Þjóðviljinn - 16.04.1939, Blaðsíða 2

PJÓÐVILJINN
Sunnudagurinn 16. apríi 1939
þJÓÐVIUINN
Gtgefandi:
Sameiningarflokkur . aiþýðn
— Sósíalistaflokknrinn —
Bitst jórar:
Einar Olgeirsson.
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Bitstjórnarskrifstofor: Hverf-
isgötu 4 (3. hæð), sími 2270.
Afgreiðslu- og auglýsingasknf-
stofa: Austurstræti 12 (1.
hæð) sími 2184.
4skriftargjald á mánuði: .. .
Reykjavík og nágrenni kr.
2,50. Annarsstaðar á landinu
kr. 1,75. 1 lausasölu 10 aura
eintakið.
Víkingsprent h. f. Hverfisgötu
4. Sími 2864.
Vídsfá Þfódviljans 16. 4. '39
Áskell Lðveí
Hermann Nilsson-Ehle
(ónasína og
þíngf resf un — eða
þíngfoí?
F*að má nú telja fullvíst, að
allra næstu daga gerist annað
tveggja, að Jónasína verðimynd
uð og þingi frestað fyrst um
sinn, eða að þing verði rofið
og efnt til kosninga í júní.
Fáum blandast ’hugur um
hvora leiðina ber að fara. Allir
vita, að það er skylda við kjós-
endur að rjúfa þing tafarlaust,
það og það eitt er í samræmi
við anda lýðræðisskipulagsins.
Pað er fróðlegt að athuga
hver sá grundvöllur er, sem
bankaráðsmennirnir, Jónas Jóns
son, Ólafur Thors og St. Jóhann
hyggjast reisa hásæti Jónasínu
Thors á.
Við síðustu kosningar voru
kosnir 30 vinstri menn á þing.
Það var skýlaus og yfirlýstur
vilji kjósenda þeirra að þeir
ynnu sarnan á þingi og styddu
allir í sameiningu vinstri stjórn
er gerði eflingu og endurskipu-
lagningu atvinnulífsins að sínu
aðalmáli, sem byndi enda á hiná<
taumlausu óreiðu, sem átt hefur
sér stað í sambandi við stór-
útgerðina og kæmi þeim at-
vinnuvegi á heilbrigðan grund-
völl.
Með þessar kosningar í bak-
sýn hyggjast nú bankaráðs-
mennirnir að stofna til íhalds-
samvirmu um ríkisstjórn, sem
geri það að sínu fyrsta og
helzta verkefni, að lengja líf-
daga óreiðufyrirtækjanna, sem1
kjósendur heimtuðu að gerð
yrðu upp þegar þeir gengu síð-
ast til kosninga.
Síðan þetta gerðist hefur Jón-
as Jónsíson unnið markvíst að
því með vinnuhjúum sínum að
sundra vinstri öflunum imian
vinstri flokkanna, svo hægri
armar þeirra gætu í rólegheit-i
um fallizt í faðma við sjálf-
an erfða-óvininn, íhaldið.
Ekki verður því neitað, að
Jónasi hefur orðið nokkuð á-
gengt í þessu, enda hafa hjú
hans unnið dyggilega. En þrátt
fyrir það er fullvíst að yfir-
gnæfandi meirihluti hinna ó-
breyttu liðsmanrta í öllum flokk
um er algerlega andvígur sam-
■bræðslustjórn hinna „ábyrgu
flokka“. Þessi staðreynd hefur
margsinnis komið fram á fundn
um innan vébanda allra þessara
flokka.
Einnig þessar staðreyndir eru
virtar að vettugi, þrátt fyrir
þær stendur braskið um Jónas-
ínu í fullum blóma.
Takist bræðingsmönnunum að
mynda stjórn ætla þeir að fresta
þingi fyrst um sinn. Það þýðir
að stjórnin tekur sér það vald
sem þinginu ber um lengri eða
Rétt fyrir síðustu aldamót var
stofnað félag í Svíþjóð til að
annast ræktun á útsæði fyrir
kornyrkju í suðurhluta landsinsl
Félagið hlaut nafnið „Sænska
útsæðisfélagið“ og aðsetui þess
<er í Svalöf á Skáni.
Auðvitað snerist útsÆðisrækb
in fljótt upp í tilraunir til að
fá fram betri stofna að korn-
tegundunum en fyrr þekktust
í Svíþjóð, og þegar erfðafræðin
kom til sögunnar um síðustu
aldamót, var liún tekin til-notk-
unar við kynbæturnar í Svalöf
fyrr en á nokkrum öðrum stað
í veröldinni. Og árangur hinna
vísindalegu kynbóta hefm oið-
ið stórkostlegur. Hveiti var áð-
ur ræktað á 72,000 hekturum
lands í Svíþjóð, en árið 1929
þöktu hveitiekrurnar alls rúm-
lega 230000 hektara lands.
Á sama tíma hefur uppskera-
aukizt úr 10 milljonum tonna
upp í 50 milljónir, eða fimm-
faldazt um leið og landrýmið
þrefaldaðist. Þessa stórfelldu
aukning hveitræktarinnar eiga
Svíar fyrst og fremst að þakka
kynbótum Útsæðisfelagsins í
Svalöf. Auk þess fæst nú 60 af
hundraði meira af hverjum ha.
af hveiti en þá, — um helming-
ur vegna kynbótanna, og þeir
hveitistofnar, sem nú eru rækt-
aðir þar, eru um 40°/'o betri en
um aldamótin, því að síðan þa
hefur Svalöf-stöðin gert sænska
hveitið að frær jafngóðri vöru
og hið ameríska og hið rússn
eska hveiti er.
Svalöfs-sjtöðin hefur bætt
hafra, rúg og bygg í samahlut
falli og hveitið, og nú eru stofn-
ar þessara tegunda frá Svalöf
ræktaðir víða í Évrópu- við betri
orðstír en stofnar landanna |
sjálfra. Til dæmis er meginþorri
hafraakranna í Belgíu og Hol
landi þaktir með hafrastofni frá
Svalöf, og hveiti þaðan er rækt
að víðsvegar í Evrópu.
Auk kynbótanna í Svalöf á
korntegundum hefur verið unn-
ið þar að tilraunum með grös,
belgjurtir, hör, hamp, kartöfl-
ur og margt fleira, og síðus'tu
árin hefur verið sett á stofn
þar stórmerk deild fyrir kyn-
bætur á trjám.
Sænska þjóðin hefur haft svo
mikið gagn af kynbótum vís-
indastofnunarinnar í Sval'öf, að
ekki er auðvelt að reikna það
til fjár. Sænskir hagfræðingar
hafa þó metið gróðann af kyn-
bótunum á korategundunlum
einum á 50—60 milljónir króna
árlega, og er þá ótalinn árang-
urinn af öðrum kynbótum stöðv
arinnar. Sá árlegi gróði er í
raun og veru aðeins vextir af
þeim höfuðstól, sem stöðinhef-
ur skapað, svo að ef höfuðstóll-
inn getur talizt gefa 5% vexti
t er hann yfir 1000 milljónir kr.
Á sama tíma hefur allt opin-
bert reksturfé stöðvarinnar num
ið 5 milljónum króna, svo að
hún skilar nú árlega tíföldum
50 ára styrkveitingum ríkisins
í beinan arð.
Þessan /irangur á stöðin fyrst
.0g fremsit !að þiakka einium
imanni, Herman Nilsson-Ehle,fori
stjóra Útsæðisfélagsins í Svalöf
þar til núi í vor, og prófesS(or í
erfðafræði við háskólann í Lundi
þar til í fyrravor. Hann hefur
(stjórnað meginþorra kjmbóú
anna á gmndvelli vísindannaog
sjálfur fundið ýms þau vísinda-
lögmál, sem kynbæturnar byggj
ast á fyrst og fremst, enda er
hann einn þeirra manna, sem
skapað hafa erfðavísindin, síð
an þau komu fram, á grundvelli
náttúrufræðanna um síðustu
aldamót. Og það er auk þess
bjartsýni hans og áhuga að
þakka, að Svíþjóð á nú marga
beztu vísindamenn heimsins á
sviði er'fðafræðinnar, enda eru
þeir flestir nemendur hans per.
sónulega. 1
Fyrir nokkrum dögum síðan
sagði Nilsson-Ehle mér, að
rektor Háskóla Islands hefði
boðið sér að halda fyrirlestra,
alls fjóra talsins, við Háskólann
í Reykjavík nú í apríl. Hann
lauk störfum sem prófessor í
Lundi í fyrra fyrir aldurs sak-
ir, og núj í byrjun apríl kvaddi
hann forsætið í Útsæðisfélfag-
inu í Svalöf. Fyrsta verk hans
að þessu mikla æfistarfi loknu
er svo fyrirlestraförin til ís-
lands, sem hann hefur langað
til að sjá og kynnast.
Nilssion-Ehle er frægasti fyr-
írlesari, sem komið hefur að
Háskóla íslands, og það er vel
valið, er hann fyrirles fyrstur
manna um erfðavísindin þar.
Án efa mun okkar lélega jarð-
rækt aukast og margfaldast
næstu áratugina á grundvelli
æfistarfs Nilson-Ehles, enda er
sá grundvöliur talinn tryggast-
ur undir jarðrækt flestra landa
Evrópu nú, og þótt víðar væri
leitað. Fyrirlestrar hans við Há-
skólann munu verða merkilegir
eins og allt, sem hann segir og
gerir, og þeir munu fjalla unt
kynbætur byggs og annars1
korns, trjákynbætur, áhrif rönt-
gens á erfðirnar og urn al-
menna erfðafræði. Ef til vill
veitist mönnum erfitt að fylgj-
ast með í nokkrum hlutum fyr-
irlestra hans, ef þeir haía ekk-
ert kynnt sér erfðafræði / áð-
ur, en meginþorri efnisins verð-
ur án efa auðskilið mál fyrir
alla. Hann talar skýrt og vpl
skánsku, sem er vafalaust skilj-
anleg flestum þeim, sem danskt
mál skilja, svo að menn ættu
ekki að láta málið aftra sér frá
að hlusta á þennan hcimsfræga
vísindamann tala um þau fræði,
er mest hafa heillað hugi ts-
Jendinganna í margar aldir, því
að orð hans eru staðreyndir,
sem allir hafa gott af að vita
á þessari öld kynþáttahatursins.
Ef Reykvíkingar fylla fyrir-
lestrasalinn ætíð út úr dyrum hjá
prófessor Nilsson-Ehle og læra
orð hans og smitast af bjart-
sýni hans, er ferð hans til ís-
lands ekki árangurslaus. Og
vonandi verður hún til að opria
augu hinna ráðandi manna í
landinu fyrir því hve gífur-
legt gagn getur >orðið að starf-
semi erfðavísindanna í landi
eins og íslandi.
Lundi, 2. apríl 1939.
Áskell Löve.
cr bófe víðsfeíptalífsíns.
Basar! Basar!
sá sem konur Sósíalistafélags Reykjavíkur halda til ágóða fyr-
ir félagið
verður opnaður bl. 3 i dag' 16» þ. m# í Haíu**
arsiræfí 21 uppí» ■*
KAFFI fæst keypt á staðnum. — Munum má skila í Hafnar-
stræti 21, frá kl. 10—12 f. h. í dag.
Basarnefndin.
Tveggja lampa I RAFMAGNSVIÐGERÐIR
1 ^ og nýlasnir 1 hús
1 „TeleÍBnken '®=söí' s p
útvarpstæki er til sölu með
tækifærisverði.
Upplýsingar á afgreiðslu
Þjóðviljans.
Utbreiðið Þjóðviljann
Jónas Magnússon
lögg. rafvirkjam.
Sími 5184.
VINNUSTOFA á
Vesturgötu 39.
Sækjum, sendum
„Schawartze Korps” blað S. S.-
mannanna þýzku réðist nýlega á
þýzkar húsmæður fyrir að standa
hópum saman fyrir utan dyr verzl
unarhúsanna og bíða eftir því að
fá eitthvað keypt til heimila sinna.
Segir blaðið, að hér sé um mjög'
alvarlegan skort á aga að ræða,
sem geti hait hin verstu áhrif er-
lendis fyrir þýzku þjóðina. Iiinu
ber blaðið ekki á móti, að hart
sé um vörur og að erfitt sé að
afla matar í þriðja ríkinu.
**
Stúdent einn í Ameriku var að
taka embættispróf. Stóð hann sig
vel í munnlega prófinu, en í því
skriflega kunni hann alls ekkert.
Var nú farið að grafast fyrir um
hverju þetta sætti, og kvaðst pilt-
urinn hafa dáleitt kennara sína og
prófdómara. Var. honum þegar
vísað frá skólanum, en samdæg-
urs var honum boðið starf við f jöl-
leikahús.
**
Sagt. er að fyrsta hjúskapar-
auglýsing, sem menn vita til að
að látin hafi verið í blöð hafi
birzt í Englandi árið 1727. Aug-
lýsing þessi birtist í blaði sem hét
„Manchester Weckly”. Það var
kona ein að nafni Helen Morrison,
sem auglýsti eftir manni. En svo
er að sjá, sem auglýsing þessi hafi
þótt hið mesta undur, því að í
næsta blaði eru lesendur fræddir
á því að þessari „ósvífnu konu”
hafi verið refsað að maklegleikum
og að refsingunni lokinni hafi hún
verið flutt í geðveikrahæli.
XX X
Dag nokkurn staðnæmdist
skrautlegur bíll fyrir utan bjálka-
hús, sem Skoti nokkur átti í
Tennesse. Ungur maður, prýðilega
búinn steig út úr bílnum og fór að
tala við Skotann.
— Pabbi, það eru nú liðin 10 ár
síðan þú sendir mig af stað til
þess að kaupa tóbak. Eg tafðist
dálítið, en er nú orðinn fjáður
maður og á meðal annars þennan
bíl.
Skotinn: En ertu með tóbakið?
1 Ástralíu lifir fugl, sem hefur
ákaflega gaman af öllum munum,
sem eru bláir að lit. 1 einu af
hreiðrum hans fundust 178 bláar
tuskur, sem fuglinn hafði náð sér
úr þvotti.
lýðræðið í landinu er fótum
troðið í nafni þingræðisins.
Allar líkur benda til að þessi
leið verði farin, þó heyrzt hafi
síðustu dagana, að miklir erfið
; leikar og þrengingar væru inn-
' an hinna „ábyrgu flokka“ og
að ekki sé með öllu útilokað
að þessar þrengingar leiði til
þess að réttlætið sigri, að deilu
málunum verði áfrýjað til þjóð-
arinnar og kosningar fari fram
skemmri tíma, það þýðir áðí \or.
Ný bók frá Máli og menningn
Anstanvlndar og vestan
eftír Pcarl Bsicb kemur út á morgun. Er það önnur bók Máls o§ menn-
íngar í ár. - Ameríska skáldkonan Pcarl Bucfe fékk Nobelsverðlaun
á síðastliðnu árí, o§ eru bækur hennar þýddar á fjölda tungumála. Á
I íslenzku hefur áður komíð út eftír hana Gotl laud, sem hlotíð hefur
míklar vínsældír.
Austanvíndar og vestan
er ein af fegurstu bókum Pearl Buck.
Mcd því að vcra í Málí og mcnníngu fá mcnn þcssa sögu ásamt
4 bóbum öðrum, fyrír aðcíns 10 fcrónur, í lausasölu kostar
hún 6 krónur óbundín, en 8 krónur ínnbundín
Mál og mcnníng
• Laugavcg 38. Símí 5055
I Ástralíu er ennfremur til
fuglategund ein sem er eitruð.
Heggur hún með nefinu í bráð
sína og spýtir um leið banvænu
eitri inn í sárið eins og sumar
slöngur. Til allrar hamingju eru
fuglar þessir mjög sjaldgæfir.
— Hefurðu sagt pabba þínum,
að ég sé skáld?
— Nei, ég sagði honum, að þú
værir fátækur og skuldugur, svo
þorði ég ekki að segja honum
meira í einu.
SÓSIALISTAFÉL. RVIKUR.
SKRIFSTOFA fclagsíns
cv í Hafnavsfrætí 21
Sími 4824.
Opin alla virka daga frá
kl. 2—7 e. h.
Félagsmenn eru áminntir um að
koma á skrifstofuna og greiðo
gjöld stn.
Þeir félag6tnenn, sem ekki hafa
fengið skírteini geta vitjað
þeirra á skrifstofuna.
STJÓRNIN.