Þjóðviljinn - 01.05.1943, Blaðsíða 3

Laugardagurinn 1. maí 1943.
Þ JÓÐ VILJINN
3
iiiuf uerlalllslis-i. lai
/. maí
Nú ertu \ominn, minn dagur, í tíorsins tíeldi,
tía\nandi þróttar og dáÓa í fólþsins huga.
MagnaÓur starfsþreþi, hlaÓinn þeim hugsjónaeldi,
hamingjuleitandi manna, sem eþþert má buga.
Þín saga er geymd í löndum og lýÖsins minni,
Þú ert lífiÖ sjálft á framfaragöngu sinni.
í dag áttu götuna, starfsami, stritandi lýöur,
stolt er þín ganga, fylþingin tíoldug sem hafiÖ.
Þú tíeizt Itk.a, að frelsið og framtíðin bíður.
Fánarnir blaþta. Eþþert getur þig tafiÖ.
Áf ram að marþi, einhuga, djörfum sþrefum.
Allir samtaþa, hamingjuþráðinn tíefum.
Þó dimmt sé í heimi, hœkka skaI aftur sólin,
herlúðrar þagna tíið birtu frá komandi degi.
n eim árdaga htíerfur altíeg kú§ara ólin,
en kœrIeikur dafnar á mannkynsins nýja tíegi.
Voröid mun rísa, taka ráðin í sínar hendur,
rekkar I samstarfi plœgja upp akranna lendur.
Jóhann ]. E. Kúld.
SEM HORFÐU ÚT UM GLUGGANN
Þœr fœddar tíoru í skorti, og ólust upp tíið smátt,
þó af þeim skerf, sem til tíar, þeim neitað tíceri um fátt.
Þeim auðlegðin tíar freisting, en eigin fátœkt sár,
í einrúmi þœr rœddu um sín snauðu bernskuár.
Til foreldranna ásökun margt orð í leyndum tíar,
en óánœgja og beiskyrði hið tíenjulega stíar.
Og mœðrum þeirra allslausum þá oft tíarð fátt um tíörn,
þœr urðu nœstum feimnar tíið sín mikiHátu börn.
En stallsysturnar k°must einmitt snemma á grœna grein.
Þcer gátu fyrr en tíarði hreppt hinn þráða óskastein.
Þœr upphefð sína hlutu ei með tíaldi eða tíél:
Þœr tíoru orðnar ,,dömur“, og þœr giftust báðar tíel.
En gifting þeirra fjarlœgði þœr almúganum enn:
Þeir iðjuhöldar báðir tíoru og stríðsgróðamenn.
Nú áttu þcer sér stórhýsi með íbúð, tízkuskraut,
já, allsnœgtir og hefðarstíip htíert barn í tannfé hlaut.
Er fylking tíinnulýðsins hinn fyrsta maí tróð
þar framhjá þessum skrauthýsum : tíið gluggann frúin stó<$.
Þtíí hneykslaðar og undrandi. þœr horfðu báðar á,
Og hnykfuðu stío brúnir, þegar múgurinn gekk hjá.
Þœr tíorkenndu þann skrdshátt, það tíar nú kótlegt samt,
en tíonandi, að uppreist þessi og kröfur nœðu skammt.
Og dæturnar tíið gluggann hjá þeim teygðu sig á tær,
og ,,taktinn“ reyndu að stœla, og síðan hlógu þœr.
E B.
^IÖOVIIIINM
Útgefanöi:
Saraeiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Aígreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (I. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
^^mm—___
Um hvað er
sameínazt ?
Fyrsti maí hefur aldrei.
fremur en nú, verið' einingar-
dagur alþýðunnar. Verklýðs-
samtökin eru sameinuð, und-
ir styrkri forustu Alþýðusam-
bands íslands, og samtök ann
arra launþega hafa skipað sér
þeim við hlíð. Smáframleið-
endur til sj ávar og sveita eru
nú nær því að skilja sam-
tök launþeganna en nokkru
sinni fyrr, og þess verður
naumast langt aö bíða, að
einnig þeh’ gerist aðilar að
baráttu hinna vmnandi
stétta, að þeir veröi einn að-
ilinn í þeirri alþýðufylkingu
íslands, sem koma þarf og
koma mun.
En enginn raunhæfur mað-
ur berst fyrir einingu, eining-
arinnar einnar vegna, heldur
vegna þeirra mála, sem sam-
einazt er um, vegna þeirra
markmiða sem einingln
stefnir að.
Um hvað sameinast laun-
þegastéttimar í dag?
Þær sameinast í baráttu
fyrir öryggi hins vinnandi
fjölda til sjávar og sveita um
gjörvalt ísland.
En eigi þessar stéttir aö
njóta öryggis verða þær að
verja og efla þau lýðréttindi
sem þjóðinni eni heitih í
stjórnarskrá . og lögum, ís-
lands.
Þessvegna er sameinast
gegn fasisma og einræði í
öllúm þessum myndum —
og þessvegna er sameinast í
baráttu fyrir verndun og full-
komnun lýðræðisins.
Eigi lýðræði og frelsi að
lifa og blómgast í nálægri
framtíð, veröa hinar samein-
uöu þjóðir að gjörsigra í
stríðinu gegn. Möndulveldun-
um.
Þessvegha er sameinast vim
málstað hinna sameinuðu
þjóða og honum heitið
hollnustu og stuðningi.
En þegar talað' er um ör-
yggi hinna vinnanöi stétta.
þýðir það jafnvel öllu öðru
fremur fullkomna trygging
fyrir því að allir sem vinnu-
færir eru fái að vinna og
njóta þess arðs sem vinna
þeirra skapar, og aö allir þeil’
sem ekki eru vinnufærir,
njóti íullkominna trygginga.
þannig, að þeir geti verið á-
hyggjulausir um afkomu
sína. Þess vegna er samein-
ast undir kjöroröunum:
Aldrei framar atvinnuleysi!
Það eru tuttugu ár siðan
alþýða Reykjavíkur fylkti liði
á götum úti 1. maí, gekk
kröfugöngu undir rauðum
fánum.
Sá atburöur mun jafnan
talinn merkjasteinn í sögu
verklýðshreyfingarinnar, vott-
ur um vaxandi sjálfsvitund
og kjark.
Andstæöingar verkalýðsins
hafa fundiö þetta, og frá því
fyrsta skín út úr málgögnum
þeirra einkennileg óhugnan
við þetta tiltæki alþýöusam-
takanna, aö helga baráttu
sinni einn dag og koma þá
út á götuna með fána verka-
lýðsfélaganna, með hinn
rauð'a fána hinnar alþjóðlegu
Jvei’kalýðshreyfingar, með ís-
lenzka fána; fylkja liði til að
efla og treysta samhug og
samvinnu í hinni sameigin-
legu bai’áttu allrar alþyðu.
Allir þekkja tilraunir and-
stæöinga verkalýðshreyfingax-
innar til að gera lítið úr há-
tíöahöldum alþýðunnar 1.
maí, reyna áð fæla menn frá
þátttöku í kröfugöngum með
því að lýsa þeim i hæðnistón.
Þeir sem vidu kynna sér hug-
arfar íslenzku yfirstéttarinn-
ar til baráttu verkalýðsins og
hátíðisdags hans, ættu áð
lesa lýsingar Morgunblaðsins
og Vísis á hátíðahöldunum 1.
maí, (einkum þó áður en
Hitler kenndi Sjálfstæðis-
flokknum að það getur verið
klókt af afturhaldsflokkum að
látast vera vinveittir verka-
lýðnum).
Og þessi látlausi áróður
gegn hátíðahöldum alþýðunn-
ar 1. maí, virtist bera árang-
ur. Leiðtogar Alþýðuflokks-
ins réö'u því, að kröfugöngum
1. maí væri hætt. En sú venja
var tekin upp a'ð nýju af
Kommúnistaflokknum sem
boð'a'ði til kröfugöngu 1. maí
1931, þegar á fyrsta starfs-
ári sínu.
Þetta tiltæki og vinsældir
þess meðal reykvískrar al-
þýöu knúði Alþýðuflokkinu
til að hefja á ný kröfugöng-
ur 1. maí. í áratug gekk al-
þýö'a Reykjavíkur í tveimur
fylkingum um götumar 1.
maí, þrátt fyrir margítrekað-
ar tilraunir Kommúnistar
flokksins og síðar Sósíalista-
flokksins til að koma á eining
ai’hátíðahöldum.
Nazistar og síðar Sjálf-
stæöisflokku’rinn, hafa, eftir
þýzkum fyrirmyndum reynt
áð koma upp sérstökum
flokkshátiðahöldum 1. maí.
Þessar tilraunir hafa fært
flokkúm þessum heim sann-
inn um það, að verkalýður
Fullkomnar alþýðutrygging-
ar!
Allir eitt! Sköpum full-
komna einingu alþýðunnar,
— alþýðufylkingu — til bar-
áttu fyrir fullkomnu öryggi
hvers vinnandi manns til sjáv-
ar og sveita.
Reykjavíkur er ekki ginkeypt-
ur fyrir. slíkum „hátíðahöld-
um“ á degi verkalý'ðshreyfing-
aiinnar, og er ótrúlegt áð
byrjáö verði á slíku framar.
Kröfuganga og hátíðahöld
alþýðusamtakanna í fyrra, 1.
maí 1942, er minnisstæöur at-
burður fyrir alla þátttakend-
ur.
Reykvísk alþýða fylkti sér
út á götuna í einni fylkingu,
voldugri en nokkru sinni fyrr.
Það var eins og verið væri áö
hefna dagsins 1. maí 1941:
þegar kröfuýgöngur voru
bannaöar áð tilhlutun er-
lends valds. Og. þaö var veriö
aö fylkja liði fyrir hin miklu
átök verkalýðshreyfingarinn-
ar sem framundan voru;
sýna mátt fylkinganna, sem
réðu niðurlögum gerðardóms-
ins, og unnu á stjórnmála-
sviðinu þá glæsilegustu sigra
sem íslenzk alþýða hefur unn
ið.
Kröfugangan og hátíðahöld
in í dag munu bera svip
þessara miklu sigra. Að þeim
standa nú fjölmennari og
sterkari samtök en nokkru
sinni fyrr. Dagurinn í dag
verður í enn ríkai’i mæli en
áðui’ hér á landi, dagur verka-
lýðshreyfingarinnar. Hátíða-
höldin munu setja svip sinn
á höfuðborgina og alla helztu
bæi landsins. Hans mun
minnst af fleiri þátttakend-
um qg fylgjendum alþýö'u-
hreyfingar um allt land en
áður.
1. maí 1943 mun sýna það
ótvírætt hvílíkt vald verka-
lýðshreyfingin er orðin.
Drengjahlaup Ármanns
er á morgun.
Hið árlega drengjalilaup
Ármanns verður á morgun kl.
10,30. — Er það hið 21. í röð-
inni.
Keppendur eru 23, frá
þrem félögum, Armanni, í. R.
og K. R.
Hlaupið hefst í Vonarstræti
og endar í Lækjai’götu á móts
við Amtrpannsstíg og er um
2,2 km. — Handhafi bikars-
ins, sem keppt er um, er
1 R.
Landneminn, blað ungra
sósíalista, kemur út í dag
Landneminn, blað Sam-
bands ungra sósíalista, kem-
ur út í dag, 1. maí. Efni blaðs-
ins er fjölbreytt og vandað.
Bláöið er helgað baráttu-
degi verkalýösins. Þar er
löng grein um 1. maí eftir
ritstjórann, Ólaf Jóh. Sigm’ös-
son, grein um stjórnmálavið-
horfið eftir Áka Jákobsson al-
þingismann, snjöll smásaga
eftir Lesey Halward, frásögn
um loftárás á Moskva eftár
bandaríska skáldið Erskine
Caldwell. Skúli H. NorðdáhL
i fonnaður Ungmennafélags
Reykjavíkur, ritar um Æsku-
lýðshöll, og loks er þýdd grein
eftir enska prófessorinn og
sósíalistann J. B. S. Haldane:
sem heitir: Vísindin i orði og
verki, kvæðí eftir Jón Óskar
og ýmsar smáfréttir. Ætti
enginn að láta sig vanta
þetta glæsilega blað ungra
sósíalista.
Bærinn kaupir Hótel
Heklu
Á fundi bæjarráðs í gær var
tilkynnt að bærinn hefði
keypt Hótel Helku. Ákveðið.
var áð nota húsið fyrst um
sinn til fyrirgreiðslu fyrir hús
næðislausu fólki.