Þjóðviljinn - 18.12.1938, Blaðsíða 2

Sunnudaginn 18. des. 1938.
PJOÐVILJINN
Tvar sk
Ingibjörg Bcncdibfsdóffíy;
Frá aidal til Aðalstrœtis
Ljóðmælí
áldkonnr
Rósa B. Blöndalss
EaíSið er lelknr
Skáldsaga. Rvífe 1938,
IIIÚÐVIUINH
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn —
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson.
Sigfús A. Sigurhiartarson.
Ritstjómarskrifstofur: Hverfis-
götu 4 (3. hæð), sími 2270.
Afgreiðslu- og auglýsingaskrif-
stofa Austurstræti 12 (1. hæð),
sími 2184.
Áskriftargjöld á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,50.
1 lausasölu 10 aura eintakið.
Víkingsprent h. f. Hverfisgötu 4.
Sími 2864.
Batráfían víð af~
víssntsleysið og
ncyðína.
Pegar jólin nálgast man auð-
valdið venjulega eftir því, að
fátækt og neyð sé til. Þess á
milli „gleymira það því.
Nú fara í fíönd jól, sem fyrir
fjölda verkamannaheimila verða
hin erfiðustu um langan tíma.
Hundruð manna hafa enga at-
vinnu haft um 3ja mánaða skeið,
nema ef til vill eina „törn“ í
atvinnubótavinnunni. — Og það
ler vitanlegt að þetta neyðará-
stand heldur áfram að versna,
nema verkalýðurinn láti -enn
betur til sín taka.
Hvenær var ákvarðað hve at-
vinnubótavinnan yrði mikil um
þetta leyti? Pað var gert á Al-
þingi 1937 og í bæjarstjórn
Reykjavíkur í desember 1937.
Og hver var afstaða flokkanna
þá? Á Alþingi sameinuðust í-
haldið Framsókn og Skjald-
borgin um að drepa tillögur
kbmmúnista, núverandi þing-
manna Sósíalistaflokksins, um
aukningu atvinnubótavinnunnar,
Og í bæjarstjórninni fóru til-
lögur okkar sömu leiðina.
Nú hefur tekist fyrir harð-
fylgi Dagsbrúnar og annarra
verklýðsfélaga að knýja fram |
nokkru meiri atvinnubótavinnu
ien áætluð var á fjárlögum og
fjárhagsáætlun, — en þó er vit-
anlega langt frá því að þar með
sé bætt úr atvinnuleysinu. All-
ar kröfur verklýðsfélaganna um
byggingavinnuna, skipasmíðina,
viðgerðir á skipum innanlands,
aukningu iðnaðarins eru ófram-
kvæmdar. Afstaða Skjaldborg-
arinnar ,sem nú er með lýð-
skrumi að reyna að breiða yf-
ir svívirðilega framklomu sína
í atvinnuleysismálunum, til þess-
ara baráttumála, hefur verið sú,
að neita að vera með í barátb
unni fyrir þeim (sbr. innflutn-
ing byggingaefnis), reyna að
rægja baráttuna (sbr. níðið um
atvinnuleysisfund félaganna í
K.R.-húsinu), þegja um hana
— og umfram allt kljúfa verka-
lýðinn í baráttunni, en hrópa
bara á ráðherrann. Eina „bar-
átta“ Alþýðusambandsstjórnar-
innar fyrir atvinnu hefur ver-
ið að koma Ásgeiri í Útvegs-
bankann.
Pá hefur það stórum aukið
atvinnuleysið í ár, hvernig í-
haldið sveik hitaveituna, bygg-
ingar skólahúsa o. fl.
En nú fer í hönd samning
Enn ein ljóðabók, ekki stór,
réttar 10 arkir. En kvæðin eru
prentuð á sama hátt og kvæð-
in í gömlu ljóðabókunum, sem
ég las í ungdæmi mínu, Krist-
jáns, Steingríms, Jónasar. Það
er byrjað að prenta efst á síð-
unni og ekki hætt fyrri en kom-
ið er niður úr, nýtt Ijóð byrjar
á sömu síðu og annað endar, ef
rúm leyfir, alveg eins og ljóð-
in séu ekki til þess að flikka
upp á pappírinn, heldur sé
pappírinn til fyrir Ijóðin.
Ég las ljóðin eins og dagbók'
gáfaðrar konu, hún segir ævi-
sögu sína í þessari bók, ekkf
eins og sagan birtist henni nú,
heldur eins og hvert atriði birt-
ist henni á þeim tíma, þegar
það kom fram. Hún er alin upp
í afdal við alvöru lífsbaráttunn-
ar, ieins og hún var fyrir síðustn
aldamót. Fimmtán ára færir hún
æsku sinni kveðjuóðinn, „horfin
lífs míns æskuár“, þá er þeg-
ar kbmið út í alvöru lífsbarátt-
unnar. Hún þráir út í heiminn,
en reynir að yfirvinna þá þrá,
reynir að sætta sig við að fá
henni ekki fullnægt, sezt viðj
rokkinn og biður hann að
söngla sefandi ró yfir huga
sinn:
„Já, suða þú rokkur um
svalkaldan vetur
og svæfðu þá þrá, sern í hjart-
anu býr“.
Hún lætur hugann dvelja við
hetjur sagnanna, sem lesnar
voru á kvöldin í baðstofunni;
heima, kveður um Guðrúnu Ó-
Syífursdóttur, þegar hún er við
þvottinn, Pórður Kárason verð-
ur henni efni í ljóð um hina
barnslegu tryggð.
Al;lt í ieinu er kominn kveðju-
ómur í ljóðin, draumurinn ef
að rætast, hún er að fara út í
heiminn, hún kveður dalinn
sinn,. lækinn með trega. Ogsvo
koma skólaár og skólaljóð,
fögnuður og starf, nýjar hugs-
anir, hún laugar sál sína í Ijóð-
um vökumanna samtíðarinnar.
Við kynnumst vinum hennar og
fjárhagsáætlunar fyrir 1939. —
Par verður ákveðið um atvinn-
una næsta ár. Og þá ríður á
að verkalýðurinn láti til sín
taka. Baráttan íyrir atvinnunni
næsta haust og fyrir næstu jól
fer fram inú milíi jóla og ný-
árs. Pá verður og ákveðið hvort
bærinn ræðst í byggingar í
stórum stíl, eins iog Sósíalista-
flokkurinn mun leggja til.
Verklýðsfélögin mega því
ekki láta atvinnuleysisbaráttuna
niður falla, þó sigur hafi feng-
izt á einu sviði: fjölgun í at-
vinnubótavinnunni. Ö!1 hinverk-
efnin eru óleyst. Um þau og
atvinnu næsta árs verður allur
verkalýðurinn nú að fylkja sér
einhuga og sókndjarfur.
E. O.
Rvík 1938.
kunningjum. Svo líða skólaár-
in. Hún er aftur komin út í
hversdagsleika daglegs lífs. Við
sjáum kunna atburði líða hjá í
tækifærisljóðum. Petta er henn-
ar dagbók, í ljóðum, liprum og
látlausum. Að lokum kemur svo
nýr hljómur í strenginn. Pað
er eins og hún hafi allt í einui
áttað sig á landslaginu, hún eil
kiomin í Aðalstræti, tekur
reyndar ekki þátt í lífinu þar,
en er áhorfandi, fylgist með
því sem fram fer, heyrir hávað-
ann, skynjar straumbrigðin. í
stað hlutlausra minninga kem-
ur saga alþýðukonunnar séð í
þjóðfélagslegu ljósi, í stað lit-
lítilla tækifærissöngva um frels-
isbaráttu konunnar. kemurspá-
mannleg leiðsaga til hins fyrir-
heitna frelsisins lands. Pað eru
síðustu ljóðin hennar, tilkomu-
mestu og be.ztu ljóðin. Pannig
tekur íslenzk alþýðukona því
að kiomast á sextugsaldurinn.,
Ég þakka þér fyrir ljóðin þíri
Ingibjörg. Pau minntu mig á
bréf frá systrum mínum.
Gurmar Benediktsson.
Rósa B. Blöndals hefur áður
gefið út eina kvæðabók, iog birt
cinstök kvæði í blöðúm ogj
tímaritum, án þess að þau hafi
vakið sérstaka eftirtekt. En
með því að serida skáldsögu á
markaðinn hefur hún sýnt að,
hún ætlar sér sess meðal ís-
lenzkra rithöfunda, og eftir
byrjuninni að dæma er líklegt
að hún nái því marki.
„Lífið er leikur“ heitir sag-
an, en sjálf virðist hún sýna
hið gagnstæða. Aðalþráður
sögunnar er ævi tveggja vin-
stúlkna, Laufeyjar og Sólveig-
ar, ier alast upp; í ;nábýíi í sveit,
verða ástfangnar af sama m;ann-
inum, Birgi kennara, hann trú-
Lofast Sólveigu og á með henni
barn, yfirgefur hana og giftist
Laufeyju. Þau lenda í baslij
barnamergð og fátækt, Birgir
leggst í drykkjuskap, Laufey
flyzt á berklahæli og deyr þar.
en ’að henni lifandi tekur Birg-
ir saman við stúlku, sem feng-
in er til að sjá um heimili hans*
og heimtar skilnað af Laufeyju,
en hún neitar.
Efnið er hvorki óvenjulegt né
mikilfenglegt, það er gamla og
síunga sagan um, hvernig „allir
drepa yndi sitt“, hvernig til-
finningar manna sljóvgast og
láta ásjá við núning hversdags-
lífsins. Eins og oftar hjá ung-
um höfundum eru ástamálin lát-
in fylla al'ia íilveruna, og þeini
fórnað öllu öðru. V eikleiki,
skáldsögunnar liggur þó ekki
fyrst og fremst í því að þetta
iefni er valið, heldur í vanmætíií
höfundar til að halda sér við
þetta aðalefni með rökfastri ein-
beittni og sýna lesandanum
þessar þrjár 'aðalpersónur, til-
finningalíf þeirra og árekstra|
nægilega skýrt og trúlega. Um-
gerðin er sveitasagan, sem er
að verða óþolandi afturgeng í
íslenzkum skáldsögum, með,
bændum sínum og búskapartali,
allt of mörgum þýðingarlaus-
um aukapersónum, allar per-
sónulýsingar byrjandi þegar í
barnæsku, meir að segja ástarlíf
foreldranna, æska þeirra, tekin
með, og svo koll af kolli. Pessi
vöntun á takmörkun er mesti
gallinn á skáldsögu Rósu B.
Blöndals, hvað eftir annað er
vakin athygli á persónum, sem
enga þýðingu hafa fyrir gang
sögunnar (Hrafn, Snorri) en að-
alpersónurnar verða þoku-
kenndar, svo að engin þeirra,
verður manni minnisstæð.
En þrátt fyrir augljósa
byrjunarerfiðleika er sagan eft-
irtektarverð, sem upphaf á rit-
höfundarferli. Stíllinn er við-.
asthvar blátt áfram og tilgerð-
arlaus, verður stundum ljóð-
rænn og innilegur. Víða eru
tilþrif í frásögn og mannlýs-
ingum, sem bæta úr brestun-
um. „Lífið er leikur“ -er langt
frá því að vera fyrirmyndar-
skáldsaga, en það er óvenju-
góð byrjandabók, eftir því sem
gerist hér á Iandi og gefur ein-
dregnar vonir um að höfundur
hennar muni með aukinni
reynslu og kúnnáttu í skáld-
sagnagerð geta ritað góðar
skáldsögur. S. G.
JÓL. * i
Fullvel man ég fimmtíu ára ■
sól,
fullvel meira en hálfrar aldar
jól,
man það fyrst, er sviptur
allri sút
sat ég barn með rauðan vasa-i
ldút,
Matth. Joch.
Alla ævina lifum við á jóluW
barnsáranna.
Munið eftir jólasöfnun
Mæðrastyrksnefndarinnar. Tek-
ið á móti gjöfuni í Pingholts-i
stræti 18, sími 4349. Peir sem
kynnu að vilja gefa eitthvað
en eiga óhægt með að sendaí
það, gjöri svo vel og geri við-
Vart í síma 4349, milli kl 4 ogl
7 síðdegis. *
TrúLofun. Nýlega hafa opin-
berað trúlofun sína Aðalheiður,
B. Magnúsdótiir, Sogabletti 8
og Pétur P. Hraundal þílstjóri
frá Urðarbaki í Húmavatnssúsluv
tijónabönd. í gær Voru gefiri
samiain, í hjónaband urigfrú Ástal
Porkelsdóttir og Hilbert Björns
son sjómaður. Heimili þeirrai
er á Laugaveg 55. Ennfremur
vom gefin saman í hjóriaband
í gær, Ellen Severinsen og Ósk4
ar Ingvarsson bílstjóri.
Póstferð verður til Austfjarða)
á þriðjudaginn. .
Gjafir til Mæðrastyrksnefnd-
arinnar: Starfsfólk í ArnarhvolL
30 kr. — Frá Arnheiði Jónsdótt,
ur 20 kr. — Frá H. S. áheit 5Ö
kr. Frá Sláturfél. Sl. 20 kg,
kjöt. — Kærar þakkir.
„Ríki og bylting“ heitir bók
eftir Lenin sem er nýútkomin áj
íslenzku. Bókaútgáfan Heims-
kringla gefur bókina út. Bókin
kbstar kr. 4.00. Þessarar .merkú
bókar verður getið nánar hér
í blaðinu bráðlega.
piorlákur þreytti“ vcrður
sýndur í síðasta sinn í kvöld.;
v
Frá höfninni: Þór kbmj í gær(
úr fiskirannsóknarferð.
Aflasölur: í fyrradag seldu
þessir togarar afla sinn: Arin-
björn hersir í Hull 1408 vættirí
fyrir 910 stpd., Jupite!r í Grims-i
by 1103 vættir fyrir 1250 stpd.,
Garðar í Hull 2372 vættir fyrir
1372 stpd., Vörður seldi afla
sinn, 1887 vættir í Hull í gær.
Hvaða bæknr á að gefa
bSrnnBain á |élnnnm ?
Eínhverjar hínar dtíriöldu cra ívimœlalausf þarr
ódýrasíu ©g bezfsi.
SCglíT —
eftír vínsælasta höfundínn, Jóhannes úr Kötlum.
Verð 2 hrónur.
N cgrcistirákaFtiíir
með hínum frægu teífeníngum Guðm. Thorsteínsson.
Yerð hr. 2,50.
Maifgf býir í fjöllumim,
eftír Ármann Kr. Eínarsson. Verð 1 hróna.
. Æfinfýríð um Mréa höff
shemmtílegasta bóhín fyrír drengí og unglínga.
—- Og svo er þjóðlcgasía og fallegasfa jólabók*
in fyríif börn sem fnlloirðna:
effír ívú Theodórn Thoroddsen — allar fsuíurnar
hennatr — msð feifcníng'íim effítf Guém, Thor-
sfeánsson og Síg, Thotfoddsen. — Vetfð 4 htrónnr,
Kemm úi á inorgim.
Félagar í Málí og menníngu fá 15°j0 afsíátt.
BókaverzL Heimskrftiioln
Laugaveg 38. Símí 5055.
ódýrasíæ bélz árslns.
SÓSÍAUSTAFÉLAG REYKfAVlKUR
heldur fund mánudagínn 19. des. 1938, hl. 8,30 e. h.
í Hafnarstrætí 21 (uppí).
Umdasmí desldarínnar er: Yesíurbær sunnan
Túngötu og Holtsg'ötu, vestan Tjarnar og auh þess
Seltjarnarnes og Kaplashjól.
2, PEILP
heldur fund þríðjudagínn 20. des. 1938, hl. 8,30 í
Haínarstrætí 21 (uppí).
llmdajms deáldarlnnar er: Túngata, Holtsgata,
Míðbær að og með Læhjargöiu og allt þar fyrír
norðan og vesían tíl sjávar,
Þeír félagsmenn. sem eru búsettír í umdæmum
þessara deílda, eru ámínníír um að mæta vel.
DEÍLDARSTJÓRNÍRNAR
Wý bék: BOrnln skrifa. Tilvalin jólagjöf. Fæsi hjá bóksölum.