Þjóðviljinn - 24.11.1943, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 24. nóv. 1943
ÞJÓÐVILJINN
7
ÆVINTÝRI STRÆTISVAGNSÍNS
r

ELI og ROAR
M S/1 Gzl EFTIR
NORSKT’ SKÁLDKONVNA NINI ROLL ANKER.
(Þýtt).
Gamli maðurinn brosti í kampinn. „Það er ekki von,
að þú hafir séð mig. Þú hefur alltaf sofið á nóttinni.
Hvað heldur vöku fyrir þér?”
„Eg hef svo miklar áhyggjur.“
„Það finnst' mér nú óþarfi að strætisvagn geti ekki
sofið fyrir áhyggjum.“
„Eruð þér ráðinn hér?“ spurði strætisvagninn.
„Þúaðu mig bara. Eg er dvergur og er ekki vanur
þéringum.“ Dvergurinn fór að dæla lofti í slöngurnar
og strætisvagninn hresstist við það.
„Hvað hefur þú verið hér lengi“, spurði hann dverg-
inn.
„Síðan fyrir þitt minni. Þá var nefnilega hesthús hér
og ég var vanur að hlynna að hestuunm. Þeir komu allt-
af þreyttir heim á kvöldin“.
„Það er von. Þessir hestaræflar hafa ekkert nema
lappirnar til að koma sér áfram, þeir hafa enga vél. Og
hestvagna fyrirlít ég. Það hlýtur að vera fyrirlitlegt að
láta hesta draga sig um bæinn“.
„Það er nú héld ég sama, hvort hestur eða vél dregur
vagninn“, sagði dvergurinn.
„Ertu brjálaður! Vélin er hluti af sjálfum mér. Hún
er hjartað í mér“.
„Vertu rólegur, lagsmaður“, sagði dvergurinn. „Láttu
þér ekki hitna í hamsi. Þá getur orðið sprenging í þér.
— Jæja, nú er ég búinn að kemba þér. Það gljáir á
skrokkinn á þér“.
„Hirðir þú alla hina vagnana svona vel?“ spurði stræt-
isvagninn.
„Nei, bara þig. Þú minnir mig svo mikið á gamla
daga, þegar bílar og annar ófögnuður var ekki til, ekk-
ert nema blessaðar skepnurnar“.
„Ertu snarvitlaus? Ég, sem ér nýtízku farartæki. Ég
kæri þig fyrir meiðyrði“.
Cg ÞETTA
Það var fyrir 70 árum:
„— — Þá var meðfæddur
fjandskapur milli vesturbæinga
og austurbæinga, þ. e. þeirra,
sem bjuggu austan við lækinn.
Háðu þeir margar og stórar or-
ustur, einkum á tjörninni og
Arnarhólstúni. Vesturbæingum
veitti oftast betur, einkum þeg
ar þeir Vigfúsarkotsbræður og
Hólsbræður voru með, því þeir
voru miklir kraftamenn, eink-
um þeirr fyrrnefndu. Það var
varla óhætt fyrir austurbæing
að koma vestur í bæ ■ eða þá
hins vegar og því þekkti ég t.
d. austurbæing aldrei til hlítar,
af því ég átti alltaf heima í
vesturbænum — —“. Þetta
skrifar Klemens Jónsson árið
1913, er hann rifjaði upp bæj-
arbraginn í Reykjavík kringum
1870.
★
Árið 1776 er kaffi fyrsta sinn
talið með innfluttum vörum til
íslands, en mun þó hafa þekkzt
hér nokkru fyrr. Það var mikil
munaðarvara á þeim tímum, því
að pundið kostaði 32 skildinga
(það jafngilti 67 aurum). Ull-
arpundið seldist þá á 5 skild-
inga. Eggert Ólafsson fagnar
ekki þessum nýja drykk og yrk-
ir níð um hann í Búnaðarbálki:
„Ef austan að svo kallað kaffi
kolamylsnu þeir girnast saup,
þá segi ég komi af syndastraffi
soddan prjálsemdir elskastkaup.
Af einiberjum betri drykk
bý ég, sem hefur sama skikk“.
Magnús Stephensen tekur í
sama streng. Hann segir á þá
leið í Eftirmælum 18. aldar:
Nú þambar hver húsgangurinn
kaffið ótæpt í kapp við meiri
menn og skammast sín við te
og skuldar upp á slíka óþarfa-
vöru jafnt helzta bjargræði".
Almenningur mun þó ekki
hafa drukkið kaffi sér til óbóta,
því að árið 1816 var kaffineyzla
landsmanna tæplega Vs úr
pundi á mann til jafnaðar.
Hvað mundu þeir hafa sagt
1941? Þá var kaffiinnflutning-
ur íslendinga 623 174 kíló.
grátt", sagði hún. „Róar!
Manstu, hvað við töluðum um
einu sinni?“ Hún talaði lágt og
þíðlega og brosti við honum.
„Við töluðum um barn. Eg
mundi verða glöð,-----------ef
það yrði.“
Því að einn góðan veðurdag
hlaut að koma að því, að þau
yrðu ekki ung framar. Og ein-
hverntíma hlaut að koma að
því, að annaðhvort þeírra yrði
einmana og hitt horfið að fullu
og öllu.
En hamingja þeirra gat borið
ávöxt og gleymt minningum um
æsku og von.
Elí bjóst við frænda sínum
með strandferðaskipinu síðari
hluta dags.
Það virtist vera gott veður í
vændum. Sólin skein glatt milli
skýja. Fimm sjúklingar í bið-
stofunni, þegar hún gægðist
inn. Bernhardínu var að batna
höfuðverkurinn. — Horfurnar
voru yfirleitt góðar.
Og kjóllinn, sem Eli saumaði
handa Ingrid, var afbragð.
Sjálf fóf Ingrid til hárgreiðslu-
konu. Elí sagði henni að láta
liða hárið yfir enninu. Og Ing-
rid fór eftir öllu, sem hun
sagði, síðan kvöldið áður, að
Ingrid hafði speglað sig í nýja
kjólnum og séð að hann fór á-
gætlega.
Elí sat við sauma sína. Þessi
dagur virtist ætla að verða ná-
kvæmlega eins og hún ' hafði
hugsað sér hann.
Hurðinni vra hrundið upp.
Ingrid kom inn í stofuna og
hvíslaði óttaslegin:
„Hann er kominn“.
„Kominn!“ Elí stóð á fætur.
„Er Tore kominn?“
„Já, hann kom á báti, segl-
báti. Við Beta vorum niðri á
bryggju, þá lagði bátur að
bryggjunni. Þeir voru tveir í
bátnum og ég heyrði að annar
kallaði „Tore!“ Svo spurði Tore,
hvort nokkur vissi, hvar Lie-
gaard læknir ætti heima. —
Og þá hljóp ég heim“.
„Þú prt dæmalaus“, sagði
Elí ofurlítið gröm. ,Hann ratar
ekki hingað. En að hann skildi
koma á bátnum!“
Hún gekk framhjá Ingrid og
út í forstofudyrnar.
Ingrid stóð lengi í sömu
sporum. Hún var dæmalaus,
hafði Elí sagt. Og það var
hverju orði sannara. Auðvitað
átti hún að ganga til hans og
segja, að hún væri dóttir Lie-
gaards læknis. Hún átti að rétta
honum hendina og bjóða hann
velkominn. Beta hafði gefið
henni olbogaskot og ætlazt til
að hún gerði þetta. — En hún
gat það ekki.
Ingrid varð litið á nýja kjól-
inn sinn, sem lá á saumaborð-
inu. Átti hún að fara í hann?
Nei, og aftur nei. Hún ætlaði
sér ekki að halda sér til fyrir
þessum strák frá Osló. — Ad-
olf! hugsaði hún og nefndi nafn-
ið lágt og hljómlaust. Hún var
nógu góð handa honum eins
og hún var og það þó að hana
vantaði augnahárin. Hann vildi
hana alveg eins og hún var.
Það hafði hann sagt. Henni óx
hugur og hún horfði í áttina
niður að höfninni. Þá opnaði
pabbi hennar hurðina innan
frá skrifstofuni: „Elí!“
„Það er bara ég, pabbi. Elí
fór niður á bryggju. Frændi
hennar er kominn“.
„Er hann kominn?“
Liegaard gekk út að glugg-
anum, þar sem hún stóð og
hún sagði honum það sem gerzt
hafði. Hann lagði héndina á
öxlina á henni og þau horfðu
bæði í áttina niður að höfn-
inni.
Þannig stóðu þau, þegar Elí
kom heim að húsinu milli
tveggja ungra manna. Hún var
í hvítum kjól og hún leiddi
annan piltinn. Nú var Ingrid
ekki smeik. Hún var örugg,
þegar hún var hjá pabba sín-
um og hún horfði róleg á þau
þrjú, sem komu.
,Hann er líkur Elí, hefur nef
eins og hún“.
„Laglegir piltar. Hver er
hinn?“
„Ég veit ekki“, sagði Ingrid.
Þegar Elí leit upp í glugg-
ann og veifaði til þeirra, dró
Ingrid sig 1 hlé.
„Þú verður hér, pabbi, þeg-
ar þau koma“, sagði hún í bæn-
arrómi og ætlaði að fara.
Róar brosti: „Hefurðu hjart-
slátt?“
„IJjartslátt. Það væri gáfu-
legt!“ Hún lagði hendina á
brjóstið. „Þú mátt finna, hvort
ekki er allt með kyrrum kjör-
um þarna inni“.
— Henni fannst stofan full
af ókunnugum strákum. — Há-
værir hlátrar, langir handleggir
og fætur — alstaðar. Og þó
voru þeir bara tveir. Hún rétti
hikandi fram hönd sína. Stór-
ar, sterkar hendur gripu hönd
hennar.
„Sæter stúdent — Ingrid
dóttir okkar. Allir töluðu og
Elí hæst. Piltarnir höfðu siglt
alla leið frá Osló. Sæter átti
bátinn. Sæter ætlaði að fara
lengra. — En gat hann ekki
fengið að vera tvo daga.
„Auðvitað' er það ve!komið“,
sagði læknirinn. En Ingrid fór
að hugsa um. hvar hægt væri
að láta hann sofa. Sæng! Koddi’
„Ingrid! Viltu biðja Bern-
hardínu að koma með smurt
brauð til að seðja í þeim versta
hungrið. Og saft á eftir“, sagði
Elí.
Ingrid gekk fram gclfið og
tveir hávaxnir piltar viku úr
vegi fyrir henni. En það lá við
að hún dytti um þröskuldinn.
Hún var — „dæmalaus“.
Fyrsti dagurinn leið. Ingrid
komst hjá að tala nokkuð að
ráði. Hún sat til borðs með fjöl-
skyldunni og gestunum, þögul
og álút, og hlýddi á það, sem
talað var. Á milli máltíða hjálp-
aði hún Bernhardínu í eldhús-
inu.
Um morgunuinn hafði Tore
Tofte spurt hana, hvort hún
vildi koma niður á bryggju og
sjá bátinn.
Nei, takk, hún hafði ekki
tíma til þess.
„Hvaða vitleysa, íarðu bara“,
sagði Elí.
Ingrid leit hvasst á stjúp-
móður sína: ,,Ég veit það nú
bezt“.
Um kvöldið sat hún sem allra
næst föður sínum og heklaði.
Hún var boðin og búin að rétta
gestunum vindlinga eldspýtur
og allt, sem þá vantaði. En hún
leit varla á þá.
„Þú átt ekki að veia á þön-
um fyrir drengina, Ingrid“
sagði Elí. „Það eru þeir, sem
eiga að vera stimamjúkir við
Þig“-
Eftir það sat hún hreyfingar-
laus, eins og hún væri negld
við stólinn. Loks var staðið á
fætur. Allir buða góða nótt,
þökkuðu fyrir kvöldið og tó’n.u
á sig náðir.
Elí og Ingrid löguðu til. í
stofunni, þegar aðrir voru farn-
ir. Gestirnir sváfu í herbergi
Sverres. Þær höfðu búið um
Sverre í borðstofunni. Nú var
hann hjá gestunum inni í her-
berginu. Þar var glatt á hjalla.
Ingrid þóttist vita, að Sverre
væri að sýna þeim listir sínar:
ganga á höndunum, herma eftir
hinu og öðru og líklega hreyfa
eyrun, því að þetta voru listir,
sem Sverre iðkaði.
Ingrid stappaði í gólfið af
gremju: „Alltaf er Sverre eins
og fífT‘, sagði hún.
Elí sneri sér að henni: „Hvers
vegna ertu svona geðill, Ing-
rid? Veiztu, hvað Tore sagði
við mig í dag. Hann sagði, að
þú værir svo vel vaxin og kven-
leg í hreyfingum“.
Ingrid var að fleygja úr ösku-
bikar í ofninn. „Hann kallar
þig bara Elí. Hversvegna kall-
ar hann þig ekki frænku?“
„Við Tore vorum eins og jafn-
aldrar og félagar. Finnst þér
hann ekki laglegur?“
„Hann hefur útstandandi
eyru“, sagði Ingrid.
En hún gat ekki sofnað um
kvöldið og bjóst við að verða
meira eða minná andvaka á
meðan gestirnir væru í húsinu.
Hún lá á bakinu með hend-
urnar undir hnakkanum og
horfði upp í loftið. Það skaut
upp í huga hennar aftur og aft-
ur orðum og orðatiltækjum.
sem piltamir höfðu notað. Það
voru erlend orð, sem hún skildi