Þjóðviljinn - 15.07.1943, Blaðsíða 3

ITimmtudagur 15. júlí 1943.
ÞJÓÐVILJINN
3
Útgefandi:
Saraeiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartars ra
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sírai 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Raunhæft lýðræði
Foringi frjálsra' og stríöandi
Frakka, de Gaulle, talar vafa-
laust út úr hjarta frönsku
þjóðarinnar, er hann segir, að
Frakkar vilji rauhæft lýð-
ræöi, þjóðin þoli ekki allar
þær þjáningar, sem hún nú
líður, til þess eins aö skinna
upp kalkaðar grafir,
Þetta er ekki aöeins mælt
út úr hjarta Frakka. Þetta er
áfellisdómur yfir þjóðfélags-
ástandi Vestur- og Mið-Evrópu
1918—39, því ástandi, sem á
vegmn atvinnuleysis, örbirgð-
ar og kreppna skóp fasism-
ann, en hafði pólitíska lýö-
ræðið að hjúp, sem auðvaldiö
breiddi yfir aðgerðir sínar til
þess að ryðja fasisma sínum
braut. Og þennan áfellisdóm
samþykkja þær þjóðir allar,
sem nú hafa fengið svo dýr-
keypta ,reynslu af misheppn-
aðri þjóðfélagspólitík síðasta
aldarfjórðungs.
Vér viljum raunhæft lýð-
ræði. Lýð-ræði — það er það
að „lýðurinn“ sjálfur, fólkið,
fjöldinn ráði, — ekki örfáir
höfðingjar, sem í krafti auös
eða valds kann að takast aö
kúga fjöldann til fylgis við
sig eða blekkja hann með ó-
fyrirleitnum áróðri eöa sam-
vizkulausum kosningaloforð-
um sem svikin eru strax á eft-
ir, án þess að fjöldinn fái
nokkuð aö gert.
Vér viljum raunhæft lýö-
ræði, þar sem kjörnir fulltrú-
ar fólksins fá aö ráða málum
þess í samræmi við óskir þess
og hag, en eru ekki beygöir
til þess að hlýða, þegar á þing
in kemur, fyrirskipunum
baktjaldadróttna svo sem
bankavalds, auðjöfra og
hringa, — eins og þegar 200
auðmannafjölskyldur F-rakk-
lands beygðu ríkisstjórn al-
þýðufylkingarinnar með hót-
uninni um gengisfall, — eða
þegar Landsbanka- og Kveld-
úlísvaldið á íslandi kúgaöi
ríkisstjórn Framsóknar og Al-
þýðuflokksins 1935 til þess aö
gefa Kveldúlfi einokun á salt-
fiskinum með því aö gefa út
bráðabirgðalög þvert ofan í
þau íög, er Alþingl rétt hafði
samþykkt.
Og vér viljum raunhæft
þjóöfrelsi, — þar sem þjóö vor
fær aö taka ákvaröanir sínar
sjálf um að vinna að fram-
förum og eflingu þjóðarhags
og þjóðmenningar, — en verð-
ur ekki að beygja sig fyrir
fyrirskipimum frá enhverju
Fcrnand Grenier:
Menntamenn Frakklands í stríði
Fernand Grenier er einn af leiðtogum Komm-
únistafl. Frakklands og þingm. fyrir Saint-Den-
is, París. Hann kom til London í vetur sem leið, og
varð fulltrúi franska Kommúnistaflokksins í
stjómarnefnd de Gaulles.
Greinin sem hér birtist er úr blaði de Gaulle,
La Marseillaise, er brezk yfirvöld hafa nú bannað
vegna „óvináttu gegn Bandaríkjunum“.
Mótstöðuafl og hugrekki
frönsku þjóðarinnar birtist í
ótal myndum. Hundruð þús-
unda fööurlandsvina heyja
daglega baráttu í fangelsun-
um gegn pyndingum, gegn
hungri, gegn einangrun, gegn
mútuþágu og gegn heilsutjóni.
Hinir aðdáunarveröu flokk-
ar Francs-Tireurs og frönsku
Partisananna, sem eru að
verða frægir fyrir afrek sín
og hetjudáðir, ráðast á þýzka
herflokka og brautarlestir og
fyrirbyggja að ' Frakkland
verði hvíldarstaöur fyrir þá
hermenn nazista, sem fluttir
eru frá rússnesku vígstöövun-
um.
Ég, verkamaöur í kommún-
istaflokki Frakklands, svo að
segja ómenntaður, þar sem
ég fór úr skóla 12 ára gam-
all, vildi í dag mega votta
margverðskuldáða virðingu
mína þeim prófessorum, stúd-
entum, rithöfundum, lista-
mönnum, og öðrum mennta-
mönnum, sem veitt hafa aö-
dáunarverða mótspyrnu gegn
árásum óvinarins.
Ennþá má ekki segja nærri
allt. Leynibaráttan heldur á-
fram án stundarhlés, og því
er ekki rétt aö skýra frá öðru
en því, sem óvininum er þeg-
ar kunnugt um. Ég mun samt
segja nóg til að sanna, að
einnig frönsku menntamenn-
irnir eiga þakkir skilið frá föð
urlandinu.
Péguy skrifaði 1. blaðið
,,L’Argent“. „Að heimta sigur-
inn, en vilja samt ekki berj-
ast, þaö kalla ég bágborna
framkomu“.
Franskir menntamenn hafa
sýnt, aö þeir vildu berjast og
þeir kunna á því skil. í þess-
ari baráttu hafa þeir beitt
margvíslegum vopnum. Þeir
missa aldrei sjónar á mark-
miöinu, sem er frelsun föður-
landsins, en þeir hafa kunnaö
aö beita slægö, kænsku og
fimlegum aöferðum í þessu
erlendu auövaldi um hið gagn
stæöa, — eins og þegar Fram-
sóknar- og Alþýðuflokksstjórn"
in 1934 varð að heita Ham-
bros Bank því að ganga ekki
í nýjar ríkisábyrgöir.
Baráttan um innihald þess
nýja lýðræðis, sem skapast,
þegar fjötrar fasismans veröa
sundur höggnir, er hafin. ís-
lenzk alþýða má ekki verða
>eftirbátur annara alþýðu-
stétta Evrópu í aö gera sitt
lýöræði raunhæft.
augnamiði. Hér fara á eftir
nokkur dæmi valin af handa-
hófi,
Á síðastliðnu ári ákvað
Vichy-stjórnin aö flytja stofn-
unina „Institut de Biologie
Physico-Chimique“ úr Pierre-
Curie götunni og fela M. Carr-
el forstöðu hennar (en hann
var þekktur fyrir samband
sitt við Lindberg og hina
þýzk-sinnuðu 5. herdeild í
Bandaríkjunum) og sameina
hana {eirri st>.fnnn til n r-r.n-
fræöirannsókna, sem M. Carr-
el hafði veitt forstööu áður.
Eftir margendurteknar mis-
heppnaðar tilraunir til þess
að fá stofnunina flutta, heimt
aði Carrel í júlí 1942 að flutn-
ingur færi fram innan
tveggja klukkustunda, en vís-
indamennirnir, sem ákveðnir
voru í að láta ekki undan,,
settust aö í stofnuninni og
höfðu vaktaskipti þannig, að
hún var í gæzlu allan sólar-
hringinn.
Vísindamönnunum bárusL
hvatningarorö ' frá prófessor-
um hvaðanæfa, sem tilkynntu
aö þeir myndu sniðganga
Carrel og samverkamenn hans
og útiloka þá frá félagsskap
vísindamanna.
Carrel hótaði í fyrstu aö
beita lögregluvaldi, en neydd-
ist aö lokum aö taka upp
samninga.
Um morguninn 11. nóv. s.
1. söfnuöust prófessorar, vís-
indamenn, aöstoöarmenn og
stúdentar framan viö minnis-
merki fallinna við Sorbonne
háskólann og lögðu þar blóm-
sveiga. Rektorinn, sem var
vinveittur Vichy-stjórninni,
reyndi með öllum ráðum að
koma þeim í burtu. Um há^-
degisbil, þegar mikill mann-
fjöldi var þarna saman kom-
inn, birtist rektorinn, ásamt
yfirmanni heimspekideildar-
innar. Hann var fokvondur
og talaði um „hlægilegt at-
hæfi“. Nokkrir prófessorar
svöruðu honum fullum hálsi,
að þeir þyrftu ekki aö læra
fööurlandsást af honum. Hann
hótaöi að gefa um þetta
skýrslu til Vichy, en honum
var svarað: „Þér skuluð gera
það, sem yöur sýnist, en nú
er þagnarstund"1). Rektorinn
gekk snúöugt á brott á með-
an fööurlandsvinirnir stóðu
og drupu höföi í þögulli lotn-
ingu.
1 Þagnarstund hefur verið
höfð með sigurvegurum úr síð-
asta stríði kl. 11 f. h. á vopna-
hlésdaginn 11. nóv.
Romain Rolland
einn glæsilegasti fulltrúi
franskrar menningar
í annaö skipti sendi Abel-
Bonnard umburöarbréf til
allra docenta, þar sem bauö
þeim með illa duldum hótun-
um. aö bera fasistamerkiö
franska. 2—3% þeirra hlýddu
þessari fyrirskipun, en margir
þeirra „gleymdu“ eftir nokkra
daga að bera merkiö, þegar
álmenningur tók aZ láta fyr-
irlitningu sina í ljós.
Stúdentar liggja auövitaö
heldur ekki á liði sínu, Mönn-
um er enn í fersku minni,
þegar þeir gengu fylktu liði
1 gegnum stúdentahverfiö
Quartier Latin í París með
merki á öxlinni, sem táknaði
tvær. kylfur (á frönsku deux
gaules, framb. de Gaulle),
eða þegar gula stjarnan var
innleidd og þúsundir stúdenta
mættu í kpnnslustundum viö
háskólann skreyttir gulum
pappírsstjörnum, sem á voru
letraðar háðglósur um kyn-
þáttakenninguna. Ekkert tæki
færi er látið ónotað til þess
að erta innrásarherinn og
gera gys aö fylgjendum Þjóö-
verja. Og þegar hópgöngur
eru bannaöar, eins og 11. nóv.
1940, þá voru þaö stúdent-
arnir, sem gerðu uppreisn
með því að ’ganga í fylkingu
aö sigurboganum, enda þótt
það gæti kostað þá fangelsun,
líkamleg meiðsli eða dauða,
til þess aö hylla óþekkta her-
manninn úr stríði, sem þeir
tóku sjálfir ekki þátt 1.
En viðnám frönsku menta-
mannanna lýsir sér umfram
allt í leynilegum blaðáútgáf-
um, sem , eiga miklum vin-
sældum aö fagna hjá lesend-
um.
Fyrst vil ég votta virðingu
rnína því blaðinu, sem lengst
hefur starfað, „L’Université
Libre“ (Frjálsi háskólinn), en
af því blaði er 80. tölublaöið
komið út. Þetta vikublað er
ætlað bæði háskólaprófessor-
um og menntaskólakennur-
um og má taka það til fyrir-
myndar um pólitíska stefnu,
góða starfskrafta, eldlegan á-
huga og áreiðanlegan frétta-
flutning. Allar erfðavenjur
frelsis, mannúðar og sann-
girni, sem tengdar eru fx*anska
-J/vkiþtiÍHnqsí'
1 /fl
Margur heldur mig sig.
Alþýðublaðið heldur Sósíalista-
flokkinn fá stórfé frá Rússum. Þessi
hugsun er mjög skiljanleg frá sjón-
arhól Alþýðublaðsins. Ritstjórn AI-
þýðublaðsins getur ekki hugsað sér
að neinn maður hafi áhuga fyrir
neinu — nema fyrir góða borgun. Sú
hugsun, að sósíalistar hafi áhuga
fyrir því, að fyrsta þjóðfélag sósíal-
ismans á jörðinni fái að dafna og
blómgast, — slík hugsun rúmast
eðlilega ekki innan sjóndeildarhrings
Alþýðublaðsins. Sósíalisti, sem ósk-
ar þess af hjarta, að þjóðfélag sósíal
ismans nái að sýna mannkyninu yfir
burði hinnar nýju þjóðfélagsskipun-
ar og sé ekki kæft í blóði með „menn
ingarafrekum“ nazismans, — slíkur
maður er frá sjónarhól Alþýðublaðs-
ins annaðhvort brjálaður eða mútu-
þræll. Við þessu er ekkert að segja.
Það verður hver að skoða heiminn
frá þeim sjónarhól, sem hann kýs
sér. Ritstjórn Alþýðublaðsins hiýtur
eðiilega að dæma um hvatir mann-
anna út frá þeirri reynslu, sem hún
hefur af sjálfri sér og mönnum þeim
sem hún umgengst, og þá er auðvit-
að ekkert undarlegt, þótt Alþýðu-
blaðsritstjórunum verði það á að
ætla öðrum sömu hvatir og reka þá
sjáifa til skammarverkanna.
Hinsvegar eru „ótætis staðreynd-
irnar“ þannig í þessu máli, að AI-
þýðublaðið snýr hlutunum alveg við.
Það eru sósíalistar á íslandi, sem
hafa beitt sér fyrir því, ásamt ýms-
um frjálslyndum mönnum, að fé var
safnað til að senda til Sovétríkjanna.
Það mun vera yfir 140 þúsund krón-
ur, sem safnað liefur verið í þessa
alþjóðlegu hjálparstarfsemi. Fjöldi
sósíalista hefur lagt fram fé í þessu
skyni með glöðu geði, þótt ekki hefði
máski veitt af slíku fé til starfs
þeirra liér lieima, Og þeim þykir
vænt um að fá kost á því að láta
þannig í Ijós þakkarvott sinn, þó í
litlu sé fyrir þá óviðjafnanlégu hug-
prýði, sem sovétþjóðirnar hafa sýnt.
Alþýðublaðið heldur eðlilega að
þetta séu mútur til sovétstjórnarinn
ar til þess að þjóna Sósíalistaflokkn-
um á íslandi — eða er ekki svo?
*
Alþýðublaðinu skal sagt það að
hefði Sósíalistaflokkurinn fengið
þó ekki væri meiri fjárstyrk en þann
hluta, sem sósíalistar hafa lagt
fram til handa Rauða krossi Sovét-
ríkjanna, þá væri blað flokksins
ekki minnsta dagblaðið í Reykjvík.
Og — ef Alþýðublaðið ætlaði að
fara að ofmetnast af stærð sinni og
auð — þá skal því sagt það, að hefði
Sósíalistaflokkurinn stolið arðbær-
ustu eignum verkalýðsfélaganna: Al-
þýðubrauðgerðinni og Alþýðuhúsun-
um og gefið út stórt blað fyrir þjóf-
stolið fé, þá væri Sósíalistaflokkur-
inn ekki nú stærsti verkalýðsflokk-
urinn, sem til hefur verið í Reykja-
vík. tvöfalt fylgismeiri en Alþýðu-
flokkurinn, sem fyrir áratug var
fimm sinnum fylgismeiri en kommún
istar.
*
Vísir segir að við sósíalistar séum
algerlega ósamstrfshæfir á þeim
grundvelli, sem blaðið hugsar sér,
m. ö. o. alveg óhæfir í Coea-cola-
stjórn. Við þökkum Vísi fyrir það
góða álit, sem hann liefur á okkur.
háskólanum, eiga séi* veröug-
an málsvara í „L’Université
Libre“.
Málgagn kennarastéttarinn
ar „L’ Ecole Laique“ (óháði
skólinn) kemur út hálfsmán-
aðarlega og hafa þegar ver-
ið gefin út 25 tölublöð. Þaö
er kunnugt, áö nokkrir stjórn-
armeðlimir þjóölega kennara-
Framh. á 4. síðu.