Þjóðviljinn - 02.06.1939, Qupperneq 3

ÞJ6ÐVILJINN
Föstudaginii 2. júní t1939.
5 ráðherrar rífast um
Hötel Borg
í)eila er komín upp í „þjóðstjórnínni“ um hvort gerashuli
upp fjármálasukk Hótel Borg. Jahob Möller kvað heímta
uppgjör, en Framsókn vill hilma ybr Borg eíns og Kveldúlf
Dómur Félagsdóms í Keflavíkurmáími;
Það h-efur verið alkunna um
lejigri tíma að fjármálaástand
f'yrirtækisins Hótel Borg muni'
vera allt annað en glæsilegt.,
Bar það síðast opinberlega á
góma, er meirihluti bæjarstjórn
ar samþykkti gegn eindregnum
rnótmælum fulltrúa Kommún-
istaflokksins, að falla frá veði
er bærinn hafði fyrir lánum
síbum til hótelsins.
Nú mun svo komið að einka-
sölur ríkisins ,einkum Áfengis-
verzhmin og Tóbakseinkasalan,
eiga stórfé hjá Hótel Borg ,sem
auk þess skuldar rík'mtt ogl
á hvernig Hótel Borg hef-ði far
iðj á haiusinn undir Eysteins yfir
umsjón. ( '
Framsóknarráðherrunu m þótti
þessi krafa koma úr hörðustu
átt. Eftir að þeir hefðu gengi
ið inn á að bjarga Kveldúlfi
og Alliance frá því að vera
settiir á „heiðarlegan og heil-
brigðan grundvöll", þá fannst
þeim hart ef farið yði að heimta
slíkan grundvöll undir Hótel
Borg, sem væri augasteinn
Framsöknar. Fjnst farið væri
inn á þá braut að bjarga öll-
um svindilfyrirtækjum landsins
Samsærl Breiöfflkingatinnar gegn hags-
mannm verkalpsins veröur æ berara
Lögín um gengíssktráningu gera ad engu öll ákvardí
í samníngum verkalýðsfélaganna um kauphækkon í
hlutfallí víð gengíslœkkun eða aukna dýrtið
bænum allmiklar fjárupphæðir, i og setja mestu fjárglæframenn
Hefur þetta þó fengið að við-
gangast og jafnvel aukast, með-
an Eysteinn Jónsson var fjár-
málaráðherra. Eftir að Breið-
fylkingin komst á, fiefur hins-
vegar orðið nokkur deila í
ríkisstjórninni um þetta mál.
Jakob Möller kvað sem fjár-
málaráðherra hafa krafist þess
að þetta skuldafen yrði ekki
látið haldast svona, heldur yrði
fyrirtækið gert upp, ef það
ekki gæti komið fjármálum sín-
jjna í .æðstu virðingarstöðurnar,
þá væri engin ástæða að gera,
neina undantekningu með Hótel
Borg, — og það yrði jafnframt
að skoðaast sérstök tilhliðrun
af hálfu Fraamsóknar, að ekki
skyldi heimtað að Jóhannes
yrði settur í bankaráðt eða í ,6.'
r áAherr astö ðuna.
Deila þessi hefur nú staðið
alThvöss í ráðherraherbergjun-
um síðustu dagajia og kvað af
hálfu Framsóknar leitað af
Um { heilbrigt horf. Þótti nú 1 kostgæfni eftir álíka fjármála-
Jakobi gott að geta sýnt af sér j sVmdli — áður óumsömdu —
nokkra rögg í þessu „ máli,
og sannað Eysteini að þótt
ban’kar gætu farið á hausinn
undir Jakobs ,,eftirlrti“, þá
skyldi hami launa Eysteini lamb
ið gráa með því að sýna fram
til að kaupa Jakob með, eða
nýjum bitling handa hans mönn
um. Eru þessi hrossakaup ekki
útkljáð þegar síðast fréttist,
— og er Jakob uppi með als-
kyns hótanir á meðan. i
Hafnarfjarðardeilan
Hafnfírzkur verkamaður bíður Félags-
dóm að skera úr því bvort hann sé
bundínn samþykktum Hlífar
í deiluinálum verkamanna í
Hafnarfirði hefur það síðastbor
ið til tíðinda, að maður að nafní
Sigmundur Björnsson, hefur
ki'afizt þess að Félagsdómur
dæmi Jionum full félagsréttindi
* Hlíf, þrátt fyrir það þó hann
sé meðlimur í Verkamannafé-
'agi Hafnarfjarðar.
Tildrög málsins eru þessi:
Eftir að dómur Félagsdóms
téH í Vetur í Hafnarfjarðardeil-í
unni, sóttu verkamenn þeir, sem'
gerzt höfðu stofnendur V. H.
allir um endurupptöku í Hlíf.
Bl-estir höfðu þeir nndirrítað
sameiginlegan lista, en nokkrir
swidu sérstaka endur-upptöku-'
Beiðni, meöal þeirra var Sig-
urundur Björnsson. Efni hennar
var þetta: Eg undirritaður óska
aö verða aftur meðlimúr í Verka
mannafélaginu Hlíf og Lofa að
fylgja lögum þess og regium.
Hlíf samþykkti á fundi 27. febr
ar5 veita verkamönnum þeim,
sem þess beiddust, endur-upp-
tölai, en með því skilyrði, að
ðob- væru ekki meðlimir í neinrí
ððrm verklýðsféiagi. Á fundi
Þesstmi voru mættir á þriðja;
lundr,að manns og var endur-
1'Pptaka.n og skilyrðin fyrir
‘er?n) samjiykkt, með atkvæð-
um allra fundarmanna gegn 4,
Það orkar því ekki tvimælis, að
Sigmundur Björnss-on og aðrir
J>eir vetkamenn, sem einfe stóð
á um eru bundnir skuldbmding«
um um að segja sig úr Verka-
mannafélagi Hafnarfjarðar. Það
drógst þó alllengi fyrir þeim
að uppfylla þessa skuldbindingu
Hlffarmenn héldu fund 19. maí,
yar þeim verkamönnum, semi
Kjartan og Björn áfengissalar
og Emil vitamálastjóri hafa
beitt fyrir sig í klofníngsstarf-
seminni, sem sé stjórn V. H.,
sérstaklega boðið á fundínn.
I Hlífarmönnum þótti nú mál til
| En þeir mættu ekki.
komið að framfylgja samþykkt-
unum frá 27. febr., og kröfð-
iust þess að allir meðlrmir Hlíf-
ar uppfylltu þá skyldu sína, að
vera ekki meðlimir annarra stétt-
arfélaga. Skyldu þeir fá fimmi
daga frest, en vera rækir úr
Hlíf, ef þeir ekki hefðu fram-
fylgt samþykktum hennar innan
J>ess tíma.
Enn hefur þessum mönnum
láðst að gæta skyldu sinnar
gagnvart Hlíf, og enn hefur fé-
lagið sýnt þeim biðlund. En
mál Sigmundar Björnssonar
mun væntanlega sýna verka-
mönmum í (Hatnarfirði, aðþeim
Ean deila þessi bregður skæru
l]ösi yfir ástandið, sem sam--
ábyrgðin um svindlið hefur Jeitt .
yfir laudið. Hún sýnir í hvert |
spillingarfen stjómmálin eru |
sokkin fyrir tilstilli Breiðfyjk-
ingarinnar. Og hún sjmir alveg
sérstaklega hve gífurlegt fall
Framsóknar er frá þvf að hafa*
árum saman unnið sér traust
þjóð'arinnar með því að skrifa
og skammast út af Sæmundi,
Copland og Stefáni Th., — og
þar til hún nú er orðin æðsti.
verndari fjármálaspillingarinnar
á íslandi í krafti samábyrgðar-;
innar með arftaka Coplands —
Kveldúlfi — og banka hans,
Landsbankanum, og verðurþví
að verja öll smærri hneykslin,
samræmisins vegna.
ber að hlíta löglegum sam-
þykktum sins eigin stéttarfélags,
-og ætti þá að verða endi
bundinn á Hafnarfjarðardeiluna.
Rétt þykir að geta þess, að
þegar verkamenn öska inntöku
í Hlíf, skrifá þeir undir skuld-
bindingu um að fydgja trúlega
lögum og samþykktum félags-
ins“.
Það ætti ekki að þurfa að
eyða fleiri orðum til þess að
sannfæra alla hugsandi menn
um, að Hlíf hafði fullan rétt
til að kr-efjast þess af með-
limum sínum að þeir væru ekki
meðlimir annarra stéttarfélaga,
Hinsvegar þykir rétt að
benda á það, að frá upphafi
vega hefur það verið fyrsta -og
helzta áhugamál allra verklýðs-
félaga, að aðeins starfaði eitt
stéttarfélag í hverri starfsgrein
á hverjum stað. Rök |élagsins
fyrir þessu eru svo auðsæ, að
naumast þarf orðum um þau
að eyða. Það er sem sé auð
sætt, að ef stofna má eins
mörg verklýðsfélög í hverri
starfsgrein og verkast vill á
hverjum stað er það samaogað
leysa verklýðsfélögin upp og
gera þau máttvana með öllu. Fé
lagsdómur verður að gera sér
ljóst, að á dómi hans í
þessu máli, getur .það oltið,
hvort íslenzk verklýðshreyf-
ing; verður í jiáinni framtíðklof
in og máttvana, eða óklofin -og
sterk. Hver sannmenntaður og
vfðsýnn maður óskar þess að
iþjóðin eigi sterka og vel sam-
styllta verklýðshreyfingu, verk
lýðsfélögin hafa með áratuga-
baráttu skapað sér örugg vígi
gegn hverskonar klofningsstarf-
Semi. Varla verður um það ef
azt, aö þegar sett - voru lög um
stéttarfélög og vinnudeihir, þá
hafi löggjafinn ætlazt til ,að
þessi vígi yrðu styrkt, en ekki
niður rifin.
Ef að lögum er dæmt og sið-
ferðislegur réttur verklýðsfélags
ins virtur, þá getur ekki líðið á
löngu þar til Hlífarmenn verða
að gera þá skvldu sína aðsegja
sig úr Verkamannafélagi Hafji-
arfjarðar.
kaupgjaldsbreytingar vegna
hækkunar eða lækkunar á fram
færslukostnaði eða gengi, taki
ekki til þeirra manna, sem ráðn-
ir eru upp á hlut úr afla. :
Samkvæmt 1. gr. samnings-
Þann 4. janúar 1938 var gerð ! ins frá 4. janúar,1938 beraskip-
Félagsdómur dæmdi 30. maí
í máli(nu milli Verkalýðs- og
sjómannafélags Keflavíkur-
hrepps og útgerðarmanna. Var
dómuri^in svohljóðandi:
ur samningur milli Verklýðs-og
sjómannafélags Keflavíkur -og
útgeröarmanna í Keflavíkur- 1
hreppi, um kjör sjómanna og !
landmanna við báta í Keflavik
og Njarðrvíkum og hefur samn-
ingur þessi verið í gildi síðan.
Samkvæmt 1. gr. þessa samn-
ings eru kjör sjómanna ogland
manna þau, að þeim ber kr. 1,75 t
fyrir hvert skippund af línu-
fiski og kr. 1,55 áf netafiski. f
annarri grein samningsins er
svo ákveðið, að útgerðarmanni
skuli skylt að tryggja hverjum
skipverja, sem fæðir sig sjálf-
ur, kr. 125 á mánuði, sem greið-
ist hálfsmánaðarlega, kr. 62,50
eftir á, og að tryggingarféð sé
ekki afturkræft þó aflahluturinn
reynist við lokauppgerð lægri
en tryggingarupphæðinni nem-
ur, og samkvæmt 3. gr. ber
þeim mönnum, sem útgerðar-
maður sér fyrir fæði og hús-
næði, kr. 35,00 á mánuði íkaup
verjum ákveðin aflaverðlaun
(premía) fyrir hvert skippund
stem aflast á skipið, auk þess
sem þeim er tryggt ákveðið
lágmarkskaup á mánuði. Skip
verjar eignast ekki hlut af afla
skipsins og hafa engan ráðstöf-
unarrétt yfir honum, ennfremur
hafa þeiv enga áhættu af breyt
ingum, sem kynnu að verða á
verði fisksins. Samkvæmt þessu
verður ekki talið, að um hluta-
•ráðningu sé að ræðja í siamningn
um.
í 2. mgr. 4. gr. gengisskrán-
ingarlaganna er hlutamönnum,
ef þeir hafa gert samning um
sö'fU á hlut sínum fyrir ákveð-
ið verð í íslenzkum krónum,
heimilað innan hálfs mánaðar
frá gildistöku laganna, að
ákveðji um þann fisk, er þeir
hafa eigi látið af hendi þegar
lögin ganga í gildi, að hann
skuli, í stað hins samnings-
bundna verðs, greiddur með því
verði, er fyrir hann fæst fob,
tryggingu. Þá er svo ákveðið í . verðl) er fyrir hann fæst fob
9. gr. téðs samuings, að „verði J að frádregnum þeim verkunar-
gengsifall á íslenzkri krónufrá
SafDið ðskrifendBDi
því sem nú er, .miðað við sterl-
ignspund, hækkar premian í
hlutfalli við það“.
Vegna ákvæða laga frá 4. apr.
1939, um gengisskráningu og
ráðstafianir í jbví sambandi, hef-
ur risið ágreiningur milli teðra
aðilja um gildi 9. gr. framan-
greinds samnings.
Með stefnu dags. 10. þ. m.
höfðaði Alþýðusamband íslands
f. h. Verkalýðs- og sjómanna-
félags Keflavíkur, svo mál þetta
hér fyrir dómi og gerir stefn-
andi þær réttarkröfur að 9. gr.
téðs samnings verði dæmd í
fultu gildi og að hina hækkuðu
premíu beri að miða við þann
hhita aflans, sem óseldur var
þejgar lög frá 4. apríl þ. á.
um gengisskráningu o. fl. komu
í gildi, en til vara þann htut
aflans, sem óvigtaaður var við
gildistöku laganna. Þá krefst
stefnandi málskostnaðar af
stefndum að skaðlausu samkv.
mati réttarinns. Loks krefst
stefnandi, verði framangreindar
kröfur hans ekki teknar til
greina, úrskurðar réttarius um
það, hvaða kjarabætur skip-
verjum þá beri í samantjurði
við þá sem taka hlut í afla.
Hinsvegar gerir stefndur þær
réttarkröfur, að ákveðið verði
með dómi réttarins að 9. gr. í
samningi aðilja sc úr ,gildi fall-
in, og ennfremur krefst hann
málskostnaðar, af stefnandá, eft
ir mati dómsins.
Dómkröfur sínar byggir stefn
andi á því, að í framangre'ndumi
samningi aðilja sé miðað við
hlutaráðningu sjómamra og land
manna, en ekki fast kaup, og
haldi því 9. gr. samningsins
gildi sínu, þar sem ákvæðigeng ’
isskráningarlaganna, 3. gr., er
banna kauphækkun, enda þótt
að í síamningum séu ákvæði um
kostnaði og öðrum kostiraði, er
á hann fellur frá því að .hlutar,-
maður afhendir hann. Jafnvel
þó að svo mætti líta á, að sjö-
menn og landmenn, sem ein-
göngu eru ráðnir upp á afla-
verðlaun og fast kaup, eins og
gert er í 1. gr. og 2. gr. ofan-
nefnds samnings, kynnu að geta
talizt hlutamenn, þá verður ekki
séð, að þeir geti notfært sér
rétt þaim, sem hér um ræðir,
nema þá að gerast hlutamenn
samkvæmt 1. mgr. 4. gr. lag-
anna, en önnur hlunnindi en
þessi eru hlutarmönnum ekki
veiitt í lögamum.
Samkvæmt þessu verður ekki
talið, að þeir sjómenn og land-
menn, sem ráðnir eru meðþeim-
kjörum, sem um getur1 í 1. gr.
og 2. gr. samningsins, verði
taldir hlutamenn, heldur sé>i
þeir ráðnir upp á kaup.
Nú er svo ákveðið í 3. gr.
gengisskráningarlaganna, að
kaup það, sem greitt er við gild
istöku þeirra, skuli óbreytt
standa til 1. apríl 1940, og gild-
ir þetta jafnt þq að í samning-
wm séu ákvæði um kaupgjalds-
brejdingar vegna hækkunar eða'
lækkunar á gengi. Samningur
sá, sem umræðir í máli þessu,
fellur samkvæmt framansögðu
undir ákvæði nefndrar lagagrein
ar og verða því úrslit málsþessa
þau, að krafa stefnanda, um að
9. gr. ofannefnds samnings sé
nú dæmd í gildi, verður ekki
tekin til greina.
Eftir atvikum þykir rétt að
málskostnaður falli niður.
Því dæmist rétt vera:
Stefndur, Elías Þorsteinsson,
f. h. IJtvegsbændafélags Kefla-
víkurhrepps, á að vera sýkn af
kröfum stefnanda, Alþýðusam-
bands tslands, f. h. Verkalýðs-
og sjómannafélags Keflavíkur í
máli þessu.
Málskostnaður falli niður.
Hákon Oitðmundsson,
Gunnlaugur E. Briem,
Pétur Magnússon
Tveir dómararnir þeir Sverr-
ir Þorbjarnarson og Sigurjón Á.
Ólafsson greiddu sér atkvæði.
Þeir héldu því fram áð ákvæði
9. gr. samningsins standi óhögg
uð þrátt fyrir 3. gr. laga um
gengisskráning''U. Rökstuddu
þeirr þessa skoðun með því að
ráðningskjör þau, sem hér um
ræðir væru hvorki ráðhingl upp
á „kaup“ eða ,,aflahlut“ og
næðu ákvæði gengisskráningar-
laganna ekki til þeirra.
Öllum mun vera ljóst að þetta
er aðeins tilraun til að klóra
yfir þau skemmdarverk, sem
Breiðfylkingin með lagaákvæð-
unum um verðfellingu krónunn
ar og réttarsviftingu verklýðs-
, félaganna. Dómur Félagsdóms
1 er áreiðanlega í fullu samræmi
! við marg umtöluð lög um geng
isskráningu. Verkalýðurinn veit
j nú enn betur en áður hvaða gjaf
ir honum hafa verið gefnar.
Afhugasemd
Framh. af 2. síKu
geðþótta sínum? Ég vænti þess
að þér séuð mér saammála,
herra ritstjóri, að eitthvað á
þessa leið hljóti hugleiðingal"
þeirra lesenda að vera, senr
nenna að hugsa um það, sem
þeir eru að lesa ,og draga álykt
anir af því — og hafa einhverja
hugmynd um knattspyrnu,’ vita
hvað mark er og hvað er að
vera rangstæður. í augunr
þeirra er Þorsteinn Einarsson
nrinni maður en hanti var áður,
Ég- geri fastlega ráð fyrir að
greinarhöfundurinn hafi ekki
ætlað sér að vekja slíkar hug-
leiðingar, að hann hafi skrif-
að án þess að hugsa ,eins og
margan hendir. En þótt svo
kunni að vera, fannst mér ég
ekki geta látið þetta liggja í
þagnargildi vegna Þorsteins
Einarssonar .
Með þökk fyrir birtinguna.
Pétur Sigurðsson
formaður Knattspyrnudómara-
félags Reykjavík’ur. >.
Þjóðviljinn taldi sjálfsagt að
birta þcssa vel skrifuðu grein
hr. Péturs Sigurðssonar, entek-
ur jafnframt þetta fram: Dóinar
Þjóðviljans um kappleiki og
önnur fþróttamál eru ekkiþann-
ig tilorðnir að hver sem vill
geti „hlaupið í blaðið“ með
ánægju sína eða óánægju um
þessi mal. Blaðið hefur 'verið
svo heppið að fá ágætan íþrótta
mann, Frímann Helgas-on, tilað
sjá um íþróttaskrif og vera rit-
skjóminni til aðstoðar um þau
efni. Hér skal ekkert fullyrt um
atriði það sem um er deilt. En
meðan Fríruahn gegnir þessu
starfi \rið blaðið er honum að
sjálfsögðu frjálst að gagnn'ma
x því það sem honum finnst af-
j laga fara, — heilbrigð gagn-
( rýni er íþróttamönnum holl og
' I>eir verða að sætta sig viðhana
hér eins og í öðrum menning-
arlöndum.