Þjóðviljinn - 14.03.1944, Side 3

J>riðjudagur 14. marz 1944.
PJÓÐVILJINM
9
Björn GnDmunðsson frá Fagradal:
Sjotta þjóðin
Eg man ekki hvort. það var eitt-
hvert dagblaðanna eða Ríkisút-
varpið, sem flutti fregnina um að
Færeyingar hefðu látið yfirfæra
100.000 kr til Svíþjóðar af inn-
stæðu sinni í Bretlandi. til ráð-
stöfunar handa dönskum flótta-
mönnum. En þar cr sem kunnugt
er mesti sægur flóttamanna. eink-
um frá Noregi og Danmörku, og
fer þeim sífellt fjölgandi. Eg gat
ekki annað en dáðst að veglyndi
þessarar litlu og fámennu frænd-
þjóðar okkar og því hve skjótt og
vel hún brást við til hjálpar sam-
bandsþjóð sinni, þegar hún var í
mestum nauðum stödd. Þetta er
stór upphæð á mælikvarða Fær-
eyinga og fáir sem að henni standa
þar sem íbúar eyjanna eru ekki
nema um 20 þús. að tölu. En hitt
er engu minna vert í þessu sam-
bandi, að þarna á í hlut þjóð,
sem um alllangt skeið hefur drottn
að yfir Færeyingum, bæði andlega
og stjórnarfarslega og hefur stjórn
þeirra verið misjafnlega þokkuð
eins og afskipti danskra stjórnar-
valda af ísl. málum á liðnum öld-
um. Þetta sýnir það, að Færeying-
ar eru reiðubúnir að leggja gömul
deilumál og smærri væringar á
liilluna, þegar annars vegar eru
önnur eins stórmál og endalok
stríðsins og linun þjáninga þeirra,
er það veldur. Þeir éru fúsir til
að rétta Dönum hendina í hjálpar-
skyni, þegar þeir eru kúgaðir af
sameiginlegum óvini allra frelsis-
unnandi ] )jóða. Þessa ákvörðun
taka þeir upp á sitt eindæmi og
án íhlutunar annarra. Þar sem
Danir eru nú ekki sjálfum sér
xáðandi, eins og við vitum. En
skyldi ekki bróðurhugur sá, er
Færeyingar hafa sýnt Dönum nú,
þegar þeir eru undirokaðir, orka
á réttlætistilfinningu danskra
stjórnarvalda, svo að þakklætis-
kennd þeirra yrði stcrkari en alda-
gamlir draumar um yfirráð yfir
öðrum löndurn?
Nú erum við íslendingar að stað
festa það með þingsamþykktum,
að við einir ráðum okkar málum
framvegis, og innst í huga þjóð-
arinnar býr sú sannfæring að dönsk
yfirráð hafi aldrei býggzt á öðru
en kúgun og yfirgangi, því að til
þeirra hafi verið stofnað gegn
vilja þjóðarinnar. En hafa þá ekki
yfirráð Dana yfir Færeyingum
verið byggð á sams konar forsend-
um? Ilafa Færeyingar nokkurn-
tíma óskað eftir vernd þeirra?
Eg hugsa að fyrri spurningunni
megi svara játandi, en þeirri síð-
ari neitandi. Færeyingar hafa sitt
mál og vilja tala það og rita og
kenna það í sínum skólum. Mér
er nær að halda, að næst sínu eigin
máli, mundu þeir helzt vilja læra
íslenzkuna. En það er þó ekki aðal-
atriðið í þessu sambandi, heldur
liitt, að Færeyingar fái að ráðstafa
sínum málum sjálfir, að svo miklu
leyti sem þeir óska jiess, og í sam-
vinnu við hinar Norðurlandaþjóð-
irnar. Þcir eru ekki skyldari Dön-
um en liinum norrænu Norður-
landaþjóðunum.
Nýlega hefur verið minnzt hér
á landi aldarfjórðungsafmælis
Norræna félagsins, að t.ilhlutun ís-
landsderldarinnar. Eins og við vit-
um eru Nórðurlöndin að mestu cin
angruð vcgna stríðsins. Samband-
ið, sem fyrir stríðið var á milli
þessara fimm félagsdcilda, liefur
nú rofnað í bili, en vafalaust verð-
ur það tekið upp aftur jafnskjótt
og kringumstæður leyfa. Norræna
félagið hefur mikilvægt verkefni
að vinna eftir stríðið, ekki síður
en fyrir jaað.
Við íslendingar höfum glaðzt
yfir því, að jjrátt fyrir smæð okkar
sem þjóð, er okkur tryggt jafn-
rétti á borð við hin Norðurlönd-
in í þessum félagsskap. En jiá
finnst mér jafnframt hvíla á okkur
sú skylda, að við gleymum ekki
minnstu þjóðinni á Norðurlöndum,
Færeyingum, einu þjóðinni, sem
gctur litið á okkur sem „stóra
bróður“.
Ef Færeyingar óska eftir inn-
töku í Norræna félagið, ætti ekki
að meina þeim jiað. En mér er ekki
kunnu'gt um, hvort jieir hafa ósk-
að jiess ennþá, og er Jjcss naum-
ast að vænta, þar sem Færeyjar
eru taldar amt úr Danmörku.
Þarna er verkefni fyrir Norræna
félagið og mætti íslandsdeildin
gjarnan hafa forgöngu í j>ví máli.
Hún mundi vafalaust hafa flesta
íslendinga að baki sér. Við vilj-
um styrkja Færeyinga í frelsisbar-
áttu þeirra og verða þeim að því
liði sem okkur er unnt. Við eig-
um að vinna að því að þeir verði
viðurkenndir sem þjóð og njóti
jafnréttis á borð við hin Norður-
landaríkin. Þeir eiga að fá að taka
ákvörðun um það sjálfir, við hvert
af nágrannaríkjunum þeir vilja
hafa nánasta samvinnu og hvar
þeir leita sér trausts. Þeir eru þann
ig settir, að þeir þurfa eins margt
að sækja til arinarra, bæði skóla-
menntun og annað.
Við megum ekki gleyma að
Norðurlandajjjóðirnar eru sex, en
ekki aðeins fimm, eins og þær
hafa verið taldar liingað til. Og
þegar jjessu heimsstríði er að fullu
lokií'J ættu Norðurlandab’úar að
vera á einu máli um j>að, að bezt
fer á því að þjóðirnar ráði sjálfar
málum sínum, ef þær óska þess.
Frelsi og jafnrétti allra Norður-
landaþjóðanna er bezta trygging-
in fyrir náinni og einlægri sam-
vinnu milli þeirra. Frelsi, jafn-
rétti og bræðralag Norðurlanda-
j>jóða.
Björn Guðmundsson.
Samfídfn
Samtíðin 2. hefti 11 árgangs.
er nýkomin út. Efni: Aron Guð
brandsson: Frá sjónarmiði fjár-
málamannsins. Forleikur, verð-
launasaga eftir Jón Óskar; Nátt
úruskoðun, eftir Steindór Stein
dórsson frá Hlöðum; Menn og
konur, eftir Björn Sigfússon;
Merkir samtíðarmenn; bóka-
fregnir o. fl.
Avarp um Flóru
Sslands
A þcssu ári cru liðin 20 ár síðan
2. útgáfa af Flóru íslands eftir Ste-
fán Stefánsson kom út. Er liún nú
uppseld að mestu. Erfingjar Ste-
fáns Stcfánssonar, skólameistara,
hafa sýnt Hinu íslenzka náttúru-
fræðifélagi þá rausn að gefa því út-
gáfurétt að Flóru. Stjórn félagsins
hefur því hafið undirbúning jress,
að ný útgáfa Flóru geti komið út
sem fyrst. Hefur stjórnin valið
þrjá menn í nefnd, til að annast
útgáfuna, J>á Steindór Steindórs-
son, menntaskólakennara, Akur-
eyri, Ingólf Davíðsson, magister,
Reykjavík og Ingimar Óskarsson,
grasafræðing, Dalvík. Ilin nýja út-
gáfa á að sjálfsögðu að gefa fullt
yfirjit um j)á þekkingu, sem fengin
er á gróðri landsins, eins og hinar
fyrri útgáfur gerðu, hvor á sínum
tíma.
Nú er það vitanlegt, að ýmsir
menn víða um land, jrótt ekki séu
lærðir grasafræðingar, hafa safnað
plöntum og gert gróðurathuganir
jafnvel árum saman. Er ]>annig
í þeirra fórum meiri og minni fróð-
leikur, sem að góðu gagni getur
komið við nýja útgáfu Flóru. Það
eru því vinsalnleg tilmæli útgáfu-
nefndarinnar til allra þessai’a
manna, að þeir komi sér í sam-
band við hana og Iáti henni í té
þann fróðleik, er þeir hafa i hönd-
um, svo sem flórulista, athuganir
um vaxtarstaði, blómgunar- og fræ-
þroskunartíma plantna og yfirleitt
allt, sem aukið getur við efni Flór-
unnar. Einnig eru þeir beðnir að
senda vandgreindar og sjaldséðar
tegundir til athugunar og staðfest-
ingar fundum sínum. Verða allar
slíkar plöntur að sjálfsögðu endur-
sendar. Einnig ef einhverjir nýjir
menn vilja leggja hönd á plóginn
í þessu efni, eru þeir ekki síður
’ beðnir að láta af sér vita.
Vér efumst ekki um, að mörgum
| er það áhugamál, að ný útgáfa af
| Flóru íslands verði sem fulkomn-
ust og samboðin minningu höfund-
ar hennar, og væntum vér j>ví
stuðnings allra flóru-unnenda hvar-
vetna af landinu. Biðjum vér því
alla þá, sem eitthvað vilja og geta
af mörkum látið, að láta formann
útgáfunefndarinnar vita, því fyrr
því betra. Utanáskrift hans er
Steindór Stéindórsson, mennta-
skólakennari. Munkaþverárstræti
40, Akureyri.
Útgáfunefnd Flóru íslands.
Læknablaðið
Læknablaðið, 6. tbl. 29. árg.
er nýlega komið út. Aðalefni
þess er: Studies on Reconstruc-
tive and Stabilizing operations
on the Skeleton of the Foot, og
er það útdráttur sem Snorri
Hallgrímsson hefur gert úr
doktorsritgerð sinni er hann
varði við Karolinska Institytet
í Stokkhólmi 1943.
Þá er og í blaðinu stutt grein
um stéttar- og félagsmál lækna
og úr erlendum læknaritum.

Par m halshetian öroioap
Holskeflan brotnar
á freðinni ströndinni —
og í morgun
felldi ung stúlka
tár ofan á sundurkramið lík,
sem næturaldan kastaði upp á sandinn.

■
i
Og árin líða
við nyrzta haf.
Þeir lögðu frá ströndinni
30 ungir menn
á hripleku skipi,
og 30 unnustur
og 14 mæður
stóðu í frostinu
og horfðu á eftir
hinu hripleka skipi.
En í daunillri skrifstofu
af rotnandi sálum
situr kúluvambi
yfir þrælum sínum
og reiknar út milljónirnar
sem hann græðir,
ef þetta hripleka skip
hverfur í hafið
eða kemst að landi.
Þær eru margar,
og sál hans grípur um þær
eins og drukknandi maður
um flak,
sem hann finnur í sjónum.
Vegfarandi
við nyrzta haf,
veizt þú ekki,
að næsta morgun
verða 30 unnustur
orðnar gam'lar konur,
og 14 bognar mæður
verða að 14 bognari mæðrum,
og steingerð sál kúluvambans
verður enn steingerðari,
og dýrsleg græðgi dauðra augna hans
verður enn dýrslegri.
Hamur kúluvambans titrar,
því að hann hefur eignazt fleiri milljónir,
og líkunum hefur fjölgað,
sem næturaldan kastaði upp á sandinn,
og daunillur sviti
drýpur úr ístru hans,
og í ofboði sínu
og óseðjandi græðgi
tekur hann hriplekt skip
og sendir út í skammdegishúmið
með 30 unga menn.
Löngu síðar
rísa 30 ungir menn
upp af freðnum sandinum,
þeir brjóta skrifstofuhurðina
og kyrkjá kúluvambann.
Eiríkur Finnbogason.