Þjóðviljinn - 04.01.1944, Blaðsíða 7

.7
Þiiðjudagur, 4. jamier 1844
„En mér er sama, þó ég segi þér það. Það er af því, að
mamma mín er af betra fólki en mamma þín.“
„Þú skrökvar því,“ sagði Unnur.
„Nei, ég segi alveg satt. Eg spurði mömmu einu sinni
að því, hversvegna hún væri kölluð frú Ólöf en mamma
þín bara Ólöf, en hún vildi ekki segja mér það. Svo spurði
ég vinnukonuna okkur og hún sagði mér, að það væri af
því að mamma mín væri af betra fólki en mamma þín.
Og hún segir satt hún Ella“. Lilja var orðin reið líka. Og
úr því þær voru báðar reiðar, skildu þær.
Unnur hljóp inn í eldhús til mömmu sinnar og kallaði
í dyrunum:
„Mamma, mamma. Er þitt fólk nokkuð vont?“
„Ertu komin, elskan? En hvað ertu eiginlega að
segja?“ sagði mamma hennar. Hún var að þvo gluggann.
„Lilja segir, að mamma hennar sé kölluð frú Ólöf, af
því hún sé af betra fólki en þú. Er þitt fólk nokkuð vont,
mamma?“
Ólöf hló og tók stúlkuna sína með báðum höndum ög
setti hana upp á eldhúsborðið. Hún var þó margbúin að
segja, að Unnur væri orðin svo stór, að hún mætti ekki
alltaf vera uppi í fanginu á pabba og mömmu.
Hún strauk hárið frá enninu á Unni og horfði bros-
andi framan í hana.
„Bráðum kemur pabbi þinn heim, og þá áttu að vera
væn“, sagði hún, kyssti Unni á kinnina og tók hana niður
af borðinu. „Farðu nú út aftur“.
Jólin liðu og nýárið líka. En M ffifr ein fciátíð eftir enn.
Það var Þrettándinn. Þá á að kvéöfá' jólin.
Frú Ólöf á efri hæðjjmi gptjaði að kveikja á jólatrénu
í síðasta sinn og bjóða morgum börnum. Lilja kom niður
í kjallarann og bauð Unni.
Unnur hlakkaði mikið til þréfttándans. Um morgun-
in tók mamma hennar rauða kjólinn, burstaði hann og
pressaði.
„Viltu fa'ra fyrir mig niður í bæ og kaupa fyrir mig
lauk. Hann fæst ekki í búðunum hérna í götunni?“ sagði
Ólöf.
„Fæ ég fimm aura fyrir?“ spurði Unnur.
„Þú færð ekkert fyrir“.
Lilja fær alltaf aura, þegar hún er send í búðir“.
dý ÞETIA
Framkvæmdarstjórinn: (við
skrifstofumennina) Þar eð við
höfum orðið að greiða hluthöf-
unum mikinn arð í ár, sjáum
við okkur, því miður, ekki fært
að hækka laun ykkar. En við
óskum ykkur, af heilum hug
alls góðs á komandi ári.
Skrifstofumaður: Eg legg það
til, að stjórn hlutafélagsins
hækki kaup okkar en óski hlut-
höfunum aftur á móti, af heil-
um hug, alls góðs á komandi
ári.
*
Þuríður gamla: „Sæll vertu,
Lási minn. Eg hef ekki séð
þig, síðan þú varst smali hjá
honum séra Jóni. Hvernig líð-
. ur þér?
Rithöfundurinn: Takk. Allt í
lagi. Eg býst við að koma á
markaðinn fyrir jólin og vona,
að ég seljist vel.
Þuríður gamla: Guð hjálpi
mér! Er nú farin að tíðkast
þrælasala á íslandi?
❖
Gömul kona: Hér stendur í blað
inu: „Herrann á að fá þessar
jólagjafir: hálsbindi, trefil,
hanzka eða sokka“. — Mér þyk-
ir Drottinn eiga að fá merki-
legar jólagjafir!
*
Reykvíkingur: Hvar varst þú
á gamlárskvöld?
Annar Reykvíkingur: Eg veit
I það ekki.
ÞJÓ^VILJINN
SKÁLDSAGA <tbr
JOHAN FALKBERGET.
?fCó\X 'vid Ijödin
Finnski pilturinn var fast-
ur 1 hjólinu. Þaö snerist. Þaö
marði og sleit.
Jesús! Guö! hi’ópaði Mar-
teinn og fórnaöi höndum. En
Jón tók viöbragö og stöövaöi
kvömina. Hjól og rennibönd
hægöu feröina og stóöu kyrr
eftir fáein augnablik.
Jón og Marteinn stóöu
hreyfingarlausir í sömu spor-
um. Þetta haföi gerzt svo
snöggt. Og engin orð áttu við.
„Eg vissi þetta. — Eg vissi
þetta“, sagöi Marteinn loks
hásri röddu.
En Jón sagöi ekki neitt. Hann
trúöi hvorki augum né eyr-
um. Var þetta ekki bara
draumur.
Loks gengu þeir aö líkinu
og krupu á kné til aö hag-
ræða því. Annar handleggur-
inn var slitinn af. Og höfuð-
ið var -----
„Góður guö“, sagöi Mar- ■
teinn. Þeir lágu lengi á hnján
um við’ hliðina á líkinu og
vissu hvorki í þennan heim
né annan.
Þeir skynjuðu þaö eitt, aö
eitthvað skelfilegt haföi gerzt.
Nú í nótt!
En þegar þeir loksins stóöu
á fætur hlupu þeir sem fætxn’.
toguðu upp úr námunni og
heim í eldaskálann. Jón var
á undan.
Þeir vöktu alla í ofboöi og
sögöu frá því, sem haföi gerzt.
Menn æddu hálfsofandi
upp úr x’úmum sínum og gáfu
sér ekki tíma til neins. Eftir
örlitla stxmd stóöu þeir hálf-
naktir yfir líkinu.
Enginn snerti þaö. Þeir
bai’a, stóöu kyrrir og horföu á
þaö.
Þá komu tveir meim með
börur. Þeir lyftu limlestum
líkamanum upp á börurnar.
Handlegginn fundu þeir ekki,
en héldu, aö hann heföi lent
inn í kvömina. Þeir reyndu
aö hagræöa höfðinu--------
Þarna stóðu þeir, stórir og
sterklegir menn, og skulfu.
Angistin haföi gripiö þá alla.
Einhverja nótt gat hver
þeirra sem var oi’ðiö fyrir
þessu sama. Hvergi var hættu
laust.
„Þetta var ægilegt“, sagöi
Marteinn. Enginn svaraöi, en
sár andvörp heyrðust í hópn-
um.
------Jón og Marteinn sátu
sinn hvoru megin vjö ofninn.
Það gufaöi upp af blautum
fötum þeirra.
Aörir námumemi sátu þétt
í kringum boröin og töluðu
um slysið. Þaö var ekki á
öðm von, sögöu þeir. Menn
voru reknir áfram, þar til
þeir ui’öu sljóir af þreytu.
Þaö var svo sem hægt aö
neita að virma. En þá tekur
sultxu’inn við, sagöi einhver
með grát hljóö í í’öddinni.
Þá var slegiö í boröið, svo
glamraði hátt í bollunum.
Hans gamli gekk um gólf,
berfættur í tréskónum og
mælti alvarleg orö: „Þettá
var sviplegt: Lifandi sál horf-
in héöan og komin inn í ei-
lífðina! Guö miskunni okkur“.
Hann hristi grátt höfuö
sitt.
Jón byrgöi andlitiö í hönd-
unum. Hann sá þaö allt aft-
ur: Tært andlit drengsins og
sljó augu. Hann sá eftirlits-
manninn sparka í hann, þeg-
ar hann haföi sofnaö mátt-
vana af þreytu. Og nú heyröi
hann veiniö aftur. Þaö bárust
nístandi kvalavein úr öllurn
áttum utan úr náttmyrkrinu.
Marteinn reri fram og aftur
og tautaöi sxmdui’laus orö á
lappnesku.
Menn fóx’u aö taka á sig
náöir í eldaskálanum. Þeir
hreiömöu um sig í hálminum
og bi-eiddu ofan á sig. Eftir
fáeinar klukkustimdir áttu
þeir aö vakna viö hringingu.
Jón og Marteinn sátu enn
kyrrir viö ofninn.
Allt 1 einu var huröinni
hrimdiö upp á gátt og eftir-
litsmaöurinn stóð í dymnum.
Hann skipaði þeim félögunum
aö fara á augabragöi út aö
gxjótkvörninni.
Jón spratt á fætur náfölur
og reiddi hnefann til höggs:
„Út meö þig strax, eöa ég
drep þig“.
Mai’teinn stóö líka á fætur.
Svart hár hans hékk í snepl-
um. Hann opnaöi munninn
svo skein í tanngarðinn. En
hann sagöi ekki neitt — bara
rak upp org.
Eftirlitsmaöurinn hörfaöi
til baka. Þaö fóm aö gægjast
höfuö upp úr hálmfletunum
og þaöan heyi’öust reiöileg
orð.
„Faröu“, öskraöi Jón. „Ann
ars veröa tvö mannslát í
nótt“.
Eftirlitsmaöurinn hugsaði
sig um.
„En kvörnin — —- “
Jón greip hendinni fyrir
brjóst honurn. „Farðu út níð-
ingur“, sagöi hann og nísti
tönnum.
Marteinn kom nær: „Morö-
ingi!“ hvæsti haim.
Hans gamli var kominn til
þeirra. Hann glotti í kamp-
inn.
Eftirlitsmaðurinn drógst til
dyranna.
Jón hratt honum út og
skellti huröinni aftur.
Hann gekk aftur að ofnin-
um og settist. Hann var óður
af reiöi. Hvers vegna drap
hann ekki þennan þorpara?
Marteinn lagöist endilang-
ur á bekkinn meö húfuna yf-
ir andlitinu. Hitinn hafði
svæfandi áhrif á hann. Eftir
litla stund var hann farinn
aö hrjóta.
/ Jón lagöist líka niöur meö
hattinn yfir andlitinu. En
hann gat ekki sofnaö. Hann
sá ægilegar sýnir og heyröi
hás dauöavein.
Þannig lá hann andvaka til
morguns. Eldurinn var dauð-
ur og hann skalf af kulda.
Elín skreiö undan gæru-
skinni í fleti sínu og fór aö
klæða sig. Hún gekk berfætt
yfir gólfiö, geispaöi og fór aö
' kveikja upp í ofninum. Síöan
fór hún 1 sokkana og strauk
höndunum um andlitið, dauö-
syfjuö. Hún tók kaffikvörnina
og settist meö hana milli
hnjánna. Hún hafði gilda fót-
leggi.
Jón horföi á hana og þaö
var honum afþreying urn
stund.
Þegar kaffiö var til, reis
hann upp og vakti Mai’tein.
MeÖan þeir drukku kaffið,
kom þeim saman um að fara
inn á fjöll og finna Önnu-
Lísu gömlu, Níels var sonur
hennar.
Tveimur dögum seinna kornu
karlmaður og kvenmaöur á
skíöum niður heiöarnar í átt-
ina til námunnar. Þaö voru
þau Marteinn Finni og Anna
Lísa. Hún var lotin í heröum.
Gamla konan bar harm
sinn í hljóöi.
Þegar hún fékk fregnina,
hnipi’aði hún sig saman viö
hlóöirnar, steinþegjandi, eins
og sjúkt dýr, sem er aö deyja.
Svo fór hún aö kveina lágt
og hvísla. Hún var aö tala um
drenginn sir.n. hvaö hann
heíöi veriö góöur. Hún hafö’
aldrei pekkt jafn góöan
dreng. En drottinn tók oít
beztu börnin. Hann var rétt-
látur og miskunnsamur og
refsaöi mönnum ekki fvrir
syndir þeii’ra.
Marteinn samsinnti því.
Hann reyndi aö liughreysta
hana meö guösoröi.
Hún lá róleg undir hrein-
dýi’sfeldi um nóttina. Mar-
teinn heyröi hana aöeins ein-
stöku sinnum stynja lágt.
Sjálfur sofnaöi hann viö eld-
inn, þegar leiö á nóttina.