Þjóðviljinn - 04.05.1943, Blaðsíða 3

Miövikudagur 4. maí 1943.
ÞJÓÐVILJINN
Hjöaviijmn
Útgefandi:
. Sameiningarflokkur aiþýðu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Ekiar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Aígreiðsla og auglysingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Baráttan um forustu-
hlutverk verkalýðsins
Þaö er rétt og nauösynlegt
aö menn geri sér ljóst um
hvaö er barizt meöal annars
í samningum þeim, sem átt
hafa sér staö milli Framsókn-
ar, Alþýðuflokksins og Sósía-
listaflokksins.
Átökin, sem þar fara fram
eru ekki aöeins átökin um
málefnin sjálf, sem um er
deilt, þó þau séu eðlilega aö-
alatriðiö. Átökin eru líka um
*
það hvor stéttin, sem þarna
togast á, skuli ráða höfuð-
stefnunni, hafa þá raunveru-
legu forustu í stjómarstefn-
unni (þar meö er ekki endi-
lega átt viö hvaöa .flokki for-
sætisráöherrann tilheyri!!).
Annarsvegar stendur embætt
ismannastétt Framsóknar, fá-
menn en voldug stétt, sem í
hálfan annan áratug hefur
ráðið mestu í ríkiskerfi lands-
ins, setið í valdamestu em-
bættum þess, — og er því orð-
in ráðrík og frek — (eins og
t. d. aðfarir Jóns Eyþórssonar
bezt sýna!) og miðar auðsjá-
anlega í öllum samningum
sínrnn allt við það, að geta
haldið slíku jafnvægi milli
auðmanna og verkalýðs, að
hún geti alltaf samið við þá
á víxl. Samningar hennar eru
því alltaf fyrst og fremst verzl
un, en alls ekki málefnaleg
samfylking, vegna þeirra mál-
efna, sem um er að ræða.
Sumir myndu máske halda
aö Framsóknarflokkurinn
væri fulltrúi sveitaalþýðu
latndsins, en ekki ákveöinnar
embættismannastéttar. Svo er
ekki. Hagsmunir sveitaalþýö-
unnar fara eölilega saman viö
hiagsmuni bæj aalþýöunnar.
meira aö segja hvaö kauþ-
gjald snertir, því eftir búnaö-
arskýrslum og búreikningum
eru bændur landsins sem heild
tekið, aö meira en hvað snert-
ir helming tekna þeirra, bein-
línis launþegar, eða fá afurö-
ir er því nemur greiddar sem
væru þeir launþegar, — og
það liggur í augum uppi' aö
hagsmunir einyrkjanna og
launþega bæjanna fara bein-
línis saman. Fyrir sveitaal-
þýöu væri því samstarf við
verkalýö bæjanna málefna-
lega sjálfsagt, — en síöur en
svo nokkint verzlunaratriði.
Fyrir sve i taalþýöuna væri
þaö heimska aö setja þaö sem
skilyröi fyrir samstarfi við
verkalýðinn, aö kaupgjald
væri lækkaö eöa áö fram-
Alþýduflokkurínn I gapasfokknum L
iýOuiiohhDPinD uill m afi huí að ifio&jófia haup
laihhun til al íá ríMem inn
Hann ræðst á Sósíalistaflokkinn fyrir að hann skuli ekki vilja drýgja
samskonar svik fyrir ráðherrastöðuna
Þjóðviljinn hefur undanfarna mánuði verið kyrrlátur um
„vinstri ríkisstjómina“. Því meira hefur Alþýðubl., blað (Vlþýðu-
flokksins, talað. Það hefur látlaust borið Sósíalistaflokknum það
á brýn, að hann hafi spillt því að þjóðin fengi róttæka, dugandi
stjóm hinna vinnandi stétta. Af þessum ásökunum verður ekki
önnur ályktun dregin en sú að Sósíalistaflokkurinn hafi átt að
dómi Alþýðuflokksins að ganga að síðustu miðlxmartillögum
Framsóknar og með því að gleypa ekki við þeim hafi hann bein-
línis svikið verkalýðinn um þessa fyrirmyndar vinstri stjórn.
Og auðvitað hlýtur Alþýðuflokkurinn sjálfur að hafa verið reiðu
búinn til þess að ganga að þessum skilmálum Framsóknar, fyrst
hann telur það svik af hálfu Sósíalistaflokksins að ganga ekki að
þeim, — enda liggur fyrir yfirlýsing í Tímanum um að Alþýðu-
flokkurinn er reiðubúinn til stjórnarsamvinnu þeirrar, er Fram-
sókn telur viðunandi, — og Alþýðuflokkurinn hefur ekki mót-
mælt þeim staðhæfingum.
Að vísu hafa þingmenn Sósíalistaflokksms dregið þær álykt-
anir af ýmsu, sem þingmenn Alþýðuflokksins hafa sagt, að all
verulegt myndi bera á milli Framsóknar og Alþýðuflokksins og
Alþýðuflokkurinn væri ekki frekar en Sósíalistaflokkurinn
reiðubúinn til þess að svínbeygja sig enn einu sinni undir Hriflu-
einræðið, — en þar sem Alþýðublaðið — og m. a. s. einstakir
þingmenn svo sem Finnur Jónsson — halda áfram eftir sem áður
að boða að það sé aðeins Sósíalistaflokknum að kenna að ekki
sé komin hér á hin langþráða, róttæka umbótastjóm hinna
vinnandi stétta, m. ö. o. að skilmálar Framsóknar séu fullgóðir
handa verkalýðnum, — þá hlýtur Þjóðviljinn að líta svo á að
Alþýðublaðið tali í þessu máli sem fulltrúi Alþýðuflokksins,
en einstakir þingmenn hans, sem öðruvísi tala, fari með mark-
leysu eina frá sjónarmiði Alþýðuflokksins.
Héðan af mun því Alþýðuflokkurinn gerður ábyrgur fyrir
þeim skoðunum, sem Alþýðublaðið heldur fram um þessi mál,
nema fram komi skýrar yfirlýsingar um það að blað það tali
í þessu efni, eins og svo mörgiun öðrum, þvætting tóman, sem
ekki sé ætlazt til að tekinn sé alvarlega.
Frammi fyrir alþjóð skal því Alþýðuflokkurinn ,nú settur í
þann gapastokk, sem Alþýðublaðið hefur búið til handa honum.
Skal nú tekið fyrir eitt höfuð-
atriðið, sem Alþýðuflokkurinn
samkvæmt kenningum Alþýði#-
blaðsins telur sjálfsagt að ganga
að í skilmálum Framsóknar.
f síðustu „miðlunartillögu“
Framsóknar, úrslitaskilmálum
hennar eftir 4 mánaða þref, er
kaflinn um verðlækkun afurða
orðaður svo (f-liður):
„Eftir að samræming sú, sem
um getur í 5. lið og síðar sam-
kvæmt 3. lið, hefur verið gerð,
sé, verðlag á landbúnaðarafurð-
urn og kaupgjaldi (verðlagsupp-
bót) fært niður hlutfallslega
þannig að þær ráðstafanir Iækki
dýrtíðina að ákveðnu marki“.
* ••
Samkvæmt þessum lið er bein
kauplækkun gerð að skilyrði
fyrir samstarfi um vinstristjóm.
Framsóknarflokkurinn hefur
frá upphafi stríðsins staðið á
móti kjarabótiun verkamanna,
sérstaklega grunnkaupshækkun
um. í tvígang hefur Framsókn
beitt sér fyrir því að koma á
lögþvingun til þess að knýja
fram raunverulega kauplækk-
un. Hún hefur krafizt þess að
ríkisstjóm semdi við stjóm setu-
liðsins um að koma hér á at-
vinnuleysi, til þess að hægt væri
að viðhalda þrælalögum ogkaup
kúgun.
Það undrar því engan þá ós-
vinnu að Framsókn, þessi gamla
færslulöggjöfin væri ekki end-
urbætt. En fyrir embættis-
mannastétt, sem er aö braska
í völdum, er eölilegt aö selja
hverja endurbót dýru veröi
— en sveitaalþýöa myndi, ef
hún fengi þar um aö ráöa,
tafarlaust vinna meö bæja-
verkalýönum að öllum hinum
róttæku umbótum án kaup-
skapar.
Annarsvegar í þessum samn
ingum stendur sem sé embætt
ismannastétt sem orðin er
gömul að refjum, valdagræðgi
og skammsýni, og heldur sig
geta ráðið áfram, hvað sem
á gengur, — byggir að vísu
pólitískt fylgi sitt á bændum,
en bregst hagsmunum sveita-
alþýðunnar, hvenær sem henni
býður svo við að horfa.
Hinsvegar stendur verkalýð-
urinn, í þeirri mynd sem hann
nú kemur fram, yngsta stétt
landsins, en í rauninni full-
trúi eigi aðeins yfirgnæfandi
meirihluta þjóðarinnar, held-
ur og elztu stéttar landsins:
vinnandi stéttanna, sem frá
alda öðli hafa borið þjóðfé-
lagsbygginguna á herðum sér.
en nú fyrst hafa öðlazt mögu-
leikana til þess að ráða þjóð-
félaginu sjálfar, njóta sjálfar
arðsins af vinnu sinni, njóta
memiingarinnar og annarra
lífsgæða, sem mannfélag nú-
tímans getur látið öllum böm-
um sínum í té.
Þessi stétt, stétt sjómanna,
hafnarverkamanna, bygginga-
manna, — allra launþega og j
eignalausra starfsmanna, —
þessi stétt hefur nú öðlazt
meðvitund um rétt sinn til
•gæða lífsins og vald sitt til
að fá þann rétt, ef hún stend-
ur sameinuð. Þessi stétt er að
fá trúna á sjálfa sig, á hæfi
leika sína og skyldu til þess
að taka á sínar hendur að
leiða hina vinnandi íslenzku
þjóð fram til þjóðfélagsfrels-
is, jafnaðar og bræðralags.
Verkalýðurinn selur ekki þenn
an frumburðarrétt sinn fyrir
baunadisk. Hann tekm* ekki
ábyrgð á hinu gamla þjóðfé-
lagshrófi auðmanna og em-
bættislýðs, nema hann fái að
ráða því að gerðar séu á því
róttækar umbætur, bæði hvað
snertir aðbúnað, réttindi.
menningu og vald hinna vinn-
andi stétta.
Sósíalistaflokkurinn hefur í
samningaumleitunum um
vinstri stjórn verið fulltrúi
verkalýðsins og hinna vinn-
andi stétta og staðið fast á
þeirra kröfum um gagngerð-
ar umbætur.
Alþýðuflokkurinn, ef trúa
má Alþýðublaðinu, álasar
Sósíalistaflokknum fyrir þessa
afstööu hans og álítur sjálf-
sagt aö ganga aö skilmálum
Framsóknar og slá af öllum
ki'öfum, til þess aö fá menn
í ráðherrastéí. ÞaÖ lítur út
fyi'ir aö sjónarmiö valdagír-
ugra embættismanna megi
sín meira þar í flokki, en fram
tíö og frelsi verkalýösins, enda
er þáö auðfundið á öllum
yfirlýsingum Alþýöublaðsins
áö það telur AlþýÖuflokkinn
svo skyldan Framsókn sem
skeggiö hökunni, en Sósíahsta
flokkinn hinsvegar höfuðfjand
mann, sem Alþýöuflokkurinn
þmfi aö berjast viö.
Þannig standa málin hvað
baráttuna um höfuöstefmma
snertir. Það er tími til kom-
inn að samtök fólksins sjálf
láti þessí mál til sin taka.
þerna afturhalds og auðvalds á
Islandi, skuli enn einu sinni,
setja kauplækkun sem skilyrði
fyrir samningum um ríkisstjórn.
En hitt undrar menn að Al-
þýðuflokkurinn skuli vera reiðu
búinn til þess að ganga að þess-
um skihnálum. Að vísu hafa
menn ekki gleymt því að hann
samþykkti þrælalögin með
Framsókn 1939, en menn héldu
að hann hefði ef til vill lært
eitthvað af dómi fólksins yfir
honum árið 1943 fyrir það at-
hæfi. En nú vill hann sem sé
ganga að kauplækkun, til þess
að fá menn í ráðherrastól með
Framsókn! — Stafaði þá mót-
staðan gegn gerðardómnum í
fyrra aðeins af ótta við háttvirta
kjósendur, fyrst það á að fóma
hagsmunum verkamanna nú fyr
ir ráðherrastóla, fyrst kosningar
em nýafstaðnar.
Sósíalistaflokkurinn neitaði
skilyrðum sem þessum. Alþýðu-
blaðið segir fyrir munn Alþýðu-
flokksins að Sósíalistaflokkur-
inn svíki verkalýðinn með því
^ að fara ekki í „vinstri“ stjórn
uppá þá skilmála, er fást, þar-
með slíka sem þessa!
Verkalýðurinn skal fá að
dæma um þetta.
Alþýðuflokkurinn er hér með
settur í gapastokkinn fyrir þessi
afglöp sín nr. 1. — Og hann verð
ur ekki Ieystur úr honum, nema
með skýlausri yfirlýsingu um að
Alþýðuflokkurinn sé algerlega
ósammála Framsókn um skil-
yrði sem þetta og geti því alls
ekki áfellzt Sósíalistaflokkinn
fyrir að beygja sig ekki fyrir
frekju Framsóknar.
Alþýðuflokkurinn getur nú
frammi fyrir þjóðinni valið milli
þess að vera taglhnýtingur
Framsóknar eða standa með
verkalýðnum ásamt Sósíalista-
flokknum. Vér efumst ekki um
hvemig fólkið, sem fylgt hefur
Alþýðuflokknum kýs. En for-
ingjalið hans hefur nú síðasta
möguleika sinn: að gera Alþýðu
blaðið ómerkt allra orða sinna
um Sósíalistaflokkinn og
„vinstri“ stjórnina.
Þjóðviljinn mun ekki láta við
þetta sitja. Fleiri dæmi um
kröfur Framsóknar, sem alþýð-
unni er ætlað að kyngja, skulu
á eftir fara. Alþýðublaðið mun
fá að éta fleira ofan í sig en það
að Alþýðuflokkurinn vilji kaup-
lækkun fyrir verkalýðinn en
ráðherrastól handa leiðtogun-
um, ef það kýs undanhaldsleið-
ina, frekar en standa í gapa-
stokknum, það sem eftir er
pólitískrar ævi þess.
l