Þjóðviljinn - 22.04.1943, Qupperneq 3

''rimmtudagur 22. apríl 194?
ÞlðOVIillNN
Útgefanái:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sósialistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Aígreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Simi 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Þíngí frestað
Þinginu hefur veriS frestað.
Framsóknai'flokkuilnn og
Sjálfstæðisflokkurinn samein-
uðust um að fresta því. Ólaf-
ur Thors og Jónas Jónsson
féllust í faðma, minntust heitt
og innilega, Þar kyssti Judas.
Judas, þar var Eysteinn svik-
inn, þar var Framsóknarflokk-
urinn svínbeygður, hann var
látinn svíkja loforð sín og
traðka á því sem honurn var
tiltrúað.
Hvernig stendui- á þessu?
Áður en þessari spumingu er
svaraö, þykir rétt að gera
nokkra grein fyrir því hvað
þaö er, sem Framsókn hefur
svikið.
Framsókn hefur svikið ský-
laust loforð Hermanns Jón-
assonar gefið í flokksins nafni
um að afgreiða á þessu þingi
frumvarpið um eignaauka-
skatt. Þetta frumvarp miðar
að því, að taka 15—20 mijjj-
ónir króna af stríðsgróðanum
úr höndum Thorsaranna og
nokkurra annarra stríðsgróða-
manna, og verja honum til
að auka öryggi hinnar snauöu
alþýðu.
Þá lágu og fyrir þinginu
frumvörp um afiiám hinna
skattfrj álsu va rásjóðshlunn-
inda hlutafélaga um afnám
þeirra lagaákvæða er banna
bæjár og svelt irfólögum, að
leggja útsvör á hærri tekjur
en 200 þús. krónur, og um
aukið eftirlit með skattfram-
tölum. Samkvæmt margyfif-
lýstri stefnu Framsóknar-
manna, og marggefnum kosn-
ingaloforöum þeirra, bar þeim
að Ijá öllum þessum frum-
vörpum lið, og ef þeir hefðu
gert það, var framgangur
þeirra tryggður, og til þess
að fá þau samþykkt þurfti
aöeins fáiTa daga þingsetu
— viku til hálfs mánaðar —
En þessi vika hefði kostað
stríðsgróöavaldiö á íslandi
nokkra tugi milljóna króna
hún hefði þýtti jafnmargatí
milljónir króna til hagsbóta
fyrir alþýðu þessa lands.
Þegar svo var komið, rann
Jónasi Jónssyni, sem nýlega
. var kosinn formaðru- Fram-
póknarflokksins með 12 at-
kvæðum af 29, blóðið til skyld
unnar, hann, þessi aðalfor-
ingi afturhaldsins, jafnt á
sviði menningarmála, sem
fjármála og atvinnumála, á-
kvað að bjarga vini sínum
Ólafi Thors og sálufélögum
hans frá skattabyrðunum.
Framsóknarmennirnir, sem
ekki vildu hafa Jónas í for-
Framh. af 4 síðu. -
þeirra færi fram úr áðurgreindu
hámarki — skal renna í þennan
almenna nýbyggingarsjóð.
Sá hluti skattaukans, sem
inn kemur af tekjum skatt-
þegna í hverju bæjar- eða
sveitarfélagi, skal vera séreign
viðkomandi bæjar- eða sveit-
arfélags í sjóðnum. Einnig
verður séreign viðkomandi
bæjar- eða sveitarfélags, það
fé, sem í sjóöinn rennur við
gjaldþrot skattþegns, sem ný-
byggingasjóð hefur átt
samkvæmt því ,sem áður seg-
ir.
Fé þessa sjóðs má aðeins
nota til endurnýjunar fiski-
flotans.
Allar aðrar skatttekjirr, sem
leiddu af framkvæmd tillagna
þessara — þ. e. vegna afnáms
varasjóðshlunninda almennra
hlutafélaga — ætlast Sósía-
listalfokkurinn til, að geröu
ríkissjóði kleift að lækka eða
^fniema tolla áf almennum
neyzluvörum, aðkeyptum vör-
um, sem sjávarútvegurinn
þarf til framleiðslu sinnar og
efni til skipabygginga. — Ef
fé yrði afgangs frá þessu,
rynni það í Framkvæmdasjóð
ríkisins.
Þá vill Sósíalistaflokkurinn
hækka að miklum mun per-
sónufrádráttinn, til þess þann
ig að lækka skatta lágtekju-
1 manna.
Ef þessar tlllögur Sósíalista-
flokksins næðu fram áð ganga
mundu þær, 1 fyrsta lagi, hafa
í för með sér stórkostlega
aukningu á nýbyggingarsj óð-
um útgerðarinnar, þar sem
hið skattfrjálsa framlag rynni
allt í nýbyggingarsj óðina, í
stað þess, að samkvæmt nú-
gildandi lögum skal áðeins
helmingur þess ganga til ný-
bygginga. Ennfremur hækk-
ar skattfrjálst framlag smá-
útgerðarinnar úr Vs í Vz og
rynni það einnig allt í ný-
byggingarsjóði. — Við þetta
bætist svo Hinn almenni ný-
byggingarsjóður, sajnkvpemt
því, sem áður segir — og
yrði með öllu þessu séð miklu
betur fyrir endurnýjun fiski-
flotans, en nokkm sinni fyrr.
Þá yrði einnig með þessum
tillögum tryggt, svo sem veröa
má, að allir nýbyggingarsjóð-
ir yrðu eihgöngu notaðir til
að endurmýja skipastólinn —
og til einskis annars — og
er það mest mn vert.
Þá er með tillögunum
stefnt að því, að gera ríkis-
sjóði kleift að lækka tolla á
nauðsynjavörum, vörum til
útgerðarinnar og efni til skipa
sæti flokksins, beygöu sig í
auðmýkt, þeirra manndómur
var nú ekki meiri en þetta,
og þinginu var frestað, til aö
vernda nokki*a tugi milljóna
ki'óna í vösum stríðsgróða-
manna. —
Sjálfstæðisflokkm'inn og
Framsóknarflokkm'Inn bera á-
byrgðina, Sósíalistaílokkurihn
og Alþýðuflokkurinn mót-
mæltu, í orði og með atkvæð-
um.
ÞJÓÐVILJINN
bygginga — di'aga þannig úr
dýrtíðinni og bæta starfsskil-
yrði útgerðarinnar. — Féð til
þessa væri eingöngu tekið af
skattþegnum, sem hafa haft
stórgróða af öðru en útgerð,
og notið hafa sérstakra skatta
hlunninda til þessa.
Tillögumar fela einnig í sér,
að þegai' auðug gróðafélög
hafa safnað mjög stórum sjóð-
um, þá sé takmörkuð einka-
eign þeh-ra á þessum fjár-
munum, sem orðið hafá til
vegna stríðsgróða. Hinsvegar
er með stofnun hins almenna
nýbyggingarsjóðs, sem á að
vera almenningseign, séð fyr-
ir því, að þessar takmarkanir
verði ekki til þess, að minna
fé sé lagt til nýbyggingar
fiskiflotans — nema síður sé.
— Rétt þykir, að þessi al-
menni nýbyggingarsjóöur
skuli vera eign þeirra bæjar-
og sveitarfélaga, þar sem
skatturinn er á lagður, til
þess, að hann geti fyrst og
fremst orðið til eflingar út-
gerðinni á þeim stöðum á
landinu, þar sem menn byggja
mest afkomu sína á útgerð.
— Með því er hinsvegar
engu slegið föstu um opin-
beran rekstur á útgerð í fram-
tíðinni, heldur aðeins veríð
að tryggja, að fiskiskip og
h'amleiðslutæki íyríi' sjávar-
útveginn veröi byggð fyrir
féð — og má síðar fá þau í
hendur einstáklingum eða fé-
lögum, ef hentara þykir.
Sósíalistaflokkm'inn hefur
ekki einn út af fyrir sig, eins
og kunnugt er, atkvæðamagn
í þinginu til aö koma fram
þessum, eða öðrum, umbóta-
málum. Reynslan sem hann
til þessa hefur af samstarfs-
möguleikmn við Framsóknar-
'flokkinn er ekki glæsileg.
Varla nokkurri umbótatillögu
Sósíalistaflokksins hefur Fram
sóknarflokkurinn fengist til
að fylgja, heldm stritast á
móti í stöðugri viðleitni til
að stilla hvorum gegn öðrum:
Hagsmunum sveitafólksins og
alþýðunnar við sjávarsíðuna.
En eftir þann hávaða, sem
Framsóknarflokkurinn nú hef
ur gert út af því, að skatta-
málxmmn var áð mestu sleppt
við afgreiöslu dýrtíöarfrum-
vai'psins, verður að vænta
þess, að Framsóknarflokkur-
inn láti ekki á sér standa að
afgreiða skattamálin á við-
unandi hátt — og ættu þá
verulegar umbætur í því efm
að vera tryggðar.
En hvemig sem það kann
aö fara, mun Sósíalistaflokk-
minn haldia áfram baráttu
sinni fyrir ýmiskonar þójöfé-
lagslegum umbótmn og bætt-
um kjörum alþýðunnar, til
sjávar og sveita. Og í þeirri
baráttu mun hann, án allra
hleypidóma, gera bandalag
við hvern þann flokk og hvert
það aii, sem að hverju sinni
vill ljá góðum málstaö lið.
Slík barátta flokksins fyrir
þjóðfélagslegum unxbótum
miðast þó engan veginn við
þáð, að varanleg lausn vanda-
málanna i:m sambú • þjóðfé-
Á vorþinginu 1942 var kos-
-in 5 manna milliþinganefnd,
til þess að semja frumvarp
til nýrrar stjómarskrár fyrir
landið, vegna þeiira breyt-
inga, sem verða á æðstu
stjóm þess í sambandi við aö-
skilnaðinn við Dani.
Á þinginu, sem haldið var
efth' sumarkosningarnar, var
akveðið að bæta 3 mönnum
við í nefndina, þannig að hún
yrði skipuð 2 mönnmn úr
hverjum flokki.
Frá því í vetur hefm nefnd
þessi starfað að verkefni sínu
en þar eð á haustþinginu var
ákveöið, að í stjómarskrár-
frumvarpi því, sem lagt yrði
undh þjóðaratkvæði, mætti
engu breyta frá því sem nú
er, öðm en þvi sem beinlínis
leiðh' af að stjórnskipulagið
breytist í lýðveldí, þá varð
nefndin að semja tvö frum-
vörp.
Það frumvarp sem nefndin
hefur nú lagt fram, verður
síðar lagt undir þjóðarat-
kvæði og á að öðlazt gildi 17.
júní 1944, er meirihluti allra
kosningabæn'a manna hefur
samþykkt það við lejmilega
atkvæðagreiðslu.
Þær breytingar sem felast
í frumvarpi stjómarskrár-
nefndar, eru því eingöngu
bundnar viö, að ákvæðin um
konunginn eru felld niður, en
í þess stað settm forseti.
í frmnvarpinu er svo ákveð-
ið að sameinað Alþingi kjósi
forseta. Um þetta atriði varð
ágreiningur í nefndinni. Full-
trúar Sósíalistaflokksins þeir
Einar Olgeirsson og Áki Ják-
obsson vildu að forseti væri
þjóðkjörinn, en hinir nefnd-
arnienn vom því andvígir.
Alþýðuflokksfulltrúamir tóku
það þó fram, að þeir hefðu
ekki enn fullráðið það við sig
hvort þeir myndu síðai' geta
orðið því fylgjandi að hafa
forsetann þjóðkjörinn. Sósía-
listaflokkurinn vill að kjós-
endurnir geti haft sem mest
bein ahrif á æðstu stjóm
landsins og taldi aö það væri
betur tryggt meö því móti:
að hafa hann þjóðkjöi'ihn
heldur en áð láta þingið kjósa
hann.
Forseti er samkvæmt fmm-
varpinu kosihn til 4 ára og
verðm hann þá væntanlega
kosinn á þingi í fyrsta sinn.
er stjómarskráin öðlazt gildi
17. júní 1944.
Öll fmmvörp sem Alþingi
hefur samþykkt, skulu lögö
fyrh' forseta til staðfestingar.
áðm þmftu þau að hljóta-
konungsstaðfestingu, til þess
að öðlazt gildi. Ef nú forseti
lagsþegnai na rú.u'. v. innar.
ríkjandi þjóðsMpu ags — held
ur aðeh.s við h tt. Aó gma
alþýðu manna lífiö litið eitt
bærilegi'a 1 þessu þjóðskipu-
lagi — unz skilyrði em sköp-
uö til að afnema það, og
byggja upp annað betra.
j neitar að staðfesta lög er þing
ið hefur samþykkt, öðlazt þau
að vísu gildi', en þá skulu
lögin lögð xmdir þjóðarat-
kvæði til samþykkis eða synj-
unai'. Lögin halda gildi veröi
þau samþykkt, en ella falla
þau úr gildi.
Ekki er ástæða til þess að
' í'ekja fleiri ákvæði frmnvarps-
ins hér, enda hafa menn að-
gang að fmmvarpinu í heild:
þó er eitt ákvæði sem rétt
er aö geta um. Svo sem kunn-
ugt er, em ákvæðin varðandi
ríkisstjórann aðéins bráða-
birgðaákvæði, sem áðeins
gilda meöan stríðið stendur.
Ef stríðið hættir áður en hin
nýja stjórnarskrá Lýðveldis-
ins islands hefur öðlazt gildi
breytist allt til hins fyrra á-
stands. Af þessum sökum hef-
m milliþinganefndin sett það
ákvæði inn í frumvarpið, að
Alþingi geti ákveðið að stjóm-
arskráin taki’ fyrr gildi en 17.
júní 1944. i
Enginn veit hvenær styrj-
öldinni lýkur, en hitt er vit-
aö, að það getur skapaö þjóö-
inni ýmis vandamál aö vera
ekki búin aö leggja síðustu
hönd á stofnun lýöveldisins
áður en það verður. Vai'aá-
kvæði nefndarinnar kemur
því ekki að fullum notum
fyrst Alþingi samþykkti ekki
stjómarskrárfmmvarp henn-
. ar nú þegar, með það fyrir
augum, að allsherjaratkvæða-
gréiðsla gæti farið fram í sum
ar.
Allur dráttm getur orð-
ið til þess, að aðrar þjóöh
komist á þá skoðun, að Is-
lendingar séu innbyrðis ósam-
mála í þessu mikla máli.
| Sjálfstæðisflokkurinn hefm
á undanfömum árum talið
sig sérstaklega kjörinn til þess
að koma sjálfstæðismálinu í
i höfn. Þaö er því í fyllsta
j uiáta einkennilegt, að sjálf-
j stæðisflokkurinn skuli nú ger-
1 ast aöalfylgisflokkur þing-
; frestunarimiar, þó aö mál
þetta hafi ekki verið afgreitt
Kaupendur
Þjöðviljans
Þið, sem ekki kaupið tímaritið
Rétt, ættuð að láta það verða
ykkar fyrsta verk eftir hátíðina
að gerast áskrifendur. Fyrsta
hefti árgangsins 1943 nýútkom-
ið. — Hringið í síma 2184
og þið fáið nýja heftið sent í
pósti. Árgangurinn kostaraðeins
10 krónur.