Þjóðviljinn - 01.07.1944, Síða 4

Þjóðviljinn - 01.07.1944, Síða 4
ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 1. júlí 1944 Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu ■— Sósíalistaflokkurinn. Ritstjóri: Sigurður Guðmundsson. Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhfartarson. Ritstjórnarskrifstofa: Austurstrœti 12, sími 2270. Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 218ý. Áskriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði. Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði. Prentsmiðja: Víkingsprent h.f., Garðastrœti 17. Tillögur Dagsbrúnar í skattamálum og afstaða stjórnmálaflokkanna Síðasti fundur verkamannafélagsins Dagsbrún hefur samþykkt á- lyktun í skattamálum, sem er í fullu samræmi við stefnu Sósíalistaflokks- ms, sem hann hefur barizt fyrir ár eftir ár, bæði á þingi og í bæjarstjórn. Morgunblaðið tekur þessa samþykkt til ineðferðar í gær. Lýsir blaðið sig fylgjandi sumuijj tillögum Dagsbrúnar, svo sem hækkun per- sónufrádráttar og lækkun útsvara á lágum og miðlungstekjum. Er gott til þess að vita, ef flokkur blaðsins vill fylgja Sósíalistaflokknum að málum á Alþingi til þess að hækka persónufrádráttinn og í bæjarstjórn og niðurjöfnunarnefnd til þess að lækka útsvörin á almenningi. En því furðulegra er að flokkurinn skuli hafa beitt mcirihlutavaldi sínu í bæjar- stjórn Reylcjavíkur til hins mótsetta. En það eru önnur atriði, sem blaðið gfetur ekki fallist á og telur vera „undirróður“. Það er afnám hinna sérstöku hlunninda gróðafé- laganna, varasjóðshlunnindi og takmörkun á útsvari. Nú er ekki gott að vita hvernig þeir Morgunblaðsmenn hugsa sér að skattar á almenningi verði stórlega lækkaðir, án þess að aðrir tekju- stofnar kæmu í staðinn, eða dregið verði mjög úr opinberum fram- kvæmdum. Meðan ekki er á það bent, verður ekki hjá því komizt að heilindi blaðsins verði dregin mjög í efa. En einhvernveginn verður blaðið að rökstyðja afstöðu sína og er þá gripið til hins gamalkunna fangaráðs að hampa gerfiröksemdum í trausti á fákunnáttu manna. Aður var því mjög á lofti haldið, að vara- sjóðir væru sama og nýbyggingarsjóðir og yrðu þeir notaðir til að koma upp nýjum framleiðslutækjum. Þetta hefur nú verið lirakið svo rækilega, að menn eru hættir að taka mark á því. — Ntí reynir Morgunblaðið að koma því inn hjá mönnum, að hinn skattfrjálsi „varasjóðsfrádráttur“ samkvæmt skattalögunum, sé ekki nema sem svarar venjulegri og eðli- legri varasjóðsmyndun. Þetta er eins og hver önnur fjarstæða. Sam- kvævit skattalögunum er 1/5 hluti af hreinum telcjum almennra hluta- félaga algerlega slcattfrjáls. Til þess að fóðra þetta skattfrelsi, er það kallað „varasjóður“, en það fylgja því engar kvaðir. Þessu fé mega eig- endurnir sóa eins og þeifh sýnist. Og venjan er sú, að verðmæti sem sam- svara þessu fé, eru hreint og beint eyðilögð. T. d. eru byggðir „sumar- bústaðir" fyrir hálfa milljón, sem þjóðfélagslega eru til einkis nýtir. Hrein eyðilegging verðmæta. Það er því nijög fjarri því að þessi skatt- frelsisákvæði stuðli að tryggingu atvinnulífsins, heldur er það alveg þvert á móti. Sama máli gegnir um það ákvæði skattalaganna að sá hluti tekn- anna, sem er yfir 200.000 kr. er útsvarsfrjáls, vegna þess að af því fé er greiddur hæsti stríðsgróðaskattur. Nú verða „varasjóðshlunnindin“ til þess að lækka þá gjaldendur, sem þeirra njóta, mjög í skattstiganum og lækka því skatt þeirra allan. Útsvör skal leggja á eftir efnum og ástæð-' am. Það er því alveg fráleitt að takmarka rétt bæjarfélaganna til þess að leggja útsvar á þá gjaldendur sem beztar hafa ástæðurnar og er þetta ein ástæða þess hve há útsvörin eru á almenningi. Annað blað hefur gert samþykkt Dagsbrúnar að umræðuefni. Það er Tíminn. Við Morgunblaðið er hægt að rökræða um þessi mál. Öðru máli gegnir um þá Tímamenn. Þeir hafa hagað sér eins og glæframenn og trúðleikarar og er allur málflutningur þeirra eftir því, — enda mið- aður við áróðurseinokun þeirra í sveitunum. Á Jirem þingum hafa Sósíal- istar flutt frumvörp um afnám varasjóðshlunninda gróðafélaga. I hvert skipti hafa Framsóknarmenn komið í veg fyrir að Jiessar tillögur yrðu samþykktar — en í stað þess notað skattfimálin sem verzlunarvöru í viðskiptum við Sjálfstæðisflokkinn. Samtímis telja jieir sveitafólki trú um að afnám varasjóðshlunninda sé þeirra heitasta áhugamál. — En eitt sánn brást Jieim bogalistin í verzlunarbraskinu. Stjórnarfrumvarp lá fyr- ir þinginu um dýrtíðarráðstafanir. Samkvæmt J>ví skyldu laun allra verkamanna á landinu læklca um 12—13% og aukinn skattur á miðl- ungs tekjum. Allt voru þetta áhugamál Framsóknar. Enn var ákvæði 9 Franska þjóðin hefur aldrei gefizt upp fyrir Þjóðverjum. Hún hefur síðan svikaramir afhentu þýzku nazistunum landið, alltaf veitt mótspymu með skemmdarverkum eða vopnum. Og viðnámið hefur sífellt færzt í aukana. — Má í megindráttum skipta þróun mótspyrnuhreyfingarinnar í þrennt. — Upphafið var ávarp de Gaulles hershöfðingja í útvarpi frá London nokkr- um dögum eftir hemámið. Árið eftir færðist nýtt fjör í mótspymuna, er nazistar réð- ust á Ráðstjórnarríkin, en við það glæddist von allra liemum- inna þjóða um lokasigur og kjarkurinn óx. Þriðji þátturinn hófst svo með innrásinni í Normandí. — Er nú svo komið að franskir skæmliðar hafa borgir og bæi víða um Frakkland á sínu valdi. Hér verður sagt frá skæmliðum þeim, sem kallast maqui- savds Er það nafn nú oft nefnt í erlendu útvarpi og blöðum. Orðið maquis er ekki land-1 fræðilegt orð. Það er upphaflega nafn á kjarrgróðrinum á fjöll- um og hæðum eyjarinnar Kor- sika, þar sem menn leyndust oft, er þeir höfðu unnið víg í hefndarskyni, eins og siður var þar fram á 19. öld Eyjarskeggjar töldu J^ssi víga ferli heiðarleg, og þeir menn, sem höfðu hefnt barna sinna á þennan hátt nutu stuðnings almennings og gátu forðast lög- regluna árum saman og oft ævi- langt. Þessir útlagar voru kallaðir máquisards, en nú hefur nafnið færzt yfir á skæruliðana, sem hafast við í hálendi Austur-, Mið- og Vestur-Frakklands. — Þessi leyniher á í höggi við her- lögreglu Lavals og Darnands og auk þess margar þýzkar her- sveitir. Fyrsta vopnaða mótspyrnan gegn Þjóðverjum og verkfærum þeirra í Vichy hófst í fjallahér- uðunum Savoj. — Þar, — eink- um í sýslunum Isþre og Haute — Savoie nálægt landamærum Svisslands, háðu nazistar og skæruliðar blóðugar orustur. En hingað til hefur nazistum ekki tekizt að buga skærulið- ana, þrátt fyrir auknar liðsend- ingar þangað. Það eru aðallega landfræði- legar ástæður, sem valda því, að nazistum, sem eru miklu fleiri og betur vopnaðir hefur ekki tekizt að ráða niðurlögum þessarar uppreistar. Maquisardar þekkja hvern krók og kima landsins og hefur hingað til tekizt að forðast stór orustur við andstæðingana, en með aðstoð allra íbúanna, virkri og óvirkri, skjótast þeir úr fylgsnum sínum og ráðast að ó- vinunum óvörum, gera þeim fyrirsát og vinna þeim tjón á margvíslegan hátt. Þúsundir þýzkra hermanna liggja nú særðir í sjúkrahúsum þessara landshluta, sérstaklega í Evian og Thonon við Genfar- vatn. Gestapo er nú að reyna að flytja alla burt úr þessu héraði, þar sem það gæti valdið „hættu legum hugsunum“ meðal íbú- anna að sjá svona marga særða Þjóðverja af völdum Frakka. En maquisardar eru víðar en í Savoj. Harðir bardagar hafa verið háðir í sýslunum Ain, Soóne-et-Loire, Jura og Doubs, hlíðum Júrafjalla, þar sem þús undir skæruliða leynast í gilj- um og gljúfrum. Önnur mótspyrnumiðstöð er hálendið í hjarta Frakklands, þar sem eru landshlutarnir An- vergne, Bourbonnair, Limousin og Languedoc. — í þessum strjálbýlu héruðum, með há um tindum og þéttum skógum, þar sem mótmælendur veittu Loðvík 14. mótspyrnu í ofsókn- um 17. aldar, og einnig sunnar, í Pyreneafjöllum, standast franskir föðurlandsvinir með góðum árangri, en þó ekki án tjóns, árásir óvinanna. Þeir eru búnir vopnum, sem berast þeim í sívaxandi mæli, og eru þess fullvissir, að þeir muni brátt fá tækifæri til að taka þátt í lokahríðinni gegn óvinunum. Hinningarsiðður Davíðs Schevings Thorsteinssonar Fyrir nokkrum árum stofnaði Þorsteinn Scheving Thorsteins- son lyfsali sjóð til minningar um föður sinn, Davíð Scheving Thorsteinsson hér- aðslækni, með 6000 króna stofnfé, og gaf auk þess stúd- entagarðinum minningargjöf. Síðan hefur stofnandi sjóðsins lagt í hann fé á hverju ári, sam- tals. 16000 krónur, fram að síð- ustu áramótum. Nú hefur Scheving Thorsteins son lyfsali enn sent sjóðnum peningagjöf, að þessu sinni 16500 krónur, í tilefni þess, að í dag eru liðin 25 ár síðan hann tók við rekstri Reykjavíkur Apó teks. Hefur hann þá lagt í sjóð- inn samtals 32500 krónur, auk framlags til herbergis í stúd- entagarðinum gamla. Af vöxtum sjóðsins skal greiða húsaleigu fyrir stúdent þann, sem býr í herbergi því í stúd- entagarðinum, er ber nafn Da- víðs Thorsteinssonar, en vist í því herbergi skal veita stúdenti í læknadeild. Þá skal, ef vaxta- tekjur sjóðsins hrökkva, greiða einnig húsaleigu fyrir stúdent í heimspekisdeild í íslenzkum fræðum. um að draga skyldi úr varasjóðshlunnindunum. Sósíalistafiokknum tókst að komast að samkomulagi um Jiað, að <>ll kawplœlthunaráhvœði shyldu niður falla úr frumvarpinu, sömuleiðis skattaukinn á lægri gjald- endurna, cn 3 milljónir króna skyldu veittar aukreitis til að endurbœta alfyýðutryggingamar. Ilins vegar skyldu skattaákvæðin tekin út úr dýrtíðarfrumvarpinu. Jafnframt lögðu Sósíalistar fram sérstalct frum- varp um afnám varasjóðshlunnindanna. En svo mikils þótti Fram- sóknarmönnum við þurfa til að koma í veg fyrir samjiykkt þess, að ]>cir sömdu við Sjálfstæðisflokkinn um að slíta' þingi í skyndi, þegar frum- varpið var komið til efri deildar. Þessum ósigri geta Framsóknarmenn aldrei gleymt. En Jiað er mikill misskilningur ef þeir halda að Jiessar hrakfarir þeirra geti orðið þeim syndakvittun fyrir öll þeirra herfilegu svik í skattamálunum. Syndir vanþekkingarinnar Framh.af 3. síðu alltaf komið fyrir, ef Jiess er ekki vandlega gætt að spyrja að mála- vöxtum áður en ávítað er eða refs- að. Það mun ósjaldan hafa komið fyrir, að börn hafa ekki notið síh í skóla, vegna þess að þau sáu eða heyrðu illa, en voru þó látin sitja aftarlega, fjarri kennaranum og töflunni. Dæmi er um frægan málara, sem aldrei gat neitt í teikn un í barnaskólanum, sökum þess, að hann var nærsýnn og sá ekki á töfluna. Ekkert er þó auðveldara en að sannfærast um það með ein- földum prófum, sem hver kennari getur framkvæmt, hvort nokkurt barnanna í bekknum heyrir eða sér illa. Fjöldi barna fær sífelldar ávítur fyrir ósannsögli. Oft erú þessar á- vítur ófyrirsynju og byggðar á misskilningi, en geta haft hinar alvarlegustu afleiðingar fyrir sið- gæði barnanna og alveg gagnstætt því, sem til er ætlast. Nýrri rann- sóknir á hugsun og rökfærslum barna sýna, að börnin hugsa og álykta eftir allt öðrum reglum en fullorðnir, ennfremur eru þau að eðlisfari ónákvæm í athugun og frásögn. Verður Jietta hvorttveggja oft þess valdandi, a ■ þau eru mis- skilin og höfð fyrir löngum sökum, svo að tjón hlýzt af. Dæmi'af ]>essu tagi mætti lengi telja. Dæmi, ' sem sýna, að hvort sem litið er á siðgæðisuppeldi eða fræðslustarf og tæknikennslu, Jiá er skilningur og Jiekking uppal- andans á nemandanum frurnskil- yrði fyrir jákvæðum árangri. Það verður Jiví að teljast ein fyrsta skylda hvers kennara að vcra vak- andi í stöðugri leit að þekkingu og réttum skilningi á nemendum sín- um og starfi. Frumþátturinn í þeirn skilningi er sá, að vera Jiess sí og æ minnugur að barnið ér ekki aðeins númer í liekkjarbók eða nemendaskrá, heldur lifandi ein- staklingur, sem hefur sín réttmætu áhugamál utan skólans og á kröfu til að njóta lífsins og vera virtur. S Th. Domur Alþýðuflokksleiðtogans Hanni- bals Valdimarssonar um bá er tryggðu stofnun lýðveldisins 17. júní Jarnafldi (jjððkór sem binsspgjs skytdi seinustu leyfar frjálsar hugsunar Eins og kunnugt er hefur rit- stjóri Alþýðublaðsins og undir menn hans orðið sérstaklega á- hugasamir lýðveldissinnar síðan 17. júní, og látast nú fagna lýð- veldinu. sem stofnað var af því að það voru ekki nerna örfáar hræð ur sem tóku mark á áróðri Al- þýðuflokksmánna gegn lýðveldis- stofnun 17. júní. Hins vegar heldur helzti ahrifa- maður Alþýðuflokksins á Vestur- landi, hinn víðfrægi Hannibal Valdimarsson, áfram á sinni fyrn línu. Vegna þess að Skutull er sjaldgæft blað, skulu hér birtai nokkrar perlur úr ritstjórnargrein er birtist í Skutli 3. júní sl., og gefur glögga mynd af hinu sanna innræti andstæðinga lýðveldis- stofnunarinnar. Greinin nefnist NIÐURSTAÐA ÞJÓÐARAT- KV ÆÐAGREIÐSLUNNAR „RÖDD ÞJÓÐARINNAR, FRJÁLSA OG ÓBUNDNA VIRÐIST MÉR VANTA“ Og Hannibal heldur áfram: „Svo sagði Ríkisstjóri vor, Sveinn Björnsson í bréfi sínu til Alþing- is síðastliðinn vetur. Vantar hana enn, þessa frjálsu og óbundnu þjóðarrödd — eða hljómaði hún máski til vor í nið- urstöðum þjóðaratkvæðagreiðsl- unnar? Já við sambandsslitum reyndust 70 725, en nei 370. Já við stjórnar- skrá 69 048 og nei 1048. Voru nei-in okkur til vanza eða sóma? Þjóðaratkvæðagreiðslunni um niðurfelling sambandslagasamn- ingsins frá 1918 og um bráðabirgða stjórnarskrána er nú lokið. Niðurstaðan er orðin kunn 100% þátttaka í fjöldamörgum hreppum og jafnvel í heilum kjör- dæmum, og lýsir það því dável, hvernig allt var í pottinn buið. Slík kosningaþátttaka hefur livergi í veröldinni náðst, nema í einræð- islönduáum. ICjördagurinn var ekki einn, eins og venjulega — það voru fjórir kjördagar — og ekki nóg með það. Hinar illræmdu og áður aflögðu heimakosningar voru nú aftur upp tcknar. Dauðir menn voru strikaðir út af kjörskránum, og svo voru halt- ir, þlindir og vanaðir dregnir á kjörstað, látnir kjósa heima, eða kosið fyrir Jiá. Atkvæði geðveiki- sjúklinga á Kleppi voru unnvörp- um send heim í kjördæmin, og hef- ur scnnilega náðst 100% kosning á þeirri stofnun eins og annar- staðar. Þannig náðist hinn „glæsilegi árangur“ 95—100% kjörsókn við þjóðaratkvæðagreiðslurnar á ís- landi 20.—23. maí. 'Mikill herskii'i bifreiða var í þjónustunm þessa daga — Jiær gengu fvrir gjafabenzíni, og ganga máski enn, og er ekki að efa að samanlögð akstursbraut allra þeirra þörfu þjóna mundi ná nokkr um sinnum kring um hnöttinn. Sögusýníngín Laugardagur 1. júlí 1944 — ÞJÓÐVILJINN varpstilkynninga, sem fóru milli kosningamiðstöðvanna um lantl allt var legió, og verður Jiað fróð- leg lína í landsreikningi ársins 1944 sem segir frá útgjöldum konungs- ríkisins íslands við Jijóðaratkvæða greiðsluna Jiað herrans ár. Og Jiá var nú ekki síður séð fyr- ir andlegu hliðinni, eins og geta má nærri Á hverju einasta kvöldi um Jiriggja vikna skeið var þjóðin á- vörpuð í útvarpi ríkisins. Hún var, eins og vera bar, hvött til að taka þátt í þjóðaratkvæðagreiðslunni, en hcnni var líka sagt, hvernig hún ætti að kjósar, og sá, sem vald- ið hafði, formaður landsnefndar lýðveldiskosninganna, liótaði hverj um þeim kjósanda og liverju því kjördæmi, sem ekki hlýddu kalli, einskonar brennimarki, og fullri fordæmingu í sögu framtíðarinn- ar“. Svo segir að „Hannibal Valdi- marsson forseti“ (Alþýðusambands Vestfjarða) liafi ekki fengið orð- sendingu flutta í útvarpið 19. maí og haldið áfram: Svona var útvarpið harðlokað, og sama var sagan um öll blöð allra stjórnmálaflokkanna. — Þar kom enginn lslendingur nokkurri skoðun að — nema þeirri einu lög- giltu. Skutull, blað Aljiýðusambands Vestfjarða og blaðið Alþýðumaður inn á Akureyri, eign Erlings Frið- jónssonar, voru einustu blöðin á íslandi, sem virtu skoðanafrelsið og ræddu málið frá báðum hlið- um. Þetta kann að þykja furðulegt, Jiegar móðurinn er runninn af mönnum, en það, sem öllu öðru fremur var éinkennilegt við þessa atkvæðagreiðslu var þó það, að í öllum útvarpsáróðrinum og öllum blaðaskrifum stjórnmálafiokkanna var aldrei gerð nokkur grein fyrir öðru Jiví aðalatriði, sem kosning- arnar snerust um — sjálfri bráða- birgðast jórnarskránn i. Á hana var aldrei minnst, og tugir þúsunda af kjósendum lauds- ins kusu, án þess að sjá hana eða heyra. Það er hryggilegt, að slíkt skyldi henda íslenzka kjósendur, en þeir lögðu trúnað á ríkisáróðurinn og héldu, að það væri satt, að lýð- veldi fengizt aldrei stofnað á Is- landi ,ef brá,ðabirgðastjórnarskráin yrði feild. Á það var líka lögð iiifl ríkasta áherzla að telja mönnum trú um, að allir þeir, -sem atkvæði greiddu gegn stjórnarskránni, væru konungsþrælar og danasleikjur, andstæðingar lýðveldis á íslandi um alla framtíð — meira að segja kvislingar — landráðamenn. Þannig voru menn bókstaílega hræddir til fylgis við stjórnar- skrána með hinum svívirðilegustu blekkingum og álygum, en án allra heilbrigðra raka eða kynningar þess máls, sem um var kosið. Samt fór það svo, að nálega allstaðar örlar á andstöðu við st.jórnarskrána. Vestur á Snæfells- ncsi neita milii 60 og 70 kjósend- Framh. af 2. síðu. einskis fangstaðar á, hvorki um1 landareign' hér, né um það, að gjalda héðan ákveðnar skuldir þær er til lýðskyldu megi metast. ... En um Grímsey er það að ræða, ef þaðan er engi hlutur fluttur, sá er til matianga er, þá má fæða þar her manns, og ef þar er útlendur her og fari þeir með langskipum þaðan, þá ætla ég mörgum kotbóndanum þykja verða þröngt fyrir dyr- um“. Þar með var þeirri yfirráða- tilraun Noregskonungs hrundið. HEIÐINN HÖFÐINGI Þá er mynd af Þorgeiri Ljós- vetningagoða þegar kristni var lögtekin á Alþingi. Manninum sem mat heill ættjarðarinnar framar öllu, og naut þvilíks trausts, að þegar 'til friðslita horfði milli heiðinna manna og kristinna, báðu kristnir menn hann, heiðingjann, að ráða mál- um þeirra til lykta, og hann á- kvað, að allir skyldu kristnir verða á landi hér, því: „það mun verða satt, ef vér slítum í sundur lögin, að vér munum og slíta friðinum.“ Báðir aðilar hlíttu úgskurði hans og er þetta eitt bezta dæmi þess, að þegar á ríður á úrslita- stund geta íslendingar staðið sameinaðir. „HEYRA MÁ ÉG ERKIBISK- UPS BOÐSKAP“ Þótt íslendingar tækju kristna trú árið 1000 og kirkj- unnar menn ynnu íslenzkri menningu ómetanlegt gagn, vægðu íslenzkir bændur lítt fyr ir kirkjunni, þegar hún, sam- kvæmt boði erlends erkibiskups vildi seilast til veraldlegra valda og beita yfirgangi til auð- söfnunar. Bezta dæmi þess er þegar Þorlákur biskup krafðist af Jóni Loftssyni að hann léti af höndum kirkju þá er feður hans höfðu átt. Svaraði Jón Loftsson þá: „Heyra má ég erkibiskups boðskap, en ráðinn er ég í því að halda hann að engu, og eigi hygg ég hann vilji betur né viti en mínir foreldrar, Sæmundur fróði og synir hans. Ekki mun bann yðvart skilja mig frá vand ræðum mínum né nokkurs manns nauðung, til þess er guð andar því í brjóst mér að skilj- ast við þau.“ íslendingar þessa tíma hötuðu alla ánauð, hvort heldur kon- ungs- eða kirkjuvald átti í hlut. KVENHETJAN Þá létu konur þessa tímabils mikið að sér kveða. Eða hver gleymir myndinni af Steinvöru á Keldum þegar Þórður kakali bróðir hennar biður Hálfdan mann hennar um liðveizlu, en hann færizt undan. Segir þá Steinvör við bónda sinn: „Eg mun taka vopnin og vita ef nokkrir menn vilja fylgja mér, en ég mun fá þér búrlykl- ana.“ ur að samþykkja hana, þrátt fyrir allan flokka og ríkisáróðurinn, og í Rcykjavík,'Jiar sem enginn hafði frið á sínu heimili fyrir senditík- um áróðursbáknsins, reyndust á annað þúsund manns ófáanlegir til að gjalda jáyrði við stjórnar- skrárlappanum. Sem vænta rnátti kom Jió and- staðan við stjórnarskrána ennjiá greinilegar í ljós á Jieim tveimur stöðum þar scm athygli var vakin á vansmíðum hennar. Á Akureyri reyridust nokkuð á annað hundr- að manns ófáanlegir til að játast undir bráðabirgðastjórnarskrária, og hér á ísafirði eru það hálft þriðja hundrað manns, sem lýsa andstöðu sinni við bráðabirgða- viðrinið, með því, ýmist að skila auðu eða hreint og beint að krossa við nei. Þessi varð niðurstaðan, Jirátt fyrir hinn látlausa ríkisáróður, þrátt fyrir náið samstarf íhalds- manna, kommúnista og aðalfor- ustumanna Aljiýðuflokksins, þrátt fyrir áróður Vesturlands og Bald- urs. þrátt fyrir sameiginlega fregn- ttuða pessdra yfiaigagna /haids og kommúnista, þrátt fyrir sameigin- lega kosningaskrifstofu, mikinn bílakost og ötula sendiþjónustu, og að endingu — þrátt fyrir ákafa áköllun og misbeitingu á nafni Jóns Sigurðssonar og Skúla Thor- oddsen. ^ Hvernig hefði farið hér, ef al- fi'jáls túlkun á stjórnarskránni hefði verið leyfð á fundum og í blöðrim og útvarpi? Allar líkur benda til, að þá hcfði bráðabirgðastjórnarskráin verið kolfelld í sjálfu kjördæmi Jóns Sigurðssonar. Og mundi ekki niðurstaðan liafa oröiþ eitthvað svipuð auuarstaðar, aðeins ef frjáls hugsun hefði fengið að njóta sín? Hverskonar fólk mundi það svo vera, sem þrátt fyrir allt dirfðist að segja nei við stjórnarskránni? Mundi það vera hið hugsunar- lausa, hlýðnissljóva atkvæðafé, sem allir vita að nokkuð er til af, bæði hér á landi og annarstaðar? Nei, vissulega ekki. Allt hið ístöðulitla, skoðanalausa, flokks- þæga fólk glúpnaði fyrir ríkisáróðr inum og vílaði ekki fyrir sér að greiða atkvæði með stjórnarskrá, sem það hafði enga hugmynd um og bafði jafnvel aldrei heyrt eða séð. Þeir kjósendur, sem skiluðu auðu, voru allt ákveðnir andstæð- ingar stjórnarskrárinnar og vildu með engu móti láta að ríkisáróðr- inum, en nei-ið sögðu þeir einir, sem vel þorðu að stríða gegn straumi, og vildu engan afslátt gefa af sannfæringu. sinni. — Hin- ir, sem talhlýðni er gefin í ríkum mæli og fylgispekt, þeir voru auð- vitað eðli sínu trúir og játuðu eins og jafnan fyrr hverju Jiví, x:m krafist var. Jábræónr ít]ornaís/orárinnar segja nú, að það sé blett.ur A tsa- firði, að héðan komu neiin flest. Hvernig liugsa slíkir menn? Eru þeir sokknir svo djúpt ofan í dýki einræðishyggju og spillingar, að þeir gersamlega fyrirlíta frjálsa hugsun? Ef svo er, Jiá er ekki að undra Jiótt þeir hyggi, að blettur hafi fallið á ísafjörð, cn að öðrum kosti má kjördæmi Jóns Sigurðs- soruir vel við una, að þar voru þó til hálft annað hundrað hræður, sem ákveðið neituðu að jarma með í þjóðkór Jieim, sem bannsyngja skyldi seinustu leyfar frjálsrar hugsuuar. Úrslitakeppnin um skákmeistaratitil ' Sovétríkjaima átti að hefjast í maí, eftir jjví sem segir í nýkomnum skákritum. Sex 'pu'istarar iiaí'a þátttökurétt án und- angenginnar kep]>ni, J>eir Botvinnik, Flohr. Smislolf. Lilienthal, Kotoff og Lövenfish. Auk ]>ess verða sennilega 14 aðrir, sem verða'valdir úr á mótum, sem lialdin voru í Moskva. Bakú og Omsk. Flohr og Lili- enthal taka þátt í þeim í æfingaskyni. Einna mesta athygli mun vekja, að Flohr keppir þarna á slóru móti í fyrsta sinn i finnn ár. Má gera ráð fyrir, að hartn verði hættulegasti keppinautur Botvinniks um fjTsta sætið, ef honum hefur ekki farið aftur við hvíldina. Flohr er 35 ára gamall og hefur lengi verið í fremstu riið skák- manna. Arið 1937 var liann útnefndur af Alþjóðaskáksambandinu til þess að keppa við Aljechin. um heimsmeistaratitilinn, en af þeirri keppni varð aldrei. Hann er Gyð- ingur að ætt, var lengi tékkneskur borg- ari, en er nú búsettur í Bakú. Hér fer á eftir skák, sem hann tefldi á meistaramótinu í Moskva árið 1936. Aths. eru eftir Eliskases. Dr. E. Lasker. SVART: d,7—dð Rg8—f6 e7—e6 BfS—e 7 0—0 b7—b6 BcS—b7 • c7—c5 , Rb8—d7 11 <l8—<‘8 Flohr telur betra fyrir svartan 10..... S. Flohr. HVÍTT: 1. Rgl—f3 2. eSt—eS 3. c2—c| 4- b2—b3 5. Bcl—b2 (i. <12—di 7. Rbl—d2 S. Bfl—dS 9. 0—0 10. Ddl—e2 Re4 og ef 11. Hfdl, 11. Hfl—dl 12. Ilal—cl 18. Rf3—ef> Í5. DcLS—c7 Dc7—bS Rd7Xe5 lý. diXef Rf6—el)? Örlagnrík villa. Nauðsvnlegl var 14 Rd7. 15. cixdf e6Xd5 lif 15 RXd2, þá 16. d6. 10. Rd2Xei d5Xeh 17. Bd3—cý IlcS—dS 1S. De‘2—gý Bb7—c6 Skipti á öllum hrókunum bjarga svört- uin ekki. 18. ... . Hxd-fí 19* Hxdl, Hd8; 20. HxdSf, DxdS; 21. e6, 16; 22. Bxf6 og vinnur. 19. lldlXdS DbSxdS Svartur mátti ekki drepa með hrókmnn vegna 20. Bxf7f> KXf7; 21. eOf o. s. frv. 20. Hcl—dl DdS—aS 21. a2—aý o7—aó 22. eö—có 17-16 28. Ihll—d7f Fallegt og einfalt. Ef 23 He8, þá 24. HXe7, HXe7; 25. BxfO. Ef 23 De8, þá 24. BXa6 o. s. írv. eins og í framhaldinu. / 23 Bc6Xd7 21). e6xd71 KgS—h8 25. Dgl)—c6 DaS—dS Þvingað. Ef 25. .. . . Bd8; Da6 og svart- ur er glalaður. 26. BcbX,a6 fO—fö 27. Bb2—eö Til þess að mæta Bf6 og geta við þeim leik leikið Bd6 með óstöðvandi sókn. 27 c5—cJf. Rýimr /yrir biskupnum og drottninguuni, en jafnvel hin bezta vörn getur ekki bjarg- að skákinni. 28. BaOXcl) Be7—c5 29. g2—gS DdS—c7 30. Be5—c7! De 7 X eÚ 31. BcltXeó Bcö—e 7 82. bS—bl) h7—hó SS. aJf—aö bó X aö 81). bl)Xa5 t7-g6 35. Be6—d5 Gefið. A-peðið kemst í borð. i VestfjarSaför Ármanns Úrvalsflokkur karla úr Ármanni, undir stjóm Jóns Þorsteinssonar, fer til Vest- fjarða í dag og ætlar hann að ýna fimleika á öllum Vestfjörð um. í vesturleið verður komið við; Stykkishólmi og e. t. v. sýnt þar á sunnudaginn, en annars er ákveðið að sýna á eftirtöld- um stöðum: Patreksfirði, Sveins eyri, Bíldudal, Þingeyri, Flat- eyri, Suðureyri, Hnífsdal, ísa- firði og e. t. v. í Bolungarvík og Reykjanesi við ísafjarðar- djúp. Ármann hefur sýnt fimleika 48 stöðum víðsvegar um land- ið, en aldrei á Vestfjörðum, fyrr og er för þessi farin í samráði við íþróttafulltrúa ríkisins, Þor- stein Einarsson. Íþróttalíf er nú örum vexti á Vestfjörðum og munu Vestfirðingar fagna því að kynnast hinum ágætu fim- leikamönnum Ármanns. Ármann er nú langvíðförul- usta íþróttafélag landsins — hef ur sýnt á 88 stöðum í 7 löndum. Á sumar hafnir Vestfjarða hafa aldrei áður komið fimleika flokkar, héðan að sunnan. í þessari för eru alls 14 stúlk- ur og 13 karlmenn. — Farar- stjóri verður Jens Guðbjörns- son. Hjálmar Björnsson skipaður vararæðts- í blaðinu „Minneapólis Morning Tribune“ birtist 17. júní grein eft- ir HjáTmar B jómsson ritstjóra, sem nefnist „ísland gengur • í hóp frjálsra þjóða“. Er þar í stuttu máli rakin saga íslands og lýðvekl- isstofnunarinnar. Lýkur greininni með þessum orðum: „ísland hefur í dag á ný göngu sína í hópi frjálsra og fullvalda þjóða og ber í brjósti hlýjustu óskir til frjálsra þjóða urn heini allan. Þetta eru rauriar meira en óskir, því segja má að ísland biðji þeim sigurs, Jiví að tilraun ís- lands til sjálfstæðis hlýtur að byggj ast á vonum frjálsra manna um allan heim um að byggja betri og frjálsari veröld. Sú staðreynd, að lýðræðishugsjónin hefur staðið af sér þúsund ára þjáningar á íslandi, er sönnun þess að lýðræðið mun sigra. ^ Lengi lifi lýðveldið ísland!“ Sama blað birtir Jiá fregn, að Hjálmar Björnsson hafi verið út- nefndur íslenzkur vararæðismaður fvrir Minnesotaríki, og að síðar um daginn muni íslendingar koma saman í skemmtigarði „Lake No- komis“, þar sem Hjálmar Björns- son muni lesa upp kveðju forsæt- isráðherra íslands til íslendinga vestan hafs. FréUatilkynníng frá utanríkisráðu- neytinu.

x

Þjóðviljinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.