Þjóðviljinn - 15.01.1943, Blaðsíða 2

2
Þ JÓÐVILJINN
Föstudagur 15. janúar 1943.
Frð Aiþlngl
Drúfur reiðinnar
Eín htn albesfa kvikmynd sem hér
hefur veríd sýnd
Þessa dagana sýnir Nýja Bíó kvikmyndina „Drúfur reið-
innar“, sem gerð er eftir hinni heimsfrægu skáldsögu „The
Grapes of Wrath“, eftir ameríska ritliöfundinn John Steinbeck.
Þetta er án efa ein af beztu myndum sem hér hafa verið
sýndar og ættu menn því ekki að sleppa tækifærinu til þess
að sjá þessa óvenjulegu mynd.
Á fundi efri deildar í gær fór
mest allur fundartími til þess
að ræða frumvarp ríkisstjórnar-
innar, um innflutning og gjald-
eýrismeðferð, en það var til 1.
umræðu, komið frá neðri deild.
Neðri deild hafði breytt á-
kvæðum frumvarpsins um rétt
bankanna til gjaldeyriskaupa,
þannig að numinn var brott
einkaréttur Landsbankans til
kaupa á erlendum gjaldeyri, en
það sem aðallega olli ágrein-
ingi í umræðunum var, hvernig
skipa skyldi viðskiptaráðið.
Brynjólfur Bjarnason vakti
máls á því, að mjög torvelt væri
fyrir þingið að veita ríkisstjórn-
inni óákveðinn rétt til að skipa
svo valdamikla nefnd, sem hér
væri um að ræða, án þess að
hafa fengið frá henni nokkra
vitneskju um, hvernig hún hugs
aði sér samsetningu ráðsins. Frá
ríkisstjórnini hefðu engar yfir-
lýsingar komið um betta efni,
en kvisast hefði, að ákveðin fé-
lagssamtök, þ. e. Verzlunarráðið
og S.Í.S., mundu eiga að fá full-
Gullmunir
handunnir — vandaðir
Steinhringar, plötuhringar
o. m. fl.
Trúlofunarhringar
alltaf fyrirliggjandi.
Aðalbjöm Pétursson,
gullsm., Hverfisgötu 90.
Sími (fyrst um sinn) 4503.
trúa í viðskiptaráðinu, en ef svo
væri, að ríkisstjórnin ætlaði sér
slíkt, væri það fráleitt. Brynj-
ólfur lagði áherzlu á, að ríkis-
stjórnin féllist á að hafa samráð
við þingið um val manna í við-
sikptaráðið, ella hefði þingið
naumast önnur ráð en tryggja
áhrif sín í þessu efni með sjálfri
löggjöfinni.
Þrír aðrir þingdeildarmenn,
þeir Haraldur Guðmundsson,
Hermann Jónasson og Gísli
Jónsson tóku mjög svipaða af-
stöðu til þessa atriðis, en Jónas
Jónsson og Magnús Jónsson
mæltu eindregið með því, að rík
isstjórnin fengi óskorað vald til
að skipa ráðið án áhrifa Alþing-
is.
Fjármálaráðherra neitaði því,
að „leitað mundi verða eftir“ til
nefningu nokkurra félagssam-
taka um menn í viðskiptaráðið,
en hann og þeir aðrir ráðherrar,
sem töluðu, hélt fast við ákvæð-
ið um að ríkisstjórnin skipaði
ráðið, og kvað forsætisráðherra
ríkisstjórnina alls ekki mundu
sætta sig við annað.
Málinu var vísað samhljóða
til 2. umræðu og fjárhagsnefnd-
ar.
Frumvarpið um orlof sem átti
að vera til 3. umræðu, var tekið
af dagskrá, samkv. ósk flutn-
ingsmanns.
Sömuleiðis var tekin af dag-
skrá þingsályktunartillaga Jón-
asar Jónssonar um heimilda-
söfnun frá útlöndum um fram-
lög úr ríkissjóði í nokkrum lönd
um, til skálda og listamanna",
þar sem flm. týndist úr deild-
inni rétt áður en málið yrði tek-
ið fyrir.
Myndin lýsir lífi amerískra
bænda, sem eru hraktir frá óð-
ulum sínum — „flosna upp“ —
og fara vestur yfir þvera Ame-
ríku til þess að leita gæfunnar
í „Gósenlandinu" vestur í Kali-
forníu, þar sem auðlegð náttúr-
unnar er svo mikil, að sumir
hafa af þeim orsökum freistast
til að kalla þann stað „Paradís
á jörðu“.
Myndin hefst á því, að ungur
maður heldur eftir veginum
heim til sín, en þangað hefur
hann ekki komið í 4 löng ár, því
hann hefur verið i fangelsi.
En hann kemur að öllu auðu
og yfirgefnu, heima í sveitinni
sinni — foreldrar hans og skyld-
fólk er farið. En hann rekst á
gamlan prédikara, — sem aldrei
framar mun prédika fyrir öðr-
um — og þeir hitta fjölskyldu
Joads, en svo hét ungi maður-
inn, á búgarði þar í nágrenn-
inu. Fær Joad bá að vita, að
fjölskyldan er ferðbúin vestur
til Kaliforníu næsta morgun.
Og það er ekki aðeins Joads-
fjölskyldan sem er á förum.
Margir bændanna eru þegar
farnir.
En hversvegna er þetta fólk
að yfirgefa sveitina sína og
halda út í óvissuna? Er það
vegna „leti og ómennsku? Er
það kannske orðið leitt á sveita-
lífinu?
Nei, það er blátt áfram rekið
í burtu.
Þetta fólk er afkomendur
þeirra manna, sem námu þarna
land, brutu þetta land, ræktuðu
það, tóku ástfóstri við það, lifðu
þar og dóu. — Þetta var þeirra
land, þeir höfðu helgað sér það
með vinnu sinni.
En félag fasteignabraskara
hafði klófest þetta land, keypt
upp heilar sveitir, og nú rak
það afkomendur landnemanna
burtu. Það sendi nýtízku trakt-
ora til að plægja landið og lét
þá brjóta hina fábrotnu og fá-
tæklegu kofa landnemanna nið-
ur, ef þeir voru ekki farnir inn-
an ákveðins tíma.
Joadsfjölskyldan býst til ferð
ar snemma morguns. „Afi
gamli“, sem er orðinn gamall og
lifir enn í heimi gamla tímans,
neitar að fara. Hann vill ekki
yfirgefa þetta land. Þetta land
hafa forfeður hans numið og
ræktað, enginn hefur rétt til
þess að reka hann burtu. Það
verður að beita hann brögðum
til þess að fá hann til að yfir-
gefa jörð ættfeðra sinna.
Og síðan hefst ferðalagið yfir
þvera Ameríku í gömlum voru-
bílskrjóð. Það er búið um fjöl-
skylduna ofan á farangrinum,
aWín á Biln'um. Þette er ltjng
leið, og á leiðinni-deyr „afi“ og
skömmu síðar „amma“ — þau
hafa ekki þolað hina löngu ferð
í slíku farartæki.
Og loks horfir ferðafólkið yfir
Kaliforníudalinn: aldingarðar,
tré og akrar, svo langt sem aug-
að eygir.
En þetta land er þegar í eign
annarra manna, og hversvegna
er hið uppflosnaða fólk að fara
hingað? Jú, eigendur hinna
stóru búgarða hafa auglýst eftir
fólki, til þess að vinna við upp-
skeruna. En þegar þeir auglýsa
eftir 800 mönnum koma fleiri
þúsundir. Afleiðingin er sú, að
kaupið er lækkað, „innflytjend-
urnir1 eru mörgum sinnum fleiri
en landeigendurnir hafa þörf
fyrir, en þeir eru eignalausir
menn, sem verða að sætta sig
við allt. Þeir búa í lélegum tjald
búðum og bráðabirgðahreysum
þola hungur og sjúkdóma, yfir-
gang og óréttlæti. r '
í auðvaldsþjóðfélagi er eigna
laus maður réttlaus, eins þótt
landið sem hann lifir í sé svo
auðugt af náttúrugæðum, að
það sé „jarðnesk paradís“.
Joadsfjölskyldan leitar at-
vinnu á búgörðunum og kynnist
„réttlæti" landeigendanna. Um
stund dvelur hún í tjaldbúðum
stjórnarinnar. Þar er gott að
vera. En svo hefst förumanns-
líf hinna eignalausu manna á
ný-
Þessi mynd lýsir á eftirminni-
legan hátt lífi bændanna sem
ameríska auðvaldið hrakti af
jörðum sínum og gerði að „ör-
eigum á mölinni".
Þeir, sem sjá þessa mynd og
skilja hana, munu ekki auðveld
lega gleyma þeirri stórfenglegu
sögu sem hún lýsir.
44 treyodusf sekítr
i
Fyrir nokkru síðan ákvað bæj
arstjómin að banna notkun raf-
magns til hitunar frá tímabilinu
kl. 10,45 f. h. til kl. 12.
Undanfarna daga1 hafa eftir-
litsmenn gengið í 179 hús á þessu
tímabili til þess að athuga hvern
ig þetta bann væri haldið.
Kom í ljós, að í 15 íbúðum og
29 verzlunum og skrifstofum
voru rafmagnsofnar í notkun á
þessu tímabili.
aaiasaíaniaöCöaa
fást enn.
Aðeins litlar birgðir.
Gúmmífatagerðin VOPNI.
von Blomberg tekinn I sátt.
Herfræðingar hlutlausra ianda í
Berlín hafa komizt að því, að Hitler
hefur boðið fyrrverandi hermálaráð-
herra sínum, Werner von Blomberg,
þýðingarmikla stöðu í hinni endur-
skipulögðu yfirherstjórn Þjóðverja.
Blomberg var vikið frá embætti
4. febrúar 1938 fyrir mótspyrnu við
hernaðarfyrirætlanir Hitlers, en það
haft að yfirskyni að Blomberg
kvæntist skrifstofustúlku. sinni.
Blomberg er 64 ára, prússneskur
„júnkari", og hefur síðustu árin ver-
ið mikils metinn af þýzkum herfor-
ingjaklíkum. Heimili hans í Berlín,
Königin Augusta Strasse 35, varð að
miðstöð fyrir þýzka. herforingja, sem
óánægðir voru með herstjórn Hitlers
Nýr „lierstjórnarheili“.
Með því að taka Blomberg í sátt
ætlar Hitler sér að blíðka prúss-
nesku herforingjaklíkuna, sem ekki
er búin að gleyma frávikningu
Walthers von Brauchitsch, fyrrver-
andi yfirhershöfðingja þýzka hers-
ins, eða brottrekstri Franz von
Halders, sem var íorseti herforingja-
ráðsins þýzka til skamms tíma.
Blomberg hefur verið boðin þátt-
taka í æðsta herráði Hitlers, sem
hefur aðsetur í aðalstöðvum „for-
ingjans", og á hann að koma í stað
Halders. Ráðinu er ætlað að vera
Hitler til aðstoðar um öll meirihátt-
ar herstjórnarmál. í því eru nú Kurt
von Zeizler, hinn nýji forseti herfor-
ingjaráðsins; Jodl herhöfðingi og
önnur ný nazistastajarna: Heinrich
von Waldau hershöfðingi.
Hitler óákveðinn.
Talið er hugsanlegt að Blomberg
neiti að taka á sig ábyrgð á því sem
gerist næstu mánuðina, en þeir geta
borið i skauti sér erfiðustu áföll,
sem þýzki herinn hefur orðið fyrir.
Meðal herfræðinga í Berlín er rætt
opinskátt um bað hve Hitler hafi
átt bágt með að taka ákvarðanir und
anfamar vikur. j
Hann varð að taka ákvörðun um
Norður-Afríku, en gat ekki komið
sér niður á hvort hann ætti fyrst
að senda liðsauka til Rommels, Líbíu
eða Nehrings í Túnis. Herfræðingar
þeir sem hann hefur í kringum sig
kæra sig ekki um að falla í ónáð
eins og Brauchitsch, Halder, Hoth,
Bock og Leeb, og gættu þess að taka
ekki ákveðna afstöðu, þar til Hitler
hrópaði upp, eins og frægt er orðið:
„Allt verð ég að ákveða sjálfur! Eng
inn vill gefa mér eindregið ráð!“
Eitt var Hitler ekki í vafa um:
Stalíngrad! Hann ætlaði að gefa
þýzku þjóðinni Stalíngrad í jólagjöf.
En þrír af beztu hershöfðingjum
hans urðu frá að hverfa.
Nazistaflokkurinn og hers-
höfðingjarnir.
Þýzka herstjórnin hefur misst 32
hershöfðingja á þeim íjórum meiri-
háttar „hreinsunum", sem Hitler hef
ur framkvæmt frá því stríðið hófst.
Eins og herstjórnin er nú, er hún
algerlega á valdi Hitlers og Nazista-
flokksins. Allar þýðingarmestu stöð-
urnar eru setnar af nazistiskum hers
höfðingjum, eins og Keitel, Zeizler,
Waldau og Schmidt. Hin leynilega
barátta milli hershöfðingjanna af
gamla skólanum og Nazistaflokksins
hefur verið útkljáð — með sigri
flokksins.
Skipun Blombergs mun ekki
styrkja pólitíska aðstöðu hershöfð-
ingjanna, heldur einungis gera þá
meðábyrga fyrir óförum þeim sem
framundan eru.
S1 á skeytamót Þarf að hafa og þýzku og sækjendur k ans kl. 10—11 túlku vantar tökuna í landssímastöðinni í Reykjavík. æfingu í að tala norðurlandamálin, ensku helzt nókkra kunnáttu í frönsku. Um- omi til viðtals á skrifstofu ritsímastjór- 2 daglega.
Tilky frá veiti (Vír Egill Bci nning Feitingasölunni í Oddfellowhúsinu: Allar Ingar lækka um 10% frá 15. þessa mán. í undanskilið). tiedíkfsson
Trésml Þeir úr t skrii 20. t ifélao Reuhlavíhup félagsmenn, sem kynnu að óska styrks ryggingarsjóði félagsins, sendi um það 'lega beiðni til skrifstofu félagsins fyrir >essa mánaðar. STJÓRNIN.
(„Cavalcade").