Þjóðviljinn - 23.08.1945, Page 4

4
Fimmtud. 23. ágúst 1945.
þJÓDVILJINN
TJtgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofa: Austurstræti 12, sími 2270. (Eftir kl.
19.00 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusimi 2184.
Áskriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðj-a Þjóðviljans h. f.
Ein ályktun og „gömul grsin“
Morgunblaðið er í öngum sínum yfir þessari dauðans
slysni, að ungir Sjálfstæðismenn skyldu fara að troða kenn-
ingum Hayeks á síður þess. Ritstjórar blaðsins vita afar
vel að þeir menn eru hrein viðundur, sem halda því fram,
eins og Hayek þessi, að hagkerfi sósíalismans hljóti að leiða
til ánauðar og megi því einu gilda hvort þjóðirnar velji veg
sósíalisma eða fasisma, hvort tveggja leiði að sama mark-
inu — ánauð lýðsins.
En það hefur nú hent vesalings Morgunblaðið að halda
þessari firru fram, og ritstjórunum fer eins og við er að
búast, þeir reyna að krafsa í bakkann, ef vera kynni að
þar fyndist sinustrá, sem hægt væri að festa hönd á. Og
sjá, í gær fundu þeir þrjú sinustrá: Samþykkt frá síðasta
landsfundi Sjálfstæðisflokksins, „eina gamla grein í Stefni
eftir prófessor Magnús Jónsson11 og umræður, sem fóru
fram „undir forustu Jóhanns Möllers um ágóðahlutdeild
verkamanna".
Áður en við förum að lýsa þessum þremur sinustráum,
skulum við rifja upp hvernig umræður um málið standa.
Morgunblaðið heldur því fram, að nauðsynlegt sé að
dreifa valdinu yfir framleiðslutækjunum til þess að vernda
frelsi og lýðræði.
Nú hefur Þjóðviljinn bent á að tækniþróun leiði alveg
óhjákvæmilega til þess gagnstæða, ef starfað er á grund-
velli „sjálfstæðisstefnunnar“, þ. e. grundvelli séreignar-
skipulagsins og einkarekstursins.
Þetta er svo augljóst og alkunnugt að naumast þarf að
nefna dæmi. Eftir því sem fiskiskipin verða stærri færi^f
sjávarútvegurinn á færri og færri hendur, og þeir fáu
menn, sem eiga stærstu og beztu skipin, mynda méð sér
hagsmunasamtök, svo öll stjórn þessara framleiðslutækja
er raunverulega komin á örfárra manna hendur. Á öllum
sviðum fer þróunín hraðfara í þessa átt. Fyrir fáum árum
voru hér nokkrar sjálfstæðar smjörlíkisverksmiðjur, nú
hafa þær myndað „hring“. Valdið yfir þessari framleiðslu
■
er í höndum sárfárra manna. Líku máli gegnir um járn-
iðnaðinn og mætti þannig lengi telja.
Auðvitað þýðir þessi þróun þverrandi lýðræði. Vinnu-
veitendurnir verða færri og stærri, launþegarnir fleiri og
launþegarnir eiga atvinnu sína og afkomu að öllu leyti
undir geðþótta vinnuveitendanna.
Það þarf heims-viðundur eins og Hayek, til að mótmæla
þessu, eða kannski það nægi lands-viðundur eins og Ólaf
Björnsson.
Nú kemur auðvitað engum lifandi manni í hug að
reyna að snúa hinni tæknilegu hlið þessarar þróunar við.
Það vill enginn fá árabáta í stað togara, eða smiðjur í hlað-
varpa í stað Héðins og Hamars. Þróun séreignaskipulags-
ins, eða „Sjálfstæðisstefnunnar“ eins og Morgunblaðinu er
tamast að kalla það, hlýtur að leiða til þess að „valdið“
færist á færri og færri hendur og þar með til þverrandi
lýðræðis, þetta er „leiðin til ánauðar“ eins og dærrii for-
ustulandanna sýna.
Gegn þessu hefur ekki verið bent á nema'eitt ráð,
sem að haldi gæti komið, og það er að gefa hinum vinnandi
fjölda tækifæri til að stjórna hinum stóru atvinnufyrir-
tækjum á sama eða svipaðan hátt og hann stjórnar mál-
efnum ríkis og sveitarfélaga, sem sé méð því að kjósa full-
trua til þessara starfa. Að þessu marki geta legið þrjár
ÞJÖÐVILJINN
Tíma-Tóti er tindilfættur þessa
dagana, og má hann auðsjáan-
lega hafa sig allan við, því það
er engrum heiglum hent að þreyta
þá pólitísku „gymnastik“ Fram-
sóknar að vera vinstra megin
við verkamannastéttina í dag og
hægra megin við atvinnurekend-
ur á morgun.
En Þórarinn litli gerir það sem
sem hann getur og verður víst
eigi um það sakaður þótt lesend-
ur Tímans liafi ódýra skemmtun
af að horfa á tilburðina.
•
Á þriðjudaginn var gerðist
Tíminn allt í einu málsvari hús-
næðisleysingjanna: Hann hefur
fundið ráðið gegn húsnæðisleys-
inu. Og ráðið er: f guðanna bæn-
um látið Framsókn fá völdin
aftur!
Það er hætt við því að dauf-
heyrzt verði við því neyðarkalii
Framsóknarmanna. Húsnæðisleys
ingjarnir eru minnisbetri en Tím-
inn heldur, þeir hafa ekki gleymt
því enn, að á gullaldartímabili
sínu átti Framsóknarflokkurinn
ráðherra sem Eysteinn hét, og
þessi ágæti Framsóknarráðherra
gerði allt sem hann mátti til þess
að hindra auknar byggingarfram
kvæmdir í Reykjavik — það var
eitt af hómaþata-aðgerðum hinna
vísu Framsóknarleiðtoga til þess
að „stöðva flóttann úr sveitun-
um“.
Hverjar afieiðingar þetta hafði
fyrir reykvíska alþýðu vita hús-
næðisleysingjarnir betur í dag en
nokkru sinni fyrr, og því krefjast
þeir ailt annarra aðgerða í hús-
næðismálunum en þess að ein-
hverjum Framsóknar-eysteini
verði fengin völdin til þess að
NÝSTÁREEGUR „FRÓÐLEIK-
UR“ UM FRELSISBARÁTTU
SERBA
„Útvarpshlustandi“ skrifar bæj
arpóstinum:
„íslenzk alþýða hefur löngum
haft yndi af því að heyra sagt
frá siðum og háttum fjarlægra
þjóða. í vitund um þetta mun
Útvarpsráð hafa tekið upp þátt-
inn „Lönd og lýðir“. Jafnfrajnt
mun Útvarpsráð hafa ætlazt til
þess að efni það er flutt væri
undir þessu nafni væri sannur
fróðleikur um lönd og lýði, en
ekki pólitískur áróður af lak-
asta tagi.
Það mun því hafa látið kyn-
lega í eyrum ýmsra hlustenda
: að heyra Menntaskólakennarann
I Einar Magnússon flytja hlustend-
um þann fróðleik að frelsisbar-
átta Serba hafi verið háð undir
forystu Mihailowiteh þar til
Tito hafi bolað honum burtu,
og sé hann nú raunverulegur
einræðisherra í landinu, undir
yfirstjórn Rússa. Það má teljast
meira en m!eðal ósvífni af kenn-
aranum að bera annað eins og
þetta á borð fyrir hlustendur,
þar sem hvert mannsbarn veit
að Mihailowitch var erindreki
þýzku nazistanna og sannkallað-
ur böðull sinnar eígin þjóðar“.
SAUÐFÉ VELDUR SKEMMD-
UM í GÖRÐUM
S. B. skrifar um ágengni sauð-
fjár í bæjarlandinu:
„Sauðfjáreign manna í Rvík
hefur um langt skeið verið
vanda- og vandræðamál. Ekki
svo mjög fyrir þá fáu dýravini,
sem vernda sauðkindina hér í
Reykjavík sér til auðs og á-
nægju, heldur fyrir hina mörgu,
sem eiga hér garða, bæði í bæn-
um sjálfum, en þó sérstaklega
í nágrenni hans. Þeir eiga enga
sauðkind en verða þó með angur
í huga að sjá kindum hinna fyrir
beitilandi. Ein hundraðkrónu
kind eyðileggur oft margra ára
árangur í trjágörðum á einni
nóttu. 30 punda dilkur, eyðilegg-
ur nokkurra tunna uppskeru af
kartöflum. Sárabæturnar verða
sjaldan aðrar en þær, að fá að
kaupa hið safamikla kjöt þess-
ara úrvalsdýra á 14 kr kg“.
SAMSKOT OG SÍÐAN FJÁR-
GÆZLA Á HEIÐUM UPPI
„Kvartanir manna yfir eyði-
leggingu garða af völdum sauð-
fjár eru óteljandi. Menn biðja
um lögregluaðstoð, en þar eru
helztu dýravinir höfuðstaðarins
formenn í sauðfjárræktarfél.
Rvíkinga (hverra?) og dugandi
fjárbændur. Bæjarstjórnin hefur
þrásinnis verið beðin að leysa
vandamálið og menn hafa leyft
að gera sér vonir um að þeir
gætu á spaklegan hátt ráðið
fram úr vandanum, en allt
slikt hafa verið tálvonir einar.
Málið stendur því enn eins og
áður og enn er deilt um hvort
fórna eigi sauðkindinni til ang-
urs og tjóns fyrir sauðfjáreig-
endur, eða hvort fórna skuli trjá-
gróðri og garðávöxtum fyrir
sauðféð. Þetta verður að líkind-
um aldrei leyst svo báðir máls-
aðilar uni vel. Virðist mér þvi,
að nokkra lausn mætti fá með
því að garðeigendur stofnuðu til
samskota og kostuðu nokkra
menn, og þá helzt lögreglu-
þjóna úr fjáreigendafélaginu, til
þess að gæta fjárins á heiðum
uppi, þá mánuði sem görðum er
hættast við ágengni, mundi þá
margur garðeigandi fá værari
svefn, þótt holdafar dilkanna
rýrnaði nokkuð“.
Skúli Þorsteinsson, skólastjóri:
Furðuleg ráðstöíun
hindra það að Reykvíkingar fái
byggingarefni.
Hins vegar mun lítt um það
fengizt þótt Þórarinn litli sveitist
áfram við að æfa sig í vend-
ingunum.
Trúaðir menn segja að and-
skotinn breyti sér stundum í
ljósengils líki.
Austfiröingar hafa jafnan
búiö við slæmar samgöng-
ur,-
Gengur þaö undrum næst,
hversu þeir hafa þolað ým-
ist afskiptaleysi eöa vafa-
samar ráðstafanir þeirra, er
ráðiö hafa á sviöum sam-
göngumálanna.
AÖ þessu sinni skal ekki
rætt um samgöngumálin
hér eystra í heild, þótt til
pess væri full ástæöa. Skal
hér vikið aöallega aö sér-
stöku atriði.
Sú nýbreytni hefur verið
upp tekin aö hafa bát í för-
um milli Kolmúla og Reyö-
arfjarðar tvo daga vikunnar
og þá í sambandi viö áætl-
unarferöir milli Noröur-
lands og Austurlands.
Þaö furöulega skeður, aö
báturinn kemur aldrei viö á
Eskifirði, sem er þó enda-
stöö áætlunarferöanna og
nær helmingi fjölmennari
en Reyðarfjöröur. Því mun
til svarað, aö ferðir bátsins
séu aöeins miðaðar viö áætl
unarferðirnar aö noröan og
noröur. Skal nú lítillega vik
iö aö því, hve fávísleg þessi
ráöstöfun er, jafnvel þó miö
að sé eingöngu við land-
ferðirnar milli fjóröung-
anna, sem nær þó engri
átt.
Það fólk, sem notar bát-
Framhald á 7. stðu.
leiðir, sem allar eru viðurkenndar af sósíalistum. Þessar
leiðir eru: 1) Að ríkið reki fyrirtækin. 2) Að sveitarfélögin
reki þau. 3) Að þau séu rekin af félögum þeirra manna
sem lifa eiga af framleiðslunni. Þetta eru leiðirnar til að
dreifa því valdi á hendur fjöldanum, sem tæknin hlýtur
að færa á fáar hendur, í þjóðfélögum séreignaskipulagsins.
e
En svo víkjum við að sinustráum Morgunblaðsins.
Blaðið segir að það hafi „ávalt“ verið áhugamál ráðamanna
Sjálfstæðisflokksins að gefa verkamönnum hlutdeild í
rekstri átvinnufyrirtækjanna og nefna sem dæmi lands-
fundarsamþykkt og gömlu greinina eftir Magnús.
En því í ósköpunum er flokkurinn ekki búinn að fram-
kvæma þetta áhugamál sitt? Ekki hefur hann vantað tæki-
færin.
Sánnleikurinn er sá að þetta eru -strá frá unglingsárum
flokksins, marg kalin í hagsmunum hinna fáu og stóru.
Það eru sinustrá frá gömlum tímum sem ritstjórarnir reyna
að bjarga sér á, því ekki dettur þeim í hug það snjallræði
að fleygja Hayek og ölafi fyrir borð. Þeir um það.