Þjóðviljinn - 16.05.1945, Síða 5

ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 16. maá 1945
* ------------------------------------------
gUÓffinUINM
Útgefandi: Sameiningarjlokkur alþýðu — Sósíalistajlokkurinn.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigjús Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofa: Austurstrœti 12, sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Áskriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja: Víkingsprent h.f., Garðastrœti 17.
Hvaðveldurhúsnæðisleysinu?
Eigum við að skrifa langar lýsingar af húsnæðisástandinu
eins og það er í Reykjavík í dag? *
Nei. Eitt orð segir allt sem segja þarf, það er orðið: óþolandi.
Ástandið í húsnæðismálum bæjarbúa er — óþolandi.
Hvað veldur? Það er skylda hvers hugsandi manns að spyrja
sjálfan sig þessarar spumingar, og svara henni. Hugsunarleysi
kæruleysisins má ekki hindra neinn að svara. Að hugsa ekki
er stærstu svikin við menninguna. Þyngstu steinarnir í götunni
til framfara, til farsælla og betra lífs, eru steinar hugsunar-
leysisins.
Við snúum okkur svo aftur að spurningunni.
Hvað veldur hinu óþolandi ástandi í húsnæðismálum Reykja-
víkur?
•
Hver sá sem í alvöru fer að hugsa um orsakir húsnæðisleys-
isins, hlýtur að byrja að gera sér grein fyrir eftirfarandi ástæð-
um:
1) Hefur fólkinu fjölgað á þeim stað sem um ræðir, án þess
að íbúðum hafi fjölgað að sama skapi?
2) Hefur íbúðum fækkað án þess að íbúum hafi fækkað
að sama skapi?
Hvað fyrri spuminguna snertir þá hefur þeim er skráðir
eru á manntal í Reykjavík fjölgað um því sem næst. 6700
fjögur síðustu árin. Sé þessum hóp skipt í fimm manna fjöl-
skyldur verða þær 1340, og hefði samkvæmt því þurft að reisa
1340 nýjar íbúðir þessi ár vegna fjölgunarinnar. Eftir því sem
næst verður komist hafa á þessum árum verið reistar rúmlega
120 varanlegar íbúðir, og ætti því ekki að vanta nema um 140
íbúðir til þess að ástandið í húsnæðismálunum hefði ekki versn-
að frá því fyrir stríð, ef íbúðir hafa ekki fallið úr notkun á þessu
árabili. Að sjálfsögðu hefur eitthvað af íbúðum verið lagt nið-
ur á tímabilinu, en mikill fjöldi er það ekki, og má því telja
víst, að þær staðreyndir sem hér hefur verið drepið á skýra ekki
nema að litlu leyti þá gífurlegu afturför, sem orðið hefur á svíði
húsnæðismálanna hm síðustu ár.
Hvar er þá skýringa að leita?
Fyrst. má benda á, að fólksfjöldinn einn saman er ekki
fullnægjandi mælikvarði um íbuðaþörfina. Tala fjölskyldna kemur
þar fremur til greina, og á síðustu árum hafa verið stofnaðar
fleiri fjölskyldur en um langt skeið áður, rætur þess mun mega
rekja til bættrar afkomu almennings. Hver ný fjölskylda kallar
á nýja íbúð, og sú íbúðaþörf sem þannig hefur skapast er meiti
en ætla mætti þegar litið er á fjölgun íbúanna.
f öðru lagi má benda á, að fjöldi manna býr nú rýmra en
þeir gerðu fyrir stríð, og 1 þriðja lagi, að flestir þeir, sem byggt
hafa síðustu' árin munu búa rúmt.
Allar þessar orsakir samanlagðar munu valda því óþolandi
húsnæðisástandi, sem við búum við. En var hægt að koma í
veg fyrir að þetta óþolandi ástand skapaðist?
Vissulega.
Það var hægt með þessu móti::
1) Að skrá allt íbúðarhúsnæði í bænum og skammta það
eins og aðrar lífsnauðsynjar sem lítið er til af.
2) Að taka byggingastarfsemina að verulegu leyti í hendur
bæjarfélagsins og tryggja þannig að allt byggingarefni yrði not-
að á hagkvæman hátt, þannig að eins mikið húsnæði fengist og
mögulegt er fyrir hverja einingu efnis og vinnu, og að þeir
gengju fyrir íbúðum sem mesta hefðu þess þörfina.
Á þessi tvö meginatriði hafa sósialistar lagt áherzlu,
alja stund síðan húsnæðisskortur fór að gera vart við sig, ef,
þeirra ráðum hefði verið fylgt .væri hér ekkert húsnæðisleysi.
Menniamálaráðherra veiiir Gagnfræðaskóla
Reykvíkinga prófréiiindi
Gagnfrœðaskóla Reykvíkinga liefur, samkvœmt ákvörðun mennta-
málaráðherra, verið veitt mikilsverð prófréttincLi er koma til fram-
kvœmda á yfirstandandi starfsári skólans. '
Átti skólastjóri Gagnfrœðaskóla Reykvíkinga, Knútur Amgríms-
son, tal við blaðamenn í gœr, ,og lét þeim í té eftirfarandi upplýsingar
um skólann:
Með bréfi dags. 27. apríl hefur
menntamálgráðherra, Brynjólfur
Bjarnason, tilkynnt mér þá ákvórð
un ráðuneytisins, að gagnfrœða-
próf við Gagnfrœðaskóla Reykvík
inga nú í vor skuli veita sama
rétt til að ganga undir stúdents-
próf og gagnfrœðapróf við mennta
skóla. Jafnframt skidi próf í bók-
fœrslu og lcristnum frœðum upp úr
S. bekk skólans og próf í dönslcu
og eðlisfrœði upp úr 4- bpkk hans
teljast fullgilt stúdentspróf í þeim
greinum.
Gagnfræðaskóli Reykvíkinga
hefur, frá því hann var stofnaður
1928, ha'ft algera sérstöðu með-
al þeirra skóla landsins, sem kall-
aðir eru gagnfræðaskólar. Þegar
Menntaskólinn í Reykjavík hætti
að taka inn í I. bekk sinn árlega
fleiri nemendur en rúmazt gátu í
einni kennslustofu (þ.e. 25—30),
gengust nokkrir bovgarar bæjarins
fyrir því að stofna Gagnfræða-
skóla Reykvíkinga til þess að
veita sömu kennslu og Mennta-
skólinn. Inntökuskilyrði hans,* 9
mánaða skólaár, r.ámsgreinar og
öil námstilihögun hefur því alltaf
miðazt við menntaskóla en ekki
við hina ahnennu gagnfræðaskóla.
Þegar G.R. hafði starfaðií þrjú
ár, iöggilti menntamálaráðherra
gagnfræðapróf hans þannig, að
j>að gæfi rétt til að taka stúdents-
próf. Samdist þá urn það við þá-
verandi menntaniáianáðherra, að
Menntaskólinn tæki í lærdóms-
deild sína þá af gagnfræðingum
írá G.R. er næðu ákveðinni lág-
markseinkunn. Starfaði skólinn
þannig allt til ársins 1938, að hann
var sjálfstæð þriggja bekkja gagn
fræðadeild menntaskóla með burt
fararprófi, er gáf rétt til að sitja
í lærdónvsdeild og ganga síðan
indir stúdentspróf.
En með nýrri reglugerð, sem
Menntaskólanum í Reykjavík var
sett, og kom til framkvæmdar á
árunum 1937, 1938 og næstu ár-
um, var svo ákveðið, að gagn-
fræðadeild hans-yrði aðeins tveir
bekkir og gagnfræðapróf hans upp
úr 2. bekk gért að óhjákvæmi-
legu skilyrði stúdentsprófs. Atti
G.R. þá um það að velja, annars
vegar að taka upp lærdómsdeild-
arkennslu og krefjast réttinda til
að útskrifa stúdenta, eða hitt, að
láta nemendur sína úr 2. bekk
ganga sem utanskólanemendur
undir gagnfrœðapráf Menntaskól-
ans. Var þessi síðari kostur val-
inn. Skóla, senv starfað hafði við
góðan orðstír í áratug, var þann-
ig í reyndinni ætlað að starfa sem
tveggja ára undirbúningsdeild und
ir próf annars skóla. sem, að vissu
leyti, ha'fði getað litið á hann sem
keppinaut sinn.
Það kom brátt í ljós, að við
þetta ‘varð ekki unað. Vegna þeirra
nomenda G.R., sem náðu gagn-
íræðaprófi, en hlutu samt ekki
sæti í lærdómsdeild 'Menntaskól-
ans, var bætt við G.R. tveimur
lærdómsdeildarbekkjum (3. og 4.
bekk). Ilafa nemendur jvaðan, að
tilhlutan - menntamálaráðherra.
verið teknir ifln í 5 bek'k Mennta
skólans þrjú undangengin ár, —
þó með því skilyrði, settu af rekt-
or, að próf upp úr 3. bekk í tveim
ur greinum, og próf upp úr 4. bekk
í öðrum tveimur greinum, skyldu
tekin sem utanskólapróf við
Menntaskólann. En þessar fjórar
námsgreinir teljast til stúdents-
prófsgreina.
Með áðurnefndu bréfi mennta-
málaráðherra er G.R. því skilað
aftur þgim gagnfræðaprófsréttind
um, er hann -var sviftur 1938, og
hann hafði þá notið í sjö ár. Vegna
samræmis við Menntaskólann er
gagnfræðapró'fið tekið upp úr 2.
bekk nú, ekki 3. bekk eins og j)á.
En eins og á árunum 1931 — 1938,
eru sameiginlegir prófdómendur
og sameiginleg verkefni í ólesnum
greinum sett því til tryggingar, aá
gagnfræðapx'óf G.R. jafngildi að
öllu leyti gagnfræðaprófi Ménnta-
skólans. En þessu til viðbótar verða
nú próf í fjórum námsgreinum 3.
og 4. bekkjar G.R fullgild stúd-
entspróf, svo að skólinn er nú
leystur undan allri íhlutun Mennta
skólans, og starfar því, sem stend
ui', sem sjálfstæður skóli, með
tveggja bekkja gagnfræðadeild og
tveggja bekkja lærdómsdeild (saim
svarandi máladeild Menntaskól-
ans), og vantar því aðeins 5. og
6. be"kk til þess að veita kennslu
allt til stúdentspx-ofs.
Með því að veita G.R. þessa
réttarbót, héfu'r menntamálaráð-
herra, greitt úr vandamáli, sem
varðar fjölmennan hóp skólanem
enda í borginni (nemendur G.R.
eru nú 180). Meðan Menntaskól-
inn tekur ekki inn í 1. bekk sinn
nema í hœsta lagi 30 af um 100
unglingum, sem stíindast inntöku
próf hans, cn G.R. sér hins vegar
50—60 af þeim hópi fyrir kennslu
í 1. og 2. bekk, hefur það mátt
heita updarleg tilhögun, að
Menntaskólinn ætti svo að prófa
jxetta fólk alftur við gagnfræða-
próf, til þess eins, að vinsa úr því
8—14 nemendur, taka síðan upp
úr 3. bekk G.R. 1—3 og loks 18—
20 úr 4. bekk hans inn í 5. bekk
sinn.
Rektor Menntaskólans tjáði
mér nú snemma,í vor, að ef hann
xetti að geta tryggt 4. bekkingum
G.R. sæti í 5. bekk hjá sér á næsta
hausti, yrði ég að gera ráð fyrir
því, að hafa 3. bekk hjá mér í
tveimur deildum. Mátti þá telja
íneð öllu ástæðulaust að láta 58
nemendur 2. bekkjar G.R. verða
að ganga undir gagnfræðapróf
Menntaskólans sem utanskólanem
endur úr því að jxað^ var fyrir-
fram vitað, að fæstir þeii-ra ættu
neina von um sæti þar. Við Gunn-
ar E. Benediktsson lög'fx-æðingur,
formaður skólanefndar G.R., fór-
um þess þá.á leit við menntamála
ráðherra, að hann veitti skólanum
Aífurnefnd prófréttindi, ug varð
hann við ósk okkar, að vandlega
athuguðu máli.
*•
Þessi réttarbót á að leiða af
sér fyllri og rðttlát'ari nýtingu
þess takmai'kaða húsrúms, sem
skólarnir tveir, Menntaskólinn og
G.R. hafa nú til umráða, — rétt-
látari í þeirri merkingu, að úr því
húisrúm verður að skera úr því,
hve margir unglingar borgarinnar
fái árlega að komast til hærri
mennta, þá séu það fyrst og fremst
duiglegustu nemendurnir í hvorum
skólanum fyrir sig, sem sitji fyrir
skólavistinni. Því til frekari
tryggingar ætti svo að setja lág-
markseinkunn, sem skilyrði fyrir
inngöngu í 3. bekk (1. bekk lær-
dómisdeildar), — sömu lágmarks-
einkunn fyrir báða skólana. Af
jiessu leiðir að sjálfsögðu, að G.R.
sér þeim nemendum sínum, sem
Ijúka gagnfræðaprcfi hans, fvrir
skólavist í lærdómsdeildarbekkj-
um sínum, eftir því sem húsrúm
leyfir, en áskilur sér þó, að láta
einkuiyi skera úr því, hverjum
verði vísað frá, ef þess þarf vagna
þrengsla, á sama hátt og Mennta
skólinn gerir. Er.það í alla staði
eðlilegast, að G.R. Iialdi leng'st á-
fram með þá nemendur s'ína, sem
bezt nota sér kennslu hans, og
séu þeir þá samfleytt í skólaríum,
svo langt sem bekkir hans ná
upp eftir lærdómsdeild. Þó verða
þeir, sem ætla í stærðfræðideild,
að flytjast yfir í Menntaskólann
að afloknu prófi í 3. bekk. Verði
einhverjir að víkja vegna
þrengsla, sem ekki er ástæðúlaust
að óttast, jiá séu það nemendur
hvers bekkjar, sem hafa lægstar
einkunnir, við árspróf og gagn-
fræðapróf. Hitt hefur alltaf verið
óeðlilegt, og haft truflandi áhrif á
skólaihaldið, að duglegustu nem-
endur hvers bekkjar væru fliuttir
yfir í Menntaskólann jafnóðum
og éin'hver smuga losnaði þar fyr-
ir þá.
Þetta ætti að gera Menntaskól-
anum auðveldara að veit/i aðgang
fleiruim en áður af jxeim mikla
fjölda utanskólanemenda, sem
Jiyrpast að gagnfræðaprófi hans.
En yfirgnæfandi ípeirihluti þeirra
eru Reykvíkingar, eins og nem-
endur G.R., og hafa. stundað nám
í Gagnfræðaskólanum í Reykja-
x’ík (,,Ingimarsskólanum“). og síð
an fengið undiirbúning undir gagn
iræðapróf Menntaskólans á sér-
stöku niámskeiði, sem Menntaskól
inn heldur uppi.
Prófréttindi G.R. verða því ó-
beinlínis til að greiða hinum dug-
legustu úr þessum 'hópi náms-
íólks götu til hærri mennta. Má
því segja, að þrír skólar í borg-
inni hafi, hver á sinn hátt, hag af
ofangreindri ákvörðun mennta-
málaráðherra, og með benni sé,
innan jieirra takmarka sem hús-
rúm skólans setur, tryggt víð-
tækara jafnrétti fyrir ungmenni
borgarinnar til framhaldsnáms, en
þau halfa notið • að minnsta kosti
allan síðastliðinn áratug.
¥
Nú mun Jiað vera tilætlun
ýniissa af forráðamönnum Reykja
víkurbæjar, að, þegar tillögur
miilíþinganefndar í skólanmlum
verða lögleiddar verði G.R. ætl-
að sæti í skólakerfinu, sem al-
mennum gagnfræðaskóla, við hlið
Gagnfræðaskólans í Reykjavík
(„Ingimarsskólans“L Um það er í
sjálfu sér gott eitt að segja, því
að borginni mun })i hvergi nærri
nægja einn almenr.ur gagnfræða-
skóli. En þó tel ég fulla ástæðu
til að minna á þetta:
Brottvísun 16 nemenda frá 1.
bekk Menntaskólans, að afstöðnu
innitökuprófi 1928, gaf tilefni til
j>ess að G.R. yrði stofnaður og
honum ætlað það hlutverk, að sjá
um ínenntaskólakennslu að ein-
hverju leyti. Verður ekki lengur
dregið í efa, að þessi ráðstöfun
átti fullan rétt á sér, þar sem G.R.
hefur komið áleiðis á mennta-
brautinni, hálfa leið eða lengra,
tveimur af hverjum fimm stúd-
cntum, sem útskrifast hafa frá
Menntaskólanum í Reykjavík síð
ustu ellefu ár, og nakkrum að
auki, sem tekið hafa stúcLents-
próf Menntaskólans á Akureyri.
Getur £t.R. J)á hlaupið frá þessu
blutverki sínu nú, þegar Mennta-
■ kólinn víisar frá 1. bekk sínum
70 til 100 nemendum árlega, sem
staðizt hafa inntökupróf hans?
Með tillöa'um milliþinganefndar
í skólamiálum, er að vísu gert ráð
tyrir því að gagnfræðadeild
Menntaskólans verði bráðíega
lögð niður. Við það losna aðeins
tvær kennslustofur í Menntaskól-
anum.- Samtímis er gert ráð fyrir,
að nemendur allra gagnfræða-
skóla gangi undir sameiginlegt
iandspróf, sem gefi hinuni dugleg
ustu þeirra rétt til setu í mennta-
skóla. Og er nú til athugunar
hvort slíkt próf geti ekki komið
til framkvæmda þegar á næsta
ári. Og með tilliti til þess, eru
gagnfræðaprófsréttindi G.R. mið-
nð aðeins við prófið í vor.
Eru nokkrar líkur til, að fólk
sætti sig við Jiað, að frá því lands
pró'fi komist ekki fleiri til mennta
skólanáms en sá hópur, sem
Menntaskólinn heffur þá enn hús-
rúm fyrir? Og eru yfirleitt líkur
til Jiess, að Reykjavík dugi einn
menntaskóli í framtíðinni? Og
loks þetta: Er það heillavænlegra
í þessum mlálum, að koma upp
einu feiknamiklu menntaskóla-
bákni, en að hafa tvo mennta-
skóla í borginni. viðráðanlega
stóra?
Þessum spurningum verður
hver að reyna að svara, eftir
beztu saimvizku, en þess vil ég að
lokum geta, að frá því að G.R.
var stofnaður, hefur þörfin fyrir
starfsemi hans, sem menntaskóla,
aldrei verið jafn brýn og nú. mið
að við aðsókn, og sá vilji, sem lát
mn var fyrst í Ijós á foreldrafundi
vorið 1940 að skólinn tœki upp
kennslu aUt til stúdentspróís, og
fengi rétt til þess að útskrifa stúd
enta, er enn ákveðnari og almenn
ari nú, en nokkru sinni áður.
*
Trúlofun. Nýlega hafa opinberað
trúlofun sína ungfrú Sigrún Guð-
jónsdóttir, Tjarnargötu 5, Hafnar-
firði og Gestur Þorgrímsson, Laug-
amesi.
Aðalfundur íþróttafélags Reykja-
víkur verður haldinn í kvöld kl
8,30 í Kaupþingssalnum.
í þýzka bænum Ohrdruf, 13 km. norður af Gotha, fann 4. herfylki 3
Bandaríkahersins ægilegar fangabúðir, þar sem lík Tékka, Rússa, Belgíu-
manna og Frakka lágu í hrúgum. Höfðu nazistar myrt þar hátt á 4. þús.
Fangabiiir fyrir bðrn
Eftír K. R. Sokolenko, ofursta, lækní
í rauða hernum
Fyrir nokkru kom sérstök sjúkra
lest til Moskvu. Aðeins 24 farþeg-
anna voru fullorðnir. Hinir voru
börn á aldrmum frá 2-15 ára •—
börn, sém höfðu verið rænd
bernisku sinni. Þetta er saga þeirra:
Þegar rauði herinn var að reka
nazistana úr borgimii Konstantin
off, vestan Lodz í Mið-Póllandi,
heyrðu henmemiirnir skyndilega
bartisraddir úr geysistórri, drauga
legri byggingu. „Skjótið ekki“!
hrópuðu þau. „Við erum rússnesk“.
í þessari byggingu voru fanga-
búðir fyrir börn. Hermennina
l. ryllti meira en cö fá lýst við
hinu hræðilega útliti hinna litlu
fanga og flýttu sér að deila öllum
matvælunum, sem Jieir höfðu, með
al þeirra. Síðan sendu þeir boð til
Moskvu og hópur liðsforingja, þ.á.
m. ég, lagði þegar af stað með
flugvél.
Við fundum geysistóra, þriggja
hæða verksmiðju'byggingu með
brotnar rúður og molaða veggi um
girta með gaddavír
í liúsagarðinum voru hundruð
fölra, horaðra barna, sem voru
klædd í skítuga tö'tra. Sum voni
í gömlum þýzkum einkennisbún-
ingum. Sum höfðu litlar spýtur,
sem Jiau bundu um fæturna tmeð
baiHÍspotta, fyrir skó.
Þegar við komum inn, hrópaði
lítill fimm ára gamall drengur,
sem fyrst tók eftir okkur, hátt
upp: „Takið ykkur stöðu!“ Það,
sem þá gerðist var einhvern veg-
inn enn þá hræðilegra en hið lík
amlega ástand barnanna. Því að
við hróp drengsins stóðu þau öll
grafkyrr. Með stirðnuðum hræð-
'slusvip sitóðu þau teinrétt með
stífa handleggi.
Félögum mínum, sem voru
reyndir hermenn, varð bilt við.
Þessar litlu verur voru ekki leng-
ur börn, heldur gamalt fólk, sál_
þeirra i molum.
Þau voru 862 í allt.
Um það bil 300 sem eldri voru
•hafði verið smalað saman stuttu
áður en rauði herinn kom, og
send burtu í áfftina til Berlínar.
Þau, sem eftir voru. voru í gæzlu
24 kvenna, mæðra sumra yngstu
barnanna.
Meðal þeirra voru 463, scm
nazistarnir höfðu flutt frá Mai-
danek. Hin komu frá Salaspils
fangábúðunum í Lettlandi. Þau
voru öll fiá Sovétríkjunum, rúss-
nesk, hvítrúsisnesk eða úkrönsk
Þau sögðu okkur að foreldrar þeirra
héfðu vérið brendir í ofnunum í
Maidanek, að þau hefðu verið flutt
Jiaðan í járnlbrautarlest, í lokuð-
um vögnum, sem þeirn var leyft
að yfirgéfa aðeins einu sinni á
dag.
Lestin stanzaði aðeins úti í sveit
inni, sögðu Jiau, langt frá skóg-
unum og aldrei á járn'brautar-
stöðvunum. Maturinn, sem þau
fengu var þunn súpa og gras, sem
þau rifu upp. Þjóðverjarnir skutu
á 15 börn, sem reyndu að flýja á
einum viðkomustaðnum og drápu
mörg þeirra.
í Kons'tan tinoff sváfu þau á
liörðum fjölum og höfðu skítugar
tuskur fvrir ábreiður. Þau voru
vakin snemma á morgnana og
send í vinnu á þýzku landsetri.
Sérhvert sjö ára gamalt barn og
eldra fékk sitt ákveðið verk að
vinna. Ef það lauk ekki við verk
sitt fékk það ekki mat og var bar
ið. Eg skoðaði börnin. Á öxl
hvers þeirra var brennt núiiner.
Mörg þjáðust af berklaveiki, og
hiúðsjúkdómum. Mörg voru svo
gersamlega útmáttuð að ekki var
hægt að flytja þau í burtu þegar
í Stað, enda þótt þau þörfnuðust
mjög nauðsynlega sérstakrar
I ;okin i s meðf er Ö ar. Þau urðu að
ja'fna sig áður en þau gætu lagt af
stað heim.
Pólverjarnir í nágrenninu voru
ekkert nema gæðin ein. Þeir komu
með hveiti og sykur, og þótt við
héfðum ekki beina þörí fyrir það
— rauði herinn ha/fði nægar mat-
vælábirgðir — þó lögðu þeir svo
fast að okkur að þiggja gjafir sín
ar að við urðum að taka við þeim
og gerðum það með Jiakklæti.
Loksins þegar börnin höfðu
jafnað sig nokkuð lögðum við af
stað. í sjúkralestinni, þar sem var
gnægð góðs matar hreinna rúma
og snjóíhvítra ábreiða, hresstust
börnin mikið. Járnbrautarstjórinu
sagði mér, að hann hefði aldrei
tekið jafnmikið vatn með í neinni
ferð. Börnin gátu ekki baðað sig
ríögu mikið. Þau busluðu eins og
cndur og héldu endalaust áfram
að Jiv'o sér til að losna við óþrifa-
til'finningu hinnar löngu fangels-
unar.
Eiftir því sem tíminn líður munu
sár Jxeirra og sjúkdómar hverfa.
Þau þyngjast stöðugt. En ég
hugsa oft 'um andleg sár þeirra.
Munu Jiau einnig gróa? Munu
þau gleýma höggunum sem sköð-
uðu sál þeirra?
ÚrborglpDÍ
Næturlæknir er í læknavarðstof-
unni í Austurbæjarskólanum.
Sími 5030.
Næturakstur: Litla Bílastöðih,
sími 1380.
Næturvörður er í Ingólfsapóteki.
Útvarpið í dag:
19.25 Hljómplötur: Söngvar úr óper
um.
20.30 Frá útlöndum (Jón Magnús-
son).
20.50 Hljómplötur: íslenzkir söngv-
arar.
21.05 Sögur og sagnir (Guðni Jóns-
son magister).
21.25 Hljómplötur: Þjóðlög frá ýms-
um löndum.
FÉLAGSLÍF
FARFUGLAR!
Um Hvítasunnuna verður
farið austur undir Eyjafjöll
og gengið á Eyjafjallajökul.
Þeir, sem vilja, geta haft
með sér skíði. Fólk þarf ekki
að hafa með sér tjöld. Lagt
verður af stað úr Shellport-
inu kl. 18 á laugardag. Far-
miðar verða seldir á skrifstof
unni í dag (miðvikudag) kl.
20.30.—22 og í bókaverzlun
Braga Brynjólfssonar á föstu-
dag kl. 9—15.
Allar nánari upplýsin'gar
gefnar í skrifstofuríni.
Nefndin.
Glímuæfing verður í leik-
fimishúsi Menntaskólans kl.
8 í kvöld.
Áríðandi að allir mæti.
Glímunefndin.
Miðvikudagur 16. maí 1945 — ÞJÖÐVILJINN
Biskupstungnamenn
fylgjandi héraðsbanni
Ahnennur fundur um áfengis
mál var haldinn að Vatnsleysu
í Biskupstungum s. 1. sunnudag'.
Svolátandi fundarályktun var
samþykkt einróma:
„Fundur á Vatnsleysu í Bisk-
upstungum, haldinn 13. mai
1945, telur ástandið í áfengis-
málunum svo 'alvarlegt, að
þessu megi ekki halda áfram.
Má í því efni benda á þá stað-
reynd, að Áfengisverzlun ríkis-
ins seldi s. 1. ár áfengi fyrir
um 36 milljónir króna, og er
það nægilegt umhugsunarefni
öllum þeim, sem ekki láta sér
á sama standa drykkjuskapar-
bölið og það siðleysi, sem því
fylgir.
Skorar fundurinn því á ríkis-
stjórnina að gera nú þegar ráð-
stafanir til að b(eta úr þessu,
fyrst og fremst með því að
láta lögin um héraðabönn nr.
26, 18. febr. 1943 koma tafar-
laust til framkvæmda.“
Umdæmisstúkan nr. 1 hafði
boðað til fundarins.
Húsavíkurhöfn
Framhald af 2. síðu.
spyrjast fyrir um það, hvort það
gæti átt sér stað að þet'ta blað
væri í undirbúningi og þegar til-
kynningin um útkoinu þess hafði
verið birt sá ég að ýrnsir Fram-
sóknarmenn voru ekki með öllu
lausir við pólitískan ná'bít. Að
öðru leyti var alinennur áhugi fyr-
Sigurður H. Briera
fimmtugur
Fimmtugsafmæli á i dag Sig-
urður H. Briem, fiðlukennan.
Hann er fæddur 16. maí 1895
hér í Reykjavik. Fiðlunám sitt
hóf hann hjá Óskari Johansen,
en það nám var stutt, því Jo-
hansen var um það leyti á för-
um til útlanda. Hélt Sigurður
þá áfram sjálfsmenntunarnámi,
en lærði síðan hjá Þórarni Guð
mundssyni í nokkra mánuði.
Árið 1920, 25 ára gamall, réðist
Sigurður' til utanfa’rar. Var
hann í Kaupmannahöfn í 9 ár.
Stundaði hann nám hjá ýms-
um kennurum svo sem Peder
Möller í fiðluleik, Oluf Brönd-
berg í gítar- bg mandólínleik
og Krammer-Petersen í cello-
leik. Árið 1929 kom Sigurður
heim til fslands aftur, og hóf
þá kennslu, aðallega í mandólín
gítar- og fiðluleik. Hefur hann
kennt miklum fjölda nemenda
og hafa allir lokið upp einum
munni um hæfni hans sem kenn
ara. Munu hinir mörgu nemend
ur hans senda honum hugheilar
ihamingjuóskir á fimmtugsaf-
mælinu og þakka honum fyrir
hið mikla starf hans í þágu ís-
lenzks tónlistarlífs.
H. K. G.
ii blaðinu og margir Þingeyingar
hér i Reykjavík hafa beðið mig
um að sjá til þess að þeirn yrði
sent það. Er ég sannfærður um
að Þingev mun vinna framfara-
málum Iiéraðsins mikið gagn.
J.B.
Gift eða ógift
Skopleikur í 3 Jþáttum eftir J. B. Priestley.
Frumsýning í kvöld kl. 8.
Fasti.r frumsýningargestir sem ekki hafa enn vitj-
að aðgöngumiða sinna vitji þeirra í dag kl. 2—3.
5
V.VJV^SW.VWVAWAV.W
Sigurðar S. Thoroddsen
verkfræðings.
Opin í dag kl. 1—10 e. h.
Síðan náestu daga
kl. 10—12 og 1—10 e. h.
Sýningarskálinn í Hótel Heklu, Hafnarstræti.
W.WAV.VV/AW^V'.VW^.V" wvww
WWWWVWVWi
vwvw
í