Þjóðviljinn - 19.06.1945, Blaðsíða 1

10. árgangur.
Þriðjudagur 19. júní 1945.
134. töhiblað.
Réttarhöld í máli þeirra hófust í
Réttarhöldin í máli hinna 16 pólsku stjórnmála-
manna, er sovétstjórnin ákærði fyrir flugumennsku og
skemmdarverkastarfsemi að baki víglínu rauða hersins
í Póllandi, hófust í Moskvu í gær. Þeir játuðu allir
ákærur sovétstjómarinnar nema einn. 12 þeirra játuðu
allar ákærumar, og 3 sumar þeirra, en einn neitaði þeim
öllum.
Réttarhöldin fara fram fyrir opnum dynim og
hlýddi fjöldi fréttaritara á þau í gær.
Það, sem kom fram í réttarhöld-
unum í gær, er í stuttu máli þetta:
Pólska stjórnin í London hafði
skipulagða leynihreyfingu heima í
Póllandi, sem vann gegn Þjóðverj-
um. Þessi leynihreyfing var undir
s'tjót'u Bor Komarowski hershöfð-
ingja, en þegar hann gafsi upp
fyrir Þjóðverjum eftir hina mis-
hcppnuðu Varsjáruppreisn i haust
tók Okulicki hershöfðingi við for-
ystunni. Þegar rauði herinn leysti
Pól'land undan oki nazista, gaf
Okuiieki út fyrirskipun um að
leysa hreyfinguna upp. En fyrir-
skipun hans kom ekki til fram-
kvæ.n’da. Allar meginsveitirnar
héldu áfram að vera til og þær
héldu öllum vopnum sínum og út-
varpssendistöðvum. Hreyfingin
tók sér nýtt nafn ,.Sjálfstæði“, sem
var skammstafað N.E. Okulicki
og Jankowski, fulltrúi pó'lsku
Londonarstjórnarinnar í Varsjá,
skipuðu þessum sveitum fyrir
"hönd Londonarstjórnarinnar að
ráðast á hersv'eitir rauða hersins
og gera þeim í öllu eins erfitt fvrir
og unnt væri.
Dagskipun hefur fundizt, útgef-
in í marz þ. á. af Okulicki til
Paal Berg hættir
við tilraunir til
stjórnarmynd-
unar
Paal Berg, leiðtogi norsku
„heimavígstöðvanna“, hef-
ur hætt tilraunum sínum
til að mynda stjóm. Hann
hefur hent á formann
þingflokks Verkamanna-
flokksins sem líklegan
mann til að geta myndað
stjóm.
Brezka útvarpið skýrði
frá þessu í gær eftir frétt
frá norsku fréttastofunni.
Það gat þess, að talið væri
að stjómarmyndun Bergs
hefði strandað á þvi, hve
marga fulltrúa norska
stjórnin fyrrverandi ætti
að fá í stjóminni.
hreyfingarinnar, þar sem hann fyr-
irskipar henni að berjast með öll-
um ráðum gegn rauða hernum og
Sovétríkjunum. í dagskipuninni
er talað um þá „hættu“. sem sig-
ur Sovétríkjanna yfir Þýzkalandi
mundi hafa í för með sér og sagt.
að pólsku þjóðinni sé lífsnauðsyn-
legt að taka upp baráttuna gegn
Sovétríkjunum ásamt þýzku þjóð-
inni.
Pari myndar stjóra
á Ítalío
Pari, leiðtogi þjóðfrelsishreyf-
ingarinnar á Norður-ítalíu, hef-
ur myndað stjórn. Kommúnista-
flokkurinn, Sósíalistaflokkurinn,
Frjálslyndi flokkurinn og Kristi
legi lýðrœðisflokkurinn eiga all-
ir fulltrúa í stjórninni og skipa
þeir mikilvœgustu ráðherra-
sætin.
Pari er forsætisráðherra, er.
sósíalistinn Nenni og foringi
Frjálslynda flokksins eru vara-
forsætisráðherrar. Togliatti, leið
togi Kommúnistaflokksins er
dómsmálaráðherra og annar
kommúnistí landbúnaðarráð-
herra. De Gasperi, leiðtogi Kristi
lega lýðræðisflokksins er utan
ríkisráðherra.
Pari forsætisráðherra er 55
ára að aldri, hagfræðingur að
menntun. Hann hefur verið pró-
fessor og blaðamaður, og er
kunnur andfasisti. Hann sat sam
tals 6 ár í fangelsi á valdaskeiði
fasista.
Gandhi vill fresta
Simlafundinom
Gandhi hefur nú farið fram á
það við Wavell, varakonung Ind-
lands, að ráðstefnunni, sem á að
halda í Simla 25. júní verði frest-
að.
Jinnah, foringi indverskra
múhameðstrúarmanna, hafði áð-
ur farið fram á það. Wavell hef-
ur svarað málaleitan þeirra neit
andi. Hann sagði að líkurnar til
þess að sdmkomulag náist
mundu ekki aukast, ef ráðstefn-
unni yrði frestað.
Loftárásir á Japan
Risaflugvirki gerðu loftáfásir á
J japanskar iðnaðarborgir í gœr og
vörpuðu niður 3000 smálestum
eldsprengna á þœr.
A'.'iiold, vfirmaður bandaríska
loftt’lotans, hefur sagt að Banda-
meim mundu geta varpað rúml. á
millj. smál. sprengna á Japan á
næsta ári, ef stríðið væri ekki bú-
ið þá.
Tékkar munu ekki
æskja inntöku í
Sovétsambandið
Firlinger, forsœtisráðherra
Tékkoslovakíu, átti tal við
brezka og bandaríska blaðamenn
í gœr. Aðspurður sagði hann, að
Tekkar væru víðs fjarri því að
œskja inntöku í Sovétsam-
bandið.
Hann sagði, að sósíalistaflokk-
arnir þrír mundu ganga sam-
einaðir til kosninga og ef þeir
sigruðu í kosningunum, mundu
þeir hefja gagngera breytingu á
stjórnskipulagi Tékkoslóvakíu í
átt til sósíalismans.
Forseti íslands leggur blómsveig á leiði Jóns Sigurðssonar.
Jónsmessumót
sósíalista
á Þingvöllum
Aki Jakobsson
atvinnumála ráðherra.
Jónsmessumót sósíalista hefst á
Þingvöllum á laugardaginn kemur.
Auk fjölmargra skemmtiatriða
báða dagana fara þar einnig fram
ræðuhöld.
Seinni dag mótsins — sunnudag-
inn — flytur Áki Jakobsson atvinnu-
málaráðherra ræðu.
Á annarri siðu Þjóðviljans í dag
er birt dagskrá Jónsmessumótsins.
— Þegar hefur mikil þátttaka verið
tilkynnt, og þurfa sósíalistar, sem
ætla á mótið að tilkynna þátttöku
sína eem fyrst, til þessS að hægt
verði að útvega þeim nægan farkost.
Mikil ólga í Belgíu vegna væulanlegrar
heimkomu Leopolds konungs
Mikil óiga er nú í Belgíu vegna þess að Leopold konungur
hefur ákveðið að koma heim. Van Acker hefur lýst því yfir að
stjórn hans muni segja af sér um leið og konungur kemur til
Belgíu. Van Acker hefur tvívegis skorað á konxmginn að hætta
við heimkomuna og segja af sér. Allir stjórnmálaflokkar Belgiu
nema katólski flokkurinn eru sammála um það að konungurinu
eigi að segja af sér.
Frank Gillard, fréttaritari
brezka útvarpsins, segir að enda
þótt sú skoðun sé ríkjandi i
Belgíu að Leopold kanungur
eigi að segja af sér. þýði það
ekki að Belgir yfirleitt séu á
móti konungsstjórn.
Leopold konungur varð strax
mjög óvinsæll þegar hann gafst
upp með allan her sinn í maí
1941 fyrir Þjóðverjum. Síðan
hafa vinsældir hans ekki aukizt.
Belgir ákæra hann fyrir að hafa
umkringt sig með þýzk-sinnuð-
um ráðgjöfum. Hann kvæntist
leynilega á hernámsárunum,
enda þótt hann hefði gefið lcf-
orð um að sama mundi ganga
yfir sig og alla belgiska stríðs-
fanga, en beim var ekki leyft
að kvænast. Tengdafaðir ha.ns
situr nú í fangelsi, ákærður fyr-
ir samvinnu við Þjóðverja.
íiin mmn-
ast þjóðhátíðar-
dags Isí mdinga
Flaggað var á öllum opin-
berum byggingum i Noregi
17. júní í tilefni af þjóðhátíð-
arcLegi Islendinga.
iYorslcu blöðin birtu grein-
ar í tilefni af deginum og fóru
.nj'óg lofsamlcgum orðum um
Islendinga, og vœnta mikils
u} samvinnu Norðmanna og
Ixlendinga í framtíðinni.
Nygaardsvold forsœtisráð-
herra sagði á þmgfundi á
laugardaginn: ,,Islendingar
hafa sýnt mikið brœðraþel
gagnvart norshu þjóðimii,
oeitt henni míkla hjálp, og
samvinna þjóðanna hefur v(r-
ið með ágœtum“..
Tveir danskir kvislingar játuðu
í (ja-i, að þeir hefðu œtlað að
myrða Montgomery er hann kom
til Kaupmannahafna r, en hœtt við
það er þeir sáu hve vel ham var
gœtt.
Undirbiinmgur hafinn að byggingu
nýs meimtaskólahúss
Menntaskólanum var slitið s.l. mmnudag, 17. júní. Við skóla-
slitin flutti Páhni Hanncsson rektor rœðu, þar sem hann rœddi
aUýtaríega. urn. fyrirjmgaða endurl>yggingu Menntaskólans, en
þann 13. þ. m. skipaði Brynjóljur Bjarhason rnenntanuílaráð-
herra þriggja manna nefnd til að annast undirbúning að bygg-
ingu nýs háss fyrir Menntaskólann í Reykjavík, i samráði við
rúðuneytið.
1 nefndinni eru: Páhni Ilannesson rektor, formaður nefnd-
arinnar. Sigfús Sigurhjartarson alþingismaður og Hörður Bjama-
sön arkitekt.
— Þjóðviljirm mun birta nvðu rektors.á morgun.
*