Þjóðviljinn - 12.01.1945, Blaðsíða 3

Föstudagur 12. janúar 1945-
Þ JOÐVILJINN
S
ÍÞRÓTTIR
RITSTJÓRI; FRÍMANN HELGASON __
„Ipróttirnar hafa afrekað nýtt
Haraldar hárfagra verk“
Eivind Berggrav biskup.
Andrewshöllin
Það er orðið langt síðan fyrsta óskin um íþróttahöll kom
fram fyrst, og síðan hefur hún stöðugt verið að láta í sér heyra
manna á meðal í blöðum og á fundum íþróttamanna. Þótt ein-
kennilegt megi virðast hefur þetta eiginlega aldrei orðið meir en
ósk, eða vægast sagt lítið meir. Tillögur og samþykkti/ er auð-
velt að gera í öllum málum, en það er eitt að samþykkja tillögur
og annað að framkvæma þær. Að sjálfsögðu liggja þarna margar
orsakir til að ekki tekst betur-
En aðalorsökina tel ég að íþróttamennirnir sjálfir gera ekki
nema takmarkaðar kröfur til sjálfra sín um að standa sem bezt
saman um það sem gera skal. Það er alveg rétt að við eigum ekki
að gefa það eftir að það opinbera taki þátt í þessu en hinn lif-
andi áhugi verður að kom frá áhugamönnunum sjálfum, svo
sterkur og samstilltur að ekki sé hægt að standa í mót kröfunum
eins og borgarstjórinn benti á í samsæti knattspyrnumanna s. 1.
vor.
Eg kalla það merkilegt að íþróttamenn höfuðstaðarins hafa
ekki aðhafzt neitt sameiginlega til að hrinda þessu af stað. Hins-
vegar hafa mörg félögin verið með glæsilegár teikningar af höll-
um, sundlaugum, húsum, völlum o. fl. fyrir sig og eðlilega orðið
litið annað. Með^öðrum orðum; hvert, einstakt félag hefur aðeins
séð sjálft sig og sínar þarfir, án þess að gera sér grein fyrir heild-
arstarfi 1 þessa átt.
Það má því heita merkilegt tímanna tákn þegar hið alveg ný-
stofnaða íþróttabandalag Reykjavíkur ræðst í það, að kaupa
Andrewshöllina við Hálogaland. Það sannar að það er hinn sam-
stillti kraftur félagsmanna sem einhverju verulegu fær áorkað,
og þó er mér ekki grunlaust um að þau hafi ekki öll staðið svo
að þessu máli sem vera bar. Mér virðist það benda til þess að
Bandalagið líti með djarfhug til framtíðarinnar og hugsi sér
að nota mátt samtakanna, fjöldann, til að leysa málin. Fyrir því
liggur vissulega fjöldi verkefna og eitt þeirra er að skipuleggja
það 8—9 þúsund manna lið sem undir það heyra til sóknar í
málefnum höfuðstaðarins.
Þó segja megi að Andrewshöllin á þeim stað sem hún er, sé
varla framtíðar íþróttahús, þá er þetta þó spor 1 rétta átt- Bygg-
ing húss á þessum tímum mundi óframkvæmanlegt vegna dýr-
tíðar. Hinsvegar er ég sannfærður um það, að eftir að félögin
eru búin að kynnast stóru húsi til keppni, láta þau sér aldrei
nægja að hverfa til gamla tímans aftur. Þessi kaup eiga því að
geta orðið forleikur að þeirri höll sem svo oft hefur verið óskað
eftir. En til þess að það megi takast verða félögin að standa fast
utan um málið og Bandalagið.
Forusta Bandalagsins hefur verið mjog ákveðin í þessu máli,
enda er það eðlilegt að það taki ákvarðanir einmitt
í málum sem þessum er snerta alla íþróttamenn hér. Óneitan-
lega virðist manni húsið vera allt of dýrt og að sölunefndin
hefði ekki átt. að ganga með gróðahug í sambandi við þetta
hús þegar vitað var að íþróttamenn höfðu svo mikinn hug á
því sem raun ber vitni um og hæpið að það hefði fengið að
standa þar ef aðrir aðilar hefðu keypt það. Til niðurrifs hefði
húsið og það sem því fylgdi aldrei selzt þessu verði. En það
er nú komið sem komið er og ríkið er þegar farið að styrkja
þessi kaup og bærinn líka og vonandi eiga þau það eftir betur,
og vissulega hefði ríkið þurft meira fram að leggja hefði það ekki
verið búið að taka stærri upphæð áður í söluverðinu.
Þeir, sem hafa fylgzt með
fréttum frá Noregi hafa heyrt
getið Eivind Berggravs bisk-
ups sem staðið hefur í fylking-
arbrjósti kirkjunnar manna
þar í landi, gegn ofsóknum
Þjóðverja. Þessi maður skrifaði
fyrir nokkru grein þá um í-
þróttir sem hér birtist, og þó
hún sé rituð fyrir norskt í-
þróttafólk finnst mér hún geta
eins átt erindi til íslenzkra í-
þróttamanna.
•
Þegar ég lít 40 ára aftur í
tímann og geri samanburð á
æskufólkinu þá og nú, verður
munur íþróttalífsins mpðal
þess mikill. Þar sem ég þekki
bezt til út um landsbyggðina,
tala ég um ástandið þar.
í þá daga voru eiginlega
tvær tegundir æskufólks. Það
„fyrir utan“ og það „fyrir inn-
an“. Það „fyrir utan“ hafði ekk
ert markmið, enga stefnu í líf-
inu- Á laugardags- og sunnu-
dagskvöldum hélt þetta fólk
sig á vegum úti og knæpum,
það leitaði þangað sem vín var
é boðstólum, „það var ekki við
öðru að búast af slíku fólki“.
Hinn flokkurinn var allt öðru-
vísi, en sameiginlegt var það
þó hjá báðum, að hafa að
minnsta kosti möguleikana til
að koma sér áfram. Meðal
þeirra voru áhugasamir menn
pem lásu, fylgdust nokkuð ■
með. Þeir höfðu skoðanir á
einu og öðru. Þeir tilheyrðu
flokknum ,fyrir innan‘ og héldu
sig inni á kvöldin meðan hinir
voru úti. Þetta er aðeins hrjúf-
ur þverskurður af kringumstæð
unum eins og mér fannst þær
vera.
í dag eru ekki lengur til þess
ar tvær. tegundir æskufólks.
Annari er lyft upp en hin er
gerð jöfn, skulum við segja.
Þetta þýðir sem sagt það, að
við höfum tapað góðum
hluta: Áhuganum fyrir „spörs-
mál“ og þeim andlega '
þroska sem í því liggur, meðan
við að hinu leitinu höfum unn-
ið allverulega á, en það er: að
:nú þarf enginn að vera lengur
„fyrir utan“.
Hér get ég til að íþróttirnar
séu sterkasti aðilinn. Með í-
þróttum og íþróttalífi eru kom-
in ný mál sem skapa heiður
er bóndadrengurinn hefur
jafná aðstöðu til að vinna og
stúdentinn. Nú á dögum verða
menn miklu frægari fyrir að
setja met en að fá ágætiseink-
un í skóla. Þetta hefur orðið
til þess að eitthvað ötrúlega
mikilvægt hefur komið fram í
þeim sem voru „fyrir utan“
sjálfsvirðingu, öryggið fyrir því
að verða ekki settur í lakari
flokk, en fá tækifærið með
jafna aðstöðu. Þar með er fram
takssemin vakin, heiðurskennd,
sjálfsvirðing, framganga.
Þetta er frá mér séð, stærsti
viðburðurinn í mótun æskunn-
ar hér á landi. Maður getur séð
að hinn vaxandi jöfnuður milli
fólksins liggur þama til grund-
vallar. ,
Sjálfsagt hefur það haft sín
áhrif en skoðun mín er sú, að
án íþrótta hefði það ekki haft
eins víðtæk áhrif eða náð ein-
mitt til æskunnar í landinu. í-
þróttir má iðka næstum hvar
sem er. Næsta met getur enn
verið sett af dreng héðan eins
og frá stórbæ. íþróttimar hafa
afrekað nýtt Haraldar hárfagra
verk.
En svo kemur taphliðin. í 10
ára hef ég stöðugt og víðá um
landið spurt. Hvaða áhugamál
hefur æskan? Hvað les hún?
Svörin benda á það sem ég vil
kalla afturför. Æskufólkið er
svo naumt við látið, svo fullt
af íþróttum að það hefur ekki
viljakraft afgangs fvrir önnur
áhugamál, þess vegna les það
(magasiner) aðeins til að eyða
tímanum — eða les það minnsta
sem komizt verður af með til
að sleppa í gegnum skóla.
Þótt einkennilegt sé hafa
æskumenn heldur ekki svo mik
inn áhuga fyrir stjómmálum,
víðast hvar. Aftur á móti hafa
þeir í höfðinu fjölda talna,
nöfn og viðburði úr íþróttaheim
inum, og þeir eru troðfullir af
„spenning“, veðmálum og um-
ræðum um næsta landsmót.
Það er ekki rúm fyrir meira.
Þessi mikli áhugi er að vissu
leyti góður. Hann þýðir það, að
fólkið hugsar um mál sem nær
til fjöldans, en það skyggir allt
annað- Einhæfnin er mikil.
Frjáls-íþróttafólkið veit sjálft
hversu skaðlegt það er fyrir
líkamann og þroska hans ef ein
stakur vöðvi eða smá vöðva-
samstæða em þjálíaðar um of
á kostnað annarra vöðva.
Nokkuð svipað á sér stað með
hug vom, með persónuleika
vom, ef við áralangt einblínum
huganum að aðeins einu á-
hugamáli og það á unglingsár-
unum.
Eg hugsa til komandi ára,
þegar æskumaðurinn hefur
eignazt sitt eigið heimili, og
sjáltstæða líf. Mun hann þá
ekki finna sig snauðan af því
sem gefur hinu andlega lífi
fylling? Getur það ekki orðið
eins og ógerð stofa, sem átti
þó að geyma auð áhugamál-
anna og þekkingu9 Verður
hann þá ekki fátækari en ella,
og hefur minni getu til að lið-
sinna meðbræðrum sínum?
Grennri, andlega snauðari og
þess vegna ekki eins öruggur
maður?
Eg set hér spurningar-
merki við, því ég er ekki viss
um að þetta sé orðið, en ég
óttast það, en að hættan sé til,
held ég áreiðanlega. Eg lít ^kki
svörtum augum á þetta. Öðru
nær. Það hefur alltaf verið
þannig að þegar eitthvað hefur
átt að ná fram að ganga þá
verður að ryðja veginn. Þegar
svo lífið ei^ frjálst, mun það
sjálft finna leiðina til meiri
þroska. Og ef til vill koma
forystumenn íþróttanna auga á
það verkefni að hafa forustu
um þroska á þessari braut.
íþröttaerindi i. S. L
Fyrsta fræðsluerindi í. S. í. á
þessum vetri verður flutt í út-
varpið í kvöld. Er það dr.
Símon Jóh. Ágústsson sem ílyt-
ur erindið, og nefnir hann það:
Félagslífið og áhrif þess.
Nokkur fleiri erindi verða
flutt á vegum í. S. í. í vetur,
m. a. mun sr. Eiríkur Brynj-
ólfsson á Útskálum flytja er-
indi í þessum flokki.
EFTIR
Eívínd Berggrav bísfeup i|