Þjóðviljinn - 27.06.1944, Blaðsíða 5

<9
ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 27. júní 1944
Útgefandi: Sameiningarflolckur alþýðu — Sósíalistajlokkurinn.
Ititstjóri: SigurSur Ouðmundsson.
Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigjiis Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofa: Austurstrœti 12, sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 2181f.
Áskriftarverð: I Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: Kr. S.00 á mánuði.
Prentsmiðja: Víkingsprent h.j., Oarðastrœti 17.

Villzt á vegamótum
„Samv'innuhrcyfiiig á vegamótum“ hét forystugrein Þjóðviljans fyr-
ir nokkrum dögum. Þar var bent á, að samvinnuhreyfingin á íslandi
stæði nú á vegamótum, og að vel gæti svo farið að von bráðar yrði hún
að velja veginn, ef til vill á aðalfundi S. í. S., sem stóð fyrir dyrum.
Þessi fundur hefur nú verið háður og vegurinn valinn.
Við skulum rifja upp megindrætti þess, sem áður var sagt um hin
þýðingarmiklu vegamót, sem samvinnuhreyfingin stæði á, áður en horf-
ið er að því sem er meginviðfangsefnið, að lýsa vegarvalinu.
Á síðustu árum hefur samvinnuhreyfingin numið land við sjávar-
síðuna, og er um all víðar lendur að ræða.
Ekki hafa liinir eldri samvinnumenn borið gæfu til að taka þessu
t
landnámi með eðlilegum fögnuði og velvildj þvert á móti, þeir hafa mætt
þessum landnámsmönnum mcð grjótkasti í fjörunni. Orsökin til þessarar
fáránlegu skissu, er að landsmálaflokkur, scm eitt sinn kenndi sig rétti-
lega, en nú ranglega, við framsókn, liefur einn ráðið öllu í hinu forna
landnámi samvinnunnar, í sveitunum.
Landnemar samvinn^nnar við sjóinn eru hins vegar hinir fram-
sæknu menn nútímans, arftakar alls þess sem bezt var og nýtilegast í
starfi og kenning brautryðjenda samvinnuhreyfingarinnar og Fram-
sóknarflokksins.
©
Það er ckki nema samkvæmt eðlilegum lögmálum mannlegs lífs, að
hinn steingerði „Ei'amsóknarl'lolfluir'' sem nú er skipaður hinum aftur-
haldssömustu öflum, sem til eru með þjóð vorri, sé liinn svarnasti fjand-
maður hinnar sönnu framsóknar, baráttu fjöldans fyrir breyttum og
bættum skipulagsháttum, að viðskipta- og framleiðslumálum. Sam-
kvæmt þessu lögmáli hafa hinir afturhaldssömustu Framsóknarmenn,
undir forustu Jónasar Jónssonar, hafið hatrama* bai'áttu innan sam-
vinnuhreyfingarinnar gcgn starfi og stefnu samvinnumanna við sjávar-
síðuna. Tilgangurinn er, að kljúfa hið nýja landnám frá móðurland-
inu, til þess að Mryggja áframhaldandi afturlialds-framsóknaryfirráð
yfir samvinnuhreyfingu sveitanna.
Tímariti samvinnumanna, Samvinnunni, hefur verið einbeitt að
þessu verki. Síðasta ár hefur hún fyrst og fremst verið notuð til árása
á hina vaxandi róttæku lircyfingu í landinu, og þar með til að torvelda
samstarf hinnar eldri og yngri samvinnuhreyfingar. Nokkrar vonir stóðu
til að aðalfundur S. í. S. mundi taka afstöðu gegn þessari misbeitingu
Samvinnunnar, en með því að bætt yrði samstarf hinnar yngri og eldri
samvinnuhreyfingar, og þannig valinn hinn rétti vegur, sem liggur til
eflingar og þroska samvinnuhreyfingarinnar. Þessar vonir brugðust. Að-
alfundur Sambandsins villtist á vegamótunum, hann samþykkti hina
fáránlegustu árásartillögu gegn Sósíalistaflokknum. TiIIaga þessi er að
efni til rangfærslur frá ujjphafi til enda, og fer auk þess langt út fyrir
þann grundvöll sem samvinnusamtökunum er hagstæður. Fundurinn
tók og afstöðu með hinum flokkspólitísku skrifuin Jónasar Jónssonar í
Samvinnunni. Allt er þctta gert til að kljúfa hina vaxandi samvinnu-
hreyfingu við sjávarsíðuna frá hinni eldri samvinnuhreyfingu, í þeirri
von, að Framsóknarflokkurinn geti enn um sinn notað hana sem grund-
völl fyrir sína pólitísku baráttu. En nú kemur til kasta liinna róttæku
afla, sem þessi sögulegi fundur vildi reka út fyrir garð samvinnusam-
takanna. Það er freistandi fyrir hina róttæku menn að hverfa undan
merkjum S. í. S. og mynda nýtt samvinnusamband, sem vissulega hcf-
ur möguleika á að verða voldugt á skömmum tíma. Ilinn kosturinn
virðist þó girnilegri, að leitast við að leiða hina villuráfandi samvinnu-
hreyfingu til rétts vegar, að vinna innan Sambandsins gegn afturlialdinu,
og gegn misbeitingu Framsóknar á þessum hagsmunasamtökum fjöld-
ans.
Ilinir eldri samvinnumenn hafa villzt á vegamótum, hinir yngri
munu nú reyna að leiða þá frá villunni.
Konurnar kveðja sér
Fiölmennur kvennafundur í Iðnó — 16 korur taka til máls
Þriðjudagur 27. júní 1944 — ÞJÓÐVILJINN
Kvenréttindafélag íslands, sem undanfarið hefur haldið landsfund I
sinn, geklcst fyrir opinberum fundi um atvinnu og réttindamál lcvenna,
síðastliðið föstuudagskvöld.
Fundarsólcn, áhugi og samhugur kvennanna var með þeim fádœm-
um að seint mun líða úr minni þeirra er sóttu fundinn. 16 konur, flest-.
ar frá ýmsum stéttarfélögum tóku til máls og rœddu hver og ein
vandamál sinnar stéttar, sérstaklega þó misréttið í launagrciðslum
til kvenna, samanborið við lcarlmenn. Kom þar margt fróðlcgt fram,
og með máli hinna mórgu rœðulcvenna var fylgst af slíkum áliuga, að
varla heyrðist hósti né stuna í salnum, og var húsið þó svo jullt að
margar konur stóðu.
Er ályktánir fundanns voru bornar upp hófust allar h.endur á loft
samtímis til einróma samþykkis, og að lokum sungu lconurnar allar
með miklum þrótti: Eg vil elslca mitt land.
Fundarstjóri yar Svafa Þorleifsdóttir, skólastjóri og fundarritari
María J. Knudsen. — Þessar konur tóku til máls:
Aðalheiður S. Hólm, Einfríður Guðmundsdóttir, Elisabet Eiríks-
dóttir, Gunnhildur Eyjólfsdóttir, Ilalldóra Guðmundsdóttir, Jóhanna
Egilsdóttir; Katrin Pálsdóttir, Kristrún Krístjánsdóttir, Laufey Valdi-
marsdóttir, Ragnhildur Halldórsdóttir, Rannveig Þorsteinsdóttir, 'Sig-
ríður Eirílcsdóttir, Sigrún Blöndal, Svafa Þorleifsdóttir, Teresia Guð-
mundsson, Þuríður Friðríksdóttir.
Jónína Guðmundsdóttir sem átti að tala fyrir húsmóðurína, mœtti
ekki á fundinum sökum veikinda.
t Kvennasíðunni á morgun verður sagt frá ályktunum þessa fund-
ar og einnig nánarjrá Landsfundinum, en hér birtast rœður, sem fluttar
voru á fundinum:
)
Ræli Teresíu Euðmundsson
Konur þær, sem hér hafa talað
í kvöld eru flestar fulltrúar fjöl-
mennra stétta meðal kvenþjóðar-
innar. Það hagar öðruvísi til um
mig. Hinar íslenzku háskólakonur
eru mjög fáar í þjóðfélaginu enn
sem komið er. Sem betur fcr á
íslenzka þjóðin samt margar á-
jgætlega menntaðar konur, en ég
hygg að það hafi veikt sjálfstraust
margra þeirra í lífsbaráttunni, að
þær eru að miklu leyti sjálfmennt-
aðar. Hér ligguh ein orsökin til
þess að þær hafa jafnan verið úti-
lokaðar frá cmbættuin og virðing-
arstöðum. Það er engin furða þótt
kvenna gæti lítið á hinum opin-
bera vettvangi. Fyrsta íslenzka
konan scm tók stúdentspróf hér
á landi er enn í fullu fjöri og á
mcðal okkar. Það er Laufey Valdi-
marsdóttir form. K. R. F. í.
Fyrst á síðasta áratug hefur tals-
vert kveðið að því að íslenzkar
konur taka stúdentspróf. Og því
miður hefur mjög fátt af þessum
efnilegu úngu kvenstúdentum haft
kjarlc eða sjálfstraust til þess áð
leggja út í erfitt háskólanám og
ennþá erfiðari samkeppni við
karlmennina um virðingarstöður
landsins — að ógleymdri barátt-
unni við hleypidómana. Þess hafa
vcrið of fá dæmi, hér á landi, að
konur hafi átt kost á því að njóta
þcirrar mcnntunar sem þjóðfélagið
bezta býður og því að vonum
næstum óþekkt að þær skipi stöð-
ur, sem svara til hennar.
íslenzkar konur. Nú vil ég
minna ykkur á að þið hafið for-
dæmi þ'ótt gamalt sé. Eg vona að
það veiti ykkur sömu stoð í bar-
áttu ykkar fyrir aukinni virðingu
og menntun kvenþjóðarinnar og
hin forna glæsilega saga þjóðar
ykkar veitti þeim sem grundvöll-
inn lögðu að endurreisn frelsis og
sjálfstæðis íslendinga. í öndverðu
voru hérlendis langtum meiri kven
réttindi en í nágrannalöndunum,
samfara langtum hærri menningu.
Hér önnuðust konur framkvæmd!
starfi sínu. Nýtízku þægindi og
vélanotkun á heimilunum létta hér
undir. Til stuðnings þeim mörgu
mæðrum sem standa einar uppi
og verða að vinna utan heimilis
síns, hvort sem þcim þykir það
ljúft eða leitt—og einnig af öðrum
ástæðum — verður að koma upp
almenningseldhúsum og leikstof-
um og leikvöllum barna í langtum
ríkari mæli en verið hefur, og
mundu menntakonurnar einnig
geta notið góðs af slíkum fyrir-
tækjum.
A'ð sjálfsögðu fylgir því aukinn
vandi fyrir konu að hafa starf á
hendi bæði utan heimilis og inn-
an. En ég treysti íslenzkum kon-
um eigi síður en konum annarra
þjóða í þeim efnum. Eg hef kynnt
mér ævisögur margra merkra
erlendra menntakvenna, og hvergi
hef ég fundið gleggri dæmi en þar
um ást og aðdáun barna á mæðr-
um sínum og eiginmanna á konum.
Eg vil að endingu óska þess, að
íslenzkar konur * varpi eigi síður
ljóma á sögu liins endurfædda lýð-
veldis, en formæður ykkar á elztu
sögu íslandsbyggðar.
Ræða Halldóru Ó GnðmundsdóUur
helgistarfa við hlið karlmannanna,
þær voru gyðjur eða kvenprestar.
Og þær voru stundum miklir þöfð-
ingjar, sem höfðu mannaforræði á
hendi. Það er merki þessara
kvenna sem þið eigið að liefja á
loft, íslenzkar konur, nú er íslenzka
lýðveldið hefur verið endurreist.
Og þetta merki skal ekki aðeins
fram borið ykkar sjálfra vegna,
heldur til heilla landi og lýð. Mun-
ið að nú eru afskipti annarra þjóða
af högum íslands í rauninni miklu
margþættari en fyrr á öldum, og
allt útlit er á því að svo muni
verða í framtíðinni. Nú er ísland
orðið mikilvæg miðstöð á sam-
gönguleið stórveldanna. Inn í
þetta fámenna land hefur nú véla-
menningin sókn í öllu sínu veldi.
Það er liin brýnasta nauðsyn svo
fá sem við erum, að sérhver gáf-
aður einstaklingur, hvort sem
hann er karl cða kona fái til hins
ýtrasta að njóta sín. Þannig verð-
ur traustasti varnargarðurinn reist
ur um íslenzka menningu á ókomn-
um tímum. Og ég vcit að meðal
þessarar þjóðar eru margir sem
skilja þetta og vilja sízt að því
vinna að lagður verði steinn í götu
ungra kvenna er nú ganga mennta-
veginn og vonandi eiga eftir að
vinna mikið starf í þágu þjóðar
sinnar ef færi gefst á.
Starf konunnar — og að sjálf-
sögðu einnig menntakonunnar er
að miklu leyLi bundið við hcimilið,
því vitanlega vill menntakonan
engu síður eignast heimili og börn,
en aðrai' kynsystur hennar. En
samt hygg ég, að sá tími sem
menntakonan þarf að verja til
þess að vera góður félagi mannsins
síns og góð móðir börnum sínum
sé ekki meiri en svo, að hún eigi
mikinn tíma afgangs til að sinna
Fyrir áeggjan annarra stend ég
hér og finn átakanlega til vanmátt-
ar míns til að flytja erindi s#) að
mér þætti boðlegt, hins vegar er
mér gleði, þó hálfgerðar harmtöl-
ur séu, að skýra frá störfum okkar
netakvenna og launakjarabaráttu
okkar.
í félagi okkar eru aðeins 28 fé-
lagar, 10 karlar og 18 konur.
Starf okkar er að setja upp og
gera við síldarnætur.
Félagið á heima liér í lleykja-
vík og allflestir félagarnir einnig.
Það er unnið að viðgerð notaðra
nóta og uppsetningu nýrra á vinnu
stofum hér að vetrinum og allt
þangað til skipin fara á síldveiðar,
en þá fara þeir sem heimangengt
eiga eða ekki fara í betri atvinnu
(piltarnir fara margir á síldveiði-
skip) til Norðurlands, Siglufjarðar
eða Djúpavíkur og vinnum þar að
viðgerðum nótanna yfir síldveiði-
tímann.
Við öll þessi störf vinna karlar
og konur nákvæmlega sömu verk-
in, og eftir minni reynslu eru af-
köstin sízt minni hjá konum.
Á Siglufirði eru oft feikna vökur
við starfið. Það kemur fyrir að við
verðum að vaka og vinna nótt
með degi. T. d. vann ég, síðastlið-
ið sumar, 730 stundir frá 15. júlí
til 5. sept. 730 í 7(4 viku og dró
þó að mun úr vökunum eftir að
kom fram í ágúst sökum nátt-
myrkurs og getið þið því farið
nærri um hvað hvíldin og svefn-
inn hafa verið mikil framan af.
í þessu sambandi langar mig til
að geta þess, að hjá öllum þeim
konum sem unnu í nótavinnu á
Siglufirði í fyrra sumar fór mikið
af matmálstímum og hinum dýr-
mæta hvíldartíma í matvælakaup
og matreiðslu. Eg var sú eina sem
borðaði á matsölustað. Á þessum
stað er það líka í frásögur' færandi
að þegar beðið var um fæði handa
mér vai' það fáanlegt, fyrir 305 ltr.
á mánuði, eða sama verði og karl-
menn fengu það, það var hægt að
fá nóga karlmenn í fæði.
Eg fullyrði að konur duga sízt
ver við þessar miklu vökur og
vosbúð, því um „síldveiðitímann“
vinnúm við alltaf úti hvernig sem
viðrar. Eg treysti mér jafnvel til
að finna svo sanngjarna karlmenn
að þeir vottuðu það með mér að
konur dygðu betur við vökur.
Og þá kem ég að launakjörun-
um.
Við sumarvinnuna eru „sörnu
laun fyrir sömu vinnu“ og ég veit
ekki betur en það hafi verið frá
upphafi vega. Skipunum bráðlá á
skjótri viðgerð og allir fáanlegn
sem verkið kunnu voru teknir ti\
starfa og gátu menn jafnvel stund-
um ákveðið launin sjálfir..
Félagið „Nót“ var stofnað 1938.
Það lióf göngu sína með kaupdeih
um sömu launakjör karla og
kvenna. Eg ætla ekki að rekja þá
raunasögu, en deilunni lauk þann-
ig að laun kvenna urðu 1 kr. á
klst. eða 10 aurum hærri en hin
svokölluðu verkakvennalaun vonv.
þá, en laun karla urðu 1,30, eða
10 aurum lægri en verkamanna-
laun voru þá.
Síðan liafa farið fram tvennir
samningar, hinir fyrri 1940, þá
fengust engar grunnlaunahækkan-
ar, og þá var jafnréttiskrafan eigi
höfð með, hinar einu kjarabætur
sem við fengum þá var G daga orlof
með launum miðuðum við 9 stunda
vinnudag.
Hinir síðari voru 1942. Þá var
jafnréttiskrafan með, en hún fékk
það bágar undirtektir að fyrir
mesta harðfylgi náðist 65 aura
hækkun á hvorutveggja launun-
um, þannig að grunnkaup kvenna
varð 1,65 kr. á klst. eða 20 aurum
flalldóra & puðjnundsdóttir. yið. yinnu. émi !
hærri en verkakvennalaun, en
grunnlaun karla 2,15 eða 5 aurum
hærri en verkamannalaun voru þá.
Því skal ekki neitað að sá hef-
ur eitthvað til síns máls, sem
kennir hér um ódugnaði og sam-
takaleysi.
Mér þykir ágætt að vinna verk
með karlmönnum og flestir þeirra,
sem ég hef unnið með hafa viður-
kennt fullan rétt okkar til sömu
launa, þó eru þeir til enn sem tek-
ið hafa í sama streng með vinnu-
veitendum að við værum vel full-
sæmdar með að hafa meir en verka
kvennalaun.
Sömuleiðis eru þcir vinnuveit-
endur til, sem hafa ekki sparað að
ala á því við karlmennina að laun
okkar hafi verið hækkuð á þeirra
kostnað með samningnum 1938. (
Svo eru til svo frómar sálir, því
miður ekki sízt meðal kvenna, að
jafnvel þó bent sé á geta þær ekki
trúað því að vinna þeirra sé seld
fullu verði þó að hún sé keypt
langt undir verði. Eg gerði fyrir-
spurn um þetta við síðustu samn-
inga og brást þá einn vinnuveit-
endanna reiður við og sagði að okk
ur varðaði ekkert um það.
Annar svar'aði kurteislega og
kvað þeim því aðcþns fært að selja
vinnuna þetta lágt að þeir gætu
tekið þetta miklar próscntur til
rekstursins.
’Mér þótti nákvæmt reiknað. Og
eltki voru netakerlingar gagnslaus-
ar þjóðfélaginu þegar að útgerðin
gat ekki borið sig eða atvinnugrein
okkar staðist nema við gœfum
þetta mikið af vinnu okkar.
Sáttasemjari var þá lir. forsæt-
isráðhcrrann núverandi. Hann svar
aði kröfu okkar á þá leið að lnin
væri óréttlát og gæti ekki staðist,
því samkvæmt okkar löggjöf bæri
karlmanninum að sjá fyrir kon-
unni.
Þá sá ég okkar sæng upp reidda,
ég gat ekki fundið hlunnindi af
þeirri löggjöf nema fyrir þær kon-
ur sem væru lögleg eign karl-
manna.
Hvað er svo um jafnréttið.
Kosningarétt höfum við og kjör-
gengi og fullgildir skattþegnar er-
um við. Þar vantar ekkert á jafn-
réttið og þó að fátæk móðir þurfi
að senda 12 ára dóttur sína í ferða-
lag þá kostar farseðill og veitingar
jafnt og þó að hátekjumaður væri.
Sem dæmi með kröfur til skatta
langar mig að koma með nokkrar
tölur. Eignalaus kona með 9 ára
dóttur á framfæri sínu vann við
netagerð síðastliðið ár.
Grunnlaun vbru kr. 1,65, nema
Siglufjarðarvinnan. Samtals námu
árstekjurnar því nær 15 þúsundum
króna. Piltarnir sem hún vinnur
með hefðu ekki þurft að vinna
nema tæpa 9 mánuði af árinu og-
hafa sömu tekjur og bcra sama
skatt.
Eg skal játa að það ætti aðVera
hverjum og einum gleði og metn-
aður að leggja eitthvað af mörk-
um til okkar kæra þjóðfélags, en
móður sem þarf að'annast uppeldi
dóttur sinnar hlítur að svíða við
að leggja erfiðlega fengin laun sín
til þjóðfélags, sem býr við svo mein
gallaða löggjöf gagnvart lífsmögu-
leikum kvenmannsins.
Að endingu langar mig til að
minnast lítilsháttar, þó að það
komi ekki inntektum eða atvinnu-
málum kvenmanna við.
Mér meir en gramdist þegar einn
af okkar ágætustu og um leið prúð-
Framhald á 8. síðu.
FRÁ ÞINGI S.ÍB.
a snra laooaHi
Krefjasi verkfallsréfiar
Áttunda 'fulltrúaþing Sambands íslenzkra bamakennara var
haldið í Austurbæjarskólanum í Keykjavík, dagana 20—23. júní,
að báðum dögum meðtöldym. Þingið sátu 47 fulltrúar frá 19 kjör-
svæðum, en kjörsvæðin em alls 24.
Fara hér á eftir tillögur þær numin úr gildi, þegar á Alþingi
er samþykktar voru á þinginu því; er saman kemur í haust.
um launamál kennara, verkfalls
rétt opinberra starfsmanna o. fl.
Álit fræðslumálanefndar verð
ur birt síðar.
Landsrafveitan
LAUNAMAL KENNAKA
Niðurlag.
Sandfell að Bitrufjarðarbotni, þar
er spennistöð 60/10 kv. og frá
henni liggja 10 kv. dreifilínur til
sveitanna í kring og yfir Snartar-
tunguheiði að Kleifum í Gilsfirði.
Þaðan liggur 10 kv. lína norðan
við Gilsfjörð innan við Króksfjörð
og Berufjörð til Rcykhóla. Onnur
10 kv. lína liggur frá Gilsfjarðar-
botni út í Saurbæ.
Hólmavíkurlína liggur frá Bitru-
fjarðarbotni um Bitruháls, innan
við Kollafjörð til Steingrímsfjarð-
ar og inn með honum að austan,
til Hólmavíkur. Þar er spennistöð
60/10 kv. fyrir Hólmavík og ná-
grenni.
Naúteyrarlína, 60 kv„ liggur frá
Hólmavík inn að Steingrímsfjarð-
1. Þrátt fyrir það, að ýmislegt mga, prófessor dr. Richard
í tillögum milliþinganefndar í Beck, hefur sýnt þinginu með
launamálum er ekki í fullu sam komu sinni, ályktar þingið að
ræmi við samþykktir fyrri kenn biðja hann að koma á framfæri
araþinga, lítur 8. fulltrúaþing eftirfarandi:
S.Í.B. svo á, að í tillögunum fel- i „Fyrsta fulltrúaþing íslenzkra
ist svo miklar endurbætur varð barnakennara í hinu nýja ís-
andi laun barnakennara, að enzka lýðveldi sendir Þjcðrækn
þingið samþykkir þær óbreytt- isfélagi íslendinga í Vestur-
ar sem kröfu kennarastéttarinn beimi bróðurkveðjur, með þökk
um fyrir hið aðdáunarverða
starf þess í þágu íslenzkrar
menningar á liðnum áratugum
og óskir um heillaríka framtíð,
í þeirri von, að bræðraböndin
milli íslendinganna í stórveldun
um vestan hafsins og í hinu
KVEÐJA TIL
VESTUK-ÍSLENDINGA
Um leið og 8. fulltrúaþing
S.Í.B. þakkar þá sæmd er hinn
glæsilegi fulltrúi Vestur-íslend- arbotni, þaðan norður yfir Stein-
grínisfjarðarheiði og um Lágadal
að oi'kuveri við Nauteyri.
Reykjafjarðarlína, 60 kv„
ar.
2. Fulltrúaþingið skorar á fé-
lá^a S.Í.B. að beita áhrifum sín-
um, pólitískum og persónuleg-
um, til framgangs launatillög-
unum t. d. með félagssamþykkt-
um, áskorunum á einstaka al
þingismenn og þingflokka, blaða un§a lýðveldi austan þess megi
skriíum og öllum löglegum ráð- styrkjast og eflast til blessunar
um, er líkleg þykja til árangurs. •islenzkri menningu.
Felur þingið einnig stjórn S.f.B. f
og ritstjórn Menntamála að
taka málið til meðferðar og
beita sér fyrir framgangi þess.
3. 8. fulltrúaþing S.Í.B. vekur
ALÞJÓÐASAMVINNA EFTIR
STRÍÐ
A. Áttunda þing S.Í.B. felur
stjórn sinni að leita samvinnu
athygli ríkisstjórnar og Alþing-1 við önnur menningarfélög og
greinist út frá Nauteyrai'línu við
Steingrímsfjarðai'botn og liggur
vestur Trékyllisheiði í Reykjar-
fjarðarbotn. Þar er spennistöð 60
/10 kv. fyrir síldarverksmiðjuna í
Djúpuvík og nágrennið.
Ingólfsfjarðarlína, 60 kv„ liggur
frá Reykjarfjarðarbotni um Reykj-
arfjarðardal norður að botni Ing-
ólfsfjarðar. Þar er spennistöð 60/10
kv. fyrir síldarverksmiðjuna í Ing-
ólfsfirði og nágrennið.
Ilaukadalslína, 30 kv„ liggur frá
spennistöðinni í Hrútafjarðarbotni
um Haulcadalsskarð og niður
Haukadal að Stóra-Skógi í Dala-
sýslu. Þar er spennistöð 30/10 kv.
og þaðan liggja 10 kv. dreifilínur
um umhverfið, m. a. til Búðar-
dals og út að Staðarfelli.
Borgarfjarðarlína, 132 kv„ ligg-
ur frá spennistöð í Hrútafjarðar-
botni suður Holtavörðuheiði og
Norðurárdal niður undir Sveina-
is á því, að nú þegar hafa marg :stofnanir um undirbúning vænt tungu, en þaðan beina leið yfir
ir kennarar horfið frá starfi! aniegrar þátttöku íslendinga
sínu og enn fleiri neyðst til að aiþjóðlegri samvinnu um skóla
ofbjóða starfskröftum sínum við, °§ menningarmál eftir stríð.
margháttuð aukastörf og það I B- Áttunda fulltrúaþing S.Í.B.
mun halda áfram verði ekki fehrr sambandsstjórnaðvinnaað lína liggur vestur á Snæfellsnes,
keimarastéttinni, þegar á vænt- j Því, að íslenzkir menntamenn kv. lína fer til Akraness, 10 kv.
anlegu haustþingi, tryggð þaujverði við því búnir að gerast J dreifilínur liggja til héraðanna í
1 Þ verárhlí ðarháls um Þverárhlíð,
Stafholtstungur og Bæjarsveit, að
orkuveri við Andakílsá. Þar er
spennistöð og línugreining. 60 kv.
kjör, sem gert er ráð fyrir í til-
lögum milliþinganefndar í
launaipálum. Bendir þingið í
þessu sambandi á þá staðreynd,
að síðastliðinn vetur voru um
7ð skólahéruð án kennara með
kennararéttindum og aðsókn að
Kennaraskóla íslands fer þverf-
andi.
4. Ef Alþingi skyldi ekki leysa
launamál kennara á viðunandi; ekki gætu eignast rúm í skóla-
þátttakendur í menningarlegri
endurreisn hernumdu landanna
1 Evrópu í st'ríðslok.
MENNINGAR- OG STARFS-
SKILYRÐI MÆÐRANNA
8. þing S.Í.B- beinir þeirri á-
skorun til milliþinganefndar í
skólamálum, að hún taki til
gagngerðrar athugunar hvort
hátt þegar á þessu ári, þá felur
8. fulltrúaþing S.Í.B. stjórninni
að hefja þégar mótmælabaráttu
á þann hátt, sem hún telur væn
legasta til árangurs.
STARFSMENN HINS OPIN-
BERA HEIMTA VERKFALLS-
RÉTT
8. fulltrúaþing S.Í.B. telur
með öllu óverjandi, að opinberir
starfsmenn njóti ekki sama rétt-
ar og aðrir launamenn í land-
inu, sbr. lög frá 3. nóv. 1915, um
verkfall opinberra starfsmanna.
Þessvegna skorar fulltrúaþing
ið á B.S.R.B. að beita sér fyrir
því, að framangreind lög verði
kerfi sérstakir skólar fyrir mæð
ir og mæðraefni komahdi kyn-
lóða. Ennfremur athugi milli- j fessor,
þinganefndin rækilega
hverjum hættj er unnt að bæta! fræðslumálastjóri
Ásmundur Guðmundson
Ármann
pro-
kring, m. a. til Borgarness.
Snœfellsnesslína, 60 kv„ liggur
frá Andakílsárvirkjun í norðvest-
ur innan við Borgarfjörð beina línu
að Haffjarðará neðarlega og það-
an beint vestur að Fáskrúðar-
bakka. Þar er spennistöð 60/30—
10 kv. 30 kv. línan liggur til Stykk-
ishólms, en 10 kv. dreifilínur um
sveitirnar í kring, m. a. að Stapa
og Hellnum.
svo starfs- og lífsskilyrði ís-
lenzkra mæðra, að þær fái sem ari.
bezt leyst
af höndum.
uppeldisskyldurnar
Forsetar þingsins voru: Karl
Firinbogason, 1. forseti, Friðrik
Hjartar, 2. forseti og Arnfinnur
Jónsson, 3. forseti. Ritarar þings
ins voru: Hermann Hjartar og
Eyþór Þórðarson.
Frá milliþinganefnd í skóla-
málum msettu á þinginu, þeir
I-----> —------- Halldórsson,
með J skólastjóri, Helgi Elíasson
og Kristinn
Irmannsson Menntaskólakenn-
Dr. Richard Beck prófessor
sat þingið.
Stjórn Sambandsins var öll
endurkosin, en hana skipa: Ingi
mar Jóhannsson formaður, Sig-
urður Thorlacius varformaður.
Meðstjórnendur eru: Pálmi Jós-
efsson, Hallgrímur Kristjánsson,
Gunnar M. Magnúss, Guðmund-
ur G. Guðjónsson og Jónas B.
Jónsson.
Stykkishólmslína, 30 kv„ liggur
frá Fáskrúðarbakka norður yfir
Kerlingarskarð. Norðan við skarð-
ið (hjá Gríshóli) er spennistöð 30
/10 kv. Þaðan liggur 10 kv. dreif-
ingarlína til Stykkishólms og ná-
grennis.
Grundarfjarðarlína, 30 kv„ ligg-
ur frá spennistöðinni hjá Gríshóli
vestur að Hraunsfirði, inn fyrir
botn hans um Tröllaháls, innan
við Ivolgrafafjörð, út með lionum
að vestan og um Eiði til Grundar-
fjarðar að Framnesi. Þar er spennl-
stöð 30/10 kv. fyrir Grundarfjörð.
Ölafsvíkurlína, 30 kv„ liggur frá
Grundarfirði út með Látravík, um
Búlandshöfða og Fróðársveit til
Ólafsvíkur. Þar er spennistöð 30
/10 kv. fyrir Ólafsvík og uriihverfi
og þaðan liggur 10 kv. lína að
Sandi.
Akraneslína, 30 kv„ liggur frá
Andakílsárvirkjun út með Borgar-
firði um Melasveit, yfir Leirárvogs
ós til Akraness. Þar er spennistöð
30/10 kv. fyrir Akranes og um-
hverfi.
Ilvalfjarðarlína, 132 kv„ liggur
frá Andakílsárvirkjun um Geld-
ingadraga, Svínadal og Hvalfjarð-
arströnd, að Hvalvatnsvirkjun hjá
Stóra-Botni.
Reykjavíkurlína, 132 kv„ liggur
frá Hvalvatnsvirkjun út með Iival
firði að Fossá, upp Fossárdal, þvert
yfir Kjós, um Svínaskarð og Mos-
fellssveit að Elliðaám. Þar er
spennistöð 132/60—30—10 kv„ fyr
ir Reykjavík og umhverfi.
Hafnarfjarðarlína, 30 kv„ liggur
ffá Elliðaám til Hafnarfjarðar.
Keflavíkurlína, 30 kv„ liggur frá
Hafnarfirði út Reykjanesskaga að
norðan. Þar er spennistöð 30/6—10
kv. fyrir Keflavík og umhverfi,
þar á meðal Sandgerði.
Grindavíkurlína, 10 kv„ gengur
út frá spennistöð 30/10 kv„ sem
byggð er á Keflavíkurlínu nálægt
Vogum. Línan liggur þvert suður
yfir Reykjanessskaga til Grinda-
víkur.
Selfosslína, 60 kv., liggur frá
Sogsvirkjun að spennistöð, 60/10
kv„ austan við Selfoss, nálægt Arn
arstöðum. Frá spennistöðinni
liggja 10 kv. dreifilínur til byggð-
anna í kring, þar á meðal að
Stokkseyri, Eyrarbakka, Selfossi
og Hveragerðr.
Landeyjalína, 60 kv„ liggur frá
Arnarstöðum beina leið austur yf-
ir Flóa, Holt og Vestur-Landeyjar
að spennistöð 60/20—10 kv. ná-
lægt Fíflholti í Vestur-Landeyjum.
Þaðan liggja 10 kv. dreifilínur til
héraðanna í kring og 20 kv. lína
og sæstrengur til Vestmannaeyja.
Vestniannaeyjalína, 20 kv„ ligg-
ur frá spennistöðinni við Fíflholt,
austur á Krosssand. Þar tekur við
sæstrengur til Vestmannaeyja,
Geysislína, 10 kv. dreifilína ligg-
ur frá orkuveri við Sog, sunnan við
Búrfell upp Grímsnes og Biskups-
turigur að Geysi.
Auk framantalinna lína eru
dreifilínur um sveitir. Þá er gert
ráð fvrir að Vestfjarðarafveitu-
kcrfið verði síðar tengt við lands-
kerfið með línu frá Nauteyrarvirkj
un og enn fremur að Austfjarða-
kerfið verði siðar tengt við lands-
kerfið með línu á milli Raufarhafn-
ar og Þórshafnar.