Þjóðviljinn - 15.09.1943, Blaðsíða 2

2
ÞJOÐVILJINN
Mióvikudagxir 15. sept. 1943.
„ Europas fiskeríer
etfer krígen "
Generalsekretæren i Norges Fiskarlag, som ná
er konsulent i fiskerisp^rsmál ved den Kongelige
Norske Regjerings Forsynings- og Gjenreisnings-
departement i London, holder idag, onsdag den 15.'
september, kl. 8.30 precis, foredrag i ,,Idno“ om:
„Europas fiskerier etter krigen“.
Allen interesserte har fri adgang.
NORDMANNSLAGET I REYKJAVIK.
Skotæfíngar úr loftí
tíl farðar
t,
Hérmeð tilkynnist, að framvegis munu flugvélar skjóta úr
vélbyssum, í æfingaskyni, úr lofti ofan og niður til jarðar, á
svæði nokkru nálægt Garðskaga.
Hættusvæðið verður sem hér segir, milli neðantaldra fjög-
urra staða:
(a) 64 °( 04'35" N. 22
(b) 64°' 04:57" N. 22
(c) 64° 05'30" N. 22
(d) 64° 04'30" N. 22
41'50" W. Greenwich
42'00" W. Greenwich
46'20" W. Greenwich
46;20" W. Greenwich
Verðir munu verða settir landmegin á svæði þessu og munu
þeir gefa aðvörunarmerki þegar skotæfingar eiga að fara fram,
með því að draga upp rauða fána.
Verðlag á kartöflum
Samkvæmt lögum nr. 31 frá 2. apríl 1943 um verzl-
un með kartöflur o. fl., og með tilvísun í niður-
stöður vísitölunefndar landbúnaðarins, eru hér með
sett eftirfarandi ákvæði um verðlag á innlendum
kartöflum á tímabilinu 15. september til 1. nóv-
ember þ. á.:,
Heildsöluverð. kr. 112,00 hver 100 kg.
Smásöluverð kr. 1,40 hvert kg.
Séu kartöflur fluttar milli hafna, greiði selj-
andi sendingarkostnað, en kaupandi kostnað við
uppskipun og heimflutning, og er þá heimilt að
hækka smásöluverðið til samræmis við slíkan sann-
anlegan aukakostnað, enda fari smásöluálagning
aldrei fram úr 25% af kostnaðarverði vörunnar á
sölustað.
Ofanskráð verð er miðað við góða og óskemmda
vöru í gallalausum umbúðum og séu 50 kg. í hverj-
um poka.
Reykjavík, 14. sept. 1943-
VERÐLAGS- OG MATSNEFND GARÐÁVAXTA.

Dagsbrún fyrr og nú
Herx-a ritstjóri!
Á árunum íyrir stríð höfðu verka-
menn í Reykjavík samkvæmt samn-
ingum við atvinnurekendur kr. .1.45
fyrir hverja vinnustund. Gilti þessi
kauptaxti fyrir alla vinnu, sem
verkamenn inntu af hendi, hvort um
var að ræða kol, salt, sement eða
aðstoðarstörf í vélsmiðjum. Með
samningi, er stjórn Dagsbrúnar gerði
við atvinnurekendur 22. ágúst 1942
kom í gildi sérstakt kaupgjald fyrir
öll þessi störf. Samtímis því sem
komið var á 8 stunda vinnudegi í öll-
um starfsgreinum Dagsbrúnarmanna
var grunnkaupið í þungavinnu hækk
að úr 1.45 fyrir hverja kl.st. í kr.
2.75. Með þessum nýja samningi var
því kaup alira verkamanna, er vinna
í þungavinnunni hækkað um nálega
helming eða kr. 1,30 fyrir hverja
vinnustund. Á þeim árum, sem Dags-
brún bar upp, án árangurs kröfuna
um 8 stunda vinnudaginn með ó-
breyttu dagkaupi, hefði það þótt að
sjálfsögðu fyrirsögn, að slík krafa
fengist fram ásamt kauphækkun er
-nemur fyrir kola-, salt-, sements-
uppskipun og hjálparvinnu í vél-
smiðjum kr. 10.40 á dag og fyrir alla
aðra vei'kamenn kr. 2.30 á dag. Mað
ur, sem vann í þessum þungavinnu-
greinum fyrir stríð fékk fyrir 48
vinnuvikur á ári k. 4.176.00 en nú
fær sami maður kr. 6.336.00 eða kr.
2100.00 rneira í árslaun. Állir aðrir
verkamenn hafa fengið kauphækkun
sem nemur á dag kr. 2.30 eðaáárikr.
662.40. Þrátt fyrir þessa kauphækk-
un hefur dagvinnutími hvers verka-
manns verið styttur um 576 kl.st. á
ári. Þenna tíma má vissulega meta
nokkurs til aukinnar menningar,
hvíldar eða annai'rar nýtingar fýrir
verkamenn. Auk þessara mikilvægxx
umbóta á gamla kaupsamningnum
tókst Dagsbrún að tryggja meðlim-
um sínum hálfsmánaðarorlof árlega
og má fullyrða að það samnings-
ákvæði jjjjik mjög á eftir því að or-
lofslögin yrðu samþykkt á Alþingi
Á árinu 1942 voru einnig gerðir
samningar um kaup og kjör mánaðar
kaupsmanna hjá ýmsum fyrii'tækj-
um og stofnunum í bænum, m. a.
Kron, heildsölum, fisksölum, lýsis-
stöðvum, benzínstöðvum, Mjólkur-
samsölunni o. fl. og fengu stai'fsmenn
þessara stofnana og fyrirtækja veru
legar kauþ- og kjarabætur. Við nokk
ur þessara fyrirtækja hafði Dags-
brún ekki haft áður samninga.
Alþýðublaðið hefur undanfarið
gert harða og ódrengilega hríð að
stjórn^Dagsbrúnar fyrir þá ákvörð-
un hennar og félagsins að segja ekki
upp núgildandi kaupsamningum við
atvinnurekendur og knýja fram
grunnkaupshækkun. í þessari hi'íð
sinni að Dagsbrún hefur Alþýðublað-
ið viljað láta líta svo út sem vegur
Dagsbrúnar í kaupgjaldsmálum vsAi
nú minni en nokkru sinni fyrr og
væri ólíku saman að jafna nú og
meðan Alþýðuflokkurinn hafði for-
ustu í félaginu. Af samanburðinum
á kaupi og kjörum vérkamanna sam
kvæmt gamla og nýja kaupsamningn
um geta menn auðveldlega’sannfært
sig um meðferð Alþýðublaðsins á
sannleikanum í þessum efnum. En
i sambandi við þá fullyrðingu Al- !
þýðublaðsins um ágæti þeirrar for- i
ustu er var í Dagsbrún áður fyrr j
meðan Alþýðuflokkurinn var enn
verklýðsflokkur væri fróðlegt fyrir
blaðið að rifja það upp fyrir sér hvar
liðsmenn þeirrar forustu eru nú nið-
ur komnir. HvarerHéðinn Valdimars
son? Hvar er Sigurður Guðnason?
Hvar er Zóphonías Jónsson? Hvar
er Helgi Guðmundsson o. fl. o. fl„
sem skipuðu þessa fyrirmyndar for-
ustu eins og Alþýðublaðið að fTestu
leyti réttilega nefnir svo. Að undan-
teknum Héðni Valdimarssyni eru
þeir enn forustumenn Dagsbrúnar.
Það er á engan hátt verið að draga
úr verkum þessara manna áður sem
forustumanna Dagsbrúnar, þótt þeim
hafi tekizt að hnekkja sínum fyrri
metum og gert betri samning um
kaup og kjör verkamanna nú en áð-
ur hefur þekkzt í sögu félagsins!
Þannig á það að vera, hvert spor
sem stigið er á að færa okkur nær
markinu, sem vei'klýðshreyfingin
hefur sett sér. Og það er mjög fjarri
því, að ég líti svo á að núgildandi
kaupsamningar Dagsbrúnar séu svo
góðir og fullkomnir sem vera þyrfti
og vera ætti. Þeir standa vissulega
til bóta, þótt sá sannleikur sé ekki
dulinn, að þeir eru bezti* af þeim
samningum sem Dagsbrún hefur
hingað til gert.
En með leyfi að spyrja, hvaða for-
ustu ætlar Alþýðublaðið Dagsbrún,
ef það mætti ráða?
Ekki getur það gripið til gömlu
forustumannanna, þar sem þeir eru
nær allir ekki lengur í Alþýðuflokkn
um. Það getur að visu eitt i þessu
efni. Það getur boðið Dagsbrúnar-
mönnum upp á forustu ásamt at-
vinnurekendum, svipaðri þeirri, sem
það hafði í félaginu árið 1940. En
hvoi't það er mannsvit, kjarkur og
ráðdeild þvílíkrar forustu, sem verka
menn óska eftir, verður ekki sann-
prófað nema við stjórnarkisningu í
Dagsbrún.
Fyi-rv. Alþýðuflokksmaður.
Til minnis
1. Alþingi fól fulltrúum bænda og
neytenda í sexmanna nefndinni,
að semja um verð á landbúnaðar-
afurðum, sem seldar eru á inn-
Iendum markaði. Þessi samning-
ur náði áuðvitað ekki til verðs
á landbúnaðarvörum. sem seldar
eru á erlendum markaði.
Kaupgjalds- og kjarasamningar
verklýðsfélaganna eru ætíð mið-
aðir við það, að verkamaðui'inn
hljóti Iífsframfæri fyrir vinnu
sína ef hann hefur vinnu allt ár-
ið. í þessum samningum taka
vinnuveitendur aldrei neina á-
byrgð á því að verkamaðurinn
fái vinnu, vei'kamenn taka hins
vegar enga ábyrgð á. að vinnu-
veitandinn fái það vinnuafl. sem
hann kann að óska. Samningur-
inn bindur sem sé aðeins vei'ð-
lag á því vinnuafli, sem er selt
og keypt, og ákveður ekkert um
hve mikið það skuli vera.
Á sama grundvélli sömdu full-
trúar bænda og neytenda. Þeir
töldu sanngjarnt að bóndinn fengi
14500 kr. árslaun. Síðan gerðu
þeir sér ljóst hvaða vei'ð þyx-fti
að koma fyrir afurðir meðalbús
til þess að bóndinn bæi'i þetta
úr bítum. Það verð skuldbinda
fulltrúar neytenda umbjóðendur
sína til að gi-eiða fyrir þær vör-
ur, sem þeir kaupa. hvað bændur
hins vegar fá fyrir þær vörur,
sem þessir neytendur ekki kaupa,
var þeim óviðkomandi.
3. Það er hinsvegar sjálfsögð krafa
hinna vinnandi stétta til þjóðfé-
Iagsins, að það tryggi þeim
vinnu, þessvegna er rétt að bænd
ur og vei'kamenn taki nú hönd-
um saman í baráttu fyrir þýðing-
ai-mesta máli þjóðarinnar. FuII-
trúar vei'kamanna eru í-eiðubún-
ir til að tryggja bændum, eftir
því sem mögulegt er, þau árslaun.
sem sexmanna nefndin taldi sann
gjörn, sem sé 14500 kr. Það verð-
ur gei't með því að tryggja hið
umsamda veið fyrir allar söluaf-
ui-ðir allx'a meðalbúa, allra þeirra
búa, sem eru minni en meðalbú.
og þann hluta af fi'amleiðslu búa
sem eru stæri-i en meðalbú, sem
samsvarar söluframleiðslu meðai-
búa.
Væntanlega stendur ekki á full
trúum bænda að gefa verkamönn
um tilsvai-andi atvinnutryggingu.
Síðasta svar
til Hannesar á Horninu
Rvík 9./9. 1943.
Kæri V. S. V.!
Um daginn mætti ég góðvini mín-
um og fyrrverandi samherja þínum.
,,Hvað meinar þú með því að vera
að svai'a V. S. V.?“, segir hann. „Eg
hélt þú hefðir meiri sjálfsvirðingu
en svo.“
,,Við eigum ekki að fyrirlíta hinn
bersynduga“, sagði ég afsakandi.
„Þetta er eins og að stíga ofan á
pöddu“, sagði hann. Þessi vinur
minn er nefnilega góðhjartaður mað
ur, /sem ekki gerir flugu mein, og
hefur kvenlegan viðbjóð á skorkvik-
indum.
Síðan hefur þú sent mér og Brynj-
ólfi Bjarnasvni kveðju þína. Reynd-
ar veiztu vel sjálfur að Brynjólfur
Bjarnason hefur ekki skrifað hin lof
samlegu eftirmæli um þig, en þú
þarft að ná þér niðri á honum og
skal ég skýra það síðar.
En í grein þinni tekst þér vel að
sanna það, sem ég hélt fram um
sálarlíf þitt, og af því að hugarfar
þitt hefur mjög hneigzt í kirkjulega
átt í seinni tíð, skal ég ákýra þetta
með dæmi úr bibilíunni, ef þú skyld-
ir eiga hægara með að skilja málið
á þann hátt. f
í guðspjöllunum er oft xjiinnzt á
menn sem haldnir voru illum öndum.
Gyðingar nefndu þá djöfulóða.
Þegar reynt var að særa hinn illa
anda út af þeim, eins og ég reyndi
með þig um daginn, vildi andinn
ekki yfirgefa manninn heldur skók
hánn allan, vai'paði honum froðufell-
andi til jarðar, pintaði hann og plág-
aði á allar lundir og mælti fyri/r
munn hans formælingar og ánnan
hroðalegan munnsöfnuð.
TJt af mínum fáu hógværu orðum.
hefur farið líkt fyrir bér. Og nú
ætla ég að hressa við minni þitt
lítið eitt.
Ertu búinn að gleyma játningunni
sem þú gafst þínum gömlu samherj-
um þegar .þú gekkst í þjónustu Al-
þýðublaðsins.
Þá datt þér ekki í hug að halda
því fram að' skoðanaskipti hefðu átt
sér stað hjá þér. Þá varstu ennþá
of heiðarlegur til að hræsna fyrir
þínum gömlu félögum.
Þú sagðist vita það, að þú værir
að svíkja og hinir nýju samstarfs-
menn þínir væru ekki þeir sem rétt
stefndu í vei-kalýðsbaráttunni. Þú
viðurkenndir hreinlega að það væri
hungrið, klæðleysið og skorturinn.
sem hefði yfirbugað þig, og ég held
að þú hafir þá alið þá von í brjósti,
að fá síðar meir að taka upp merki
þinnar fyrri hugsjónar.
Þín stærsta ógæfa er, ekki sú að
Framhald á 3. síðu.
i mörg bæjarhverfi
Þjóðviljaim til kaupenda
vantar okkur nó þegar unglinga til að bera
Afgreiðslan, Skóiavörðustíg 19, sími 2184