Þjóðviljinn - 06.01.1940, Blaðsíða 3

Í'JÓÐVILJINN
Laugardagur 6. jan. 1940.
Hversvegna mega verkamenn
ekki ráða verðlagi vöru sinnar?
Verzlunarfólkíd er ofurself
náð atvínnurekendanna
Verzlunarfólk þarf að skapa sér sterk
stéttarsamtök
Þegar við bomum inn í búð, þá
spyrjum við í allri hæversku um
verð á þeim vörum, sem við girn
umst. Ef okkur líkar það ekki,
.þökkum við fyrir, göngum út. Af
viðskiptum verður ekki. Seljandi
ræður verðinu en kaupandi hvort
hann kaupir. Þannig hefur petta
ætíð verið og þannig fhmst mömi-
um að þetta hljóti að vera.
Það veldur ekki teljandi truflun
á þessari reglu, þó ríkisvaldið setji
verðlagsnefnd, sem á að koma i
veg fyrir okur, eftir sem áður er
það seljandi, sem ræður verði, en
kaupandi hvort hann kaupir.
Á sínum tíma var þó ein tegund
vöru undanþegin þessari verzlunar-
reglu, það var vinnuaflið.
Þegar útgerðarmaðurinn var að
búa báta sína til róðra, keypti hann
olíu, salt og veiðarfæri við því verði
sem það var boðið fyrir á mark-
aðnum, en þcgar að því kom að
kaupa vinnuaflið, hina lifandi orku,
þá var gripið til annarra verzlunar
liátta.
Seljendurnir, sjómennirnir, keppt-
ust um að bjóða vöru sína, vinnu-
«.flið til sölu! Kaupandinn, útgerðar
maðurinn, lét sér hægt, hann beið
þess að seljandi lækkaði verðið, og
hann keypti að lokum, þegar hon-
um þótti verðið komið nógu neðar
lega. Þanni g var liinni almennu verzl-
unarreglu snúið við, það var kaup-
andinn, sem réði verðinu, en ekki
seljandinn. Verkamenn fundu, aft
meðan þessu fór fram hlutu þeir
að vera hinn réttlausi aðiii, og
búa við sult og seyru.
Þetta varð til þess að þeir tóku
að mynda verklýðsfélög, tilgangur
inn var fyrst og fremst sá að verka
menn gætu ráðið verðlagi á vöru
sinni, eins og aðrir seljendur, að
þeir gætu sagt: Fyrir þetta kaup
vinn ég annars ekki.
Mörg hin sterkustu verklýðsfélög
hafa náð þessu marki. Þannig hef-
ur Dagsbrún árum saman auglýst
taxta fyrir meðlimi sína, sem hef-
ur verið það verð, er verkamenn
settu á vöru sina, vinnuaflið; kaup
andimi, atvinnurekandinn, varð svo
að ganga að eða frá.
Það var ekki að furða, þó „frjáls
bornum“ Islendingum tæki nú að
lítast illa á blikuna. Það var hvorki
meira né minna en það, að verka
karlar leyfðu sér að hegða sér eins
og kaupmenn, þeir settu hinum
„frjálsbornu“ kosti.
En verklýðssamtökin voru sterk
og ekki svo auðvelt að hindra þau j
baráttunni fyrir réttlætismálunum.
Atvinnuiekendur leituðu þá að-
stoðar þingsins. Þingið brást vel
við, það var hvort sem er þeirra
verkfæri. Það setti lög um stéttar-
félög og vinnudeilur. Þingmeim
Skjaldborgarinnar léðu þessum lög
um fylgi, til þess að afstýra öðru
verra, að þvi er þeir sjálfir sögðu.
Það hefur ætíð verið afstaða þeirra
sem hafa viljað gefast upp í bar-
áttu verkalýðsins, bæði í einstök-
um vinnudeilum og í allsherjarbar-
áttunni.
Og lögin um stéttarfélög og vinnu
deilur voru samþykkt. Hvemig átti
líka Alþingi, aMnnurekendanna og
hátekjumannanna, að láta það við-
gangast, að verkalýðurinn hefði fullt
og ótakmarkað frelsi til þess að á-
kveða kaup og kjör sér til handa?
Slíkt gat sem sé vel leitt til þess
fyrr eða síðar, að 5—6 verkamenn
fengju allt að þvi eins há árslaun
og meðal þingmaður.
Það kom brájlft í ljós að lögin um
stéttarfélög og vinnudeilur voru
býsna handhæg fyrir atvinnurek-
endur, en þó ekki einhlýt, sér í lagi
meðan Félagsdómur sýndi nokkurn
vilja á því að dæma að lögum
Og því bar ekki að neita að hinii
föstu dómarar Félagsdóms höfðu
gerzt svo hlálegir, að halda að
þeim bæri að dæma að lögumr
Fyrir þessa einfeldni hjartans var
þeim hótað ævarandi sumarleyfi frá
dómstörfum.
En atvinnurekendur og hálauna
menn sáu að betur mátti ef duga
skyldi. Og nú var þingið alvarlega
tekið í þeirra þjónustu, og það
var látið banna verkamönnum
skýrt og skorinort að verðleggja
sína vöru, vinnuna.
Þannig er þá komið hag verkaj
Iýðsins á íslandi í ársbyrjun 1940
að hann hefur verið sviptur þvi
frelsi, sem hann hafði áunnið sér
með áratuga samtakabaráttu.
Lætur hann sér það lynda?
Jarðarför mannsíns míns og föður
okkar,
BALDVINS BJARNASONAR,
fer fram i dag, laugard,, 6, þ. m og hefst með hús-
kveðju á heímílí hans, Freyjugötu 34 kl. 1 e. h.
Ragnheíður Þorsteínsdótfír og dæiur.
8KEMMTIFÉLAGIÐ GÖMLU DANSARNIK,
Dansleikur
í kvöld Iilukkan 10 síðdegis í" Alþýðuhúsinu við Hverfisg.
Aðgöngumiðar afhentir frá kl. 2 sama dag, sími 4900. Pöntun að-
göngumiða veitt móttaka. í síma 4727. — Harmoníkuhljómsveit fél-
agsins spilar (4 menn). Eingöngu dansaðir eldri dansarnir.
STJÓRNIN.
Starfsfólk; í verzlunum og á skrif
stofum spyr þessa dagana, hvað
eigi að verða um það viðvíkjandi
kaupgjaldsmálunum. Sú smánarlega
hækkun, sem verkamenn fá og er
svo langt fyrir neðan það, sem þarf
tíl að vega upp á móti dýrtiðinni,
keinur ekki verzlunarfólkinu tíl góða
sjálfkrafa.
Víða hefur verzlunarfólk verið að
ympra ó hækkun kaupgjalds, en atj
vinnurekendur hafa yfirleitt .tekið
dauft í það. Sumir atvinnurekendur
gefa beinlínis í 'skyn, að þeir muni
fækka fólki og ætla þannig, með
því að hóta með atvinnuleysinu að
knýja verzlunarJólkið tíl að láta af
sanngjömum kröfum um kauphækk
un.
Ný bób. Ný bók.
Einar Olgeirsson
Valdakerfið á
íslandi 1927-’39
Rit þetta sem er sérprentun úr
„Rétti”, fæst nú í bókaverzlunum.
Allir þeir, sem vilja skilja
stjórnmálaástandið á fslandi
verða að lesa þetta rit.
Bókaverzi.
Heimskringlu
Laugaveg 38. —Sími 5055.
Hreinar lér-
eftsfnskur
kaupír hæsfa verdí
Víkfngsprent h,L
Lítíð orgel
óskast tíl leígu. Upplýs-
íngar í síma 2785.
Það er aðeins eitt óbrigðult ráð
til að knýja fram kauphækkun al-
mennt handa verzlunarfólki, sem
þrælalögin skammta verkalýðnum-
Það ráð er að gera samtök verzÞ
unarfólks svo sterk að þau megni
að knýja fram hagsmuni þess.
Verzlunarmannafélagið, sem líiili
hluti verzlunarfólks myndaðli í þessu
skyni. hefur ekki reynzt fært um
að heyja þessa baráttu. Verzlimar-
mannafélag Reykjavíkur er hinsveg-
ar alveg gefið undir forostu at-
vinnurekendanna.
Verzlunarfólk! Takið kaupgjaldsj
málin nú þegar til umræðu á vinnu-
stöðunum og í félögum ykkar!
Ræðið um leiðirnar til að knýja
fram hækkun á kaupinu. Ráðið er
aðeins eitt: að allt verzlunarfólk
standi) í einu og sama félagi um að
vernda hagsmuni sina og rétt.
Alþíngí slítíð
í gær.
Versta þíng f
manna mínnum
Alþingi var slitið í gær kl. 11.
Flutti Haraldur Guðmundsson, for-
seti sameinaðs þings, ræðu, þar
sem hann gaf yfirlit yfir gerðir
þingsins. Alls höfðu 81 lög verið
afreidd frá þinginu ,en það hafði
staðið i 137 daga og haldið 236
þingfundi, — 104 í neðri deild,
103 í efri deild og 27 í sameinuðu
þini.
Þing þetta mun verða mönnum
minnisstætt sem versta þing, sem
íslendingar hafa þekkt. Það mun
i endurminningunni lifa sem þing
ríkislögreglunnar, sveitaflutning-
anna, harðvítugri tollalaga, og hegn-
ingarlaga, — þing þyngstu fjár-
laganna og verstu kaupþrælkunar-
innar, — þing menningarfjandskap-
ar og spillingardýrkunar, —< í einu
orði þjóðstjórnarþingið, þar sem
skuldakóngamir létu 10 þús. kr.
mennina sína samþykkja hvað sem
Kveldúlfi var nauðsynlegt.
4511 verblýdsfélög veröa
að faka höndum saman
7\ikki /Aús í nýjum ævintýrum. 240
Hvað er að sjá þig, Mikki vin-
ur. Þú mátý ekki krukla skyrtuna
þína. —- Mikki: Það er þessi
fjandi sem ég hef um hálsinn.
Hefur þetta annars ekki
verið skemmtileg ferð ? Og
endar vel, — við borð skip-
stjórans sjálfs — Ooo!
Fyrirgefið skipstjóri. Herra
Mikki Mús biður að afsaka, að
hann getur ekki þegið boðið.
Ahumm! Jú, ég skil, — það var
leiðinlegt.
Magga mín, ég held ég ætli að
deyja. — Magga: Sltelfiiegur ræf-
ill geturðu verið. Þurftirðu nú
endilega að verða sjóveikur. Eg
skammast mín niður í klær.
Frainhald af 1. síðu.
fyrir verkfalli en nú, þegar hún á
allt undir útflutningnum. Það eru
því meiri möguleikar en oft áður,
bara ef verkalýðurinn er samtaka
uan að nota þá.
1 hverju einasta verklýðsfélagi
þarf nú að taka þessi mál til um-
ræðu.
Islenzkur verkalýður mun ekki
láta litla kliku skuldakónga og
bitlingamanna ræna sig og rýja inn
að skyrtunni, neyða sig til að
svelta konur og börn sin meðan
yfirstéttin eykur gróða sinn og liá-
tekjur.
Verkamenn! Tökum liöndum sam-
an um að hrinda af okkur kúgun-
inni! Sameinaðir erurn vér ósigr-
andi.