Þjóðviljinn - 19.12.1943, Blaðsíða 2

þjöð'viljiní;
Sunnudagur 19. desember 1943
,HGH SKEDDH ALDHEI NEITT'
Rignmgardignr á engjum
Regniö lemur litla rúðu, og
einn og einn áleitinn dropi
smýgur inn um gisinn glugga.
Unga kaupakonan teygir
fram æskugranna handleggi
og umlar upp úr svefninum.
Han'a dreymir. Hún svífur í
fallegri flugvél yfir bláhvítan
jökul. En skyndilega fatast
vélinni flugið og stúlkan
hrapar ofan í naglfast rúm,
sem hún deilir með annari
kaupakonu, í elliblakkri bað-
stofu undir súð. Ráðskonan
stendur við rúmið með rjúk-
andi kaffi. „Mál aö vakna
stúlkur mínar“, segir hún.
Þetta er inndæl kona, sem
vekur fólk með heitu kaffi og
hlýjum róm, enda hefur allt
verkafólkið matarást á henni.
„Sama illviörið?“ segir
unga stúlkan spyrjandi. „Já,
hann rignir enn“. „Oj bara“,
segir stúlkan, hún er úr
Reykjavík. „Slagveðurs rign
ing í hálfan mánuö samfleytt.
*Mér finnst það mætti nú fara
að stytta upp“. „Þetta batn-
ar ekki héðan af fyrr en um
höfuðdag“, segir gömul kona.
sem situr á rúmi sínu og rær
fram í gráðið, hún er vinnu-
kona á bænum. „Kerlinga-
bækur“, fussar unga stúlkan
„Eins og þurrkurinn komi
nokkuð frekar þann dag en
aðra. Eg gæti bara bezt trú-
að því að þaö yrði þurrkur á
sunnadaginn, því þá á ung-
mennafélagsballið að vera“.
„Viltu ekki í - nefið rýjan
mín?“ segir sú gamla og hrist
ir tóbaksglasið. „Þakka þér
íyrir gamla mín, ekki veitir
af að hressa sálina i svona
veðri“; segir stúlkan. Hún
treður "áinum korr.u n 1 nef
ið, en nnerrar svo ós<unlcga,
að tárin streyma niður kinn-
arnar. Hin kaupakonan, sem
hefur klætt sig þegjandi,
skellihlær, en- unga stúlkan
hleypur með tárin í augunum
út á hlað. „Svona finnst mér
grátlegt að þurfa aö fara á
engjar í þessu veðri“, segir
hún hlæjandi viö piltana um
leið og hún þerrar augun.
Á áttunda tímanum leggur
engjafólkið labbandi af staö.
Húsbóndinn, 2 vinnumenn,
gamla konan og yngri kaupa-
konan, hin á að vera heima
og þvo þvott. — Það er stór-
rigning og talsverður storm
ur. Gamla konan gengur við
hlið ungu stúlkunnar. „Hvað
hefur þú annars mikið kaup
hérna?“ spyr stúlkan. „200
krónur“. „Ha. 200 krónur yf-
ir sumarið?“ „Nei, 200 yfir
árið“. „200 yfir árið, ertu aö
segja satt?“ „Alveg dagsatt“.
„Og ég sem er óvön og réði
Gamli bærinn.
vinna hefst. Karlmennirnir
slá en kvenfólkið rakar. Engj-
arnar eru votar, en samt er
heyið þurrkað á þeim. Það
er rakaö í smá flekki á þurr-
ustu blettina. „Eg veit ekki
hvar á að flekkja í þessum
fúaflóa“, kallar stúlkan. „All-
ir flekkirnir, sem ég rakaði 1
gær eru komnir á flot“. „Það
eftír
VALBORGU BENTS
mig fyrir minnsta kaup, fæ
20 kr. á viku. Hvernig feröu
að lifa á þessu?“ „3g eyði nú
ekki svo miklu. Tóbakskorn í
nefið er eini munaöurinn, sem
ég veiti mér“. „En þú rakar
alveg eins mikið og við hinar
og stendur úti 1 öllu veðri al-
veg eins og við. Mér finnst
þetta óréttlátt“. „Óréttiáit
eða ekki. Bændurnir hafa
ekki efni á aö greiöa annaö
eins kaup og þiö fáið við sjó-
I inn“.
Það er röskur hálfrar stund
ar gangur á engjarnar. Klukk
an er langt gengin í 8 þegar

„Businesshátíð“
Sumum hefur þótt sem Hitler
hafi lengst gengið í helgispjöllunum,
er hann lét snúa jólasálmunum upp
ó sig, með þeim einfalda hætti, að
setja sitt eigið „blessaða nafn“ í
stað nafns Jesú frá Nasaret. Ekki
er þessu tiltæki bót mælandi, en
mest hlýtur þó hin broslega hlið
þess að vega í hugum allra þeirra
sem eitthvað eiga af hinni dýrmætu
kýmnigáfu. ,
En eru það ekki fleiri en Hitler,
sem láta yrkja upp sálmana? Það
var um hádegisbilið hérna á dögun-
um. Eg var í ágætu skapi, gömlu
jólaminningunum skaut upp í hug-
ann, og ósjálfrátt fór ég að raula
fyrir munni mér, raunar ekki jóla-
sálm, heldur upprisusálminn „Sig-
urhátíð sæl og blíð, Ijómar nú
og gleði gefur“. En í þeim svifum
gargaði útvarpið sinn dagaóð um
féflettingatilraunir kaupsýslumann-
anna. Þessi óður heitir auglýsingar.
Eg gat ekki að því gert, að ég var
fyrr en varði farinn að tauta:
„Businesshátíð sæl og blíð, ljómar
nú og gróða gefur.“ í raun og veru
finnst mér að þessir tímar kaup-
sýslumennskunnar, sem vér nú lif-
um á, séu búnir að snúa öllum
jólasólmunum og jólaboðskap upp
í þrugl um ,,business“ — gróða —
gróða.
Það eru fleiri skáld en Hitler.
A. B. C.
Orðsending
„Frjálslyndur" er beðinn að tala
við ritstjórn Þjóðviljans einhvern
næstu daga.
sígur úr þessu aftur“, segir
gamla konan og tekur í nef-
iö. Ljáin er snögg og rignd,
svo það er erfitt að raka. Þær
keppast við raksturinn en
miðar litið. „Hvað ætli klukk-
an sé, gamla mín!“ segir
stúlkan. „Það hlýtur að koma
matur bráðum“. Gamla kon-
an dregur úr upp úr pilsvas-
anum. „Hún er á tíunda tím
anum“. „Og þarna kemur
gamli maöurinn. Ó, hvað ég
er fegin, ég er dauðsvöng. En
það er lítið gaman að éta
undir beru lofti í sudda rign-
ingu“. Gamall maður kemur
ríðandi á svörtum hesti, yfir
mýrina. Hann reiðir matarílát
fyrir framan sig.
Þaö er uppstytta. Engja-
fólkiö sezt í skjóli við barð og
tekur til matar síns. Matur-
inn er skyr, mjólk, brauö,
smjör, kæfa og rúllupylsa.
I Kjarngóður matur, en kaldur.
j „Andskotans vitleysa er að
; vera við heyskap í ' svona
veðri“, segir stúlkan. „Standa
í lemjandi rigningu við að slá
haugblautar saggarnýrar, sem
eru svo snöggar aö þegar ljá-
in rignir þyrfti stggkkunargler
til að sjá hana, þegar á aö
fara að raka. Svo erum við
krókloppin og köld viö vinn-
una og heyjum ekki fyrir ein-
um lambkettling yfir daginn,
allur þessi hópur. Þaö hlýtur
að mega hafa þetta einhvern-
veginn • öðruvísi“. „Hvernig
viltu þá hafa það, góða?“
spyr eldri vinnumaðurinn.
„Eg vil ekki standa úti í slag-
viðri“. „Það er engin lausn“.
„Veit ég vel, en ég er enginn
búfræðingur, en mér finnst
fara allt of mikil orka í að
nurla saman þessum stráum.
Eg get varla ímyndaö mér að
svona vinnubrögð borgi sig“.
„Við verðum að heyja meöan
sumarið endist þó að tíðin
bregðist“, segii' húsbóndinn.
„Og eitthvað veróur að vera
laust til að þurrka þegar veör
ið batnar. Það yrði ansi lítið
ketið handa ykkur við sjóinn
,ef við heyjuöum ekki handa
skjátunum“. „Af hverju læt-
uröu gömlu konuna standa
úti eins og okkur þegar hún
fær ekki meira kaup yfir allt
árið, en við fáum fyrir tímann
sem við erum í kaupavinnu“.
„Og eklci held ég að ég mennti
að liggja inni í bæ um há bjarg
ræöistímann“, segir sú gamla.
„Búskapurinn ber ekki það
kaupgjald, sem borgaö er viö
sjó“, segir bóndinn. „Sjáðu nú
til, stúlka sem fer í sild herur
tvisvar eða þrisvar sinnum
það sem við fáum kaupakon-
urnar, en svo fáum við alltaf
helmingi hærra kaup en
vinnukonur í sveit. Þú sérö,
að svona getur það ekki hald-
ið áfram. Annað hvort flykkj-
ast allar stúlkur úr sveitinni,
eða það verður að reka bú-
skapinn á allt öörum grund-
velli“. „Hvernig viltu þá hafa
búskapinn stúlka mín?“ seg-
ir bóndinn og brosir við. „Eg
þarf aö hugsa málið“, segir
stúlkan, „ég skal segja þér
það um miödaginn, sem mér
dettur í hug í rigningunni“.
„Fjárans veður er þetta“,
segir eldri vinnumaðurinn og
stekkur«á fætur. „Eg er hreint
að drepast úr kulda, ég sit
ekki klukkutíma í svona
veöri“. Stórir regndropar falla
á diskana, uppstyttan er bú-
in. „Skyr er gott, en kalt er
að boröa þaö í rigningu, segir
stúlkan og stekkur á fætur.
„Það er líklega meiri sæmd
að drepast úr kulda við hríf-
una en skyrdiskinn. Gef mér
í nefið gamla mín“. Gamla
konan brosið og réttir glasið.
Stúlkan lætur sér nægja að
lykta úr stútnum. Raksturinn
heldur áfram og rigningin
líka. Droparnir seytla niður
á regnkápu stúlkunnar og
hún veröur gcrtidrepa á
hnjánum. Um hádegisbiliö
kemur gamli maðurinn með
volgt kaffi á flöskum. Fólkið
sýpur það standandi, því
finnst ekki ómaksins vert aö
setjast, því rigningin er öllu
meiri þessa stundina. Vinnan
heldur áfram. „Hefur þú
aldrei komið til Reykjavíkur ?“
spyr stúlkan gömlu konuna.
„Eg, nei, ég hef nú ekki gerzt
svo víðreist um dagana. Eg
hef verið á 4 bæjum hérna í
sveitinni allt mitt líf“. „Hvaö
ertu gömul?“ „56 ef ég lifi um
veturnæturnaf“. „Og hefur
aldrei fariö út fyrir sveítina?“
„Nei, og á það líklega ekki
eftir í þessu lífi“. „Langar
þig ekki að fara eitthvað?‘c
„Nei„ ónei, ekki héöan af.
j Meöan ég var ung hefði ég
| þegið aö fara eitthvað, en þá
| var ekki til siös að fátækar
stúlkur færu annaö en í vist
í sinni sveit“. Unga stúlkan
andvarpar og heldur þegjandi.
áfram að vinna.
Um nónbilið sést enn til
feröa gamla mannsins. Hann
fer nokkuö geyst og beint af
augum. Allt í einu snarstopp-
ar klárinn og stendur fastur
upp undir kvið. „Nei, hver
skollinn“, hrópar yngri vinnu
maðurinn. „Er ekki karlinn
búinn aö hleypa í“. „Mýrarn-
ar eru allar fúnar núna eftir
rigningarnar. Þú ættir að
hjálpa honum“, segir bónd-
inn. Pilturinn hleypur af stað
en gamli maðurinn hefur þá
dregið hestinn upp úr og
kemur labbandi meö matar-
ílátin í hendinni.
Fólkiö sezt aö snæöingi
undir sama barðiö. Rigningin
suddar á saltfiskinn. ;,Nú er
ég búin aö skipuleggja fyrir
þig búskapinn bóndi góður“,
segir stúlkan hlæjandi og
skrælir kartöflu meö krók-
loppnum höndunum. „Jæja,
hvernig viltu þá hafa þaö?“
spyr bóndi kíminn. „Eg vil
láta ræsa fram mýrarnar,
rækta allt landið og vinna
svo með vélum, þá yrði sí
breiða á öllu og afraksturinn
mikill en vinnan lítil. Þá
þyi’fti langtum minna land
og' minni vinnukraft“. „Nú,
ef ég ynni allt með vélurq,
Framh. á 5. síðu.