Þjóðviljinn - 01.03.1945, Side 7

Fimmtudagur 1. marz 1945
ÞJÓÐVIL JINN
7
F. A. FRIIS:
Vaggan
þangað sem eltingaleikurinn hafði byrjað. Þau sáu líka
hvar stúlkan hafði oltið af sleðanum og þá komu þau
auga á rák í snjónum. Hún lá niður brekkuna.
Þau fylgdu rákinni og sáu vögguna niður við ána.
Móðirin rak upp hljóð, hljóp að vöggunni og fleygði sér
niður hjá henni.
Vaggan var tóm.
Netið yfir vöggurmi var rifið og þegar þau gáðu
betur að, sáu þau úlfaslóðir. Ekkert þeirra efaðist um,
að barnið hefði orðið úlfunum að bráð.
Foreldrarnir foru með tóma vögguna heim í sælu-
húsið. Nú áttu þau ekkert erindi til Kautokeino. Dag-
inr> eftir fóru þau sorgbitin heijn til Karasjok aftur.
En þau höfðu ekki tekið eftir skíðaslóð, sem lá fram
hjá vöggunni og upp með ánni.
(Seinna í sögunni er sagt frá manni, sem varð á
undan úlfunum og bjargaði barninu).
Hagamúsin og húsamúsin
(Þýtt).
Einu sinni hittust húsamús og hagamús ofan við tún-
garðinn. Hagamúsin var að tína krummaber.
„Þú átt annríkt, veslingurinný4 sagði hagamúsin.
„Eg er að fara til næsta bæjar að finna frændfólkið
mitt.“
„Það er svo,“ sagði hagamúsin.
„Þú ert að draga í búið,“ sagði húsamúsin.
„Eg verð að safna til vetrarins,“ svaraði hagamúsin,
og lét vel af búskap sínum.
Húsamúsin sagði að sér liði miklu beíur og þær
þraéttu lengi um, hvort betra væri að vera heima við
bæi eða úti um hagann. Seinast kom þeim saman um
að heimsækja hvor aðra á jólunum, til þess að ganga úr
skugga um hvorri liði betur.
Húsamúsin átti að fara fyrst í heimboðið. Hún gekk
yfir holt og hæðir í djúpum snjó og kom bæði þreytt
ÞETTA

ERICH MARIA REMARQUE:
VINIR
Kaupmaður nokkur átti búð-
arholu í kjallara í lítilfjörlegri
götu. „Tóbak og vindlingar“
skrifaði hann á hurðina og var
sín villan í hvoru orði. Kunn-
ingi hans fann að þessu við
hann oftar en einu sinni, en
kaupmaðurinn breytti engu.
„Eg geri þetta ekki út í blá-
inn,“ sagði hann seinast. „Menn
gera sér erindi inn í búðina til
að vekja athygli mína á þessu
og láta bera á því, að þeir viti
betur. Eg þakka þeim alltaf
innilega fyrir og í gleði sinni
yfir því að vera betur að sér í
réttritun en ég, kaupa þeir lallt-
af eitthvað af mér.“
Emile Girardin, ritstjóri
franska blaðsins La Presse,
fann upp á því fyrstur manna,
að birta auglýsingar kaupsýslu-
manna í blaðinu gegn borgun.
Önnur blöð víttu þetta mjög og
sögðu að það væri „köllun“ dag
blaðanna ekki samboðið, að
birta jafn óvirðulegt efni og
auglýsingar.
*
Orðatiltækið að tala „undir
rós“ á að sögn uppruna sinn
í því, að meðal Rómverja var
rósin tákn þagnarinnar. Var
það venja í samkvæmum að
hengja rós yfir borðið til merk-
is um, að það sem sagt yrði í
veizlunni, færi ekki lengra.
„Komdu til mín á nóttunni,
þegar þú ert andvaka. Það er
betra að vera tvö saman, þegar
rigning er og myrkur úti,“ sagði
ég. „En líður okkur annars ekki
vel? Hér sitjum við í hlýrri,
fallegri stofu, drekkum kaffi og
eigum allan daginn framund-
an. Við megurn eyða deginum,
hvernig sem okkur langar til.“
Það birti yfir andliti hennar.
„Já, okkur líður vel. Það er
satt. Og þegar ég ber þetta
saman við fyrri daga. Drottinn
minn góður.. Þá dreymdi mig
ekki um, að mér mundi nokk-
urn tíma framar geta liðið
svona vel,“ sagði ég.
„Það gleður mig að heyra þig
segja það. Mér finnst þetta líka.
En þú verður að segja það
miklu oftar, til að minna mig
á það.“
Við héldum áfram að drekka
kaffið. Pat háttaði aftur. Hún
var þreytuleg og svaf mikið nú
orðið.
„Verðurðu hjá mér?“ spurði
hún.
„Já, ef þú vilt,“ sagði ég og
settist á rúmstokkinn. „En einu
sinni sagðirðu, að þú vildir ekki
að neinn horfði á þig sofandi.11
Já, einu sinni. En nú er ég
hrædd við einveruna.“
Svona var það líka þegar ég
var skorinn upp og lá á herspí-
talanum. Þá þorði ég ekki að
sofna alla nóttina. Ekki fyrr en
fór að birta. Þá lét ég loksins
aftur augun. Er það ekki hlægi
legt?“
„Eg skil það vel. Við erum
hrædd um að vakna ekki aft-
ur.“
■ „Já, en svo vaknar maður allt
af aftur. Líttu bara á mig. Allt-
af hef ég vaknað aftur — bara
ekki al'ltaf á sama stað.“
Já, það er einmitt það,“ sagði
hún og lokaði augunum til
hálfs. „Eg er einmitt hrædd um
-það. Þú verður að gá að því,
að ég hverfi ekki alveg einn
góðan veðurdag.“ '
„Eg gái að því,“ sagði ég og
strauk hendinni yfir enni henn-
ar og hár. „Eg er gamall varð-
maður.“
Hún dró andann djúpt, bylti
sér á hliðina og var sofnuð eft-
ir litla stund.
Eg settist við gluggann og
horfði á rigninguna. Mér var
órótt, því að ég var viss um,
að Pat hafði verið hrygg og
kvíðafull allan morguninn. En
þá datt mér í hug, hvað hún
hafði verið kát og ánægð fyr-
ir nokkrum dögum. Það gat vel
verið, að hún vaknaði aftur
glöð og hress. Eg vissi, að hún
hugsaði mikið um heilsu sína.
Og Jaffé hafði sagt mér, að hún
væri enn ekki á batavegi.
En ég hafði séð marga menn
deyja og mér fannst að sá, sem
bara var veikur, gæti eins hald
ið áfram að lifa. Eg hafði séð
mönnum blæða út af svöðusár-
um og það var eðlilegt. En
manneskja, sem var að öllu
leyti heil að sjá og ósærð, hlaut
að gefa góðar vonir, saman-
borið við þann sem er sundur-
rifinn af sprengjubroti.
Það var þessi ósjálfráðí sam
anburður. sem oft gaf mér hug
rekki.
Það var barið að dyrum.
Hasse kom inn. Eg bað hann að
hafa hljótt um sig og opnaði
dyrnar inní mittherbergi.Hasse
stóð á þröskuldinum náfölur í
framan. Mér virtist hann minni
vexti en hann hafði verið áður.
„Eg ætlaði bara að segja yð-
ur, að við þurfum ekki að
leita,“ sagði hann. Það var varla
hægt að sjá varir hans bærast.
„Komið þér bara inn. Fröken
Hollmann sefur,“ sagði ég.
„Lesið þér það heldur sjálf-
ur,“ sagði hann lágt og rétti
mér bréf.
Það var frá frú Hasse, aðeins
örfáar línur. Hún sagði honum,
að nú hefði hún ákveðið að
njóta einhvers í lífinu og ætlaði
ekki að koma aftur. Hún sagð-
ist vera þar sem hún mætti
meiri skilningi en hjá honum.
Það var tilgangslaust, sagði
hún, að hann bæði hana að
koma aftur, hann mætti líka
vera ánægður, nú þyrfti hann
ekki framar að hafa áhyggjur
af, hvort launin entust handa
tveimur. Að síðustu sagði hún,
að hún hefði haft með sér sumt
af dóti sínu. Afganginn ætlaði
hún að sækja seinna.
Þetta var greinilegt bréf. Eg
fékk Hasse það aftur. Hann
mændi á mig, eins og það hefði
'einhverja þýðingu, hvernig ég
liti á málið. Loks spurði hann
| lágt og stillilega, hvað hann
gæti nú gert.
„Þér verðið að bíða og sjá
hverju fram vindur,“ sagði ég.
Hann- hristi höfuðið.
„Hvað hafið þér þá hugsað
yður að þér gætuð gert?“
Hann vissi það ekki. Eg þagði.
Það var erfitt að gefa honum
nokkur ráð. Mest reið á að
hann yrði rólegur. Seinna varð
hann sjálfur að finna upp,
hvernig hann ætti að haga lífi
sínu. Honum þótti sennilega
ekki vænt um konuna. Hann
var orðinn henni vanur. Og
bókhaldarasál hans var vaninn
meira virði en ástin.
Honum varð smámsaman létt
ara 'um málbeinið. Hann ásak-
aði sjálfan sig fyrir að hafa
þreytt konuna með áhyggjum
sínum og hræðslu við atvinnu-
leysi. „Hvað gat ég boðið
henni? Ekkert! Ekkert!“ sagði
hann örvinglaður.
Eg sót'ti kognakflösku og
sagði við hann, að enginn hefði
misst vini sína að fullu og öllu
fyrr en þeir væru dánir.
Hann tók snarlega við flösk-
unni en lagði hana frá sér aft-
ur án þess að bragða vínið „Eg
var gerður að skrifstofustjóra
í gær — yfirbókhaldara og skrif
stofustjóra. Mér var tilkynnt
það í gærkvöld. Eg varð fyrir
valinu vegna þess, að ég hef
unnið svo mikið fram yfir tím-
ann þessa síðustu mánuði. Tvær
skrifstofur voru sameinaðar.
Annar skrifstofustjórinn var lát
inn fara. Eg fæ fimmtíu mörk-
um hærri laun en ég hef haft.“
Hann leit allt í einu hvasst
á mig með örvæntingu í augna-
ráðinu og spurði, hvort ég héldi
að konan hefði orðið kyrr, ef
hún hefði vitað þetta nógu
snemma.
„Nei,“ sagði ég.
Hann hélt áfram og sagði að
þessi fimmtíu mörk hefði hann
getað látið hana hafa fyrir vasa
peninga. Hvað dugði það nú,
að ' hann hafði sparað saman
handa henni tólf hundruð mörk
ef svo færi, að hann yrði at-
vinnulaus?
Eg reyndi að gera honum
skiljanlegt, að mest riði á því
að hann reyndi að vera róleg-
ur fyrstu dagana, síðan mundi
hann átta sig betur á öllu. Og
hver vissi nema konan kæmi
aftur í dag eða á morgun? Hún
hugsaði áreiðanlega margt, al-
veg eins og hann, sagði ég.
,„Hún kemur ekki aftur.“
„Það vitið þér ekki.“
„En ef ég gæti látið hana vita
að ég hefði fengið launahækk-
un og að við gætum farið í
sumarleyfi —.“
„Þér getið auðvitað sagt
henni það. Þið skiljið varla án
þess að talast við.“
Eg skildi ekkert í því, að hon-
um skyldi ekki detta í hug að
annar maður væri kominn til
sögunnar. En hann var ekki far
inn að hugsa svo langt. Það
eina, sem hann vissi, var að kon
an var farin. Allt annað var í
þoku. Mig langaði til að segja
honum að hann yrði því ef til
vill feginn eftir nokkrar vikur,
að hún skyldi vera farin. En
hann var of innilega örvinglað-
ur til þess að skilja það öðru
vísi en sem, ónærgtetni.
Sannleikurinn er alltaf rudda
leg ónærgætni í eyrum þeirra,
sem eiga við harm að búa.
Eg lofaði honum að tala enn
um stund. Hann varð líka ofur-
lítið rólegri. Þá kallaði Pat * á
mig. Eg bað hann afsökunar og
sagðist koma aftur.
Eg gekk inn til Pat. Hún var
hress og útsofin og sagðist ætla
að klæða sig. Eg sagði henni,
að Hasse væri inni í herberginu
mínu, en mundi sjálfsagt fara
bráðum. Svo gekk ég þangað
inn aftur. Þá var Hasse farinn.
Eg fór fram í ganginn og barði
að dyrum hjá honum. Hann
svaraði ekki. Eg opnaði dyrnar.