Þjóðviljinn - 15.01.1943, Síða 4

I
*
JéÐVIUIHH
Næturlaeknir: Kristbjörn Tryggva
son, Skólavörðustíg 33, sími 2581.
Næturvörður er í Reyk.iavíkurapó-
teki.
Ungbamavernd Likuar, Tempiara
sundi 3. Börn eru bólusett gegn
bamaveiki á föstudögum kl. 6—6%.
Hringja verður fyrst í síma 5967
milli kl. ll og 12 sama dag.
Málfundurinn, sem halda átti í
kvöld, fellur niður, vegna sérstkra
ástæðna.
. Stjórnin.
Ungmennafélag Reykjavíkur héid-
ur fund á Amtmannsstíg 4 í kvöld
kl. 9. Dagskrá: Umræður um félags-
mál, Upplestur, Dans.
Þeim félögum er sýnt geta skír-
teini fyrir síðasta ár verður afhent
rit U. M. F. í. Skinfaxi. Mætið stund
víslega. Stjórnin.
Útvarpið í dag:
20.30 TJtvarpssagan: Úr æskuminn-
ingum Gorkis, VIII (Sverrir
Kristjánsson).
21.00 Strokkvartett útvarpsins: (Lót
usblómið og Blunda þú,
blunda (útsett ai Þórhalli
Árnasyni).
21.15 íþróttaþáttur: íþróttahús og
íþróttavellir (Þorsteinn Einars
son íþróttafulltrúi).
21.35 Hljómplötur: Harmoníkulög.
21.50 Fréttir.
22.00 Symfóníutónleikar:
a) Symfónía eftir Walton.
b) Cocknigne-forleikurinn eft-
ir Elgar.
Fyrirspurn tili hagfræðinga.
Hvað hefur fsland grætt
i dýrtfðinnf?
Það munu allir sammála
um hverju vér íslendingar
höfum tapað á aukningu
dýrtíðarinnar og hve slæmar
afleiðingar hennar eru.
En höfum vér þá ekkert
grætt á henni?
Vér skulum athuga eina
hlið þessa máls. Vér vitum
um erfiðleikana, sem skapast
hafa á sviði útflutningsverzl-
unarinnar. En útflutningur-
inn er þó ekki nema önnur
hliðin á gjaldeyrisöflun vorri.
Vér fáum fyrir útfluttar af-
urðir um 170 milljónir króna
í erlendum gjaldeyri. En svo
höfum við síðasta árið feng-
ið 130 milljónir króna í er-
lendum gjaldeyri fyrir vinnu,
afurðir og leigu hér innan-
lands. Hefði dýrtíðin verið t.
d. þriðjungi minni en hún
varð að meðaltali 1942, þá
hefðu þessar gjaldeyristekjur
orðið allt að því þriðjungi
minni, því verð á vinnuafli
og afurðum, sem selt er hern
um, hefur hækkað í hlutfalli
við dýrtíðina.
Eg vil því spyrja hagfræð-
ingana:
Er ekki hugsanlegt að fs-
lendingar hafi grætt á aukn-
ingu dýrtíðarinnar rnn 40
milljónir króna á síðasta ári,
— eða eins mikið og allar er-
lendar ríkisskuldir vorar
voru fyrir stríð?
Einn sem vill samt
lækka dýrtíðina.
TJARNARBIÓ
Þeir hnigu til foidar
(They Died With Their
Boots On).
Amsrísk stórmynd úr ævi
Custers hershöfðipgja.
Errol Flynn
Olivia de Havilland
Sýnd kl. 4 — 6.30 — 9.
Bönnuð fyrir börn innan
12 ára.
NÝJA BÍÓ
Drúfur reiðinnar
(The Grapes of Wrath)
Stórmynd gerð samkvæmt
hinni frægu skáldsögu eftir
JOHN STEINBECK.
Aðalhlutverkin leika:
HENRY FONDA,
JANE DARWELL,
JOHN CARRADINE.
Sýnd kl. 6,30 og 9.
Sýning kl. 5.
(Pony Post).
Spennandi Cowboymynd med
JOHNNY MackBROWN.
Bönnuð fyrir börn
I
Móðurmálssjóðurinn
Framhald af 1. síðu.
2. gr. Stofnfé sjóðsins er 15.211.08
krónur, sem fengið er sumpart með
gjöfum ýmsra á árunum 1913 og 1914
og sumpart með gjöfum og tillögum
um áramótin 1942—1943.
3. gr. Tilgangur sjóðsins er að
verðlauna mann, sem hefur aðal-
starf sitt við blað eða tímarlt og hef-
ur, að dómi sjóðsstjórnarinnar und-
anfarin ár, ritað svo góðan stíl og
vandað íslenzkt mál, að sérstakrar
viðurkenningar sé vert. Eigi má
veita sama manni þessi verðlaun
oítar en einu sinni á fimm árum.
Verðlaununum skal að jaínaði varið
til utanfarar.
4. gr. Stjórn sjóðsins skal skipuð
5 mönnum. Tveir þeira eru sjálf-
kjörnir, en hinir skipaðir til 6 ára
i senn, þeir fyrstu frá 14. jan. 1943
að telja til 31. des. 1948. Nú fellur
einhver þessara manna frá eða for-
i'allast af öðrum orsökum og velja
þá hinir sjóðsstjórnendurnir mann
í hans stað það sem eftir er kjör-
tímabilsins. •
Stjórnina skipa:
A. sjálfkjörnir: 1. Aðalprófessor-
inn í íslenzkum bókmenntum við Há
skóla íslands. Er hann formaður
stjórnarinnar.
2. Háskólakennari í íslenzku nú-
tímamáli eða sá maður, sem hefur
eftirliti með móðurmálskennslu i is-
lenzkum skólum, eða, ef enginn er
slíkur háskólakennari eða eftirlits-
maður, þá aðalíslenzkukennarinn við
Menntaskólann í Reykjavík.
15. Kjörnir: 3. Einn maður skip-
aður af inenntamálaráðherra.
4. Maður kjörinn af Blaðamanna-
íélagi íslands eða hliðstæðum fé-
lagsskap.
5. Einhver niðja Björns Jónssonar
ritstjóra- og ráðherra sem hinir
stjórnarmennirnir skjósa.
5. gr. Fjárgæzla sjóðsins skal fal-
in Landsbanka íslands eða sjóð-
stjórnardeild hans, ef slík deild verð
ur sett á stofn. Skal þess jafnan
gætt að fé sjóðsins beri vexti og má
i því skyni verja fé hans til kaupa
á veðdeildarbréfum og öðrum jafn-
tryggum veðbréfum. Hlutabréf má
aldrei kaupa fyrir eignir sjóðsins.
Hagur sjóðfins skal gerður upp
fyrir lok desembermánaðar ár hvert
og reikningar hans birtir á þann
hátt, sem sjóðsstjórnin ákveður.
6. gr. Tekjur sjóðsins eru vextir
af höfuðstól hans svo og gjafir, er
honum kynni að hlotnast. Skulu
tekjurnar leggjast við höfuðstólinn,
sbr. þó ákvæði 7. gr.
7. gr. Úthlutun verðlauna úr
sjóðnum skal fara fram á fæðingar-
degi Björns Jópssonar, 8. október
ár hvert, í i'yrsta skipti á 100 ára
íæðingardegi hans, 8. október 1946.
Verðlaunin skulu nema % vaxta er
safnast hafa, en % jafnan lagður við
sjóðsupphæðina. Sjóðsstjórnin getur
ákveðið að úthluta verðlaunum ann-
að hvert eða jafnvel þriðja hvert
ár. Skal þa naésta úthiut'un nema 44
hlutum vaxta tveggja undanfarinna
ára.
8. gr. Leita skal staðfestingar
ríkisstjóra á skipulagsskrá þessari
og skal skipulagsskráin birt í B.
deild Stjórnartíðindanna.
Reykjavík, 14. janúar 1943.“
Hstt að ðtvarpa jarðar-
tararathöfnum
Útvarpsráð tók fyrir skömmu
þá ákvörðun að hætta að út-
varpa jarðarfararathöfnum, eft-
ir óskum manna, eins og gert
hefur verið til þessa.
Ákvörðun þessi kemur til
framkvæmda 1. febr. n.k. og
verður því eigi eftir þann tíma
útvarpað jarðarförum nema sem
lið í dagskrá, þ. e. að útvarpið
heiðrar minningu hins látna með
því að útvarpa jarðarfararat-
höfninni.
Ræða Kristins
' Framh. af 3. síðu.
lenzka menningu. Alþingi getur
ekki látið annað eins viðgangast.
Ég skora á hv. deild að láta
sér skiljast, hve alvarlegir þessir
hlutir eru, ég skora á hv, deild,
að hún í nafni þjóðarheiðurs,
sjálfsvirðingar sinnar og íslenzkra
bókmennta og lista virði sjónar-
mið listamanna og taki upp
þeirra málstað.
Daglega
nýsodín svid. Ný
sodín o$ hrá.
Kaffísalan
Hafnarstræíí 16.
Munið
Kaffisöluna
Hafnarsfræfi 16
DREKAKYN
Eftir Pcarl Buck
! Eg þvoði líkið og færði hana í hrein föt, og hún hvílir
| í friði.
! Hún fór með þeim og tók lampann af borðinu til að
■ lýsa þeim. Ling Sao kom á eftir henni, og blygðaðist sín
| fyrir ótta sinn við konu, sem gat verið svona góð, ogdiafa
; verið að tala illa um hana við aðra meðan hún var að
; veita Orkídu hinztu líknsemdina. Hún fylgdi hvítu kon-
| unni í auðmýkt og þögn, og þau fóru öll til kirkjunnar
; þar sem Orkída lá. Þegar þangað kom lyfti hvíta konan
! líkblæunni frá andliti Orkídu, og maður hennar sá hana.
; Það var ekkert sár á þessu andliti, Orkída virtist sofa,
I bros virtist leika um þrýstnar varirnar, hún var lík því
■ sem hún hafði oft verið heima í rúmi sínu, og tárin
■ streymdu fram í augu Lao Ta og runnu niður vanga hans,
; og tár komu fram í augu allra sem viðstaddir voru, nema
; hvítu konunnar. Hún stóð grafkyrr og hélt líkblæjunni
; þar til Lao Ta sneri sér undan.
; Breiddu yfir hana, sagði hann, og hvíta konan gerði eins
og hann bað.
; Þau fóru út og Ling Sao fór inn í salinn til að vekja
börnin, en Ling Tan og sonur hans biðu á meðan úti í
náttmyrkrinu, og faðirinn fann til sorgar sonar síns og
heyrði niðurbældan ekka; og hann tók hann með sér dá-
lítið frá hvítu konunni, sem líka beið, og sagði:
Gráttu meðan nokkur grátur er eftir í hjarta þínu, son-
: ur minn, en minnstu þess, að enginn grætur að eilífu. Þú
: ert ungur, og einhverntíma finnst önnur móðir handa börn-
| um þínum.
Talaðu ekki um það fyrst um sinn, svaraði sonurinn.
Nei, ég skal ekki minnast á það, sagði Ling Tan, en
mundu það sjálíur.
Ungi maðurinn svaraði ekki, en faðir hans vissi að hann
• hafði gefið honum von, sem gat orðið til þess að sýna hon-
: um að hann varð að lifa áfram vegna ættar sinnar, þó
; að það drægi ekki úr eðlilegri sorg hans vegna fráfalls
; konu sinnar.
: Inni í salnum klæddi Ling Sao börnin í öll föt þeirra
: og talaði við Pansiao á meðan, og sagði henni hvað ákveðið
I hefði verið.
Þú þarft ekki að vera hrædd, sagði hún, hræðslan í mér
: var ástæðulaus og heimskuleg, því hvíta konan tók það
; upp hjá sjálfri sér að þvo Orkídu og færa hana í líkklæði,
i og nú segir hún að þú eigir að fara burt úr þessari borg
! og fara til staðar þar sem engin hætta er á ferðum og
< þú eigir að ganga í skóla og læra að lesa og skrifa.
I Hún furðaði sig á því að stúlkan skyldi ekki vera hrædd
■ samt, og henni hefði aldrei hugkvæmzt rétta skýringin,
; að þessi unga stúlka sem vann verk sitt í kyrrþeiy og
I aldrei mælti æðruorð hafði þráð að ganga í slíkan skóla
■ allt frá því að hún vissi hvað það var að þrá eitthvað.
í Eg skal ekki vera hrædd, móðir, sagði Pansiao.
j Og skrifaðu strax þegar þú ert búin að læra það, sagði
; Ling Sao, við getum látið frænda þinn lesa bréfið.
j Það skal ég gera, móðir, sagði Pansiao aftur, og hún
; fylgdi móður sinni til dyra og bar ungbarnið, en Ling
: Sao bar hitt, og þær gengu hljóðlega til að vekja ekki
: sofandi fólkið.
i Þegar Ling Tan sá dóttur sína, lagðí hann einnig henni
: lífsreglur, bauð henni að vera hlýðin og auðsveip, en sneri
; sér svo að hvítu konunni, og fól henni dóttur sína á hend-
; ur með þessum orðum:
i Eg fel þér á hendur þetta veslings barn mitt. Það er
1 lítil gjöf, en samt er einnig hún hold og blóð af holdi
mínu og blóði, því á mínu heimili höfum við metið dæt-
ur okkar meira en venja er á heimilum og hún er yngsta
barn okkar. Verði hún ekki hlýðin bið ég þig að senda
hana heim og fyrirgefa okkur.
í fyrsta sinni sá Ling Sao hvítu konuna brosa, og hún
tók hönd ungu stúlkunnar í sína.
' Eg held hún verði hlýðin, sagði hún.
M
íí ' | wt '" m -«3a*r *T;