Þjóðviljinn - 20.02.1944, Blaðsíða 4

ÞJÓÐVILJINN. — Sunnudagur 20. febr. 1944.
Sunnudagur 20. iebr. 1944. — ÞJÓÐVILJINN
Ólgefandi: Sameiningarjlokkur alþýSu — Sóaíalistajlokkurinn.
Ritstjóri: Sigurðuf Ouðmundsson.
Btjórnmálaritstjórar: Einar Olgársson, Sigfús Sigurhjartarson.
Bitstjómarskrifstofa: Austuretræti 18, eími 2270.
Afgreiðsla og auglýsmgar: Skólavörðustíy 19, simi 818i.
Preatsmiðja: Víkingsprcnt h.f., Garðastrœti 17.
Askriftarverð: í Reykjavík og nágrenm: Kr. 6,00 á mánuði. -
titi á iandi: Kr. 5.00 á mánuði.
Áður en atlagan hefst
Þegar næsta blað Þjóðviljans kemur út, verður verkfall Dags-
brúnarmanna byrjað, ef atvinnurekendur hafa ekki gengið að
kröfum Dagsbrúnar.
Vér viljum segja hér fá orð í fullri alvöru, áður en til þeirar
atlögu kemur. Það væri vel að atvinnurekendur og þeir, sem
ráða ríki og bæ, vildu athuga þau og hafa þau sér í minni.
Það, sem Dagsbrún fer fram á, er að verkamaðurinn, sem
vinnur stopula vinnu, oft á tíðum óholla og erfiða, hafi sam-
svarandi kaup og menn, sgm vinna skemmri tíma á skrifstofum,
— að Dagsbrúnarmenn hafi ekki lægra kaup en aðrir verka-
menn á íslandi, — áð leiðrétt sé nú að lokum misrétti, sem Dags-
brúnarmenn lengi hafa þolað.
Barátta Dagsbrúnar er barátta fyrir sæmilegri afkomu verka-
mannafjölskyldnanna í Reykjavík. Það er barátta fyrir velferð
heimilanna, fyrir heilbrigði og hraustleika barnanna, fyrir al-
mennri velmegun í þjóðfélaginu.
Það er viðurkennt af öllum, að atvinnurekendur hafi næg-
an gróða af rekstri sínum, til þess að geta greitt verkamönnum
það, sem Dagsbrún fer fram á '— og grætt samt.
Það er líka viðurkennt, að fyrir það 420 kr. grunnkaup, sem
Dagsbrúnarmaður hefur nú, þó hann vinni alla virka daga, er
ekki hægt að lifa menningarlífi í Reykjavík. Þar að auki er rétt að
muna það að hin falsaða vísitala, sem reiknað er með, er byggð
á grundvelli örbirgðarinnar, sem var fyrir stríð og gerir alls ekki
ráð fyrir þeim útgjöldum til menninga- og annarra þjóðfélags-
legra þarfa, sem reikna verður með, ef menn eiga að lifa lífi,
sem er þess vert að lifa því?.
Ef nú atvinnurekendur neita Dagsbrúnarverkamönnum um
þetta, — ef ríki og bær leggst á sveif með harðsvíruðu yfirstéttar-
valdi, til þess að hjálpa atvinnurekendum, — hvað er þá að
gerast í þjóðfélagi voru?
Það væri þetta: Auðmannastétt, sem ræður atvinnutækjun-
um væri að neita verkamönnum um lífvænleg kjör, neita þjóð-
félaginu um almenna velmegun fyrir þegna þess, — þó vitanlegt
væri að þessi auðmannastétt gæti haldið áfram að græða engu að
síður.
Og hvaða auðmannastétt er það, sem þá hagaði sér þannig?
Það er auðmannastétt, sem þjóðfélagið hefur gefið of fjár
á síðustu fimm árum, — stétt, sem ekkert hefur unnið til þess
sjálf að eignast þennan auð, — heldur fengið hann upp í hend-
urna, skapaðan af hinum vinnandi stéttum og afhentan sér af
pólitískum valdhöfum.
Vandi fylgir vegsemd hverri: Ef íslenzkir atvinnurekendur
vilja ekki unna verkamönum þess möguleika að hafa 500 króna
grunnkaup á mánuði, ef þeir hafa vinnu hvern virkan dag, þá er
atvinnurekendastéttinni ekki trúandi til að stjórna atvinnutækj-
um í þjóðfélagi voru, þar sem unnið skal að því að öllum geti
liðið vel. Þá væri það auðséð að atvinnurekendum væri ekki um-
hugað um að koma hér á góðu samstarfi hinna ýmsu stétta, held-
ur vildu aðeins eitt: Kúgaðan verkalýð, sem þeir gætu drottnað
yfir að vild.
Og þá væri ekki um annað að gera fyrir alþýðu íslands en
að taka upp baráttuna samkvæmt því af öllum þeim krafti, sem
heyja verður hana' með.
©
Það er stríð alþýðunnar, sem nú er háð í heiminum, — stríð
fyrir betri og frjálsari heimi, sem sé laus við einváldsherra og
óháður einokun auðhringa, — stríð fyrir öryggi og góðri afkomu
hvers alþýðumanns. Wallace, varforseti Bandaríkjanna álítur,
að lífsafkoman þar geti batnað um 50% að þessu stríði loknu.
Barátta Dagsbrúnar er af sama toga spunninn og stríð alþýð-
unnar fyrir betfa og frjálsara lífi. Og hún piun verða háð með
þeim hug og þrótti, sem það góða málefni verðskuldar, ef nýríkir
stríðsgróðamenn íslands knýja alþýðuna til þess.
Þjóðviljinn hefur hvað eftir annað gert kröfu til
þess að niðurstöðhr rannsóknarinnar í Þórmóðsslys-
inu væru hirtar.
í gær barst Þjóðviljanum frá atvinnumálaráðu-
neytinu eftirfarandi skýrsla um rannsókn þessa.
Með bréfi, dags. 8. marz s. 1.,
fól atvinnu- og samgöngumála-
ráðuneytið sjó- og verzlunar-
dómi Reykjavíkur að rannsaka
sjóslys það, er varð, þegar v. s.
Þormóður, BA 291, fórst með
allri áhöfn í febrúar-mánuði
1943.
V. s. Þormóður (fyrst e. s.
Acsendent, síðar e. s. Alda)
var tréskip (úr eik), smíðað í
Lowestoft árið 1919, 101
,,brúttó“ smáleíýii' að stærð.
Karl Friðriksson, útgerðarmað-
ur og Jakob Jónsson, skipstjóri,
Akureyri, keyptu skipið í Yar-
mouth á Englandi um mán-
aðarmótin maí-júní 1939, og var
kaupverðið £ 400-0-0. Jakob og
tveir aðfir skoðuðu skipið í
Yarmouth áður en kaupin voru
ráðin og fundu þeir ekkert at-
hugavert við skipið. Eigendur
leituðu leyfis atvinnu- og sam-
göngumálaráðuneytisins til
kaupa á skipinu, og leyfði ráðu
neytið það með bréfi dags. 8.
ágúst 1939, að því tilskildu, að
skipaskoðun ríkisins teldi skip-
ið fullnægja gildandi ákvæð-
um um öryggi skipa. — Skip-
inu var síðan siglt hingað til
lands, og gekk sú ferð vel. Skip
ið var svo búið til síldveiða
um sumarið 1939 og bar þá ekki
á neinu, nema hvað leki kom
fram wið „skammdekk“. Um
haustið fór skipið eina ferð til
Skotlands og varð þá enn vart
þess leka. Skipið lá síðan um
kyrrt á Akureyri þar til í jan-
úar 1940, að það fór til Hafnar-
fjarðar. Ætlunin var, að það
flytti ísfisk til Englands, en
í fyrstu ferðinni varð það fyrir
áfalli, laskaðist yfirbyggingin,
sjór og kolasalli komst í farm-
inn og varð skipið að snúa aft-
ur til íslands. Gert var við
þetta í Hafnarfirði, byggt nýtt
stýrishús á skipið og fremri
hluti véíarreisnar (,,keiss“)
endurnýjaður. Skipið stundaði
síðan veiðar hér við land og
fór nokkrar ferðir með fisk til
Englands, án þess að nokkuð
sérstakt kæmi fyrir, en um
haustið 1940 seldi h. f. Unnur,
sem keypt hafði skipið af Karli
Friðrikssyni og Jakob Jóns-
syni, firmanu Bjarna Ólafssyni
& Co. á Akranesi skipið fyrir
65 þús. kr.
Skipið hafði frá upphafi ver-
ið með gufuvél, en hinir nýju
eigendur, sem ætluðu skipið til
fiskflutninga, ákváðu nú að
setja „diesel“ vél í það, til þess
að farmrými þess notaðist bet-
ur. Meðan beðið var eftir vél
þessari, átti að fara þrjár ferð-
ir með fisk til Englands (um
haustið 1940), en vegna þess að
leka varð vart á skipinu, var
hætt við að fara fleiri en tvær
ferðir, og skipinu síðan lagt,
þar til aðgerðirnar á skipinu
hófust í janúar 1941. Skrifstofa
Gísla Jónssonar, hér í bæ, tók
að sér að gera teikningar að
breytingum þeim, er gera átti á
skipinu, fá þær samþykktar af
skipaskoðun ríkisins ~og síðan
hafa eftirlit með framkvæmd
verksins, en í ráðum um breyt-
ingar voru þeir Ólafur B.
Björnsson útgerðarmaðUr á
Akranesi, Gísli Jónsson, eftir-
litsmaður skipa og véla, og
starfsmaður hans, Erlingur Þor-
kelsson, vélstjóri. Með bréfi,
dags. 1. marz 1941, sendi skrif-
stofa Gísla Jónssonar 'skipa^
skoðunarstjóra uppdrátt af
nokkrum hluta hinna fyrirhug-
uðu breytinga og óskaði ‘þess
jafnframt, að skipaskoðunar-
stjóri léti sem fyrst vita, hvort
hin nýja yfirbygging og fyrir-
komulag hennar mætti vera
eins og þar var ráð fyrir gert.
Þessu bréfi svaraði skipaskoð-
unarstjóri aldrei; telur það
hafa mislagst hjá sér, eins og
nánar greinir í framburði hans
fyrir dóminum, en kveðst ann-
ars búast við því, að hann hefði
samþykkt uppdráttinn, og víst
er um það, að skipaskoðunar-
maðurinn Pétur Ottason hafði
eftirlit íneð aðgerðunum, og
verður ekki séð, að hann hafi
haft neitt að athuga við hina
fyrirhuguðu breytingu eða
framkvæmd hennar, enda fékk
skipið haffærisskírteini eftir
breytinguna, eins og lög standa
til.
Það var Slippfélagið í Reykja
vík, h. f. Hamar og s. f. Stál-
smiðjan, sem önnuðust aðgerð-
ir þær, er hér um ræðir, en
þær voru í stórum dráttum
þessar: Vélarreisn (,,keis“) stýr
ishús og eldhús voru tekin í
burtu og nýtt sett í staðinn.
Var hin nýja yfirbygging öll
úr jgrni og miklum mun hærri
en hin eldri, eins og teikning-
arnar bera með sér. Nýr hval-
bakur úr tré var settur á skip-
ið, aðal-þilíar endurnýjað að
miklu leyti og nýtt bátaþilfar
sett. Innsúð (,,garnering“)
var endurnýjuð að miklu
leyti. Gufuvélin og ket-
illinn, ásamt Utbúnaði, vonu
tekin burtu og ný 240 ha. List-
er „diesel“ vél og 16 ha. Lister
hjálparvél settar í staðinn, svo
og ifjórir olíugeymar, er tóku
alls 12 þús. lítra, í framanvert
vélarrúm. Langbönd voru sett
í lestina til styrktar, en bönd
skipsins, húfsýjur og byrðingur
var að öllu leyti óbreytt. Þess-
um aðgerðum öllum var ekki
lokið fyrr en í júlí 1941 og
kostuðu þær alls um 250—260
þús. kr.
Skipið fór síðan nokkrar ferð
ir til Englands, án þess 'að
nokkuð sérstakt bæri til tíð-
inda. Um haustið 1941 var skip
ið svo leigt Skipaútgerð ríkis-
ins til vöruflutninga til Vestur-
og Austurlands, en farþegar
munu og stundum hafa, verið
með.
í einni af þeim ferðum tók
skipið niðri á Djúpavogi og
laskaðist þá kjölurinn o. fl.
Var skipið þá tekið í slipp til
viðgerðar, enda hafði og orðið
vart þilfarsleka í þessum flutn-
ingaferðum haustið 1941. í nóv-
ember 1941 var skipið selt h. f.
Hæng fyrir 350 þús. kr., og að
lokinni þessari aðgerð (um ára-
mótin 1941-42) var skipið enn
selt, þá fiskveiðahlutafélaginu
Njáli, og var kaupverðið einn-
ig 350 þús. kr.
Eftir þetta var skipið fyrst
notað til flutninga á Akranes
og Bíldudal, og í þeim ferðum
kom tvisvar leki að skipinu
(með stýrisstefni). í ofviðri
þann 15. jan. 1942 rak skipið
á land austan við dráttarbraut-
ir Slippfélagsins í Reykjavík-
urhöfn og brotnaði það þá
nokkuð og varð talsvert lekt.
Fóru fram aðgerðir vegna þess
í slipp 19.—30. jan. og 2.—4.
febr. s. á. Skipið fór síðan til
Englands og gekk sú ferð vel,
nema hvað skrúfublað brotn-
aði og leki kom fram með vél-
arreisn (,,keis“). Aðgerðir fóru
fram í Englandi. Fór skipið enn
tvær ferðir til Englands, en í
þeirri síðari hreppti það ofveð-
ur á heimleið (2.apríl 1942).
Kom þá fram mikill leki á
skipinu aftanverðu, svo og með
vélarreisn (,,keis“), og höfðu
dælurnar rétt undan. Einnig
skemmdist ýmislegt annað á
skipinu. Skipið komst þó klakk
laust til Reykjavíkur, og fóru
síðan fram aðgerðir á skipinu.
Síðan fór skipið a. m. k. eina
ferð til Englands og 'gekk hún
vel. Um mánaðarmótin júní-
júlí 1942 var skipið svo enn
leigt Skipaútgerð ríkisins til
vöruflutninga. Var fyrst farið
milli Reykjavíkur og Vest-
fjarða, síðan til Vestmannaeyja
og loks til Bx-eiðafjarðarhafna.
Voru fluttar stykkjavörur í lest
á þilfari olía og benzín í tunn-
um, svo og timbur. Farþegar
voru stundum með og greiddu
þeir fargjöld, sem umboðsmað-
ur Skipaútgerðarinnar um borð
innheimti og tók við. Algeng-
ast var, að 6—8 farþegar væru
með í hverri ferð (eitt sinn
þó 27 farþegar), og komu þeir
sér fyrir í hásetaklefa og öðr-
um vistarverum skipverja, en
alls voru 18 hvílurúm í skip-
inu. Um þessar mundir voru 27
björgunarbelti í skipinu. Skip-
verjar voru sjö í þessum flutn-
ingaferðum. í ferðum þessum
bar enn á leka, sérstaklega þil-
farsleka, og þessháttar.
Að kvörtunum um spjöll á
vörum vegna leka virðist ekki
hafa mikið kveðið, enda segir
forstjóri Skipaútgerðar ríkisins,
að þilfarsleki nokkur sé nokk-
uð tíður á skipum samskonar
og Þormóður var.
Þann 10. nóv. 1942 hélt skip-
ið af stað í eina slíka ferð frá
Reykjavík til Breiðafjarðar-
hafna og var það m. a. hlaðið
olíu og benzíni í tunnum á þil-
fari. Farþegar voru með. Vind-
ur var nokkur vestan og mikill
sjór. Úti á Faxaflóa kom mik-
ill leki að skipinu, þannig að
dælur þess höfðu ekki við. Átta
menn stóðu og við austur, og
stóð þá rétt í járnum, að hægt
væri að hafa við lekanum þar
til komið var á sléttari sjó und-
ir Arnarstapa, en þangað var
leitað vegna lekans. Við athug-
un kom í ljós, að stór rifa hafði
komið milli þilfarsplanka, að-
allega stjórnborðsmegin. Einn-
ig varð vart byrðingsleka. Skip-
verjar gerðu við þetta til bráða
birgða og héldu áfram förinni,
en eftir komuna til Reykjavík-
ur var skipið enn tekið í slipp
til viðgerðar. Voru sjö skjól-
borðsstoðir þá endurnýjaðar
hvoru megin og þrír yztu þil-
farsplankar beggja vegna, frá
hvalbak og aftur á móts við
vélarreisn (,,keis“). „Skamm-
dekkið“ var endurnýjað inn á
„bjálkavegarann“ var settur
eikarplanki í bæði borð milli
hásetaklefa og vélarrúms (í
’lestinni), en ekki í vélarrúmi.
' Fjögur járnhné voru og sett
á bita framan og aftan við
lestarlúgu. Skjólborð og öldu-
stokkur, ásamt hlífðarborðum,
var endurnýjað eftir þörfum,
hampþéttað meðfram skjól-
borðsstoðum, nýju þilfarsplönk-
unum og víðar á þilfari, svo og
meðfram fram- og afturstefni
og báðum megin miðskipa fyr-
ir ofan sjólínu. Nýtt spil var
og sett í skipið (um 2Vz—3
tonn að þyngd), í stað þess er
áður var (og Var allt að U/2'
tonn að þyngd). Var sett þar
undir eikarlag, tvö 7 feta furu-
tré neðan á þilfarið, svo og
stoð úr 6”x6” furu undir mitt
spil niður á kjölbak.
Flestir skipverja þeirra, er
áður voru á skipinu, höfðu
verið afskráðir úr skiprúmi,
er skipið fór í slipp í des. 1942,
og nýir menn komu í staðinn,
m. a. skipstjórinn, Gísli Guð-
mundsson frá Bíldudal.
Eftir þessa aðgerð, sem að
framan er lýst og stóð fram í
janúar f. á., tók Skipaútgerðin
skipið aftur á leigu til vöru-
flutninga með ströndum fram.
Fór það fyrst frá Reykjavík
29. janúar 1943 og var farið til
hafna við Húnaflóa. Farmur
var samskonar og fyrr (einnig
á þilfari). í þessari ferð (á
Húnaflóa) losnaði ró, er hélt
svonefndum „flangsi“ í skrúfu-
öxli, þannig að „flangsinn“
losnaði og skrúfan hætti þá að
snúast. Gátu skipverjar gert
við þetta, en síðar var það
athugqð betur eftir komuna
hingað til Reykjavíkur. í þess-
ari ferð virðist og enn hafa orð-
ið vart leka á skipinu. — Skip-
ið fór síðan í hina seinustu ferð
frá Reykjavík hinn 9. febrúar
f. á„ einnig til hafna við Húna-
flóa, og virðist farmur hafa
verið samskonar og fyrr. Virð-
ist svo sem enn hafi orðið vart
leka á norðurleiðinni. Þann 13.
febrúar fór skipið frá Blöndu-
ósi og var með lítinn varning
þaðan.
(Niðurlag skýrslunnar verð-
ur birt í Þjóðviljanum á þriðju
daginn kernur.
Um borð f skútu * eítír gasnlan sjómanti
Framhald af 2. síðu.
skörungnum, hrökk ég upp við
dynki mikla. — Þeir voru farn
ir að „drep’ ’ann? — Eg reyndi
að átta mig. — Jú, það söng
í vaðbeygjunum, ég heyrði
þessa sáru dúninga og hvín-
andi drátt sumra, stuttan en
örann. — Svo skall á dekkinu,
einn, tveir.
Eg þaut fram úr, kallaði til
félaga minna: Það er vitlaus
fiskur, ætlið ekki upp? — All-
ir fram úr. Sumir bölvuðu sár-
ann yfir því að hann skyldi
ekki gera verulegan storm.
Eftir augnablik, voru allir
komnir upp, og hver ruddist að
sinni vaðbeygju, gripu öngl-
ana, og beittu því sem hendi
var næst.
Nú var röðin óslitin, allt frá
stýrimanni, sem renndi aftast,
fram að akkeri á bóg, þar stóð
timburmaðurinn og bar hátt.
Það var strekkingsvindur, og
erfitt „að botna“. — Mikil al-
vara hvíldi yfir mannskapnum.
Sérstaklega voru vaktfélagar
mínir þungir. á brúnina, og
gutu óhýru auga til fiskikass-
ans á stýrimannsvaktinni,
hann var vel hálfur.
Eg stóð við hlið aflakóngs-
ins, sem barðist um fast, fram
an til á miðsíðu. Að þessu sinni
var honum óvenju laus fiskur,
og í hvert skipti, sem hann
„missti“, sló hann ferföldu fær
inu á „lunninguna“, stökk í
loft upp, bölvaði ýmist eða
bað guð um hjálp, allt eftir
því hvað honum fannst fiskur-
inn stór, sem slapp. Þegar
hann var í þessum ham, fannst
fáum hann árennilegur, hvorki
til ávarps né átaka.
Skipstjórinn, sem sjaldan
renndi færi 1 sjó, nema á
sunnudögum, kom nú „algall-
aður“ fram á síðuna til afla-
kóngsins, til að fá sér í nefið.
Það lá vel á honum að vanda,
en nú ágætlega. „Þú ert að
reita“ sagði hann um leið og
hann sótti stykilinn í vasa
aflakóngsins. Aflakóngurinn
brást bljúgur við. „Guð hjálpi
þér að segja þetta, það er eins
og andskotinn slíti af mér
hverja bröndu, sem við kemur.
— Mér er svo „affelt‘-‘ sem
getur verið. — Það er svo sem
nógur fiskur, þeir fá hann hin-
ir. — Sérðu hvernig helvítis
auminginn lætur ’við hliðina á'
mér“. Hann benti á mig, sem
var að draga. — „Það er kom-
inn á þá stormdráttur, þessa
vesalinga“. Nú hrönglaðist upp
úr honum stórkarla hlátur,
alla leið neðan úr maga.
Eins og fyrr getur, stóð timb
urmaðurinn fremstur á bógn-
um en næstur honum Skeggur
gamli, og dró langt til og ró-
lega, fór ekki að neinu óðs-
lega. Timburmaðurinn varð
jafnan sjóveikur, þegar vind-
aði, og nú bar losunina brátt
að. Hann sendi gusuna út fyr-
ir, vindurinn tók við henni af
lægni beint í ,,júðann“ á
Skeggja gamla, hann greip til
hökunnar og vatt út. „Nei, and
skotinn, þarna máttu ekki
spúa“, sagði hahn með óvenju-
legri snerpu í röddinni. — All-
ir hlógu sem heyrðu, nema
Skeggi.
) — Glærinn jókst stöðugt, og
varð æ erfiðara að hafa niðri,
enda fiskur tregari en áður.
Loks um 10-leytið skipaði
skipstjóri að hafa uppi og gera
að. — Allir hlýddu nema afla-
kóngurinn, sem aldrei dró inn
fæn fyrr en fokkan var uppi,
og var það kallað að „heisa
menn úr botni,“ og svo varð
enn. Potaði hann þá færinu
inn, með allskonar líkamssveifl
um og danslagatralli, sem æv-
inlega gaf til kynna, að hlutur
hans í fiskikassanum mundi
á við þrjá, fjóra hinna.
Aðgerðin gekk slysalaust, þó
munaði minnstu, að „pusunni“
tækist að draga mig í djúpið,
þegar ég var að ná í sjóinn.
Mér voru víst ætlaðir lengri
lífdagar, og svo er það. Haus-
unarmaðurinn gerði skyndiá-
rás á heimspekinginn, í von um
að géta jafnað ósigur sinn á
vaktinni á undan, út af tilveru
helvítis og því öllu, en heim-
spekingurinn var ekkert lamb
að leika við. Hann afgreiddi
málin vonum fyrr, með því að
slengja þeirri fullyrðingu beint
í andlit hausarans, að skilning-
arvit hans væru nákvæmlega
það og sama og kynfæri há-
karlsins. Þessari gagnsókn varð
ekki hrundið, og þar með við-
ureignin úr sögunni.
Langavakt byrjaði kl. 12 á
hádegi, og stóð til kl. 7 að
kvöldi. Við áttum hana í koju.
Aflakóngurinn rýmdi ekki
lúkarinn, þó bjöllunni væri
hringt. Hann sat með grautar-
bakkann á hnjánum og spurði
um veðrið. Skeggi gamli lýsti
því á þá lund, ,að það væri
„samloða-djöfuls-dimmviðri“ og
sjór.
Eftir að hafa gert grautnum
góð skil, létum við kojurnar
geyma okkur.
í byrjun kvöldvaktar lá skút
an „út um“ á hali. Um 8-leyt-
ið var lagt „upp um“. Nokkru
síðar skipaði skipstjóri að taka
skyldi þriðja-rif í Messaninn.
Gekk það greiðlega. — Stór-
seglið var búið að tvírifa.
Þá var skipað að slá undan
Milliklíf, og setja „Símon
kjaft“ fyrir.
Eftir að „Símon“ kom á
spruðið, lagði skútan sig
nokkru meir en áður, en jók
um leið skriðinn.
Skipstjóri var sjálfur við
stjórn, og bauð nú að engir
skyldu að óþröfu, fara á milli,
heldur skiptast á um „útkik“.
Sjálfur hafði hann gát á hverj-
um sjó, og stýrði ýmist undan
eða upp í þá, til að verjast á-
föllum.
Eftjr langa og áfallalausa
siglingu, fóru karlarnir að hafa
orð á því, að sjólagið væri að
breytast, og mundi senn komið
undir land.
Mér, sem var óvaningur,
fannst kenna nokkurs uggs hjá
þeim eldri.
Þáð var tekið að dimma,
hríðin óslitin og veðrið fór sí-
fellt vaxandi. — Sjórinn hafði
minnkað að mun, og benti til
að við værum komnir í nám-
unda við land, jafnvel í „var“.
Nú var báðum vöktum skipað
á dekk. — Manni að hverjum
fal, sem þýðingu hafði til að
fækka eða lækka segl. — í
sama mund gein fjall yfir til
„kuls“, og þekktu menn það
fljótt. — Við vorum staddir í
fjarðarmynni, sýnilega beiti-
vindur inn.
Mér og gömlum manni, sem
var fatlaður, var skipað að
halda okkur niðri í lúkar, (mér
skildist til að þvælast ekki fyr
ir á dekki). Það var. ófagurt
um að litast. — Soðningarbakk
ar, með soðningarleifum frá
lönguvgktinni, láu á hvolfi
hingað og þangað, á gólfinu,
inni í kojunum og á bekkjun-
um. Aska og kol frá „Óvætt-
inni“ út um allt. Allt lauslegt,
föt og annað sem hangið hafði
á þiljum, lá nú á gólfi eða
bekkjúm. Og til uppbótar á
allt svínaríið, gekk sjórinn í
öldum á milli bekkja, því rifur
og niðurföll höfðu ekki við að
taka á móti.
Félagi minn byrjaði á því
að hvolfa upp soðningarbökk-
unum. Renndi hönd undir káss
una og sneri því upp sem nið-
ur var. — ..Nú vildi til að gólf-
ið var hreint“, sagði hann, og
hætti ekki fyrr en allt draslið
var komið í einn haug undir
tröppunni. Mér fannst það ekki
girnilegt samsafn. Allt í einu
var mér skipað að koma upp i
gatið og halda á ljóskeri fyrir
mönnum, sem fram á voru.
Skipið var lagzt á hliðina,
svo að sjór snerti lestarhlera.
Skeggur stóð við mastrið,
hélt sér í mastursband. Hann
leit snöggt aftur eftir skipi. —
„Hún er búin að missa allan
gang, fokkan er alltof stór, —
ætlarðu að drepa okkur hér,
maður?“ öskraði hann til skip-
stjórans.
Fokkan var tekin. — Skútan
rétti sig brátt nokkuð og tók
skriðinn. — Eg leit út fyrir,
og í'bjarmanum frá ljósinu sá
ég aðeins hvíta froðu, en engan
sjó. — Það var „húðlaus sjór
af rokiÁ
Við skulum taka niður „pikk
inn“ í messaninum en láta
„Klóna“ standa“, kallaði skip-
stjóri. „Svo hálsum við,“ bætti
hann við. — Skipuninni var
hlýtt. Skútan kom fljótt und-
an, og skreið nú með ofsa
hraða út úr fjarðarmynninu, í
öfuga stefnu við það sem áður
var. — Eftir stundarbið vorum
við komnir á haf út að nýju.
„Hálsa“, hrópaði skipstjóri
í gegnum rokið. Allir brugðu
við, hver til síns verks.
Skútan hljóp ört undan, og
þegar vindurinn kom í ..lapp-
ana“ aftur, fleygði hún sér á
hliðina eins og' jóðsjúk skepna,
reisti sig brátt á ný og þaut nú
sem örskot, með „Símon kjaft“
á spruði, þrírifað stórsegl og
messaninn bundinn að mestu,
inn á næsta fjörð, í hlé af sæ-
brattri ófæruhlíð. — Þar íáu
mörg skip í „vari“.
Eg gleymi því aldrei, hve
vænt mér þótti um skútuna
mína, þegar hún, með virðuleik
hins óttalausa, smaug inn á
milli stallsystra sinna, rúin
þeirri fegurð, — sem er prýði
hvers skips, óhefluð segl, og
kaus sér lægi í skjóli fjallsins,
þar sem hún beið kjölrétt
næstu atlögu við *liið úfna haf.
Ef ykkur langar til að lesa
blaðagrein sem skarar fram úr í
göbbelskum. áhuga og málflutn
ingi í baráttunni gegn komm-
únismanum, þá œttuð þið að
lesa greinina sem Afmaldur
Jónsson?) ritaði í Coca-Cola-
blaðið Vísi í fyrradag, og á
víst að vera innlegg hans og
blaðsins í deiluna um það,
hvort Dagsbrúnarmenn eigi að
fá sanngjörnum kröfum sínum
um kauphœkkun framgengt.
★
Nú hefur g'reinarhöfundur
(ef rétt er til getið um það sem
á eftir A-inu kemur) ekki lœrt
beint í Þýzkalandi, en hann
hefur gengið á Samvinnuskól-
ann, verið blaðamaður við
Tímann og stundað blaða-
mennskunám við háskóla í
Bandaríkjunum nokkra mánuði
(að eigin sögn). svo hann er
ekki alveg blár í görninni í
baráttunni gegn kommúnism-
anum, , heimkominn, vestur-
heimskur og Vísislegur. Enda
er þarna tekið til orða á hressi-
legan hátt, sem auðvaldsblöð-
in í Bandaríkjunum kunnu,
meira að segja á undan Hitler
og Göbbels, en hér á landi lief-
ur varla sézt nema þegar þau
hjúin Hriflu-Jónas og Guðrán
Guðlaugsdóttir stinga nxour
penna. Árangur þeirra og anv-
arra krossfara gegn kommúnista
hœttunni hefur að vísu staðið
í öfugu hlutfalli við erfiðið og
áhyggjurnar, — en það hlýtu.r
þó að vera þeim uppörfun að
fá jafn herskáan liðsmann og
þessi vesturheimskaði Vísis-
blaðamaður er,
★
En kenningar þessa A, eru
samt dálítið ' frumlegar: Hann
segir að kommúnistar hér á
landi. séu orðnir svo fjöhr.enn-
ir, að nú þurfi þeir ekki leng-
ur á „verkamönnum“ að liaida.
„Þeir (þ. e. verkamenn) eru
bara stétt, sem á að eyðileggja
eins og allar aðrar stéttir þjóð-
félagsins með þessari nýju
herferð (þ. e. ákvörðunum
Dagsbrúnarmanna!) svo að
Unnt sé að ná liinu þráða marki
EINRÆÐI KOMMÚNISMANS"
Ja, mikið er honum nú mðri
fyrir þeim vesturheiniskcða!
Og ekki mót von ef hann hefur
komizt að því, að „kommún-
istar" œtli að eyðxleggja allar
stéttir þjóðfélagsins með því
að Dagsbrúnarmenn fái dalitla
launahækkun! Það er mann-
vonzka í lagi og lítil forsjálni,
— og eigi svo að stjórna með
„einrœði kommúnismans“ yfir
þjóðfélaginu með öllum stótt-
um eyðilögðum.
*
Dagsbrúnarmenn kippa sér
ekki upp við svona skrípalœti.
En þeir stinga því hjá sér að
Vísir, málgagn reykvízku heild-
salanna, kemur fram í þessari
deilu, eins og jafnan áður þeg-
ar deilt er um réttlœtismál
verkamanna.
Jónas pmli spyr
Það bar til tíðinda í fyrrad.
er fundur var settur í sameinuðu
Alþingi, að Jónas gamli Jóns-
son var mættur, og setztur í
Stól sinn. Kippurnar í herðum
gamla mannsins voru með
sneggsta og tíðara móti, enda
kvaddi hann sér hljóðs og reis
úr sæti áður en forseti hafði
lokið venjúlegum fundarsetn-
ingastöríum.
Forseti hvessti sjónir á Jón-
as óg mælti:
„Þingmaður fær ekki að tala
strax“.
Er forseti hafði lokið íundar-
setningu, gaf hann Jónasi
gamla orðið.
Jónas bar fram ýmsar fyrir-
spurnir til ríkisát^órnarinnar.
Svo sem um það hvernig stæði
á því að enginn Framsóknar-
maður væri í sáttanefnd þeirri
sem skipuð hefði verið í vinnu-
deilunni, hvað stjórnin segði
um þann „her“ sem Alþýðu-
sambandið hefði stofnað og
hvað ríkisstjórnin mundi gera
þegar verkfallsmenn færu að
grípa um lífæðar þjóðfélagsins,
t. d. skera á rafmagnstaugar,
gasæsðar og vatnsæðar.
Ríkisstjórnin tók fyrirspurn-
unum alvarlega — hvað gera
menn ekki fyrir gamla menii
— jafnvel Einar Olgeirsson,
Sigurður Guðnason og Þórodd-
ur Guðmurídssori gáfu gamla
manninum nokkrar föðurlegar
leiðbeiningar.
Við þetta lifnaði karlinn all-
ur, og hélt nú langa ræðu um
það, að þetta ríki „gæti ekki
staðist“, ef þessi Dagsbrúnar-
her væri leyfður, þá spurði
hann hvort það væri satt að
Dagsbrún hefði haft erlendan
þjálfara í sinni þjónustu til að
kénna hernum.
Líkgeymsfa
Kirkjugarðsstjórn hefur skrif
að bæjarráði að í ráði sé að
reisa kapellu í Fossvogskirkju-
garðinum hið bráðasta, og hafa
líkgeymslu í sambandi við
hana. Kirkjugarðsstjórnin bend
ir á að sennilegt megi teljast
að innan skamms verði bann-
að að geyma lík í heimahús-
um, og sé því nauðsynlegt að
gerð sé áætlun um hve stór
þessi líkgeymsla þurfi að vera.
En óskar eftir að bærinn láti
gera áætlun um þetta atriði.
Bærinn hefur falið bæjar-
lækni málið.
l
*
Englendingurinn í Visi (eða
er það bara Bretasleikja?) er
dálítið sár og móðgaður vegna
þess að minnzt var á það hér
í blaðinu, að Vísir hefði látið
sér sæma að jórtra upp í rit-
stjórnargreinum áróður þýzku
nazistanna gegn Gyðingum. En
þetta. verður ekki df Vísi skaf-
ið. — enda mun aldrei þykja
að því sómi.