Þjóðviljinn - 12.05.1939, Blaðsíða 3

ÞJÓÐVILJINN '
Föstudagurinn 12. maí 1939.
Hvert stefnir ís-
lenzkt anðvald?
OIl Reykjavik bíður með effírvænfin$u
sumír — sumarfríanna sínna
aðrír — sumarafvínnunnar,
en allra leíðír líggja norður þegar
hraðferðlrnar frð '
B. S. A. hefjast
NHiHiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuniiimiiiiiiitiiiirtiniiiiiiiiitmtmiiiitniuiiimiiiiiHiRiiiiiiiiiuiiiiiw
Bífreíðasföð Akureyrar
hefur það, sem hægt hef-
ur veríð í vetur, haldíð
uppí bílferðum frá Borg-
arnesí og norður----------------------
mnimummimiimmmuiiumm«iiimiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiiiiiimiiiuimNiiiiiiiiiimiiiiimimiiiii
í þessari víku er hægf að komast á
B, S. A.**bilunum alla leið fil Sauðárkróks.
Nú á næsfunní hcfjasf
hir r yinsælu hraðferðir B.S.A.
frá Akranesi og Borgarnesi til Akureyrar.
Bífreíðastöð Akureyrar
Afgreíðsla í Reykjavík á Bífreíðasf. íslands
Simi 1540
Þingvallaierðir
vegarinn opinn
Ferðír alla miðvikuda$af lau$arda$a o$sunnu~
da$a þar fíl daglegar ferðír hefjast.
Steindór
Símar 1580, 1581, 1582, 1583 0$ 1584
Askrifendur Þgóðviljans
scm æfla að hafa búsfaðashípfi tíU
feynní nýja hcimílísfangíð á af~
grcíðsfuna* Símí 2184«
i.
ÞaS er einkenni ungs og heil-
brigSs auSvaldsskipulags, aS
frjáls samkeppni skilar tiltölu-
lega mörgum duglegum hæfi-
leikamönnum til sigurs og
valda. Par stendur heilbrigSi
og vaski maSurinn yfirleitt bet-
ur aS vígi í baráttunni fyrir til-
verunni. í auSvaldsríkinu
enska á 19 .öld sáu menn þessa
svo mörg dæmi, aS auSvelt var
aS fá menn til aS trúa því, aS
baráttan fyrir tilvernnni — hin
frjálsa samkeppni — hefSi gert
apana aS mönnum.
En viS hnignandi auSvalds-
skipulag er þetta mjög á annan
veg. Par er þýlundin vænlegri
til upphefSar en frjálshugur-
inn, lýgin heldur en sannleik-
urinn, lævísi heldur en djörf-
ung, svik í viSskiptum heldur
en drengskapur meS vaskleik
og réttsýni, hrekkvísi fremur
en heiSarleiki. Þar Þykir skuld-
ugur ofláti hæfa betur til æSstu
valda heldur en „skapþungur
skilamaSur”, svikarinn viS mál
staS almennings betur en trú-
leiksmaSurinn. Þar Þvkir
svindliS „sniSugt” og „klókt”,
og skvnsamlegt aS aka seglum
eftir vindi meS takmarkalausri
litilmennsku.Þá er flest, sem ör
lögum ræSur, gert í myrkrinu.
ÞjóSmálum er ráSiS til lykta á
klíkufundum innan luktra dyra
og ÞaS kallaS lýSræSi. í Þingsöl-
unum er mönnum leikiS fram
eins og péSum á taflborSi og
ÞaS kallaS ÞingræSi.
Hvemig er auSvaldsskipulag-
iS á íslandi i dag9 Lr ÞaS ungt
og tiltölulega heilbrigl, eSa
hnignandi og sjúkt? Eru aparn-
ir hér á íslandi aS verSa menn?
ESa em mennirnir aS verSa
aS öpum?
II.
í fyrradag mætti maSur nokk
ur Svafari GuSmundssyni,
bankastjóra Útvegsbankans á
Akureyri, í Austurstræti í Reyk
javik.
— Hvernig gengur annars
meS Skjaldhorgina ykkar Bryn
leifs? spurSi maSurinn.
— Og vel, sagSi Svafar. En
ÞaS gengur illa meS síldar-
bræSslustöðina, sem viS í Út-
vegsbankanum viljum hjálpa
SiglufjarSarbæ til aS reisa.
— Vill stjórnin ekki levfa aS
reisa verksmiSjuna?
— 0, nei, svaraSi Svafar
dræmt. ESa ölln heldur 'er Það
Landsbankinn. Hann vill ekki
leyfa öSrum en Kveldúlfi og
Alliance aS hafa stórar síldar-
verksmSjur. Þau fyrirtæki hafa
nefnilega smáreikninga, sem
Þau Þurfa aS kvitta viS bank-
ann.
HvaS er Skjaldborgin Þeirra
Svafars og Brynleifs?
ÞaS er pólitískur félagsskap-
ur, sem utainfélagsmenn vita
líliS meira um en frímúrara.
Fullyrt er, aS Rrynlcifur sé
sjálfskipaður foringi til fjög-
urra ára og menn halda, aS fc-
lagsskapurinn hafi fasistiska
stefnuskrá. En Þar sem um
leynilegan félagsskap er aS
ræSa, hafa menn ekki get-
aS fært aSra ástæSu fram
fyrir Því en Þá, aS Bryn-
leifur er jafngamall Hitl-
er og á sama afmælisdag. Svo
hafa veriS færS aS Því histor-
isk og metofysisk rök, aS Ak-
ureyri sé íslands Miinchen á
Þvílíkan hátt og Rutherford
hefur sannaS aS íslendingar séu
af ættkvísl Benjamíns og muni
í krafti Þess frelsa heiminn.
En hvaS er Kveldúlfur og
Alliance?
Um Þessi fyrirtæki er allra
bezt aS leita heimilda í Tíman-
um.
Flettum fyrst upp í Tímanum
11. april 1939. Þar stendur fyrst
á blaSi stórum stöfum: Upp-
gjör skuldugra fyrirtækja”.
Undir Þeirri fyrirsögn er frá
Því sagt, aS yfir Þessi fyrirtæki
eigi nú aS setja tvöfalda stjórn,
yfirstjórn og framkvæmda-
stjórn, og eigi Landsbanldnn
aS fá aS hafa fulltrúa í báSum
Þeim stjórnum. „MeS Þessum
ráSstöfunum verSur bönkunum
tryggSur sá ágóSi, sem verSur
af gengislækkuninni”, segir
blaSiS. 4. maí skýrir blaSiS frá
Því, aS Skúli GuSmundsson
eigi aS skipa stjórn Kveldúlfs.
Fyrir tveimur árurn var hann
gerSur eftirlitsmaSur Kveldúlfs.
MeS Þeirri ráSstöfun skyldi
bönkunum tryggt, aS Kveldúlf-
ur vrSi ekki rekinn meS tapi.
Kveldúlfur tapaSi enn stórkost-
legar eftir ÞaS en nokkru sinni
fvrr, allt aS 1 millj. kr. á ári.
Fyrir Þetta varS Skúli atvinnu-
málaráSherra, kom á gengis-
lækkun og vék síSan úr ráS-
herrastóli íyrir Ólafi Thors,
forstjóra Kveldúlfs.
Um Kveldúlf og Alliance er
enn Þetta: Kveldúlfur skuldar
nú allt aS 10 millj. kr. en ÞaS er
nál. 1/5 Þess sparifjár, sem er
til varSveizlu í bönkum lands-
ins. Óhætt er aS fullyrSa, aS
ÞriSjungur skulda Kveldúlfs er
umfram eignir. Kveldúlfur á
líka sinn fulltrúa, 1 af 5, í lands
stjóminni, sinn fulltrúa, 1 af 5,
í stjórn aSalbanka landsins og
sinn fultrúa, 1 af 3, i aSal sölu-
félagi landsins um sjávarafurS-
ir. Alliance á hinsvegar hara
einn fulltrúa, 1 af 3, í sölufélag-
inu um sjávarafurSir. Af Þvi
verSur helzt sú ályktun dregin,
aS Alliance skuldi a. m. k. Þre-
falt minna og mismunur skulda
og eigna a. m. k. Þeefalt minni.
En hvaS var veriS aS diyggja’
meS Þeim „ráSstöfunum”, Þeg-
ar Kveldúlfi og Alliance voru
ti-yggS yfirráS yfir fisksölunni
og fulltrúi Kveldúlfs leiddur til
I sætis í bankaráSi Landsbank-
ans og i ríkisstjórninni?
ViS skulum aftur athuga orS
Svafars bankastjóra: Lands-
bankinn vill ekki leyfa öSrum
en Kveldúlfi og Alliance aS
hafa stórar síldarverlcsmiSjur!
ÞaS á aS tryggja ÞaS, aS heil-
brigSur auðvaldsrekstur geti
ekki átt sér staS á Islandi. ÞaS
á aS tryggja sigur Þess sjúka
yfir Því heilbrigSa. Þess vegna
rísa upp fasistisk samtölc, Þess
vegna Þrífast Skjaldborgirnar.
Erú aparnir hér á íslandi aS
verSa menn, eSa mennirnir aS
öpum?
TTI.
12. febrúar 1937 ritaSi for-
maSur valdamésta stjórnmála-
flokks íslands, Framsóknar-
flokksins, i blaS flokks síns:
„Eg Þekki engan heiSarlegan
eSa óspilltan mann, sem lætur
sér koma til hugar annaS en
aS skip og eignir Kveldúffs
verSi að fá aSra húsbændur og
aSra stjórn. Og menn eru nokk
urn veginn sammála um, aS
ÞaS er ekki hiS framkomna
fjártjón eitt, sem cr ÞjóSar-
mein. Ef til vill er sú spilling
enn hættulegri, sem leiSir af
Því aS borgurum landsins sýn-
ist eins og mestu óreiSu-
mennirnir hafi mesta tiltrú.
Þeim verSi bezt til veltuíjár. En
þúsundum sarnan af duglegum
°g reglusömUm atorkumönn-
um verSur aS neita um rekst-
ursfé, af Því aS mörgu milljón-
irnar standa inni hjá sonum
Thor Jensen í Reykjavík.-----
Leikur Þessara dýrmætustu
Dana.-----verSur aS enda eins
og hiS aldanska ævintýri í
Landmandsbankanum, Þegar
Þar var hreinsaS til og hyrjaS
nýtt og heiSarlegt starf .
Ekki voru tvö ár liSin Þegar
ÞaS var orSiS mesta áhugamál
Þessa sama formanns Þe<=sa
sama flokks, aS fela forstjóra
Þessa sama Kveldúlfs (sem tap-
aSi um 1 millj. kr. á ári, hvert
áriS sem leiS) ýfirráS atvinnu-
málanna á íslandi. Þessu skyldi
svo fylgja Þa^ — eins og ofur-
lítiS rabbat fyrir góS viSskipti
— aS gert skyldi á ríkisins
kostnaS stórt likneski af höf-
undi Kveldúlfs, Thor Jensen,
fyrirtækinu og höfundi Þess til
vegs og virSingar. En Þegar
svo Kveldúlfi haf'Si veriS falin
i hendur atvinnumál ÞjóSarinn
ar og tryggt Þótti, aS stofnaS
yrSi til hins veglega völundar-
smíSis, líkneskis Thor Jensens,
Þá hófst Þessi mikli leiStogi
Framsóknarflokksins handa og
ritaSi um Kveldúlf fyrr og nú
(Tíminn 22. og 25. apríl sl.).
Hann dró þar fjöSur yfir öll
sín fyrri ummæli: „Thor Jen-
sen hafSi meS óvenjulegum
stórhug skapaS Kveldúlf á
blómatíma útvegsins”.. Kveld-
úlfsmenn — — gátu llka
boriS járn mótgangsins án Þess
aS brenna”.
Hvernig hefur nú Kveldúlfur
náS tökum á Þessum gamla
stórorSa og heiftrækna and-
stæSingi?
Eins og segir í vísunni:
Ilann tók í mann, sem tók í
mann,
sem tók í mann, sem tólc í
svein.
Kveldúlfur skuldaSi Lands-
bankanum margar milljónir
króna. Hvenær sem fyrirtækiS
var gert upp hreint og heiSar-
lega, hlaut ÞaS aS kosta bank-
ann ógurlegan skell. ÞaS hlaut
aftur aS leiSa til Þess, aS for-
ráSamenn bankans yrSu kallaS-
ir til ábyrgSar fyrir sína ráSs-
mensku. ASalbankastj. Lands-
bankans — í reynd — er Magn
ús SigurSsson, formaSur banka
ráSsins Jón Arnason frkstj.
S. í. S , báSir vinir og hjálpar-
hellur formanns Framsóknar-
floklcsins, Jónasar Jónssonar,
sem líka er í bankaráSi Lands-
hankans.
HiS aldanska ævintýri í Land
mandsbankanum” endaSi eins
og kunnugt er á þann hátt, aS
aSalbankastjórnn skaut sig, en
bankaráSsmennirnir voru sett-
ir í svartholiS. Eftir aS formaS-
ur Framsóknarflokksins ritaSi
sína frægu grein 12. febr. 1937,
var honum hjálpaS til aS skilja
ÞaS, hvaS var aS gerast í is-
lenzkum fjérmálum.
Þessvegna breytti hann um
stefnu. Og Framsóknarflokkur
inn fylgdi honum og Skjald-
borgin Framsóknarflokknum.
En er ÞaS réttur eSa öfugur
KAUPUM FLÖSKUR
flestar tegundir, glös og bón
dósir.
Með því að selja til okk-
ar sparið þið milliliði og fá-
ið þar af leiðandi hæsta
verð.
Sækjum heim að kostn-
aðarlausu.
Flöskuverzlunin
Hafnarstr. 21, — Sími 5333
KAUPUM FLÖSKUR
stórar og smáar, viskípela, glös
og bóndósir.
Sækjum. — Opið allan daginn.
Darwinismus í pessum „á-
hyrgu” stjórnmálaflokkum?
Eru aparnir Þnr aS verSa
menn eSa mennirnir apar?
Hvert stefnir íslenzkt auS-
vald, sem lýtur Þeirra stjórn?
ViS skulum hugsa svolítiS
um ÞaS og athuga ÞaS betur.
a b
Ipróttamótið
17. júní
Á hinu almenna íþróttamóti,
er háð verður á íþróttavellinum
í Reykjavík 17. júní n. k., verð
ur keppt í eftirtöldum íþrótta-
greinum.
100 m. hlaupi, 400 m. hlaupi,
kúluvarpi iog spjótkasti.
Óskast þátttaka tilkynnt til
íþróttafélags Reykjavíkur eigi
síðar en 10 dögum fyrir mót.
Á það skal bent að byrjað
verður á hástökki í 1,55 m.
hæð og á stangarstökki í 2,80
m. hæð.
Tónlistarsnillmgur einjn í Ameriku
skildi nýlega við konu sína eftir
tveggja ára sambúð. I Ameriku þyk
ir það að vísu ekkert merkiliegt
þó að hjón skilji, en hitt þykún
merkilegra, að sagan segir að hama
bafi beðiðkonu sinnar 140 sinnum
áður en' þau giftust. Hófust bón-
orð þeirra 1924 og loksins lét kon-
an undan 1936 og þau giftu sig.
Konan hefur ,síðan gefið þá skýr-
ingu á þessu að hún hafi ekki séð
annað ráð vænna en að giftast
manninuni til þess að losna viÖ
áleitní hans.
***
Gutenberg, sá er fann upp prent-
listina var alls ekki öfundsverð-
ur maður í lifanda hfi. Fyrirtæki
hans fóru flest á hausinn og hann
dó að lokum bláfátækur. Kaþólska
kirkjan leit uppfyndingu Guten-
bergs óhýru auga og fjöldinn allur
af handskrifuðum pergamentrúll-
um voru sendar út um alla álfu,
þar sem menn voru alvarlega var-
aðir við Gutenberg, þar sem hann
væjri í þjónustu djöfulsins og hefði
selt lionum þæði líkama og sál.
Munkarnir hreiddu út fjölda sagna
um Gutenberg og er ein þeirra eft-
irfarandi:
Pegar móðir Gutenbergs ól dreng
inn lézt hún af bamsförmn. Þeg-
ar konan var að skilja við átti hún
að hafa lokið upp augunum, litið á
baraið og hrópað: „Maria guðs-
móðir, frelsaðu sál mína þó að ég
hafi alið antikrist“.
***
Þá sagði sagan ennfremur, að
einusiimi þegar Gutenberg var í
kirkju hefði gosið upp ólykt mikii
umhverfis hann, og menn þóttust
heyra sagt með dýrslegum rómi:
„Gutenberg ertu viðbúinn að standa
við loforð þitt? Kondu þá og fylgdu,
mér og ég skal kenna þér eina af
mínum svörtustu og svívirðilegustu
listum“. Nokkru síðar fann'Guten-
berg upp prentlistina, segir sagan.
***
Herforinginn: Hvað voruð þér áð-
ur en herþjónustan byrjaði?
— Framaceut. (lyfjafræðingur)
— Verið þér ekki að „slá um
yður“ með útlendum orðum. Segið
heldur dýrátemjari, það er heið-
arleg atvinna eins og hvað annað.
16 cilcnd
skcmmtífcrða~
sktp væníanleg í
sumar
Eftir upplýsingum, sem Þjóð
viljinn fékk í gær hjá Ferða-
skrifstofu ríkisins eru sextán
skemmtiferðaskip væntanleg
hingað í sumar, og koma þau
öll á tímabilinu frá 27. júní til
16. ágúst.
Mun ferðum útlendinga að
þessu sinni verða hagað í höíuð;
atriðum á sama veg ogj í fyrra(
Starfrækt verður söludeild, þar
sem erlendum ferðamönnum
gefst kostur á því að kaupa ís-
lenzka muni og taka þá heim
með sér til minninga um kom-
una.
Þá eru og flest öll farþega-
rúm pöntuð á skipum Eim-
| skipafélagsins í sumar -og er
I vitanlega fjöldi af því erlendir
gestir á sumarferðalagi.
,Þá er og þess að vænta að
hið nýja skip Skipaútgerðar
ríkisins, sem byggt er í stað
Esju, verði tilbúið það snemma
sumars, að það geti tekið nokk
urn þájtt í ferðamannaflutningi
hingað síðari hluta sumarsins.
1500 m. hlaupi, 5000 m. hlaupi,
3000 m. hindrunarhlaupi, lang
Flöskubúðin, Bergstaðastr. 10 1 stökki) þrísfökki, hástökki,
stangarstökki, kringlukasti,