Þjóðviljinn - 16.04.1939, Blaðsíða 1

Gerízt
meðlímír í
$ósialisfa~
f lokknum í
IV. ÁKGANGUR
SUNNUDAGUR 16. APRIL 1939.
87. TÖLUBLAÐ
Hvað hefur þú
gerf fíf að
úfbreíða
Þfóðvílfann I
9

kw **
H. Nflssou-Ehle.
fleimsfrægur
erfðafræðingur
kemur hingað til
fyrirlestrahalda
Prófessor II. Nilsson-EhJe. t'or-
stöðomaður tilraunastöðvaniinai'
í Svalöf í Sviþjóð, kemur hingað
í boði Háskóla fslands 1. mai n. k.
Próf. Nilsson-Ehle er einn hinna
allra merkustu núlifandi erfða-
fræðinga og hefur orðið mjög mik-
ið ágengt í jurtakynbótum, svo að
fyrir starf hans hefui- uppskera
af ýmsum .jarðargróðri aukizt og
batnað og fært þjóð hans stór-
kostleg verðmæti.
Próf. Nilsson-Ehle mun flytja
hér nokkra fyrirlestra, og verður
efni þeirra sem hér segir:
1. Sænskar kynbætur á land-
búnaðarjurtum og fjárhagslegur
ávinningur af þeim.
2. Kynbætur á skógar- og á-
vaxtatrjám, einkum fyrir aukn-
ingu á litingafjölda.
3. Ættbrigðarannsóknir á korn-
tegundum, einkum með tilliti til
röntgen-ættbrigða á byggi.
Erindin verða öll flutt í byrjun
wiaímánaðar, og verður aðgangur
heimill almenningi ókgypis, en síð-
ar verður nánar getið um, hvar og
hvenær erindin verða flutt.
r
1

Roosevelt Bandartkíaforsetí bíður þá að gefa yfírlýsíngu
an
um að þeír aetlí ekkí að ráðast á 30 nafngreínd ríkí
Haim býðsf tíl að úfvega þýzkú og ífölsku sfjóraunum yfírlýsíngu frá
hverju hínna 30 fanda um að þau muní ekki ráðasf á ÞýzkaLfeða Ifafiu
LONDON I GÆRKVÖLDI (FÚ)
Roosevelt Bandaríkjaforseti
hefur stigið mjög þýðingarmikið
stjórnmálaskref með því, að hann
hefur sent þeim Hitler og Musso-
lini persónulegt ávarp, þar sem
hann skorar á þá að ráðast ekki
á rúmlega 30 tilgreind ríki. For-
setinn leggur fyrir þá eftirfarandi
spurningu:
„Eruð þér fús til að gefa full-
vissu um það, að vopnaðar her-
sveitir yðar muni ekki hefja árás
á eða innrás í neitt hinna eftir-
töldu sjálfstæðu ríkja: Finnland,
Eistland, Lettland, Lithauen, Sví-
þjóð, Noreg, Danmörku, Holland,
Belgíu, Stóra-Bretland og Elire,
Frakkland, Portugal, Spán, Sviss-
land, Lichtenstein, Luxemburg,
Pólland, Ungverjaland, Rúmeníu,
Júgóslavíu, Sovétríkin, Búlgaríu,
Grikkland, Tyrkland, hin arabisku
ríki Palestínu, Egyptaland og
Iran ?”
Gegn slíkri fullvissu heitir for-
setinn því, að hann skuli taka að
sér hlutverk milligöngumanns og
koma væntanlegu loforði Hitlers
og Mussolinis á framfæri við of-
annefnd ríki. Kveðst hann vera
þess fullviss, að sérhvert þessara
ríkja muni aftur á móti fúslega
gefa þeim Hitler og Mussolini
samskonar loforð um að ráðast
ekki á lönd þeirra.
Ef slík loforð fengjust, segir
Roosevelt í ávarpi sínu, þá myndu
þjóðirnar geta tekið að hefjá
samningagerðir um afvopnun og
afnám viðskiptahaftanna, þannig
að sérhverri þjóð yrði gert auðið
að afla sér þeirra afurða, er henni
naðmr littn þér nær
Jónas Jónsson skrifar grein
í Tímann, í jgiær þar sem hann
er að reyna að sannfæra alþýðu
manna um nauðsyn þesis að hún
herði nú sultarólina að sér sw>
iim muni.
Eftir að hafa í upphafi grein
arinnar ónotast á sinn venju'
lega hátt við atvinnuleysingja
og styrkþega snýr hann sér að
iðnaðinum >og dæmir hann þeg
ar til dauða. nema eins og hann
segir: „*ef þeir sem við hann
vinna skillji siinn vitjunartíma
og hjálpa til að lækka dýrtíð->
ina“. Eins og vænta mátli af
þessum gamla fjandmanni alls
vinnandi fólks. sér hann alla
erfiðleika hins innlenda iðnað--
ar í of háiu kaupgjaldi. Maður
líttu þér nær. Það er að vísu
rétt að iðnaðurinn á hér við erf
iðleika að stríða, en eru það
ekki einmitt gamli maðurinn og
flokkur hans. sem mestan eiga
þáttinn í þeim erfiðleikum, með
ýmsum þeim ráðstöfunum er
þeir hafa komið fram? Er það
með hag iðnaðarins fyrir aug-
>um að fluttar hafa verið inn í
landið vélar, fyrir tugi þúsunda
til að framleiða bær vörur. sem
nægar vélar voru fyrir hendr
áður til að framleiða? Nei, en
í þeim tilfellum, sem þetta hef-
ur verið gert hefur það verið
vegna þessi að í hlut áttu gæð-
ingar Framsóknar, sem síðan
eru látnir fá innflutningsleyfi
langt umfram þau gömlu fyrir-
tæki, sem voru fær um að full-
nægja þörfum landsmanna.
Er Persil-siamíningurinn >og
önnur álíka óþokkaverk til
hagsbóta fyrir innlenda iðnað-
inn?
Nei, þar hafa áreiðanlega
Framhald á 4. síðu.
Roosevclt heldur ræðu.
væru nauðsynlegar til þess að
geta lifað friðsamlegu atvinnulífi.
Bandaríkin kvað hann fús til þess
að taka þátt í öllum slíkum samn-
ingagerðum.
Sfyrjöld í öðrum hcíms-
álfum bítnar lika á
Bandaríkjamönnum.
Um allan heim, segir forsetinn í
ávarpi sínu, lifa milljónir manna
í sífelldum ótta við styrjöld eða
styrjaldir. Bandaríkjamenn eru
meðal þeirra þjóða, sem lifa í slík-
um ótta, og þeir vita, að jafnvel
þó að styrjöld væri bundin við
aðrar heimsálfur eingöngu, myndi’
hún bitna þunglega á þeim og
komandi kynslóð.
Sfundarfríður.
•
Eftir hinn ákafa ótta undanfar-
inna vikna og þar sem nú virðist
að augnablilcsfriður standi fyrir
dyrum, þar sem að minnsta kosti
éngir herir eru ennþá teknir til
bardaga, sýnist vera tilvalið tæki-
færi til þess að gera slíkar ráð-
stafanir, sagði Roosevelt. I áfram-
haldi af þessu sagði forsetinn: Ef
styrjöld brýzt út, mun allur heim-
urinn líða við það. Eg neita að svo
stöddu að trúa því, að heimurinn
leiði yfir sig slíka hörmung.
Stjórnir þjóðanna hafa valdið til
þess að losa þær við þennan voða-
lega ótta ,og þjóðirnar krefjast
þess, að þessu angistartímabili sé
lokið.
Ofbcldísvcrk undanfair-
ínna ára hafa vakið
í©irftry#£ní
Roosevelt kvaðst ætla, að þessi
áskorun sín og fyrirspurn væri nú
tímabær, þar sem þrjár þjóðir
hefðu á undanförnum árum í Ev-
rópu misst sjálfstæði sitt fyrir of-
beldi, þar að auki ein í Afríku og
verulegur hluti Kína væri í hönd-
um innrásarhers. Roosevelt benti
á það, að bæði Hitler og Musso-
lini hefðu hvað eftir annað lýst
yfir því, að þjóðir þeirra óskuðu
ekki ófriðar. Ef þetta er satt,
sagði Roosevelt, sem engin ástæða
er til að efast um, þá á heldur
ekki að verða nein styrjöld. Ávarp
inu lýl-ur Roosevelt með þeim orð-
um, að það sé mögulegt að leysa
öll alþjóðleg vandamál með frið-
samlegum samningum.
Almennt, er talið, að Roosevelt
hafi verið að undirbúa þetta ávarp
sitt í gær, þegar hann saaði í
ræðu sinni, að hann vonaði, að nýi

heimurinn mundi geta hjálpað
hinum gamla, til þess að forða
honum frá eyðileggjandi styrjöld
og að sá tími mundi koma, að ríki
Ameríku fengju sitt þýðingar-
mikla hlutverk að vinna í alþjóða-
málum.
Er Hífler smeykur?
Hitler kom til Múnchen í dag
frá Berchtesgaden, til þess að
ræða ávarp Roosevelts við von
Ribbentrop utanríkismálaráðherra
Áður hafði von Ribbentrop átt
langt símtal við Ciano greifa, ut-
anríkismálaráðherra Italíu.
Almenningur í Þýzkalandi hefur
ekld enn fengið að vita um þetta
ávarp Roosevelts.
Hernaðar-
ráðstöfan-
nm haldið
áfram
LONDÖN I GÆRKV. (FÚ)
Flotamálaráðuneyti Bandaríkj-
anna fyrirskipaði í dag, að mikill
hluti flotans skyldi snúa til
Kyrrahafsins, þó að nýbúið væri
að ákveða flotaæfingar í næsta
mánuði undan Virginíu-ströndum.
Engin ástæða er færð fram opin-
berlega fyxir þessari ráðstöfun,
en svo er litið á, að hún sé bend-
ing frá Roosevelt um friðarvilja
Bandaríkjanna, jafnframt því að
hann sendir þeim Hitler og Musso-
lini ávarpið.
Útlendingar í Frakklandi hafa
stofnað tvö félög til þess að að-
stoða Frakkland, ef til styrjaldar
kæmi. Hefur annað félagið sett
sér það takmark að safna fé, til
þess að gefa franska ríkinu heila
flugvélasveit. Hinn félagsskapur-
inn greiðir fyrir mönnum um að
ganga í franska herþjónustu. Lýst
er yfir því í dag, að fjöldi útlend-
inga, aðallega ítalir og Rúmeníu-
menn beiðist leyfis að verða sjálf-
boðaliðar í her Frakka.

•ý .■••.
Ilersýning í Moskva.
Mússólini heldur ræðu.
(frönsk skopmynd)
LONDON I GÆRK',Ð1 (FÚ).
Miklar stjórnmálaviðræður hafa
í dag farið fram í Moskva, París
og London og hafa þær aðallega
snúizt um þátttöku Sovétríkjanna
í bandalaginu gegn ofbeldinu.
Sendiherrar Sovétríkjanna í Lond-
on og París hafa verið á stöðug-
um fundum í utanríkismálaráðu-
neytum Bretlands og Frakklands.
Sendiherra Bretlands í Moskva
hefur einnig setið á fundum í ut-
anríkisraá laráðuneyti Sovétríkj-
anna og blöð í Moskva hafa í dag
látið í ljósi, að nýr kapítuli kynni
að vera að hefjast í viðskiptum
Mildar pólitískar umræður o;
ollaleggingar fóru fram i Varsjá
gær og átti Beck utanríkismála-
ráðherra tal við sendiherra Bret-
lands, Bandaríkjanna, ítalíu. Rú-
meníu, Júgóslavíu og Hollands.
Frcyja mótmæliif
getigíslðckkun
Fundur var haldinn í Þvotta-
ltvennafélaginu Freyja 13. þ. m.
og hófst með umræðum um geng-
ismálið og var eftirfarandi tillaga
amþykkt í einu hljóði.
„Fundurinn mótmælir harðlega
lögum um gengislækkun og þeirri
skerðingu á rétti verkalýðsfélag-
anna til þess að ákveða kaup sitt
og kjör er í þeim felast”.
Siðan voru rædd félagsmál og
aað því loknu var sezt að kaffi-
drykkju. Skemmtu félagskonur
með upplestri, kveðskap, kvæða-
lestri og söng.
Fundurinn var fjölsóttur og fór
hið bezta fram.