Þjóðviljinn - 30.04.1943, Blaðsíða 3

Föstudagur .30. apríl 1943.
ÞJÓÐVILJINN
3
gtiðovaimii
j
Útgefanái:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastraéti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Ætlar ríkisstjórnin að
stöðva vegavinnuna
til þess að ráðast á
8 stunda vinnudaginn
\
Verklýðsfélögin um allt land
hafa ákveðna kauptaxta eða
kaupsamninga. í þeim er 8
stunda vinnudagurinn reglan.
Árum saman hefur Alþýðu-
sambandið haft samkomulag við
ríkisstjórnirnar um kaupgjald í
vegavinnu, samkomulag um það
að það væri í samræmi við kaup
taxta verklýðsfélaganna á hverj
um stað og auðvitað miðað við
þann vinnutíma, er þar var á-
kveðinn.
Alþingi hefur falið ríkisstjórn
inni að láta framkvæma allmik-
il verk í vegavinnu og annarri
opinberri vinnu. Alþingi hefur
alls ekki ætlazt til þess að ríkis-
stjórnin færi að reyna neina
kaupkúgun í sambandi við þessi
verk. Alþingi hefur þvert á móti
fordæmt hverja þá hugmynd,
sem fram hefur komið hjá ríkis-
stjórninni um kaupkúgun. Og •
Alþingi hefur skipað sérstaka
milliþinganefnd til þess að und-
irbúa m. a. frumvarp um 8
stunda vinnudag. — Vilji Al-
þingis í þessum málum er því
svo skýr og ótvírqeður að ekki er
þar um neitt að villast.
*
Nú kemur hinsvegar fram
tregða frá hálfu vegamálastjóra,
sem vafalaust verður að teljast
fulltrúi ríkisstjórnarinnar í
þessu máli, á því að viðurkenna
kauptaxta verklýðsfélaganna og
8 tíma vinnudaginn.
Og óhróðursmálgagnið Vísir,
sem alltaf er málpípa einræðis-
og afturhaldstilhneiginganna í
rikisstjórninni er í fyrradag að
breiða út lygar um kröfur Al-
þýðusambandsins í þessum mál-
um.
*
Ef ríkisstjórin ætlar sér að
reyna að nota vegavinnuna til
kaupkúgunar og til ‘þess að
byrja árás afturhaldsins á 8
stunda vinnudaginn, þá er hún
að reka erindi ósvífnustu og höt
uðustu afturhaldsseggjanna,
sem til eru í þessu þjóðfélagi
Verkalýðurinn veit hvað í
húfi er, ef slík árás tekst. Verka-
lýðurinn mun standa sem ein
heild um sinn 8 tíma vinnudag
og leyfa engu einræðis- né aft- ,
urhaldsvaldi að brjóta skarð í
þann múr. Hann veit hvað á eft-
ir myndi fara, ef slík árás tæk- ’
ist.
ísland er eitt þeirra alfáu landa, þar sem verkalýðssam-
tökin að þessu sinni efla til kröfugöngu og útifunda 1. maí. I
löndum fasismans eru 1. maí-kröfugöngumar bannaðar og all-
ir þeir, sem grunaðir eru mn að aðhyllast hugsunarhátt verk-
lýðshreyfingarinnar, ofsóttir, og oft pintaðir og drepnir. í þeim
löndum lýðræðisins, sem nú heyja frelsisstríðið upp á líf og
dauða, er nú unnið 1. maí, unnið að framleiðslu vopnanna, sem
leggja skulu fasismann að velli.
Það .er ekki sökum skorts á vilja til raunhæfari baráttu
gegn fasismanum hjá forustuliði verklýðssamtakanna á íslandi
að gengist er fyrir kröfugöngum þennan dag. Það er sökum
hins að enn er nauðsyn á meiri andlegri hervæðingu þjóðarinn-
ar gegn fasismanum en hingað til hefur farið fram, að verk-
lýðssamtökin einbeita sér á áróður og tjáningu vilja síns með
hátíðahöldunum þennan dag.
Verkalýður Reykjavíkur, laxm
þegar og alþýða öll, munu sýna
það á morgun að samúð þeirra
er öll með málstað þjóðfrelsis
og lýðræðis í þessu stríði, — að
íslenzka þjóðin óskar öllum
Bandamönnum sigurs yfir harð-
stjóm og þjóðakúgun, — sýna
það að þorri íslendinga skilur
að hugsjónir þær, sem barizt er
um, em hugsjónirnar, sem fram
tíð og frelsi íslenzku þjóðarinn-
ar líka byggist á.
En verklýðssamtök í'slands
vita það og mun verða það ljós-
ara með hverjum deginum, að
þessar hugsjónir fullkomins lýð-
frelsis og sjálfstæðis fá ekki að
rætast í voru landi, nema al-
þýðusamtökin skapi um þær
eina, hamramma fylkingu til
vamar og sóknar.
Þjóðleg eining íslenzku al-
þýðusamtakanna og alþýðustétt
anna til þess að taka forustuna
fyrir þjóðinni og leiða hana
Ríkisstjórninni er bezt að gera
sér ljóst, að hún væri að þver-
brjóta vilja þings og þjóðar, ef
hún nú ætlar að spilla friði með
þjóðinni með því að hefja árás
á einhver dýrmætustu réttind-
in, sem verkalýðurinn hefur á-
unnið sér: 8 tíma vinnudaginn.
Hún gengur þess vafalaust
ekki dulin að verkalýðurinn tek
ur vægðarlaust á móti slíkum
árásum. Og haldi hún að það sé
hægt að sleppa í þeirri deilu
með því einu að stöðva vegavinn
una og svíkjast þannig um að
framkvæma vilja þingsins, þá er
rétt að muna það að það er rík-
isrekstur á fleiru á íslandi en
vegavinnu — og þessvegna vit-
að að verkalýðurinn mun hefja
sókn á þeim sviðum, sem ríkis-
stjórninni kæmi verst, ef hún
ætlar að fara að fjandskapast
við hann og gerast handbendi
afturhaldsins til þess að reyna
að ræna verkalýðinn 8 tíma
vinnudeginum.
*
Launþegar! . Fylkið ykkur á
morgun, 1. maí, um 8 tíma vinnu
daginn! Sýnið með þátttökunni
í kröfugöngu verklýðssamtak-
anna hver alvara alþýðunni er
að varðveita þann rétt, sem hún
hefur unnið sér!
fram til fulls sigurs yfir aftur-
haldi og ófrelsi, fram til þjóð-
félags öryggis og frelsis, fram
til sósíalisma, — það er verkefn
ið, sem nú liggur fyrir íslenzku
alþýðusamtökunum að leysa af
hendi á sem allra skemmstum
tíma.
Alþýðusambandið hefur kveð
ið upp úr með nauðsyn banda-
lags vinnandi stéttanna og stig-
ið fyrsta skrefið til þess að
leggja grundvöll að því.
Bandalag starfsmanna ríkis
og bæja hefur og haft frum-
kvæði um samþykkt í svipaða
átt. — Fleiri alþýðusamtök hafa
þegar lagt þessu máli lið.
Sósíalistaflokkurinn hefur —
einn allra íslenzkra stjórnmála-
flokka — lýst yfir fullkomnum
stuðningi sínum við þessa hug-
mynd, þessa íslenzku alþýðu-
fylkingu.
Baráttan hér á landi fyrir
frelsi og öryggi, gegn afturhaldi
og áþján, getur því aðeins orðið
sigursæl að fasisminn verði sigr
aður á alþjóðamælikvarða. Þjóð
leg eining íslenzku alþýðustétt-
anna er í rauninni einn liðurinn
í alþjóðlegri einingu allra frels-
isafla heims gegn fasismanum,
verstu harðstjórn, sem mann-
kynið hefur þekkt.
Gerum 1. maí að sigurdegi í
frelsisbaráttimni gegn fasisma
og afturhaldi!
Öll út á götuna 1. maí!
Jónas féll víð
formanns
kjör
Síðasta vetrardag var fundur
í þingflokki Framsóknar, fór
fram kjör á formanni þingflokks
ins.
Var Eysteinn Jónsson kjörinn
formaður þingflokksins í stað
Jónasar Jónssonar, sem fékk 1
atkvæði. — Var Jónas farinn
af fundi þegar atkvæðagreiðsl-
an fór fram.
Minnisblöð alþýðu úr Alþingisannál 1943.
1. DfIoí laiiMga sanMM
Á síðasta þingi varð orlofsfrumvarpið loks að lögum. Kring-
umstæður þær, sem urðu þess valdandi að það frumvarp var
samþykkt, eru mjög eftirtektarverðar og gefa verkamönnum
góða leiðbeiningu um hvernig öruggast sé að knýja fram lög-
gjöf um hagsmunamál þeirra og lýðréttindi.
Frumvarp um orlof hafði verið flutt á tveim þingum á und-
an því síðasta og náði ekki samþykki.
Þá tóku verkalýðssamtökin til sinna ráða.
í samningi þeim, sem Dagsbrún gerði við atvinnurekendur
í ágúst 1942, er sett inn svohljóðandi ákvæði í 6. gr.:
„Verkamenn eiga rétt á að fá sumarleyfi í samræmi við
ákvæði um frumvarp til laga um orlof, er nú liggur fyrir Al-
þingi, hvort sem það frumvarp verður að lögum eða eigi.“
Verkalýðurinn sagði: Hvort sem Alþingi samþykkir frum-
varpið eða ekki, þá skal það vera í gildi, — og atvinnurekend-
ur hlýddu. — Eftir að svo var komið sá Alþingi sér ekki lengur
fært að standa á móti framgangi frumvarpsins og samþykkti
það.
Lögin ganga ekki í gildi fyrr en 24. maí, — en af því samn-
ingur Dagsbrúnar ákvað að ákvæði þeirra gengu í gildi 1 fyrra,
þá fá verkamenn nú yfirleitt um 500 kr. á mann í meðalorlofs-
fé fyrir síðasta orlofsár.
Framkvæmd orlofsins er gott dæmi um hvernig barátta
verkalýðsins utan þings og innan þarf að fylgjast að.
Frá aðalfundí KRON
Olnisala HWns rfmr n aifnlr
iminnlinnnr un hi ifsnnd
Aðalfundur Kaupfélags
haldinn 22. þ. m. Mættir voru
hinum ýmsu félagsdeildum,
skoðenda. ■ ■
Jens Figved framkvæmdar-
stjóri ’ gaf skýrslu um starf-
semi félagsins á s. 1. ári og
skýrði ýtarlega reikninga
þess. Urðu nokkrar umræöur
rmi þá.
Alls nam vörusala félagsins
á árinu kr. 11.449.297.53.
Tekjuafgangur var kr.
597.382.81. Samþykkt var til-
laga framkvæmdastjórnar
um skiptingu ársarösins, sem
var á þá leið, að 1% af við-
skiptaveltu yröi lagt í vara-
sjóð, úthlutað til félagsmanna
og í stofnsjóð þeirra 9% af
arðskyldum viðskiptum þeirra
en eftirstöðvar lagðar í arð-
jöfnunarsjóð.
í félagið bættust á árinu
259 nýir meölimlr, og voru
þeir allt um áramótin 4071.
Úr félagsstjórn gengu: Sig-
fús Sigurhjartarson, Þorlák-
ur Ottesen og Hjörtur B.
Helgason, en voru allir endur-
kosnir. Endurskoðendurnir..
þeir Magnús Björnsson og
Ari Finnsson, voru sömuleiðis
endurkosnir.
Fulltrúar á aðalfund S. í. S.
voru kosnir:
Ámi Benediktsson.
Eysteinn Jónsson.
Guðni Magnússon.
Reykjavíkur og nágremiis var
á fundinum 187 fulltrúar frá
auk félagsstjórnar og endur-
Jens Figved.
Magnús Kjartansson.
Sigfús Sigurhjartarson.
Theódór B. Líndal.
Þorlákur Ottesen.
Steinþór Guðmundsson.
Svohljóðandi tillaga kom
frá Guðbrandi Magnússyni
og var samþykktv í einu
hljóði:
„Aöalfundur KRON felur
fulltrúum þeim, er hann send-
ir á aðalfund S. I. S. að beita.
sér fyrir því, að fjármagn eða
hliösjón af viðskiptum verði
eigi látin hafa óeðlilega mik-
il áhrif á fulltrúatölu hinna
einstöku félaga sem kosin
er á aðalfund Sambandsins“.
Ennfremur var eftirfarandi
tillaga frá Zophóníasi Jóns-
syni samþykkt með sam-
hljóða atkvæðum:
„Aöalfundur Kaupfélags
Reykjavíkur og nágrennis
beinir þeirri eindregnu áskor-
un til félagsstjórnarinnar að
gera nú þegar ráðstafanir til
þess, að hiö innra félagsstarf
verði aukið að miklum mun
frá því, sem nú er, með
blaðaútgáfu eða annani til-
högun, sem félagsstjóm þætti
tiltækileg“.
I