Þjóðviljinn - 15.09.1939, Side 3

C í> V } ' 1 t N N
Föstudaginn 15. september 1939.
Hver er orsök styrjaldarinnar?
Skípulagíð, sem auðvaldsblöðín dá, og sfefna þess,
fasismínn, sem þau blófa ýmísf opínberfega eða á laun
Leíðin fíl að afmá sfyrjaldír er að upp-
raefa orsök þeírra, auðvaldsskípulagið.
Pað eru margir, sem álita að stríð
lð milli Þýzkalands annars^fegar og
Englands og Frakklands hinsvegar
hafi ekki byrjað fyrr en ?. sept-
eniber. Petta er í raunjnni herfileg-
asti misskilningur. Þetta stríð var
i raun og veru hafið fyrir 4 ár-
um síðan, með árás ltalíu á
Abessiníu og töku Hitlers á Rin-
arhéruðunum, og hefur stöðugt
haldið áfram siðan en með peim
einkennilegá hætti að í raun og
veru eru pað eingöngu fasistarikin,
sem hafa barizt, og smærri iönd-
in, seni þau réðust á hafa sum
(Abessinia, Spánn) varizt eftir
jnætti, en stórveldin England og
Frakkland, sem árás fasistaríkjanna
var í rauninni lieitt gegn, hafa setið
hjá og meira að segja hjálpað fas-
istaríkjunum á ýmsan hátt, til að
reyna að fá þau tit að láta sér
þá bráðjna nægja, sem þau voru
í svipinn.
Heimsstyrjöldin 1914 1918 var
heimsstríð stærstu auðvaldsrikjanna
um uppskiptingu heimsins milli
hinna ýmsu auðvaldsstétta. Heims-
striðið var bein afleiðing af auð-
valdsskipulaginu sjálfu, kapphlaup
liringanna um gróðann, markaðina
og hráefnalindirnar. Auðvaldsskipu
lagið olli pví stríði og orsökum
strdðsins varð ekki útrýmt, nema
auðvaldsskipulagið sjálft væri af-
numið. En það bar engin af vark7
lýðsstéttum heimsins, nema sú rúss
enska, gæfu til að geta pað þá.
i auðvaldsheiminum hafa nú pess
ar sömu mótsetningar aðvalds-
skipuiagsins aftur leitt af sér styri
öld, sem að vísu ennpá er ekki
orðin eins útbreidd eins og sú síð
asta, en hefur verið að útbreiðast
allan pennan áiatug. Það eru auð-
mannastéttir Þýzkalands, italíu og
Japan, sem liafa byrjað pessa styrj-
öld og aukið haira i sifellu. (Japan
réðist 1931 á Mansjúríu og 1937
á Kína. Italía réðist 1935 á Abes-
siníu og 1939 á Albaniu. Þýzkaland
og ltalía réðust 1916 á Spán, Þýzka-
land réðist 1938 á Austur-riki, 1939
á Tékkóslóvakiu, 1939 á Pólland.)
En það sem strax aðskilur pessa
styrjöld frá þeirri siðustu, er ótti
auðvaldsins i öllum löndum viðpað
nð nýtt blóðbað, sem skipulag pess
veldur leiði til pess, að verkalýð-
urinn verði búinn að fá nóg af
völdum pess og bindi enda á auð-
valdsskipulagið og afmái með pví
að fullu qg ftllu orsakir styrjald-
anna,
Auövaldsstéttir Þýzkalands, italin
og Japan reyndu að tryggja sig
gegn pessum endalokum með pví
að reyna að uppræta verklýðs-
lireyfinguna í löndum „sinum“ áð-
ur en pær lögðu út í styrjaldirnar.
Fasisminn inn á við var beinn und-
irbúningur stríðSins út á við. Kúg-
un x’érklýðshreyfingarimar inn á við
var undanfari kúgunar smápjóðauna
út á við og sú kúgun var aftur
undirbúningur undir árásina á gömlu
og ríku auðvaldsríkin England og
Frakkland.
Auðmannnstéttir Englands og
Frakklands sáu hvað var að ger-
ast. En nú liörðust pær ekki strax
og pær sáu hættuna? 1936 og 1937
voru pó England og Frakkland sann
arlega ofjarlar Þýzkalands og ltal
íu.
Auðvald Englands og Frakklands
átti tvo óvini, sem pau hötuðu og
óltuöust meir en auðvald fasista-
landanna. Þessir óvinir voru verka-
iýðsstéttir Englands og Frakklands
og verkalýðsríkið í Austurvegi.
Auðmannastéttir Englands ogFrakk
lands höfðu pessvegna fyllstu sam-
úð með þeim aðferðum, er auð-
mannastéttir Þýzkalands og ítaliu
beittu við verkalýð pessara landa.
Þær skoðuðu fasismann sem vigi
auðvaldsins gegn verkalýðnum og
vildu sízt af öllu tefla pvi vígi í
hættu. l’ær óskuðu.m. a. helzt eftir
að eignast slíkt vígi sjálfar heima
fyrir. Og ]iær óskuðu alveg sér-
staklega eftir að geta fengið pess-
ar berskáu ' auðfnannastéttir, sem
svona griinmilega liöfðu barið nið-
ur verklýðshreyfinguna i sinum eig
in löndum, i krossferð gegn liftf-
uðóvini auðvaldsins, gegn Sovét-
ríkjunum. Þessvegna tók enska auð
valdið alltaf svo milt á ftalíu, pó
liún slofnaði heimsveldishagsmunum
pesisi í hættu. Það átti ekki að h'ætta
á áð fella Mussolini.
Samningurinn í Míin'chen átti að
verða upphaf krossferðar fjögurra.
veldanna, Þýzkalands og Englancfs,
ftaliu og Frakklands gegn Sovétrikj
unum. Vináttusajhningur Frakklands
og Þýzkajands skömmu síðar var
áframhaldið af pví. Undirbúningur
Englands um að svíkja Kína í hend-
ur Japan i ágúst 1939 var einn
liðurinn. Leynitilboð enska auð-
valdsins um 100 milljón sterlings-
punda lán og sameiginlega nýiingu
nýlendnanna var byrjuntn á pví, að
leigja pýzku þjóðina til herferðar
gegn Sovétrikjunum. Þetta var
pað sem vakti fyrir auðmannastétt-
um Englands og Frakklands, pó að
pessar fj’rírætlanir auðvitað vrðu
að gerast sem mést bak við tjöld-
in af ótta við almenningálifið í lönd
unum sjálfum.
En meðan þeita fór fram höfðu
Sovétríkin l>oðið fultkomið varnar-
bandalag gegn ágangi fasistarikj-
anna. Enska auðvaldið vildi ekkí
slíkt bandalag, af pví pað vildi
hvorki hrun fasismans né sameigin-
lega baráttu alpýðunnar í Englandi
Frakklandi og Póllandi með vopn
aðri alpýðu sósíalistiskra verklýðs-
rikja. Þessvegna dró Chamberlain
samningana i Moskva i 4 mánuði
iog stanpaði s^álinu í pólsku stjórn
ina að neita samvinnu við Rauða
herinn gegn pýzka hernum.
Vinstri flokkar Englahds ogFrakk
lands réðust harðlega á pessa töf
og skenundarstarfsemi afturlialds-
klíknana gagnvart varnarbandalag-
inu. En vins'ri flokkar pessara landa
liöfðn ekki vit og kraft til pess
að taka ráðin af afturhaldsstjórnun
um og lireyta um utanrikispólitík
landanna. Og fyrst vinstri hreyfing
possara landa brást, pá urðu Sovét-
ríkin upp á eigin spýtur að af-
stýra þeirri hættu, sem yfir þeim
vofði, að auðvaldsríkin öll samein-
uðust regn peim. 07 pað gerðu pau
með ekki-árásarsamningnum við
Þýzkaland, senr í rauninni var ekki
annað en viðurkennig frá Þýzka-
lands liálfu á pví að nazistastjórn-
lnni pætii óvænna að ráðast á Sovét
rikin, en að lenda jafnvel i stvrj-
öld við England og Frakkland. En
hinsvegar líiill efi á pví að pau
leiguþý auðvaldsins, sein ráða • í
Þýzkalandi, hafa vafalaust reiknað
með pví að geta enn einu sinni
skirskotað til yfirstéttartilfinningar
brezka auðvaldsins og fengið að
sigra af náð þess. En naxistastjórn
in reiknaði bara ekki með pví að
einmitt samningurinn við Sovétrikin
eyðilagði pað traust, sem enska auð
valdið bar til hennar sem „forvarð-
ar“ auðvaldsins gegn komniúnism-
anuin.
Og það, sem enska auövaldið nú
niiðar að, er að vísu að steypa
Hitler í Þýzkajandi, en um fram
allt að hindra að Þýzkaland verði
lýðfrjálst sósialistiskt ríki, heldur fá
par úpp auðvaldsstjórn, sem vildi
vinna í bandalagi við Éngland gegn
bolsévismaniun.
Hryllingar peirrar íjögraveldá-
siyrjaldar, sem nú er liafin, eru
áframhald af þeim ógnum, sem al-
þýðan á Spáni og þjóðir Akessiniu
og Kína hafa átt við að búa und-
anfarin 4 ár. Þessar hryllingar halda
áfram meðan auðvaldið er til.
meðan gróðaííknin rikir og yfir-
drottnuu mannanna yfjr fnömiuin
viðgengst. Eina ráðið til nð iösa
mannkynið við skelfingar og óum-
ræðanlega ógæfu styrjaldanna, er
að útrýfna órsökunum aö peinj,
auðvaldsskipulaginu sjálfu. Um
pað parf ekki aðeins verkalýðurinn
heldur og . allir, sem unna menn-
ingu, frelsi og lífsliamingju mann-
anna, að sameinast.
Það lijálpar ekki, að hætti Morg-
unblaðsins og annarra auðvalds-
blaða, að óskapast yfir hörmunguin
styrjaldanna, en dázt að orsökum
þeirra, auðvaldsskipulaginu, og jafn
vel dýrka pað í þeirri mynd, sem
það tekur á sig, pegar það er að
hrinda stríðinu af stað, fasismanum.
Auðvaldsblöðin íslenzku hafa fagn-
að yfir hverjuni árangri fasismans,
allt frá rikispingshrunanum pýzka
til töku Madrid og MUnchensamn-
inganna, pó pau hlytu að vita að
þetta voru allt áfangar á óhjákvæmi
legrí leið hans til heimsstyrjaldar.
Nú sjá pau verkið, sem pau liafa
blessað, birtasti í allri sinni „dýrlj“.
En hvað, sem auðvaldsblöðunum
líður, þá liggur vérkefni verka-
lýðshreyfingarinnar í styrjaldarlönd
unum nú opiö fyrir. Verkalýðs-
hreyfing Þýzkalands mun beita öll-
um mætti sínum til að steypa Hitler
og gera Þýzkaland að lýðfrjálsu,
sósíalistisku ríki. Og þótt verka-
lýðsstéttir Englands og Frakklands
megnuðu ekki nógu snenuna að átta
sig á hlutverki sínu, áður en petta
stríð hófst, pá skulum við vona að
pær megni að taka forustuna í
iöndum sinum áður en stríðinu er
lokið, til þess að tryggja pað að
petta verði í rauninni stríð gegn
fasismanum og liindra pað að pvi
verði snúið up.p í kúgunarstríð gegn
pýzku alþýðunni af hálfu enska
og franska auðvaldsins, reyna
síðan sjálfar að knýja frain sósial-
lisinann í Englandi og Frakklandi,
ísvo i stað auðvaldsskiinilagsins og
fasisma pess, sem leitt hefur til
pessarar styrjaldar skapist eftir
hana, bróðurleg samvinna sósialist
iskra rikja í Evrópu, sem að fullu
og öllu bindi enda á vígbúnað og
styrjaldir.
Æ. F, R æska
FRAMH. AF 2. SÍÐU.
vegar afl lýðræðis, friðar og frels
is.
Þessvegna, æska lands vors.
skalt þú taka afstöðu í þessu máli
og ganga jöfnum og sigurvissum
skrefum á móti framtíð friðar og
lýðræðis. Því sameinaðir sigrum
vér en sundraðir föilum vér,
Ása Ottesen.
Dtbrelðið Þiölivtliann
jarðartor ftonu minnar
Ásu Halldórsdóttuf
fer fram laugardagínn 16. þ. m. frá
Dómkírkjunní og hefst með húskveðju
á heímílí okkar Flókagötu 12 kl. 1 e. h.
Elias Áirnason.
Næsta hraðferðír Steindörs
tí 1 og frá Akatfcvrí um Akranes
eru nsestkomandí laugardag o$
miðvíkudag.
Stetndór Sími 1580
AUir togararnir komnir
heim af síldveiðnm.
Óvisí hvenær ísfískveíðar heffasL
Allir togararnir, sem voru á sild
veiðum í‘ sumar eru r.tfi komnir
heim. Sama máli gegnir um flesta
af línuveiðurum þeim, er liér eiga
heima.
Birtir Þjóðviljinn hér nöfn og afla
peirra skipa, er mest fiskuðu í
sumar.
Af togurunum eru þessir hæstir:
(Fyrri talan tunnur i salt, síðari
talan má'l í bræðslu).
Skutulí, isafirði 1253, 12727; Garð-
ar Hafnarfirði 984, 12123; Skalla-
grímur, Reykjavík, 166, 12091; Ar-
Forstofustofa tíl leígu á
Freyjugöíu 25
AHHHHHHHHHHHHHHHH&HHHBHHBHHHaP
Sígluffördur
Framhald 2. síðu
ir af venjulegum starfstíma félaga
—- og fundaráhugi farinn að dofna
voru þó haldnir nokkrir fölsóttir
og fjörugir fundir. — 1 haust er
svo ætlunin að hefja vetrarstarf-
ið af krafti. Möguleikarnir eru
miklir og verkefnin mörg. Það er
engin ástæða tii annars en horfa
bjcrtum augum á framtíðina.. —
Siglfirzk æska býr yfir þrótti rg
áiiuga. Það þarf að skipuleggja
þessa krafta, samhæfa þá og
þroska félagslega. Þa5 hlutverk
býður Æskulýðsfylkingarinnar,
jafnt því sem hún verður að vera
hið sjáandi auga og hin starfandi
hönd í Öllum framfaramálum æsk-
nnnar og bæjarins. —. Með því
tryggir hún sína eigin framtíð, og
r igur þess málstaðar, sem kennd-
ur er við æsku, frelsi og framfar-
ir.
Ásgeir Bl. Magnússon
inbjörn hersir, Reykjavík, 164, 10541
Þessir línuveiðarar eru hæslir:
Jökull, Hafnarfirði, 1676, 9775; Ól-
afur Bjarnason, Akranesi, 1314,
7555.
Af mótorbátunum hafa þessir
metjð: Dagný, Siglufirði, 1891, 9202 -
Súlan, Akureyri, 2884, 6890.
Byrjað er nú að veiða og salta
upp i fyrirframsölú í 7500 tunnum
af Faxasíld til Ameriku. Sildarsölt-
un í pessu skyni er hafin tiæði á
Akranesi og í Keflavík. Búizt er
við að fleiri veiðistöðvar hér i né-
grenninu hefjist handa úm slika
söliun á nrestuimi.
Togararnir eru ekki enn farnir
að búa sig unrVi'r neinar veiðar fyr-
ir Englandsmarkað. Ber par fyrst
og fremst til að enn er ekkji/ vitað
hvaða kjör Bretar bjóða fyrir is-
fiskinn með hámarksverði pví, er
peir eru nú að setja á innfluttan
fisk. Ennfremur er eftir að ganga
frá ýmsum öðrum atriðum, svo sem
striðsvátryggingu skipa, farms og
jafnvel launauppbót til sjómannanna
að nokkru leyti. Um sum af þeim
atriðum hefur pó verið samið áð-
ur, eins og Þjóðviljinn skýrði frá
ekki alls fyrir löngu.
Loks má geta pess að enn hafa
ekki komið neinar fyrirskipanir um
iivar íslenzku togararnir megi landa
fiski, en útgerðarinenn búast við
að pað verði aðeins í einni höfn
íeins og var i síðasta stríði.
Þegar á allt þetta er litið má
ætla, að nokkur bið geti orðið á
pví, að veiði tögaranna geti hafizt.
Skrífsfofa Sósíalísiafé~
la$s Reykfavikur.
í Hafnarstræti 21 er opin
alla virka daga, en aðeins
frá kl. 5—7 síðdegis fyrst
um sinn. — Sími 4824.