Þjóðviljinn - 19.09.1945, Blaðsíða 5

MiSvikurdaguflð.sept: 1945 ÞJÓÐVILJINN
5
Stefán Jóh. staðfestir gagnrýni á sænska samninginn
Persónulegir kunningjar Stefáns undirbjuggu
stofnun Sölumiðstöðvarinnar úti í Svíþjóð
Skildi Stefán ekki samninginn eða blekkti hann
ríkisstjórnina vísvitandi?
Alþýðublaðið birti í gær
langa grein eftir Stefán Jóh.
Stefánsson um sænska samn-
inginn og Sölumiðstöð
sænskra framleiðenda. Sem
yfirskrift greinarinnar setur
blaðið: „Stefán Jóhann af-
hjúpar i'óg kommúnista“, en
betur hefði komið heim við
efni greinarinnar að þar hefði
staðið: „Stefán Jóhann stað-
festir gagnrýni „kommún-
ista“ á sænska samninginn“.
Fyrri hluti greinarinnar fjall
ar um Sölumiðstöðina, auð-
vitað er hún efst í huga Stef-
áns.
Skal nú greinargerð Stef-
áns um það efni tekin til
athugunar.
STOFNUN SÖLUMIÐ-
STÖÐVARINNAR VAR
UNDIRBÚIN í SVÍÞJÓÐ
ÁÐUR EN SAMNINGA-
NEFNDIN KOM ÞANGAD.
Stefán hefur mál sitt um
stofnun Sölumiðstöðvarinnar
með þessum orðum:
„Áður en sænsk-íslenzku
samningarnir voru gerðir eða
árinu áður, var í Svíþjóð
stofnað verzlunarfélag, er
nefndist Islandsbolaget A/B,
með það fyrir augum, að
selja sænskar vörur til Is-
lands og kaupa íslenzkar vör
ur til Svíþjóðar. Að baki
þessa fyrirtækis stóðu mjög
margir sænskir kaupsýslu-
menn, er höfðu margskonar
vörur á boðstólum“ ...
„Eftir að sænsk-íslenzku
samningarnir voru gerðir,
eða röskum tveim mánuðum
síðar, kom fulltrúi Islands-
bolaget og fyrirtækja þeirra,
er stóðu því að balci, hr,
Sven-Eric Cornelius, hingað
til landsins til þess að kynna
sér á hvern hátt yrði bezt
greitt fyrir sænskum vörum
til íslands. Hr. Cornelius og
tengdaföður hans, Norlander
forstjóra, þekkti ég dálítið
persónulega, og hafði nokkr-
um sinnum komið á heimili
þeirra, ásamt Per Albin
Hansson forsætisráðherra,
sem þar er húsvinur“.
Þetta eru þær staðreyndir
sem Stefán hefur fram að
færa varðandi stofnun
sænsku sölumiðstöðvarinnar,
inn á milli þessara stað-
reynda skýtur hann stað-
hæfingum um að hann hafi
ekki um þessi mál vitað fyrr
en hann kom heim og hann
þá fyrir þrábeiðni Cornelius-
ar hafi tekið að sér að stofna
hina marg umtöluðu Sölu-
Tniðstöð. Allt' er\ þietta ' svo
kryddað stóryrðum og svig-
urmælum í garð „kommún-
ista“.
Til viðbótar því sem Þjóð-
viljinn hefur áður sagt um
Sölumiðstöð Stefáns, er þetta
nú upplýst, og það af Stefáni
Jóhanni sjálfum:
1) Stofnun Sölumiðstöðvar-
innar var undirbúin úti í
Svíþjóð og það jafnvel áður
en þeir Stefán og Claessen
komu þangað.
2) Herra Cornelius, sem
fékk það hlutverk að vinna
að stofnun Sölumiðstöðvar-
innar hér heima, er persónu-
lega kunnugur Stefáni og
tengdafaðir hans, Norlander
foi’stjóra, sem virðist vera
einn af helztu hvatamönnum
þessarar stofnunar, er einnig
í vinfengi við Stefán og Stef-
án hefur „nokkrum sinnum“
komið á heimili þessara heið-
ursmanna, ásamt Per Albin
Hansson.
Nú geta þeir trúað því sem
vilja að sakleysinginn Stefán
Jóhann hafi alls ekki minnst
á þessi mál við nokkurn
mann í Svíþjóð og að hann
hafi alls ekki vitað fyrr en
hann kom heim um fyrirætl-
anir Corneliusar og annarra
sænskra iðjuhölda og kaup-
manna um að koma hér upp
umboðsfélagi. En Stefáni er
bezt að gera sér það ljóst að
það er ekki litið á hann sem
alveg hlutlausan mann, það
er búizt við að hann hafi ef
til vill einhverja tilhneigingu
til að verja skinn stjórnmála-
mannsins Stefáns Jóhanns,
og það verður 1 ekki varið
nema með því að neita stað-
reyndum. Þetta reynir Stefán
þó illa takist. Forsaga og til-
drög Sænsku sölumiðstöðvar-
innar er nú betur kunn en
áður, og hún sýnir ótvíræð-
ara en okkurn hafði grunað
hve blygðunarlaus eiginhags-
munabraskari Stefán er.
ANNAÐ HVORT HEFUR
STEFÁN FARIÐ MEÐ VÍS-
VITANDI BLEKKINGAR
EÐA HANN HEFUR EKKI
VITAÐ HVAÐ HANN UND-
IRRITAÐI FYRIR HÖND
RÍKISINS
Ekki farnast Stefáni betur
þegar hann kemur að öðru
meginatriðinu í þeirri ádeilu,
sem upp hefur verið höfð
gegn honum og Claessen út
af sænsku samningunum. Um
það segir Stefán svo:
„Þjóðviljinn heldur því
fram að við íslenzku nefndar
mennirnir höfuð blekkt stjórn
ina í frásögn okkar um skyldu
íslenzkra vfirvalda til þess
að gefa innflutningsleyfi fyr-
ir öllu því vörumagni frá Sví
þjóð, sem samningarnir ræða
um. En hér er farið með stað-
lausa stafi og örgustu blekk-
ingar. í fundargerð samnings
ncfndarinnar frá 26. marz s.l.
stendur eftirfarandi bókað:
Hann (þ. e. St. J. St.)
nefndi að þaö væri mjög
erfitt fyrir íslenzku stjórn-
ina á þessu stigi málsins
að ákveöa hvað mikiö
magn íslendingar þyrftu
á að halda af þeim vöru-
tegundum, er þeir óskuðu
eftir að kaupa. Það færi
meðal annars eftir því, hve
mikið Svíar keyptu af ís-
lendingum, það væri ein-
ungis útflutningsleyfi á
péssum vörum sem íslend-
ingar óskuöu að fá.
Eriksson (þ. e. formaður
sænsku samninganefndar-
innar) sagöist hafa búizt
við þessu svari, en þó að
íslendingar gæfu upp eitt-
hvað magn, þá væri það
ekki bindandi fyrir þá að
nokkru leyti.
Þessu var gengið út frá
við samningsgerðina og
þessu skýrðum við að sjálf
sögðu rétt frá.“
Það er alveg rétt hjá
Stefáni að þannig skýrði
hann og Claessen samning-
inn fyrir rikisstjórninni og
það er alveg rétt að með
þennan skilning í huga féll
ust fjórir ráöherrar af sex
á að heimila þeim félögum
að undirrita samninginn.
Hvað er svo sagt um þetta
atriði í þeirn samningi sem
Stefán kom heim með und
irritaðann.
Fyrsta grein samningsin.s
cr bannig:
„Sænska ríkisstjórnin leyf
ir útflutning til ílands og
íslenzka ríkisstjórnin léyflr
innflutning á þeim vörum
frá Svíþjóð, sem ncfndar
eru í meðfylgjandi skrá I. ‘
Fjórðagrein samningsins
er þannig:
„Báðar ríkisstjórnirnar
lýsa því yfir, að þær séu
reiðubúnar gagnkvæmt að
veita gjaldeyrisleyfi til
greiðslu á þeim vörum sem
um er getið í þessum samn-
ingi.“
Þarna er, því miöur, skýrt
fram tekið að íslendingar
séu skuldbundnir til að
veita innflutnings- og gjáld
eyrisleyfi fyrir þeim vörum,
sem í samningnum greinir,
og væntanlega veit Stefán
að það er samningurinn
Framh, á T. siðu.
Brezka stjórnin reynir að sam-
ræma framfarapólitík innanlands
af turhaldsstefnu í utanríkismálum
jpYRSTA ræða Mr. Bevins um utanríkismál vakti
” djúptæk vonbrigði“, segir Harrý > Pollitt, leið-
togi brezka Kommúnistaflokksins í viðtali við
norskan blaðamann. (Fyrri hluti viðtalsins var birtur
hér í þessum dálkum í gær). ,-,R;æðan var alger
andstaða þeirrar framfarastefnu í landsmálum, sem
stjórnin hafði tilkynnt við þingsetninguna. Ræðu
Bevins var tekið með miklum fögnuði af íhalds-
flokknum, sem skildi hana sem tákn um framhald
á afturhaldsstefnu sinni í utanríkismálum.
E
N ÞAÐ ER ALVEG ÁREIÐANLEGT, að í Verka-
mannaflokknum, bæði innan þings og utan,
fara fram alvarlegar umræður um þessa ræðu
Bevins. Verkalýðshreyfingip mun krefjast þess, að
loforð þau sem Verkamannaflokkurinn gaf 1 kosn-
ingabaráttunni, varðandi utanríkismálin, verði efnd.
Brezka alþýðan óskar fyrst og fremst eftir auknum
skiptum við Sovétríkjn, — hún skilur að það er bezta
fryggingin fyrir frelsi og velmegun í Bretlandi. Al-
þýðan vill halda vináttu vió allar þjóðir, en ekki
sízt þær nýju stjórnir, sem til valda hafa komið
í Evrópu. Við erum gramir yfir þeirri óverjandi
pólitík, sem Bretland hefur rekið gagnvart Grikk-
landi. Við viljum að endi sé bundinn á fasista-
stjórnina á Spáni, og fögnum þróuninni 1 Suðaustur-
Evrópu.
^LÞÝÐAN BREZKA skilur, að verið er að reyna
að sameina framfarapólitík innanlands og aft-
urhaldspólitík í utanríkismálum. En það sem koma
verður, er framfarapólitík bæði innanlands og gagn-
vart öðrum löndum. Og þess mun alþýðan krefjast,
bæði hvað snertir Evrópulöndin og nýlendurnar“.
rpELUR ÞÚ LÍKLEGT að eining náist í alþjóða-
samtökum verkalýðsfélaganna, og að alþjóða-
samvinna takist með alþýðu og framfaraöflum heims-
ins til að tortíma fasismanum og skapa varanleg-
an frið? spyr blaðamaðurinn.
P_G ER SANNFÆRÐUR UM að heimsþingið í
París leysir það verkefni að stofna nýtt alþjóða-
samband verkalýðsfélaga. Við erum stoltir af starfi
brezku fulltrúanna í undirbúningsnefndinni, sem
rijtt hefur brautina fyrir einingu á heimsmælikvarða.
Einingarsamtök heimsverkalýðsins verður vorkalýð
allra landa mikill styrkur og trygging fyrir því, að
margt sem skeði eftir heimsstyrjöldina fyrri, geti
ekki endurtekið sig“. Pollitt telur að samvinnan í
verkalýðsfólögunum verði til þess að flýta fyrir sam-
einingu vcrkalýðsflokkanna og auðvelda samvinnu
alþýðunnar við önnur framfaraöfl. Ákvarðanirnar
frá San Francisco og Potsdam komist ekki í fram-
kvæmd nema í harðvítugri baráttu við afturhalds-
öfl heimsins, er reyni að viðhalda valdi auðhring-
anna, og sá tortryggni gegn Sovétríkjunum og nýju
stjórnunum í Evrópu í því skyni að tryggja sér fram-
haldandi gróðalindir.
W'
JJVAÐ ER AÐ SEGJA um brezka Kommúnistaflokkinn?
,,ÁRIÐ 1939 hafði Kommúnistaflokkurinn 14500 meðlimi.
Nú eru í honum 50 þúsund meðlimir, og auk þess
eigum við 7—10 þús. meðiimi í her og flota. Blaðið okkar,
Daily Worker, er gefið út í 135 þús. eintökum, og meiri
pappírsskammt höfum við ekki fengið. Við gefum út og
seljum fleiri bæklinga og bækur en Verkamannaflokkur-
inn, verkalýðsfélögin og samvinnuhreyfingin til samans.
Bæði bækur um fræðileg efni og dagsins mál eru rifnar út.
Kommúnistaflokkurinn hefur orðið mikil áhrif í mikil-
vægustu -verkalýðsamböndunum, eru víða stjórnarmeðlimir
þeirra og fcrustumenn. Barátta okkar fyrir einingu alþýð-
unnar nýtur sívaxandi fylgis“.