Þjóðviljinn - 21.01.1945, Blaðsíða 2

*
ÞJOÐVILJINN
Sunnudagur 21. janúar 1944,
Arsrit Sk
félags
Ársrit Skógræktarfélags ís-
lands fyrir árið 1944 er fyrir
nokkru komið út.
Árið 1944 kom ársritið út í
300 eintökum, en í ár kemur
það út í 4000 eint. upplagi, og
er það ljós vottur um hixm öra
vöxt skógræktarfélagsins og sí-
vaxandi áhuga manna fyrir þvi
„að klæða landið“ á ný.
Með stofnun landgræðslusjóðs
ins á s.l. vori voru mörkuð tíma
mót í sögu þessa máls.
Efni þessa ársrits er sem hér
segir:
Fremst er Aldamótaljóð Hann
esar Hafsteins, fer vel á því að
Ársrit Skógræktarfélagsins árið
sem lýðveldið var endurheimt
og hið mikla átak var gert til
þess „að klæða landið“ með
stofnun Landgræðslusjóðsins,
minni á þá sýn skáldsins í upp-
hafi þessarar aldar að:
„Sú kemur tíð að sárin foldar
gróa,
. •. menningin vex í lundi nýrra
skóga.“
Og eggjan hans til manna hinn-
ar nýju aldar:
„Starfið er margt, en eitt er
bræðrabandið,
boðorðið, hvar sem þér í fylking
standið,
hvemig sem stríðið þá og þá er
blandið,
það er: Að elska, byggja og
treysta á landið.“
Hákon Bjamason, skógrækt-
arstjóri skrifar þama langa
grein er hann nefnir: Um út-
breiðslu skóga og skógamytja.
Ræðir hann þar um hinar sam-
eiginlegu skógamytjár, er hann
skiptir í 5 eftirfarandi kafla:
Áhrif skóga á veðráttuna, Áhrif
skóga á miðlun úrkomunnar,
Landvamarmáttur skóganna,
Skógur sem vinugjafi og Skóg-
urinn sem yndisauki og heilsu-
lind. Ræðir Hákon í sérstökum
köflum hvert þessara atriða út
af fyrir sig.
í kaflanum um landvöm
skóga gefur hann yfirlit um
birkigróður og birkileifar víðs-
vegar um land, en víða þar sem
raunverulegur skógur er nú
með öllu horfinn finnast ein-
staka birkihríslur á óaðgengi-
legum stöðum eða leyndir kvist
ir innan um annan gróður, sem
benda ábreifanlega til þess að
á þessum stöðum hafi áður fyrr
vaxið skógur. Hákon kemst að
þeirri niðurstöðu að ætla megi
að um helmingur gróðurlendis-
ins á landnámsöld hafj verið
skógi vaxið. Talið er að á land-
námsöld hafi gróðurlendið náð
yfir 34 þús. ferkílómetra svæði,
ættu því um 17 þús. ferkm. að
hafa verið vaxnir skóg.
í niðurlagi greinarinnar seg-
ir hann svo: „Lítill vafi getur
leikið á því, að við uppgræðslu
eyddra landa hljóta menn að
nota birkið til þess að vemda
jarðveginn og jafnvel til þess
að græða eydd lönd. Verði nokk
um tíma til þess hugsað að
græða upp berar fjallaskriður,
verður það eigi gert svo varan-
Islands
legt sé, nema með birkigróðri.
Viður sá, sem nú orðið fæst
úr þeim tveim skógum lands-
ins, sem lengstrar friðunar hafa
notið, er svo mikill, að það
þyrfti að vinda bráðan bug að
því, að friða allt skóglendi, sem
líkur em til að gæti vaxið upp
á sama hátt og gefið svipað
viðarmagn. Er það áreiðanlega
til stórtjóns fyrir þjóðina í
framtíðinni, að láta friðun skóg
lenda reka á reiðanum eins og
verið hefur.“
Ingvar Gimnarsson, sem
stjómað hefur ræktun Hellis-
gerðis í Hafnarfirði skrifar um
Hellisgerði 20 ára, en Hellis-
gerði er nú tvímælalaust feg-
ursti og sérkennilegasti skógar-
og skúrðgarður á landinu.
Þá er í Ársritinu ræða sem
Bergur Jónsson flutti í Hellis-
gerði á „Jónsmessuhátíð"
Magna 1943.
Hákon Bjarnason skrifar um
Minningarsjóð Guðbjargar Jóns
dóttur, Sigríðar Guðmundsdótt-
ur og Jóns Guðmundssonar. en
daginn sem lýðveldið var end
urreist að Þingvöllum afhenti
Jón Guðmundsson gestgjafi í
Valhöll Þingvallanefnd og Skóg
ræktarfélaginu 3 þúsund króna
gjöf sem stofnfé þessa minning-
arsjóðs.
Þá á Hákon Bjarnason enn
tvær greinar í ritinu, aðra um
Landgræðslusjóð en hina um
starf skógræktar ríkisins á ár-
inu 1943.
Að lokum skrifar Marteinn
Sigurðsson um starfsemi Skóg-
ræktarfélags fslands 1943. Skóg
ræktarfélögin á landinu eru nú
komin á annan tuginn og með
limatala í félagunum, einkum
hér í Reykjavík hefur fjölgað
mjög mikið.
Félag Suðome4a-
m«nna tie'dur
rýá sfsgoað
Félag Suðumesjamanna í
Reykjavík hélt nýársfagnað að
Hótel Borg, laugardaginn 13.
janúar síðastliðinn.
Fagnaðurinn hófst með borð-
haldi og sátu það á fjórða
hundrað manps. Ræður fluttu
formaður félagsins, Egill Hall-
grímsson, kennari, Rvík, Krist-
inn J. Magnússon, málarameist-
ari, Hafnarfirði, Finnbogi Guð-
mundsson. útgerðarmaður frá
Gerðum, Ársæll Árnason, bóka-
útgefandi, Rvík og séra Eirík-
ur Brynjólfsson, prestur að Út-
skálum. Þórður Einarsson, skáld
frá Nýlendu í Garði, orti kvæði
í tilefni af fagnaðinum, er var
lesið upp af Fr. Magnússyni,
stórkaupmaxmi, er stjómaði
samkvæminu.
Milli ræðanna sungu allir við
staddir ættjarðarsöngva-
Að loknu borðhaldi var stig-
inn dans fram eftir nóttu.
Næturlæknir er í læknavarðstof-
unni í Austurbæjarskólanum,
súni 5030.
Næturvörður- í Ingólfsapóteki.
Næturakstur í nótt og aðra nótt
Hreyfill, sími 1633.
Helgádagslæknir: Halldór Stefóns-
son.
Ljósatimi ökutækja er frá kl.
3.40 e. h. til 9.35 f. h.
Útvarpið í dag:
11.00 Morguntónleikar (plötur);
a) Kvartett í a-moll, Op. 29,
eftir Schubert.
b) Píanó-tríó í d-moll, Op. 63,
eftir Schumann.
12.10—13.00 Hádegisútvarp.
14.00 Messa í Fríkirkjunni (séra
Jón Auðuns).
15.30—16.30 Sönglög eftir Kilpinen.
b) 15.40 Tilbrigðaþættir eftir
Btthoven.
c) 16.05 Lagaflokkur eftir
Dohnanyi.
18.30 Barnatími (Pétur Pétursson o.
fl.).
19.25 Hljómplötur: Smólög eftir
Beethoven.
20.20 Einleikur á celló (Þórhallur
Árnason); a) Andante eftir
Cui. b) Kveðja eftir Caludie.
c) Vöggulag eftir Neruda.
20.35 Lönd og lýðir: Dónárlönd —
Madjararíkið og Búda-Pest
(Knútur Arngrimsson, skóla-
stjóri).
21.00 Hljómplötur: Norðurlanda-
söngvarar.
21.15 Upplestur: Sögukafli (frú Elin
borg Lárusdóttir).
21.35 Hljómplötur: Klassiskir dans-
ar.
Útvarpið á morgun:
18.30 íslenzkukennsla, 2. flokkur.
19.00 Þýzkukennsla, 1. flokkur.
19.25 Þingfréttir.
20.30 Upplestur: Greinarkaflar eftir
Jónas Þorbergsson (frú Guð-
björg Vigfúsdóttir.
20.55 Hljómplötur: Lög leikin ó
gítar.
21.00 Um daginn og veginn (Vil-
hjálmur Þ. Gíslason).
21.20 Útvarpshljómsveitin: íslenzk
lög (frú Elísabet Einarsdótt-
ir):
a) „Haustijóð" eftir Jónas
Þorbergsson.
b) „Kvöldvísa vegfaranda" eft
ir sama höfund.
c) „Samfylgd“ eftir sama höf-
und.
d) „í fjarlægð" eftir Karl
Runólfsson.
e) „Ave Maria“ eftir Schubert
Hallgrímssókn. Bamaguðsþjón-
usta kl. 11 f. h. í Austurbæjarbarna
skólanum (séra Jakob Jónsson).
Messa kl. 2 e. h. sama stað (sr. Ja-
kob Jónsson).
Reykvíkingajélagið heldur fund
í Listamannaskálanum annað
kvöld kl. 8.30. Ýmis skemmtiat-
riði á dagskrá. Félögum er heimilt
að taka með sér gesti.
Leikfélagið sýnir sjónleikinn
,,ÁlfhóI“ í kvöld kl. 8.
Alxnenn gleði og hrifning
ríkti í fagnaðinum, sem fór
mjög virðulega fram.
Þess skal ennfremur getið, að
félagið hélt jólatrésfagnað fyr-
ir böm félagsmanna og gesti í
byrjun þessa mánaðar- Kom
þangað fjöldi bama. er
skemmtu sér með ágætum.
Ársskýrsla Bæjarbóka*
safns Reykjavíkur
Þjáðviljanum hefur borist ársskýrsla Bœjarbókasafns Reylcjavikr
ur árið 1944, ásamt greinargerð bókavarðar til bœjarráðs. Eru útlán,
safnsins rránni en árið á undan, og telur bókavörðurinn það stafa m. a.
af t>axandi örðugleikum við rekstur safnsins vegna þröngra húsakynna.
Útlán bólca um hagnýt efm jiafa aukizt, ennfremur útlán ferðabóka
og bóka nm íslenzkt mál og bókmenntir.
Aðsókn að lestrarsal safnsins Jiefur ekki minnkað á árinu. Voru
gestir á lesstofu aðalsafnsins og bamalessofu 11 523 talsins á s. I. ári.
ÁRSSKÝRSLA BÆJARBÓKASAFNS REYKJAVÍKUR
ÁRIÐ 1944
Árið 1944 hefur Bæjarbókasaifn Reykjavíkur lánað úr útlánsdeild
aðalsafnsins og útbúum þess:
Bækur um ýmislegt efni (safnrit, tímarit) ......... 6308
— — heimspekileg efni ........................ 2091
— — trúanbrögð ................................ 191
— — félagsfræði, þjóðtrú ..................... 6679
— — landafræði og ferðir ..................... 5801
— — náttúrufræði .............................. 546
— — hagnýt efni............................... 2364
— — listir, leiki, íþróttir ................... 300
Skáldrit ......................................... 87528
Bækur um málfræði og bókmenntasögu ................. 262
— — sagnfræðileg efni ....................... 13122
Samtals 124 422
51 skipasafn til 18 skipa....................... 10.387
Samtals 134 809
1 gestabækur hafa skrifað:
Á lesstofu aðalsafnsins 125 konur
— — — 7021 karlar .... 7146
Á barnalesstofu ................................ 4377
Samtals 11523
GREINARGERÐ BÓKAVARÐ-
AR TIL BÆJARRÁÐS UM
ÁRSSKÝRSLU BÆJARBÓKA-
SAFNSINS 1944
Árið 1943 var bókaútlán safns-
ins 146 935 bindi, eða 12 126 bind-
um meira en s. I. ár. Þessi lækk-
un stafar þó áreiðanlega ekki af
því, að fólk lesi minna nú en áður,
heldur af au'kinni almennri velmeg-
un og sívaxandi bókakaupum og
útgáfustarfsemi, sem náð mun hafa
hámarki árið sem leið. Einnig ber
að hafa það í huga, að eftir því
sem bókakostur safnsins vex verð-
ur öll starfræksla þess æ erfiðari
í hinum þröngu og lélegu húsa-
kynnum, sem það á við að búa.
Þegar alls þessa er gætt má heita
merkilegt, að útlánstalan skuli
ekki hafa lækkað meir en raun
ber vitni, og er það ánægjulegur
vottur um lestrarþörf og fróðleiks-
þorsta bæjarbúa.
Hlutföllin milli hinna ýmsu bóka
flokka eru svipuð og 1943, en það
ár hækkaði útlán fræðibóka mjög
á kostnað skáldrita. Þó hafa ein-
stakir flokkar hækkað nokkuð á
árinu, einkum bækur um hagnýt
efni, en einnig ferðabækur og bæk-
ur um íslenzkt mál og bókmennt-
ir.
En þótt útlánið hafi minnkað,
hefur ekkert dregið úr aðsókninni
að lesstöfum safnsins á s. 1. ári,
og bendir það á hina brýnu nauð-
syn þess, að komið sé upp góðum
lesstofum fyrir börn og fullorðna.
1943 1944
Gestir á Iesst. aðals. 7101 7146
Gestir á barnalesst. 4138 4377
í 11239 11523
Geta má þess, að 1942 var að-
sókn að lesstofum samtals 8267,
eða 3236 lægri en s. I. ár.
Lánþegum safnsins hefur fækk-
að á árinu, voru 5026 í árslok 1943,
4134 í árslok 1944.
I útibúi Austutfbæjar voru á
s. 1. ári lánuð 3365 bindi, eða 792
minna en 1943, og,í útilbúi Vest-
urbæjar 17950 bindi, og er það
2123 bindum fleira en árinu áður.
í aðfangabók voru í árslok 1944
innfærð 50619 bindi, en voru í
árslok 1943 47904. Hqfur því bind-
um fjölgað á árinu um 2715, en
það er 553 bókum fleira en árinu
á undan.
Tekjur sjóðsins, gjöld fyrir lána-
skírteini og dagsektir, hafa enn
au'kist á árinu. 1943 voru þessar
tekjur kr. 16 434.25 en á árinu
sem leið kr. 18 767.80 og' er þáð
kr. 2 333.55 meira en árið 1943.
Snorri lljartar..