Þjóðviljinn - 25.02.1945, Blaðsíða 7

Sunnudagur 24. febrúar 1945.
ÞJÓÐVILJINN
7

i
ERICH MARIA REMARQUE:
F. A. FRIIS:
Vaggan
„Er þetta vel þurr mosi sem þú ert að leggja í vögg-
una. Magga?“ spurði konan.
„Já“, svaraði Lappastulkan. „Þetta er sá þurrasti og
bezti mosi sem hægt er að fá í fjallinu“.
„Hvar eru hreinkálfaskinnin?“
„Hérna eru fjögur skirm, hér er koddinn og pokinn
um fæturna — og allt saman“.
Veðrið var kyrrt og bjart en mik-ið frost, þegar hjón-
in lögðu af stað. Færið var gott, en ofan á hjarninu lá
nýfallinn snjór. Það þykjr hreindýrunum gott. Þau
þyrstir á hlaupunum og þi glefsa þau í snjóinn.
„Eruð þið nú öll viðbúin?“ kallaði Lappinn, sem
stýrði fremsta hreindýrinu og teymdi hin öll í lest á
eftir sér. „Eg fer“.
Hann fleygði sér niður á sleðann og í sama bili tóku
öll hreindýrin sprettinn, svo að mjöllin þyrlaðist í all-
ar áttir undan fótum þeirrá. Lappinn ók á undan, kaup-
maðurinn á eftir honum, svo konan og síðust Lappa-
stúlkan með barnið í fanginu.
Fáum klukkustundum seinna var ferðafólkið komið
langt út á heiðina. Það vai komið kvöld, en norðurljós-
in blikuðu skært. Hreir.dýrin brokkuðu hægt eftir
hjarninu. Nú var runninn af þeim mesti móðurinn.
Þess vegna voru þau leyst hvert frá öðru og hver stýrði
sínum sleða.
Það er langt milli bæja á Finnmörk og sums staðar
eru reist sæluhús, þar sern hægt er að gista. Annars
verða menn að grafa sig í fönn. Þeir leggja þá hrein-
dýrshúð á gryfjubotninn. breiða aðra ofan á sig og
velta síðan sleðanum yfir gryfjuna. Ef veðrið er ekki
því verra, líður mönnum vel til morguns.
Lappinn gerði það sér til gamans öðru hvoru, að
standa ýmist uppréttur á sleðanum eða krjúpa á hnján-
um. Aftur á móti hugsuöu hjónin ekki um annað en
halda sér í sleðann og stúikan sem hélt á barninu gætti
sín líka vel, einkum, þegai hún ók niður brekkur.
Þau voru komin að á. í henni var foss og hvítur úði
þyrlaðist upp af honum Lappinn nam staðar. Hann
batt hreindýrin aftur saman í lest og kallaðú „Við verð-
um að aka fram hjá fossinum, en brekkan er svo brött,
að sá, sem veltur af sleðanum, getur oltið alla leið nið-
ur í ána“.
„Góða Magga“, kallaði konan. „Gáðu nú vel að barn-
ínu
Lappinn var hættur að leika lfstir sínar á sleðanum.
Hann sat graíkyrr, steinþagði og var farinn að aka
gríðarlega hratt.
„Er eitthvað að, Lassi-;> spurði húsbóndinn.
„Ekki enn“, svaraði pilturinn á máli Lappa, sem
kaupmaðurinn skildi vel. ,,En sérðu ekki, að þarna eru
slóðir eftir úlfahóp? Segöu konunni þinni það ekki.
Hún verður hrædd. Það getur verið að við verðum kom-
in að sæluhúsinu, áður en þeir ná okkur eða fá veður
af okkur. Við eigum bara hálfa mílu eftiiv Vertu ekki
hræddur“.
Hann hafði varla sleppt orðinu, þegar hreindýrið
hans tók svo snöggt viðbiagð, að hann var nærri oltinn
af sleðanum.
Úlfahópur kom þjótandi á eftir þeim. Þeir göptu af
mæði, svo að blóðrauð tungan lafði út úr þeim.
Hreinarnir gripu sprettinn og ættu á flugferð upp
næstu brekku. Enginn gat haft taumhald á þeim. Allir
höfðu nóg með að halda sér í sleðana.
VINIR

var Pat. Hún var líka ein. En
hún söng. Eg leit ósjálfrátt á
dyrnar, þar sem Hasse hafði
farið inn og áköf þakkartilfinn-
ing greip mig. Að vísu lifði ég
alla daga milli vonar og ótta,
en bara þetta — að heyra rödd
hennar, vita að hún var hjá
mér, g'at alltaf gert mig ölvað-
an af fögnuði.
Pat hafði ekki heyrt fótatak
mitt og tók ekki eftir mér í
dyrunum. IJún sat á gólfinu
frammi fyrir speglinum og var
með allan hugann 'við hatt,
sem hún var að máta. Það var
lítill, svartur, hattur, \sem féll
alveg að höfðinu. Lampinn
stóð á gólfábreiðunni við hlið
hennar, og brá daufri birtu um
herbergið, en geislinn féll á
höfuð hennar. Á stólnum lágu
svartar silkiafklippur, skæri og
annað saumadót. * v
Eg stóð kyfr og horfði á
hana, hvernig hún sneri hatt-
inum á höfðinu og athugaði
hann alla vega í speglinum. Eg
vissi að Pat þótti gott að sitja
á gólfinu. Einu sinni þafði ég
fundið hana sofandi úti í horni
nleð bók í höndunum.
Nú sá Pat mig í speglinum.
Hún brosti og mér fannst heim
urinn verða albjartur. Eg sagði
ekki neitt en settist á gólfið
hjá henni og kyssti hár hennar.
Æska hennar, gleði og hjarta-
hlýja vermdi sál mína og ég
gleymdi öllu því, sem ég hafði
séð af grimmd mannanna og
eymd þennan dag.
Pat sýndi mér hattinn. „Eg
hef sjálf saumað hann. Hvern-
ig lízt þér á hann, Robby?“
„Vel. Eg hef aldrei séð svona
fallegan hatt“.
„Já, það er líka það bezta.
Því minni vonbrigði og mis-
skilningur. Við getum tekið
Hassehjónin til dæmis“
„Þetta er ekki að öllu leyti
rétt“, sagði hún.
„Sannleikurinn er oftast að-
eins hálfur. Mennirnir eru
svona. Hún lagði hattinn til
hliðar, sneri sér við og leit á
mig. Þá gat hún ekki annað
en séð, hvernig ég var í fram-
an ,,Hvað er þetta?“ spurði
hún hrædd.
„Ekkert. Eg lá undir bíl, sem
ég var að gera við og það datt
verkfæri ofan á andlitið á
mér“.
Hún horfði á mig efabland-
in. „Það má guð ,vita, hvar þú
hefur verið. Þú segir mér
aldrei neitt. Eg veit jafn lítið
um þig og þú um mig“.
I Eg hló. „Hvað gerir það, Pat?
| Konan á helzt ekki að vera
neitt heima í starfi mannsins.
Þetta raus um, að konan eigi
að vera félagi mannsins og
taka þátt í starfi hans er runn
ið frá þröngsýnu fólki, sem
ekki hefur skap til að tala um
annað en strit sitt. Á öldinni
sem leið, kunnu allirv þá list,
að tala saman sér til skemmt-
unar“.
Eg ætla að setja kalt vatn
við andlitið á þér“, sagði hún
og reis á fætur. „Okkur til
skemmtunar".
„Nei, bíddu við. Það liggur
ekki á“.
,,Eg kem undir eins aftur“.
Hún sótti vott handklæði,
lagði það yfir andlitið á mér
og settist hjá mér aftur. „Vild-
irðu heldur að við hefðum lif-
að á síðustu öld eða einhverju
öðru tímabili en núna?“ spurði
„En góði — þú lítur ekki I hún.
einu sinni á hattinn. Þú ættir “ svaraði ég. ..Það er að
bara að vita, hvað mér hefur ví”u andstyggilegt að lifa á
gengið illa með hann“
„Auðvitað sé ég hattinn“,
sagði ég og byrgði andlitið í
hári hennar. „Svona hatt
dreymir alla tízkuhöfunda Par-
ísar um“.
,,Á ég að setja klemmu á
hann í annan vangann. Æ, þú
veizt ekki, Ir^að ég á við“. Hún
hló við mér í speglinum. „Þú
tekur aldrei eftir í hverju ég
er“.
„Jú, ég tek eftir hverju smá-
atriði“, sagði ég og sneri and-
litinu undan. Nefið var ekki
fallegt.
„Jæja, í hverju var ég til
dæmis í gærkvöld?“
„í gærkvöld — égv hef ekki
hugmynd» um það“.
„Vissi ég ekki!“
„Jú, bíddu við. Eg held að
þú hafir ekki verið í neinu“.
Hún roðnaði og sagði fljót-
mælt: „Já, þarna kemur það.
Þú tekur ekki eftir neinu. Þú
þekkir mig reyndar ósköp lít-
ið“.
þessum tímum, en ég veit
ekki, hvort það hefur verið
miklu skárra áður. Mig lang-
ar bara til að eiga peninga.
Mikla peninga. Þá værum við
frjáls“.
„Hvað ættum við þá að gera,
elskan? Ferðast? Er það ekki?“
,.JÚ, til Afríku, — Indlands,
— Japan, — Kína, — kringum
hnöttinn?
„Það er næstum því of langt.
Fyrst vil ég fara til Lago
Maggiore. Þegar ég var lítil,
heyrði ég getið um Lago Magg-
iore. Eg man ekki hvar eða
hvenær það var. Eg man bara
nafnið. Og svo var það Monte
Carlo. Mér detta aldrei ferða-
lög í hug, svo að ég muni ekki
einmitt þessi tvö nöfm, Þau
eiga eitthvað skylt við sólskin,
blóm og frelsi. Er það ekki
skrítið?“
„Nei. Eg hef hugsað svipað
þessu. Það voru bara önnur
nöfn, sem heilluðu mig. Það
var Kentucky, prerian, Tim-
buktu — og svo eyjan, þar sem
greifinn frá Monte Christo
faldi fjársjóði sína“.
„Jæja, þá förum við þangað.
Við förum frá Lago Maggiore
til Kentucky. Er það ekki
hægt?“
„Eg veit ekki, hvort hægt er
að fará um Ítalíu með því
móti“.
„Við skulum sjá“. Hún sótti
landakort og breiddi úr því við
lampann. Við lögðumst endi-
löng á gólfábreiðuna og gerð-
um ferðaáætlanir um allan
heim. Eg stakk upp á, að við
skyldum setjast að á einhverri
af Suðurhafseyjunum og koma
aldrei aftur. En það vildi Pat
ekki. Hún vildi koma heim.
Þá kom okkur saman um að
fara til Suður-Ameríku á heim-
leiðinni".
„Þá komum við til Rio“,
sagði Pat. „Það hlýtur að vera
fallegt í Rio“. #
„Eflaust —
Hún leit á mig og brosti.
„Eg hef aldrei komið þang-
að“, sagði ég. „Það var lygi allt
sem ég sagði þér — það kvöld‘,‘.
„Eg veit það“, sagði hún og
reis upp við olnboga. „En
reyndar var það ekki lygi. Það
var allt til í ímyndun þinni,
meðan þú sagðir frá því“.
„Það var asnalegt, að mér
skyldi detta þetta í .hug. En ég
var ekki með sjálfum mér það
kvöld“, sagði ég sneypulegur.
Hún hristi höfuðið en sagði
ekkert.
„Jú, ég var eins og kjáni,
eins og dreng-fábjáni, sem ekki
veit, hvað hann á að taka til
bragðs. Eg fann upp á hverri
vitleysunni eftir aðra í stað
þess, að vera bara eins og al-
mennilegur maður. Og svo var
ég hálf-vitlaus af afbrýðisemi,
þó að ég hefði hvorki ástæðu
né rétt til þess —“.
Hún greip fram í fyrir mér.
„En mér þótti vænt um þig,
einmitt af því að þú varst
svona“. \
„Nú er ég orðinn miklu
hyggnari“, sagði ég.
Hún horfði á mig og brosti
íbyggin. „Er það ekki gaman,
að við skulum sitja saman og
tala um liðna tímann, eins og
við værum gamalmenni?“
„Jú, það er gaman — af því
við erum ekki orðin gömul“.
Pat hristi höfuðið og varð al-
varleg. „Nei, við erum ekki
gömul og verðum það aldrei.
Áður fyrr gerði fólk sér víst í
hugarlund, hvernig það væri
að eídast í sambúð hvað við
annað. Nú líður allt svo fljótt
— of fljótt“.
„Eg er viss um, að við verð-
um eldgömul, Pat. Líklega
vegna þess, að okkur langar
ekki Áil þess“.
„Það getur verið, að þú eig-