Þjóðviljinn - 20.02.1944, Blaðsíða 7

ÞJÓÐVIL3INN
7
Sunnudagur 20. febrúar 1944.
mátt vera eins fínn og 'þú vilt, og seldu Brunku íyrir
mig í borginni..
Daginn eftir lagði Óli af stað með Brunku. Mamma
hans lét hann hafa brauð úr síðasta mjölinu í nesti.
„Þú verður að kemba Brunku vel, þegar þú kemur
til borgarinnar, svo að mönnum litist betur á hana og
vilji frekar kaupa hana.“
Óli lofaði því.
Hann settist á bak og Brunka skokkaði með hann
úr hlaði. Mamma hans horfði á eftir honum, meðan hún
gat séð til hans.
Pilturinn var ekki kominn langt, þegar hann mætti
lágvöxnum manni. Hann var bláklæddur frá hvirfli til
ilja og Óla fannst hann eitthvað skringilegur.
„Sæll vertu, og þakka þér fyrir síðast,“ sagði sá blái
vingjarnlega, eins og hann hefði þekkt Óla alla sína
ævi. '
„Komdu sæll og þakka þér sjálfum,“ svaraði Óli.
„Hvert ert þú að fara svona snemma?“ spurði mað-
urinn.
„Eg er að fara til borgarinnar að selja hana Brunku.
Það er ekkert mjöl til heima.“
„Það eru slæmar fréttir. En bezt væri fyrir þig að
losna við þessa löngu ferð og selja mér hestinn. Eg á
enga peninga, en hérna hef ég það, sem betra er en
peningar.“
Bláklæddi maðurinn tók ofurlítinn kistil upp úr vasa
sínum og opnaði hann. í kistlinum voru tvær snotrar
mýs. Hann setti þær á jörðina og sagði:
„Syngið þið mýs.“
Þá tóku mýsnar til að syngja og þær sungu svo hátt
og skemmtilega, að undir tók í skóginum og Óli gat varla
staðið á fótunum fyrir hlátri.
„Eg hef aldrei heyrt annað eins.“
„Villtu ekki skipta við mig á hestinum og músun-
um? Þær eru miklu skemmtilegri,“ sagði bláklæddi
maðurinn.
„Ja, ég veit nú ekki, hvað mamma segði um það.
Hún vildi fá peninga fyrir Brunku.“
„Hugsaðu þér bára hvað hún gæti haft mikla
skemmtun af svona músum á löngu vetrarkvöldunum
ÞETTA
Fyrsti dagur góu er, eins og
kunnugt er, kallaður konudag-
ur. Og fyrrum var sá siður,
að húsfreyja gekk kringum
bæinn og bauð góu í garð með
þessum orðum:
„Velkomin sértu, góa mín,
og gakktu í bæinn.
Vertu ekki úti í vindum
vorlangan daginn“.
Á sama hátt bauð húsbónd-
inn þorra í garð á bóndadag-
inn. Einhver kveðjuorð áttu
þar líka við, en þau eru
gleymd.
k
FITJAANNÁLL ÁRIÐ 1704:
Páskadagurinn féll inn á 23.
naarz og fjórða sunnudag í
góu. Ekki hafa góupáskar ver-
ið hér fyrri... Á Fitjum í
Skorradal gnísti kálfur tönn-
um oftlega í kú í fjögur dæg-
ur, áður en hann var borinn.
Sama skeði á Háafelli í sömu
sveit. Fyrir þessi harðindaár
heyrðust og hljóð til hvolps,
áður en hann var gotinn.
★
FITJAANNÁLL ÁRIÐ 1610:
— Var margur drengur og
stelpa á þessu ári og nokkur
fyrirfarandi sumur flutt sunn-
an að og í Austfirði af sýslu-
manni þar, vegna manndauða
og fólksfækkunar. Drengirnir
vo-ru seldir fyrir sextíu eður
áttatíu álnir en stelpur fyrir
fjörutíu álnir.
laus. Það er ólíklegt aö hann
fái vinnu aftur. Karl og
Henny hjálpa honum ekki. Þú
ert atvinnulaus. Allt hvílir á
mér“.
„Hvernig veiztu, að þú fáir
enga hjálp?11
„Af því ég veit það“.
Sveu féllust hendur og hún
leit á hann. Það var alvara og
jafnvel ofurlítil harka í svip
hennar. Hún hafði reglulega
andlitsdrætti, beint nef og
bogadregnar augabrúnir, sem
hún hvorki klippti eða reytti.
Hún hafði svart hár og skipti
því í miðju. Þess vegna virt-
ist ennið hærra en það í raun
og veru var.
„Hvers vegna ættir þú að
vera sú eina, sem sér fyrir
heimilinu framvegis?“ spurði
hann aftur. Hann vissi hverju
hún mundi svara, en vildi
bara fá að heyra hana segja
það.
„Það er svona í hverri fjöl-
skyldu, að eitt barnanna verð-
ur að sjá um foreldra sína.
Karl er giftur og hefur engin
peningaráð. Henny giftist
bráðum líka. Og þú —
Hún þagnaði og lauk við að
búa um rúmið.
„Og ég?“
„Eg er búinn að segja þér
það. Þú veizt sjálfur, að þú
hefur enga vinnu og ekki neitt.
•Það hefur enga þýðingu að við
förum að rífast. Það sem þú
ekki vilt, það viltu ekki. Svo
það er útrætt mál“.
Svea talaði af meiri ákafa
en hún var vön, og þegar hún
tók bakkann af borðinu, sá
Henrik að hendur hennar
skulfu. Hún var þó vön að
vera róleg. Nú gat hann ekki
frestað burtfÖr sinni. Allt
kvöldið hafði hann verið að
segja við sjálfan sig, að hann
þyrfti ekki að fara fyrr en eft-
ir nokkra daga. En eftir þetta
samtal var ekki hægt að vera
lengur. Svea fyrirleit hann.
Hann stóð hreyfingarlaus við
legubekkinn, eftir að hún var
farin. Hér var hann vanur að
sofa og honum hafði alltaf
fundizt það sjálfsagt og eðli-
legt. En nú átti hann ekki hér
heima. Hvað stoðaði það, að
gamall maður segði eitthvað
fallegt og vingjarnlegt um lof-
orð sín, fyrst börn hans höfðu
aðra skoðun?
Henrik tók ekki neitt með
sér þegar hann fór. Kistan
hans var inni í herbergi Lund-
boms. Og það hefði tekið lang-
an tíma, hefði hann átt að
safna saman öllu dóti sínu. Það
var nógur tími að sækja far-
angurinn seinna.
Hann fór 1 frakka og lét á
sig hatt í forstofunni, en
kveikti ekki Ijós.
Hann heyrði, að Svea var að
þvo sér frammi í eldhúsinu,
þess vegna fór hann eins hljóð-
lega og hann gat.
En hún heyrði samt umgang
í forstofunni og leit fram í
myrkrið. Og hún sá hann.
„Henrik — ertu að fara út?“
Það lá vingjarnleg undrun í
rödd hennar. Hún talaði alveg
eins og hún var vön, ekkert
líkt því sem hún hafði gert
fyrir lítilli stundu síðan. Hann
gekk nær.
,JL,angar þig til að ég verði
kyrr eftir allt sem þú hefur
sagt í kvöld? Hvernig ætlastu
til þess “
Rödd hans var óskýr. En
hann ætlaði ekki að láta und-
an tilfinningum sínum.
Svea hafði verið að þvo sér
og farið úr kjólnum. Hún stóð
í dyrunum á nærkjólnum.
Henrik hafði svo sem fyrr séð
hana lítið klædda, en þessi
kona, sem þarna stóð, kom hon
um ókunnuglega fyrir sjónir
og honum virtist hún fögur.
„Ekki ferðu þó í kvöld. Það
er þér ekki alvara. Farðu bara
að hátta“. Hún gekk ofurlítið
nær honum, en hann vék sér
til hliðar og var kominn út
áður en hún áttaði sig.
Hann hljóp niður þrepin.
Hún opnaði hurðina og kall-
aði á eftir honum. Og hún stóð
lengi í gættinni, í myrkrinu,
þar til henni var orðið kalt.
Þá lokaðú hún hurðinni en
glevmdi að læsa.
Svea gekk aftur inn í eld-
húsið. Kjóllinn hennar lá á
stól við borðið. Hún var ann-
ars hugar og klæddi sig sein-
lega 1 kjólinn aftur.
Fjórði kafli.
ÁSTIN í ÚTLEGÐ
Loksins komu tvö föt með
smurðu brauði og þeim var
tekið með fagnaðarópi. Brauð-
sneiðarnar voru þaktar laxi,
kjöti, osti og rauðu sajati.
Þjónninn ýtti flöskunum til
hliðar og rýmdi til á borðinu,
þar til hann gat komið báðum
fötunum þar.
Henny færði sig nær Rudolf.
Hún hélt stöðugt í hendina á
honum, meða þau biðu eftir
matnum. Það var bjánalegt í
nærveru ókunnugra, hún fann
það vel, en gat ekki stillt sig
um það. Fríða sat á móti þeim,
föl og fálát og auðsjáanlega
móðguð af framkomu Karls.
Iienny gafst upp við að
skemmta henni og henni féll
þetta allt svo illa, að hún
mátti til að halda í hendina á
Rudolf. Þá varð hún örugg og
reyndi að taka aftur gleði
sína.
Þau ' höfðu fært tvö borð
saman, til þess að nokkrir vin-
ir Karls kæmust þar fyrir
líka. Það voru ungir menn,
sem drukku og skáluðu óspart
og fullyrtu allir, að Karl Lung-
bom hefði verið efni í heims-
meistara í hnefaleik.
Daníel sat við hlið Karls og
var nú orðinn da'pureygur,
því að hann hafði drukkið mÍK
ið um kvöldið. Hann hafði
handlegginn um háls kærustu
sinnar. Það var of þröngt við
borðið, og Daníel var maður,
sem þurfti olnbogarúm.
Karl og Daníel höfðu nú
sætzt, eftir að hafa sýnt hvor
öðrum fullan fjandskap síðasta
klukkutímann. Þeim kom sam-
an um að Karl skyldi iðka í-
þróttir áfram og hefði eflaust
verið jafningi Daníels, ef hann
hefði ekki gefizt of snemma
upp. Og þegar Daníel kæmi í
fyrsta sinn fram á sjónarsvið-
ið sem landsmeistari átti Karl
að verða í fylgd með honum.
Allir voru hættir að hlusta
á hljóðfærasláttinn. Þó að
tvær hljómsveitir skiptust á
að leika niðri í salnum. Innan
um heyrðist glamur i diskum
og hnífapörum. Sumir voru
farnir að syngja hástöfum.
Þetta var orðinn hinn ámát-
legasti hávaði, þar sem öllu
ægði saman. Skemmtunin var
í þann veginn að ná hámarki
sínu.
Fríða sat róleg og alvarleg
undir þessari óstöðvandi á-
gjöf hljómlistar og skarkala.
Hún hafði verið ákaflega
þreytt en var farin að hress-
ast aftur, því að hún hafði á-
sett sér að sitja og bíða hér
nóttina út, hvað sem á gengi.
Hún vildi ekki fara á undan
Karli og þá var ekki um ann-
að að gera en sætta sig við
allt. Hún skildi ekkert í fram-
ferði hans. Á svona kvöldum
eyddi hann meiri peningum en
þau gátu bæði sparað saman á
mörgum mánuðum. Hann gat
orðið eins og viti sínu fjær.
Hún hafði séð hann þannig
tvisvar, síðan þau giftust.
Á morgun vissi hún að Karl
yrði alls gáður og iðraðist sár-
lega. Þetta var rétt eins og
þegar börn eru að reis^ spila-
borgir og fella þær aftur.
Fríða horfði í laumi á mann
sinn. Hann borðaði brauðið
með hníf og gaffli, en sumt
datt utan hjá diskinum. Karl
kom henni fyrir sjónir eins og
ókunnugur maður. Hún þekkti
hvorki orðalag hans né hreyf-
ingar. Það var hætt við að
hann yrði hávaðasamur, þegar
liði á nóttina. En Fríða vildi
ekki skilja hann eftir í umsjá
drukkinna félaga hans. Hann
var maðurinn hennar, og hún
varð að gera meiri kröfur til
hans hér eftir en áður.
Henny hafði ekki matarlyst.
Hún rjálaði við brauðsneið
með hnífapörunum, en kom
engu niður.
„Við förum bráðum“, hvísl-
aði Rudolf að henni. Og hún
hlakkaði ákaft til að komast
út úr hitanum og reykjarsvæl-
unni, undir bert loft. Líklega
var rigning og þá hlaut að
vera svalandi að finna regn-
dropana á andlitinu. Henny
langaði ekki til að dansa
meira, félagar Karls vildu ó-