Þjóðviljinn - 09.03.1939, Blaðsíða 3

mnimitiiiiiimuHinifTUNinniimtmimiMtimi
PJ6PVILJINN
Fimmtudaginn 9 .marz 1939.
Isleazk jarðfræðl
NiSurlag. j
Pað er ráSleysi og tjón að
hagnýla ekki starishæfni og I
starfsviija þessara manna, ef I
því mætti við koma. En hins-
vegar er enginn vafi á því, að -
störf þeirra yrðu að stórmiklu
gagni.
Fyrsta og sjálfsagðasla spor-
ið í þá átt er það, aö koma á
sambandi og samstarfi milli
þessara áhugamanna, einhvers
ltonar félágsskap.
Eg vil leggja til að það verði
gert. Og ég vil mega vona að
þessu verði komiö í i'ram-
kvæmd bráölega. Þessum liugs-
aða félagsskap vil ég gefa
bráðabirgðanafniö Jardfræ'ðafé-
lagið. Mér er þægilegra að nota
eitthvert nain á þessum félags-
skap við framsetning skoðunar
minnar á hlutverki hans.
(Nafnið er auðvitað aukaatriöi,
og þetta nafn færi kannske
betur á félagsskap lærðra
manna í þessum fræðum).
Jarðfræðafélagið er landsfé-
lag, myndað og skipaö af þeim
mönnum, sem telja sér hagræði
aS því aS vera í slíku félagi. í
lögum félagsins er kveSið á um
fyrirkomulag samstarfs Teíags-
manna í stórum dráttum, en -<
stjórn félagsins fyllir svo
smám saman út í þann ramma,
eftir því sem henla þykir og
fengin reynsla gefur tilefni til
þegar þar að kemur. Petta get-
ur orðiS meS ýmsum hætti ,og
skal ég drepa hér á nokkur at-
riði, varSandi starfsháttu fé-
lagsins, sem komiS geta til
greina. og sem ég ætlast til aS
litið verði á sem lauslegt frum-
varp eða bráðabirgSatillögur.
Félagsstjóni fær hverjum fé-
lagsmanni ýtarlegar starfsregl-
ur, sem honurn geta veriS til
leiðbeiningar og stuSnings viS
athuganir og hníga aS því
að samræma starf allra félags-
manna.
MeSal rannsóknarefna væri
þetta:
AS athuga jarSveg og laus
jarSefni, svo sem leir, mó, trjá-
leifar, steingervinga, forskeljar
o. s. frv.
Athuga bergtegundir, safna
sýnishornum af gosbergi
(storkubergi), leirsteini, mó-
bergi, líparíti og öSru fimgrýti
o. fl.
Athuga og gera lýsingu á
uppvarpsstöSvum gamalla og
nýrra gosa, smárra og stórra
og leita aS líkum uppvarps-
stöðva, sém ekki sér fyrir á yf-
irborSi.
Leita uppi og staSselja allar
lieitar og volgar uppsprettur og
leii-vermsl og minjar eftir slík-
ar uppsprettur, sem nú eru
kólnaSar.
Athuga holufylling bergteg-
unda og lausagrjóts og safna
steinefnum (mínerölum).
Mæla þykkt og halla berg-
laga í lagskiplum fjöllum og á-
kvcða áttarstefnu hallans, þar
seni viS verSur komiS.
Athuga veSrunaráhrif á ýms-
um bergtegundum og ákveða
áttarstefnu vendarmerkja.
Gera mælingar á hreyfingu,
vexti og rýmun skriðjökla.
Taka sýnishorn af vatni úr
mineralblönduSum köldum
uppsprettum.
Miklu fleira kemur til greina.
Hér er ekki um tæmandi upp-
talningu að ræða af minni
hendi, heldur aSeins ábending-
ar.
ViS atliuganir hefði hver
rannsakandi til stuðnings
Efflir Péfur Guðmundsson
landabréf heríoringjaráösins
yfir athugunarsvæSiS, ef til eru,
og þyrfti að nota a. m. k. 2 ein-
tök. Á þessi kort ritaði hann
svo allar athuganir, eSa hann
setLi á þau sérstök athugana-
merki, sem liann gerði svo
nánari. grein fyrir í sérstakri
skýrslu eða lýsingu. Samrit af
hverVi skýrslu væru minnst 2.
Annað þeirra sendi hann svo
stjórn félagsins og einnig ann-
aS merkta kortiS, þegar athug-
unum væri lokið í stórum
dráttum.
Eitthvað í þessa átt mætti
hugsa sér verkefni félagsins og
framkvæmd þeirra.
Eg tel engan vafa á því, að
svona félagsskapur gæti oröiS
aS miklu gagni. Hann mundi
skapa samband og samstarf
milli jarSfræðiiSkenda. Hann
mundi verSa þýðingarmikill
milliliður milli þeirra og sér-
fræSinga i jarðfræSi, sem
fengju hinn samansafnaða efni
við til vísindalegrar rannsókn-
ar, enda mætti ætlast til að rík-
iS legði slíkum framhaldsrann-
sóknum riflegan fjárstyrk.
Jafnframt því aS fá félags-
mönnum leiðbeinandi starfs-
reglur ætti félagssijórnin aS
efla þekldngu þeirra á jarS-
fræSiiegum efnum. ÞaS mætti
gera á margan hátt. Æskilég-
ast væri aS félagiS héldi úti
tímariti í þágu starfsemi sinn-
ar, eSa fengi lilutdeild i útgáfu
NáttúrufræSingsins. En jafnvel
þótt það tækist ekki, þá mætti
ætla að þaö hefði ráS á aS senda
út dreifibréf meðal félags-
manna viS og viS, sem hefSi
inni aS halda tilkynningar, leiS-
beiningar og hagnýta fræSslu.
Félagsmenn ættu aðgang að fé-
lagsstjóminni um úrgreiðslu
fyrirspurna um vafaefni og
vandamál. Þeim fyrirspurnum
svaraði svo íélagsstjórnin í
dreifibrél'um eða tækifæris-
blöðum, eí þær væru aímenns
eðlis. Þetla ætti aS mega gera
jafnvel þótt stjórnin væri skip-
uð áhugamönnum einum —
ekki sérfræSingum. Fyrir því
verSur aS gera ráð sem sjálf-
sögSum hlut, aS isérfræðingun-
um myndi ljúft að vera íélags-
stjórninni til aSstoðar í þessu.
Ef þessi fyrirætlun tækist
mundu sennilega margir lugir
manna iast til hagnýtra starfa
í jarSfræðirannsóknum, sem
gæti oröiS til þess, aS meiri ár-
angur fengist af istarfi hvers
eins árs lieldur en fengist gæti
á mörgum árum meS hinum
eldri vinnubrögðum.
Pétur G. Guðmundsson.
Hvar stóð Alþýðubl. í atvinnu-
leysisbaráttunni fyrir jólin?
Sídasta gönuskeíð Skjaldborgairínnar
um atvinnuleysísmálín.
Hefur samvinna komraún,-
ista viö íhaldiö skapaS aukna
atvinnu fyrir verkamenn? spyr
AlþýSublaSiS þann 7. þ. m.
Ætlar þaS þar með að læða
þeirri nýstárlegu hugmynd inn
hjá lesendum sínum aS þaö séu
sósíalistar i samvinnu viS í-
haldiS, sem ráði yíir atvinnu-
bótavinnunni. Ilugmyndin er
of heimskuleg lil þess aS nokk-
ur maSur leggi trúnaS á hana.
HitL er okkur öllum verka-
mönnum ljóst, sem liöfum orS-
iS aS sækja undir högg meS at-
vinnubótavinnu í vetur, hverj-
þaS eru sem hafa barizt
ir
Fyrir dóm-
stóli . .
Framhald af 2. síðu.
vissulega engin rök gegnþess-
ari stefnu, en hún lætur ekki
hjá líða að benda á þá stað-
reynd, að það er glæpur gegn
menningu, mannúðinni og rétt-
lætinu, að frjálslyndir menn
eyða kröftum sínumí í þarflaus-
ar deilur, þegar myrkravöld
nazismans spara hvorki fé né
fyrirhöfn til þess að tortíma
meninngu nútímans.
Við vitum, með fullri vissu,
að skipulagsbundin starfsemi
fer hér fram, sem að því miðar,
að brjóta niður lýðræðið tog
þingræðið, við vitum að til þess
er hugsað að beita vopnavaldi,
við vitum að á bak við þessa
starfsemi stendur erlent stór-
veldi, sem hefur hér í sinni
þjónustu fjölda manna, bæði
íslenzka og erlenda.
Nægja ekki þessar staðreynd-
ir til þess að opna augu rnanna
fyrir því að við þurfum sam-
vinnu og samtök til þessf'
að verja menninguna og
lýðræðið? Sundrung og deilur
verða að víkja og í þess stað
að koma sameining allra só-
síalista, samstarf innan hinna
miklu hagsmuna-ogmenningar-i
samtaka alþýðunnar, verkalýðs-
samtakanna tog samvinnufélag-
anna, án tillits til stjórnmála-
skoðana, og loks samstarf lýð-
ræðisaflanna innan hinna ýmsu
stjórnmálaffokka.
Með slíkri sameiningu og
samstarfi munum við standast
árásir nazismans, sundraðii1
munum við falla.
Hver er sá lýðræðissinni sem1
ekki vill sameiningu og sigur?
Happdrættl Háskóla Islands
Á morgnn ver ðnr dreglð
Á morgun hefur þú ef fll *'íll cígnazf nokktir
þúsund krónur,
Ekkerf fær sá„ sem elnskls frelsfar^
Happdræffíð vex meö hverju árí, því aö
happadisín fer ekkí í mann-
greinarálif.
Ef til víll heímsœkír húnþígá morgun
ef þú erf svo forsjáll að fá þér míða
4
Freistið gæinnnar!
Hjól hamíngfunnar snýsikl. lá morgun.

uiesl og hezt i'yrir okkur í at-
vinnuleysismálunum. Fyrir
jólin þegar barist var fyrir
fjölgun í atvinnubótavinnunni
fékk Alþýðublaöið ágætt tæki-
'færi til að standa við hliS okk-
ar atvinnuleysingjanna og
knýja fram kröfur okkar, með
liinum ágælu samböndum sín-
um yfir til hærri stöSva í þjóS-
félaginu. En livað skeÖur, sjálft
blaÖ alþýSunnar minnist ekk-
ert á þessi mál, frekar en þau
væru ekki til, ekkert, sem héli
atvinnuleysi i þessum bæ. Eng-
in svöng börn og klæÖlitil, sem
þyrfti aS seðja og klæða á þess-
ari gleðinnar hátíð. Og þegar
verkamennirnir undir forustu
Dagsbrúnarstjórnarinnar fóru
á fund forustumanna bæjar og
ríkis, til þess aS fá úrlausn
mála sinna, hvað gei'Su vinir
alþýðunnar þá? steinþögöu og
glottu í laumi, ef þetta skyldi
nú mistakast, til þess að geta
sagt á eftir: Petta var nú ekk-
ert annaS en kommúnistabrölt,
viS vorum ekki meS í þessu.Þá
var ekki von, aÖ vel færi. En
þrátt fyrir þögn AlþýöublaSs-
ins, þrátt fyrir andstöSu þeirra
sem kalla sig AlþýSusamband
og fulltrúaráS verklýSsfélag-
anna, vannst sigur í þessu
máli. Fyrir einhuga samheldni
og örugga íorustu vannst full-
ur sigur. Nokkur hundruð
börn í þessum bæ gengu sadd-
ari til sængur um jóladagana
en annars hefSi orðiS, ef
Skjaldborgin og hennar bar-
átluliö hefði íengið að ráSa.
Þessa skulum viS vera nrinn-
ugir stéttarielagar góöir.
Þegar hin almenna atvinnu-
leysissliráning fór fram um
mánaöamótin jan. febr. minnt-
ist AlþýSublaðiS ekki einu ein-
asta orSi á liana, að þvi undan-
teknu að þaö birti auglýsingar
um hana, sem það auövitað
fékk fulla greiöslu fyrir. ÞaS
heíur veriS venjan sú að Al-
þýðublaSið hefur kvatt menn
tii að sækja vel skráningarnar
til þess að atvinnuleysiS komi
sem gleggst í ljós. Hvers vegna
bregst blaðiS þessari skyldu
sinni. Skyldi það ekki haia
veriS til þess að geta svo sagt
á eftir, þegar búið var aS
fækka í atvinnubótavinnunni:
Þarna sjáiö þiS nú, þelta er allt
bölvuSum sósíalistununi aS
kenna, þaS hefSi veriS eittlivaS
annaS uppi á teningnum ,ef
hann Haraldur eða blessunin
hann St. Stefán hefðu setiS í
ráSherrastóli, þá hefði enginn
þurft að kvarta, allir verið
saddir og sælir.
Annars minnir mig að þaS
væru nú hvorki komma-
skammimar eða Héðinsdótið.
sem sökkli ráðherrafleytunni
undan lionum Haraldi sáluga.
Mig minnir aS það væri Sigur-
jón og Co. í Sjómannafélaginu,
sem átti mikinn þátt í því að
hann fékk þar skjótan dauSa.
En ég er nú bara fávís verka-
maSur og þaö má segja okkur
allan skrattann. AS endingu
vildi ég mælast til þess að næst
þegar AlþýSublaSinu þóknast
að skrifa um málefni okkar at-
vinnuleysingjanna, aS hylja
nekt sína betur, þaS er ekki
heppilegt fyrir ykkur, þegar
úlfshárin gægjast allsstaðar
gegnum sauðargæruna.
Torkillsen, forseti norska
prentarasambándsins skrifaí
greinaflokk í blað sambajndsins;
um ferð til Sovétríkjanna. Tor-
killsen er pieðlimur Verka-
maimaflokksins norska, og hef-
ur fram að þessu verið talinw.
fremur andstæður Sovétríkjun-
um. I greín er hann nefnir:
„Fróðlegasta ferð, sem ég hei
farið“, segir Torkildsen meðal
annars: „Míg dreymdi ekki um
,að bygging hins nýja þjó'ðféla^sí
væri eins langt á veg kom'rn og
ég sá með eigin augum. Sér-
hver heiðarlegur maður hlýtuE
að dást að þeim árangri, semi
þegar er fenginn, jafnt á sviði
iðnaðar, menningar og félags-
mála. Skipulagningin og allíur
andi vinnunnar er aðdáunarverð
ur. Ég get ekki lýst þeim miklu
áhrifum er þetta allt hafði á
mig.
7
rv&rc
ÞaS eru ekki nema fáeinir
dagar siSan AlþýSublaðið tal-
aði um þá dr. Negrin og Del
Vayo, sem fyrirmyndir jafn-
aSarmanna. En í millitíðinni
hefur þaS þó gerst ,aS stjórn
þeirra var steypt frá völdum
og uppgjafarstjórn sett á lagg-
irnar.
**
Ekki er sú stjórn fyr komin
til valda ,en AlþýSublaSið hæl-
ir henni á hvert reipi, og telur
væntanlegar aðgerSir hennar
og uppgjöf það eina sanna og
rétta, og verSur helzt ráðiS af
ritsmíS þessari, aS öll stefna
þeirra Negriris og Del Vayo
hafi miSaS aS því aS auka
þjáningar Spánverja.
*•
Á skammri stund skipast
veður í lofti, má segja um Al-
þýSublaðið. MeSan Negrin og
del Vayo fara meS völd eru
þeir fyrirmyndar jafnaðar-
menn, en strax og þeir liafa
misst þau, verður ekki annað
séð en aS Alþýðubl. telji þá
rétta og slétta þorpara.
♦*
ÞjóSviljinn benti á þaS, að
tæpíega væri það rétt fariS
með hugtök, er Jónas Guð-
mundsson vildi telja sig flokks
bróður dr. Negrins og Del
Vayos. Hinsvegar bendir allt
til þess aS í Besteiro hafi Jón-
as nú loks eignast flokksbróS-
ur á Spáni, bem er aS ein-
hverju getið.
AlþýSublaSiS undrast mest í
gær, aS ÞjóSviljinn og „Man-
chester Guardian” skuli vera á
sama máli um landfræðilega
afstöSu íslands.