga hátíð
-'ljösanna. Verzlanir auglýsa í
gríð og ergi lystilegan jóla-
varning. Á sama tíma eru um
þrettán hundruð Reykvíkingar
atvinnulausir að öðru en at-
vinnubótavinnu. Á framfæri sínu
hafa þeir ekki færri en 3—4
þúsundir manna til viðbótar við
tölu atvinnuleysingja. Á sama
tíma er Rafmagnsveitan aðund-
irbúa hátíð ljósanna á heimil-
um atvinnulausra verkamanna,
með því að Ioka fyrir rafmagn-
ið. Á sama tíma minnist það
blað, sem kennir sig við alþýð-
una ekki á atvinnuleysi til ann-
ars, en að fyrirskipa verkamönn
um að „SEGJA NEI“ viðkröf-
um um auknar atvinnubætur.
Verkalýðurinn verður að beita
mætti samtaka sinna til þess að
knýja fram auknar atvinnubæt-
Frelsisbaráttu Qyðinga lauk
eins og kunnugt er með fullum
ósigri þeirra (70 e. Kr.). Róm-
Verski’ hershöfðinginn Títus
gereyddi Jerúsalem eftir að öllu
fémætu hafði verið rænt. Yfir
milljón Qyðinga lét lífið í upp-
reisninni. Ríki þeirra, ein merk-
asta menningarstöð fiornaldar-
innar, leið undir lok. Þjóðin
tvístraðist í allar áttir. Flestir
flýðu land, en aðrir voru seldir
mansali til fjærlægra þjóða.
Einna flestir leituðu til land-
anna sunnan við Miðjarðarhaf,
Egiptalands, Trípolis og Mar-
okkó. Margir fundu griðastað
í Grikklandi og Róm. Sumír
klomust jafnvel alla leið tiISpán-
ar. í öllum þessum löndum
mynduðust blómlegir söfnuðir,
því sameiginleg tunga og trúar-
brögð tengdu þessa úilaga sam- ,
an. Dugnaður þeirra og sam-
heldni en einkum þó hinir víð-
frægu skólar skipuðu þeim
framarlega í þeim Iöndúm, er
þeir settust að,
Áldir liðu. Draumar Gyðing-
anna um endurheimt gamla
landsins rættust ekki. En þeir
héldu fast við trú sína og helgi-
siði. Söfnuðurnir uxu og döfn-
uðu og fyrstu aldirnar gekk allt
vel. Heiðnir menn, einkum þeir,
sem gegnsýrðir voru af trúar-
legU umburðarlyndi grísk-róm-
verskrar menningar, virtu að
rnaklegleikUm þessa framtaks-
sömu gesti, en sú kiom tíðin, að
„um suðurheim kristnín var
gengin' í garð“. Þá var úti um
friðinn. Keisurunum í Mikla-
garði veittist ekki erfjtt uð
kristna hina heiðnu þegna sína
— þéini var nokkuð sama hver
guðinn var, en Gyðingarnir
voru ekki jafn ginnkeyptir við
hinum nýja sið. Abraham fior-
faðir þeirra hafði gert sáttmála
við hinn „eina sanna guð“ og
þann sáttmála vildu þeir halda.
Allar tilraunir kirkjunnar mis-
heppnuðust. Fyrst Gyðingarnir
viidu ekki kaypa sév ?ilíía sa,u''
hjálp kaþólsku. kirkjunnar með
góðu, áttu þeir nú að verða
hennar <i3r.]ótalldi með iI.Va.
Allra. ífteðala var neytt aí að
>ý*«im.venda“ þeimj en. sárafáit
Á Spáni stóð- hagiif Gyðinga
með einna mestum blóma. Þeir
stunduðu þar arðberandi at-
vinnuvegi og kenndu þjóðinm
af þekkingu sinni og reyn'slu.
Samband þeirra við hina
dreifðu trúbræður um allan hinn
gamla heim kom þeim að góðu
haldi. Vestgotarnir, sem ekki
voru sérlega verzlunarfróðir
létu þá annast viðskipti ríkisins
við önnur lönd, enda launaði
Alarik II. konungur þeim með
fullkomnu jafnrétti við aðra
þegna sína í hinni miklu lögbók
ur. Hann á sinn siðfræðilega
og lagalega rétt til þess, sem
ekki verður véfengdur. Ríki og
bær geta aflað fjár ef þau vilja
taka það, þar sem það er fyrir
hendi og bærinn getur engum
skinrökum komið við, er rétt-
læta að lokfað sé fyrir rafmagn
hjá fátæklingum, meðan fram-
leitt er yfirfljótanlega nóg af
því, og sem annars yrði ekki
notað.
Spánar, sem út kom árið 506.
(Lex Romana Visigothorum).
En sá friður ,sem Alarik veitti,
átti ekki langa framtíð fyrirsér.
Kirkjan, sem smámsaman hafði
náð miklum áhrifum, neyddi
valdhafana til að skerða réttindi
Gyðinga. Lærðir og leikir valds-
menn vildu gjarna sölsa undir
sig eignir þeirra. Á kirkjufingi
í Tbledo, sem haldið var af
Ervig konungi árið 681, voru
samþykkt kúgunarlög gegn
Gyðingum, sem í 28 greinum
skipuðu öllum að skírast, sem
vildu búa áframl í landinu. Þeir,
sem ekki vildu krjúpa fyrir
klerkavaldinu skyldu hafa sig
brott, eða láta lífið. Kaþólsku
kirkjunni var selt sjálfdæini í
þessum málum. Með dæmafárri
seiglu strgittust Gyðingarnir við
Þeir létu margir hverir skírast,
gn héldp & laun fast við trú
sína og hdgisiði, Þeir kómu
saman í kjöliurum og hellum
á næturþeli til trúariðkana, en
ef upp komst voru þeir vægð-
arlaust afhentir böðlinum.
Árið 711 varð mikil breyting
á högum Gyðinga á Spáni, er
•Tar-ek foringi Máranna frá Norð
ur-Afríku hélt liði sínuyfirGib-
raltarsund og eftir skamma
stund var allur Pyreneaskaginn
á valdi Máranna. Eitt hið fyrsta
er hinir nýju sigurvegarar
gerðu, var að lýsa fullklomnu
trúfrelsi fyrir alla þegna sína
og skyldi allir jafn réttháir,
Gyðingar, kristnir og Múham-
medstrúarmenn. Hófst nú hin
mikla blómaöld Spánar undir
stjórn Máranna. Ríki þeirravarð
miðstöð vísinda lista allrar
- ■. - ‘ ©
Evrópu. Gyðingaf áitíí drjúgari '
þátt í að gérá garðinn frægan,
en kristnír menn sízt. Hin þröng
sýna kirkja þeirra var mótfallin
öllum vísindum, þau voru að-
eins djöfulsins vélabrögð.
í Gallíu (Frakklandi) höfðu
margir Gyðingar sezt að, en
þeir höfðu flúið þangað frá ítal-
íu fyrir ofsóknum Hadri%iis
keisata. Þe;j{ti vegnaði þar vel
TTieð^n landíö var ókristnað, en
þegar Chlodvig I. konung^ar
(483—511) lögtók kristíia. trú,
Var friðurinn úti. Kirk'an ákvað
að útrýma öllúfii ViWutrúarmömi
um> og gekk laý) því með oddi
og egg. I Rí fór eins og annars-
staðar, íteiðnir menn hirtu ekki
að lata lífið fyrir guði sína,
'én Gyðingar neituðu að ganga
af trúnni. Eftir að Márarnir
höfðu lagt Spán undir sig, flýðu
margir þangað, en ofsóknunum
linnti ekki fyrr en hinn víðsýni
þjóðhöfðingi, Karlamagnús var
krýndur til keisara. Hann tók
Gyðingana undir vernd sína
(um! 800 e. Kr.) og veitti þeim
atvinnu- og trúfrelsi. Þeir sett-
ust að víðsvegar í ríki hans.
Þá settust fyrstu Gyðingarnir
að í Suður-Þýzkalandi og af-
komendur þeirra hafa búið þar
síðan (m. ö. o. tæpri öld leng-
ur en íslendingar hafa byggt
þetta Iand).
Um nokkurt skeið var Gyð-
ingunum tryggður friður í Ev-
rópu, enda áttu margir þeirra
drjúgan þátt í framförum og
vísindum þeirra tíma. Jafnvel
hinir kristnu smákongar áNorð
ur-Spáni sáu hag sinn í því að
kalla Gyðinga til að skipuleggja
ríki sín, einkum eftir að þeir
tóku að herja á hina voidugu
nágranna að sunnan, Márana,
en eftir 1000 tók ríki þeirra
að hnigna.
I lok 11. aldar gerðust þeir
atburðir í Evrópu, sem breyttu
til hins verra hag Gyðinga,
nefnilega krossferðirnar. Valda-
gírugir þjóðhöfðingjar og léns-
menn þeirra hugðust í samráði
við páfakirkjuna að auka veg
sínn og eignir. Til þess að hylja
þenna tilgang sinn iog slá ryki
í augu fáfróðum almúga, var
boðað til krossferðar gegn Mú-
hammedstrúarmönnum, sem
náð höfðu Gyðingalandi hinu
forna og þar með Jerúsalem
og „gröf Krists(!!)“ á sitt vald.
Á kirkjuþingunum í Clermont
og Piacenza (1905) boðaði Ur-
ban II. páfi heilagt stríð gegn
andstæðingum hins páfalega
kristindóms. Prédikarar voru
sendir út um lönd til að æsa
lýðinn upp til knossferða. Vor-
ið 1096 komu fyrgtu krossferða-
postularmV til ÞýzkaiaJids, Eitt
fyrsta verk þeirra var að Víkja
eftirtekt manna á því, að gott
tækifæri til æfinga hermennsk'U
og hreysti væri að ráða niður-
lögum afkiomenda þeirra manna
sem krossfest höfðu JesúKrist.
Organdi brauzt skríllinn ínn
í borgir þær, sem Gyðingar
höfðu tekið sér bólfestu í og
rændi og myrti vægðarlaust.
Fyrst var förinni heitið til
Worms. Þeir, sem undankomu
var auðið, leituðu hælis íþorp-
um og skógum í nágrenninu,
en þeir, sem eftir voru, 800
manns, voru pyntaðir til dauða.
Frá Worms héldu krossfararnir
til Mainz. Biskupinn reyndi að
leyna Gyðingum í höll sinni,
en hún var tekin með áhlaupi
og 1300 manns létu þar lífið.
í Metz, sem þá var miðstöð
menningarlífs Gyðinganna
þýzku, var öllum útrýmt, sem
ekki komust undan á flótta. Á
sama hátt fór öllum öðr-
um borgum Suður- og Vestur-
Þýzkalands. Ekki farnaðist Gyð-
ingum, í Frakklandi betur. Sam-
vizkulausir postular krossferð-
anna héldu þar bæ frá bæ og
hvöttu menn til.að hefna „blóðs
ins sem flaut á Golgata“.
Þegar Eugenius III. páfi boð-
aði 2. krossferðina (1146), var
öllum þeim er skulduðu Gyð-
ingum fé, boðuð skuldalausn,
ef þeir létu innritast til farar-
innar. Vígorð kirkjunnar gagn-
vart Gyðingum var þá skírn
eða líflát.
3. krossferðin (1189—1193)
kóm harðast niður á enskum
Gyðingum, en þeir höfðu til
þessa verið látnir í friði að
mestu leyti. Aftur á móti tók
Friðrlk Barbarossa keisarj
þýzka Gyðinga undir vernd sína
Að vísu urðu þeir að greiða
of fjár fyrir, en þóttust þó
hóípnír.
Ofsóknír ‘þær, sem Gyðingar
höfðu orðið fyrir til þessa, en
ég hefi aðeins nefnt fá dæmi,
voru þó hreinastiv barnaleikur
hjá því, sem nQ tók við. Lok
miðaldanna rr.arka einna blóð-
ugust spor ( sögu þessarar ó-
hamingju'-jömu pjóðar. Þá
keyrði svo ,urn þverbak, að
mený4 hryllir við.
' Hendrik I. S. Qttóson.
Annf þú sjálfsfædí
íslands?
pá áttu líka að eiga einhverj*
fegurstu ljóðabókina, sem ort
hetur verið um frelsisbaráttH
Islendinga frá upphafi.
Hrímhvíta
móðír
leftir Jóhannes úr Kötlum.
Þessi söguljóð um Einar
Þveræing, dauða Snorra Sturlu-
sionar, hefndina eftir Jón Ara-
son, Skúla fógeta, Jónas Hall-
grímsson, Jón Sigurðsson,
Skúla Thoroddsen, Stephan G.
Stefánsson, „þegnar þagnarinn-
ar“ o. fl. — eiga að vera til á
hverju íslenzku heimili.
Kostar 8,00 kr. í bandi og
6,00 krónur heft. Félag-
ar í Mál og Menning fá
hana á 6,80, og 5,10 í
Bókaverelunfn
Laugaveg 38. Sími 5055.
P rentmy n d astofa n
LEIFTUR
byr til 1. fiökk'C'prent-
myndir fyrir iægsta vérð.
Hnfn. 17. Simi 5379.
Kenni dans
f eínfcaftimum
Sigitðir Goðmnidss.
RvkfraKkar
kl.
Laugaveg 11.
Sími 4278.
7-8, sírni 2198, og eftir kl
8 sími 1707.
karlmanna með 10°/«
slætti til 15. þ. m,
VESTA
Laugaveg 40, sími 4197'.
af-
um
23..
Sími 4275.
að Reykjum í Olfusi fekur iíl starfa
i. aprfl naestkomandh
Námstími skólains verður 2 ár. Námið vercur bæði verklegt
og bóklegt.
Kenndar verða allar venjulegar námsgreiinar varðandi garð-
yrkju. — Stúlkum verður auk þess kennd matreiðsla græn-
metis.
Skóíiinn veitir nemendum sínum ók-eypis kennslu, fæði og
húsnæði, en þeir skulu sjálfir sjá sér fyrir sængiurfatnaðí og
kennshibókum.
Vætntanlegir umsækjendur eru beðnir að senda umsóknir
sínar sem fyrst. Læknisvotfiorð, skírnarvottorð og upplýsingar
um undirbútningsmenntún umsækjanda, verkléga og bóklega,
skulu fylgja umsókninni.
Umsóknir sendist forstöðumanni skólans, Unnsteini ólafs-
syní, Túngötu 31, Reykjavfk. Hann veitir og allar upplýsing-
ar um skólann. Sjmi 1655.
Þið, sem eigið vini eða ætt-
ingja í sveit eða annarsstaðar
úti á landi ættuð að sendaþeim
eitthvað af hinum ágætu brauð-
okkar.
Basar
Sscldais- Mcsðrafélag-
ið su í i 11 i
dcs, kL 4 h. í
Mafnaifsír. 21 (uppí)
Matfgís* ódýirfir og
góðitf finftissítf.
Easarnefndíc
Kaupum flöskur, stórar
smáar, whiskypela, glös og
bóndósir. — Flöskubúðh1
Bergstaðastræti 10. Sími 5395
Sækjum heim. — Opi@ 1—