Þjóðviljinn - 04.10.1945, Page 4

4
þlÓÐVILJINM
Utgefandi: Sameiningarfiokkur alþýðu ■— Sósíalistaflokkurinn
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjórar: Einar Oigeirsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofa: Austurstræti 12, sími 2270. (Eftir kl.
19.00 2184).
Afgreiðsla; Skólavörðustig 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusimi 2184.
Askriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja t>jóðviljans h. f.
----------------------------------------------------->
Trygging framleiðslu atvinnu-
veganna
Það er nú verið að athuga möguleika á að koma
upp tryggingu fyrir sjávarútveginn, þannig að komizt
verði fram hjá hinum alvarlegustu afleiðingum aflabrests,
eins og þeim, er varð á síldveiðunum í sumar.
Jafnhliða því að slíkum tryggingum væri á komið,
yrði að sjálfsögðu krafizt kauptryggingar fyrir sjómenn,
ekki lægri en svo að þeim væri ætíð tryggt jafn hátt kaup
og landverkamönnum, og að þeir ættu von í betri af-
komu þegar vel gengur með afla og afurðaverð.
Allir eru sammála um að slíkar tryggingar, bæði fyrir
útgerðarmenn og sjómenn séu eitt hið mesta nauðsynja-
mál, en sumum finnst að erfitt muni að koma þeim
í framkvæmd. Ekki sýnist þetta vera á verulegum rök-
um reist. Sjávarútvegurinn virðist vera fær um að tryggja
sig gegn afleiðingum aflabrests, og hann er vissulega fær
um að borga sjómönnum góð laun.
Þessar staðreyndir verða ljósar þegar litið er á út-
gerðina sem heild, og ekki sízt ef einnig er tekið tillit til
þess iðnaðar, sem rekinn er 1 sambandi við sjávarút-
veginn.
Sé litið þannig á þessa atvinnugrein, kemur í ljós,
að á nær öllum árum hefur hún ekki aðeins getað b'orið
sig, heldur hefur hún beinlínis aukið þjóðarauðinn, og
jafnvel þó komið hafi ár sem hafa verið mjög erfið fyrir
sjávarútveginn sem heild. Þá er einnig ljóst, að ef litið
er yfir lengri tíma, þá hefur sjávarútvegurinn ætíð verið
sá atvinnuvegur, sem fært hefur þjóðarbúinu síaukin
verðmæti. Hann hefur verið gróða atvinnuvegur þjóðar-
innar.
Til að koma í veg fyfir þær truflanir á framleiðslunni,
sem af aflabresti leiða, væri einfaldast og eðlilegast að
reka íslenzkan sjávarútveg sem eina heild, þannig að góð
þorskvertíð bætti, með eðlilegum hætti, upp lélega síld-
arvertíð, góð afkoma síldarverksmiðjanna bætti á sama
hátt upp lélega afkomu hraðfrystihúsa o. s. frv. Því
sjaldan ber það við, að hvorttveggja bregðist sama árið,
síldin og þorskurinn. En inn á þessa braut verður ekki
farið um sinn, en auðvelt ætti að vera fyrir sjávarútveg-
inn að koma sér upp tryggingum með þeim hætti að þær
greinar útgerðarinnar, sem vel ganga á hverjum tíma,
leggi nokkuð í tryggingarsjóð er jafni metin þegar illa
gengur.
Allar tryggingar eru raunverulega byggðar á því, að
dreifa áhættunni ýmist á lengri tíma eða milli fleiri en
einnar starfsgreinar, og virðist furðulegt hve lengi hefur
dregizt að aðalframleiðsluatvinnuvegur þjóðarinnar taki
úrræði þeirra í sína þjónustu, svo augljóst sem það er að
þau henta honum.
En í þessu sambandi er ekki úr vegi að minnast einnig
á landbúnaðinn. Svo virðist sem hann ætti einnig að geta
komið sér upp tryggingum gegn uppskerubresti og fári í
fénaði.
í sumar urðu bændur á Suðurlandi fyrir hinum mestu
búsifjum vegna óþurrka. Heyfengur brast þeim verulega
af þessum sökum, og alkunna er hvernig sauðfjárpestirnar
hafa herjað í flestum héruðum landsins. Mundu ekki víð-
tækar tryggingar, sem landbúnaðurinn sjálfur stæði að,
hafa getað dregið verulega úr þeim óþægindum sem þessi
skakkaföll hafa valdið bændum og þjóðarheildinni?
Fimmtudagur 4. okt. 1945
ÞJÓÐVILJINN
NY BÓK
Strokudrengurinn
Siguröur Helgason rithöf-
undur hefur nýlega gefiö út
stutta sögu, sem hann hef-
ur þýtt úr sænsku. Sagan
heitir í þýöingu Siguröar:
„Strokudrengurinn“. ÞýÖ-
ingin var upphaflega gerö
fyrir barnablaðiö ,,Unga ís-
land“ og birtist sagan þar
sem framhaldssaga árin
1942—1943.
Þetta er saga umkomulítils
drengs, móöurleysingja,
sem gengið hefur refilstigu
uisheppnaös uppeldis og er
síöan ráðstafað á hæli fyrir
vandræöa drengi. Honum
leiöist á hælinu og strýkur
hann þaöan ásamt tveim
pörupiltum á hans reki.
Ekki veröur þó samfylgd
þeirra langvinn. En snáöi
þessi lendir í margskonar
ævintýrum og ekki öllum
sem þægilegustum. En
hann er úrræöagóöur og
kjarkmikill. Hann svífst
einskis og er þó ekki í sínu
insta eöli vondur. Um þetta
fjallar sagan og svo um
hitt, hvernig þessi sami
drengur í erfiöleikum sín-
um öðlast nýjan skilning á
hlutverki sínu, sem einstakl
ings í samfélagi mannanna.
Það er flest gott um þessa
sögu aö segja. Hún er
skemmtilega rituð. Hún er
mjög viöburðarík og heldur
því áhuga lesandans vak-
andi. Hún er hispurslaus og
gjörsneidd prédikunaranda.
Sú boöun, er hún flytv*', er
eðlileg og kemur af sjálfu
sér. Þess vegna er þetta góö
saga. Góö saga, þaö er
meira en hægt er aö segja
um mikinn fjölda þeirra
mörgu sagna, sem þýddar
hafa verið á íslenzkt mái
síðustu árin og ætiaðar
börnum og unglingum til
lesturs. Flest eru það reyf-
ar af lélegri tegund
Manni verður ósjálfrátt aö
álykta, aö þýöendumir
hafi smekk heldur neöan
við þaö, sem í hófi er. Nema
annáö hafi fremur vakaö
fyrir þeim en áhugi fyrir
barnabókmenntum? Það er
auðvitað þakkarvert, þegar
góð bók er þýdd á íslenzku,
hvort sem sú bók er ætluð
unglingum eða öðrum. Sig-
urður Helgason má gjarnan
taka þær þakkir til sín, því
að hann hefur valið vel og
honum vel tekizt. Hitt er
annaö mál, aö íslenzkar
barnabókmenntir munu
halda áfram aö vera ærið
fáskrúöugar svo lengi, sem
íslenzkir rithöfundar álíta
það niöur fyrir sig tekiö aö
leggja þeim eitthvaö af
mörkum annað en þýðing
ar.
Stefán Jónsson.
U tanríkisráðherramir
Framhald af 1. síðu.
herrarnir væru staöráönir í
því, aö taka aftur til starfa,
þar sem frá var horfið viö
friöarsamningana, strax og
mögulegt væri.
ÞAÐ ÞARF NÚ ÞEGAR AÐ
GERA RÁÐSTAFANIR TIL AÐ
SKAMMTA MJÓLKINA
„Húsmóðir" sendi Bæjarpóstin-
um eftirfarandi bréf í gær:
„Nú þegar er farið að bera
á því, að mjólkin sem til bæj-
arins flyzt sé ekki næg. Síð-
ustu dagana hafa margir orðið
að sætta sig við það að fá
minni mjólk en þeir báðu um.
í morgun var tekið upp það
fyrirkomulag, í búðinni sem ég
verzla við; að láta alla fá 2
lítra. Eg ætlaði að sækja mjólk
fyrir tvö heimili, en var ekki
nema með einn mjólkurbrúsa;
Mér var sagt að ef ég vildi fá
mjólk fyrir tvö heimili, yrði ég
að koma með annað ílát, og
koma aftur kl. 10. Nú gat ég ekki
sótt mjólkina kl. 10 og afleið-
ingin varð, að tvö heimili urðu
að láta sér nægja þann skammt
sem einu var ætlað.
Þessi skömmtunaraðferð er ó-
þolandi. Með því móti að ætla
öllum jafnt, fá fámennt' heim-
ili, þar sem aðeins er fullorðið
fólk, jafnmikið og heimili þar
sem eru mörg börn. Samkvæmt
því sem mér var sagt, virðist
einnig hægt að fá tvöfaldan
skammt, ef komið er með tvö
ílát. Þá vitum við einnig öll
að sumt fólk fer búð úr búð og
fær sinn skammt á fleiri stöðum,
meðan aðrir fá ekki neitt.
Okkur hefur skilizt á blöðum
að mjólkin yrði skömmtuð í vet-
ur. Hvers vegna er ekki hægt
að framkvæma það strax? Svona
skömmtun viljum við ekki. Við
viljum að skammtað sé eftir
fólksfjölda í heimili og tryggt sé
að bamafjölskyldur gangi fyrir“.
Það sem konan heldur fram i
þessu bréfi er fyllilega rétt.
Skömmtunin sem hún talar um
er alveg tilgangslaus. Hinsvegar
er það tilgangslaust og órótt-
mætt — eins og þó mörgum
Verður á — að ásaka afgreiðslu-
stúlkurnar um þetta, þær hafa
ekki aðstöðu til þess að skammt-a
mjólkina rétt, nema því aðeins
að afgreitt sé út á skömmtunar-
seðla, samkvæmt tölu heimilis-
fólks. Við slíka skömmtun verð-
ur að gæta þess að börn og
sjúklingar gangi fyrii\ Reynist
mjólkin einhverntíma svo lítil,
að allir geti ekki.fengið eitthvað,
verður fullhraust fólk að sætta
sig við það að fá ekki neitt, til
þess að þeir sem mesta þörfina
hafa, geti fengið sinn skammt.
Og skömmtunin virðist óneitan-
lega þurfa að koma strax.
HVERSVEGNA VAR SUMAR-
VERÐ LANDAFURÐA TEKIÐ
ÚT ÚR VÍSITÖLUNNI?
„Verkamaður“ sendir mér svo-
hljóðandi fyrirspurn: „Eg sé að
blaðið „Neisti“ á Siglufirði ræðst
harkalega á ríkisstjórnina fyrir
að taka sumarverð landafurða
út úr vísitöluútreikningnum. Þar
sem hér er um mjög viðkvæmt
mál að ræða, sem leyniskyttur
stjórnarandstöðunnar reyna ó-
spart að nota sér til að skgpa
óvild gegn ríkisstjqrninni, langar
mig til að Þjóðviljinn geri grein
fyrir hversvegna ríkisstjórnin tók
þessa ákvörðun“.
ÞETTA VAR VANDRÆÐA-
LAUSN
Þjóðviljinn hefur áður sýnt
fram á, hvaðá rök lágu til þess,
að þessi leið vár valin til að
hindra að vísitalan hækkaði ekki
upp úr öllu valdi, þó að nokkrir
dilkskrokkar og fáeinir kartöflu-
pokar kæmu á markaðinn fyrir
15. sept.,. enda þótt gamlar birgðir
væru einnig á markaðnum. í
leiðara blaðsins 4. ágúst s. 1. seg-
ir svo um þetta mál: „Það má
vissulega um þessa lausn málsins
deila. En eins er rétt að minnast
og það er, að ríkisstjórnin telur
það eitt af sínum megin verk-
efnum að koma í veg fyrir að
visitalan hækki, enda er ljóst að
erlent markaðsverð á íslenzkri
framleiðslu ber ekki meiri dýr-
tíð en nú er. Þetta er ríkisstjórn-
inni ljóst, enda er það fyrst síð-
an hún tók við völdum að verð-
1-ag hefur mátt heita fast, vísi-
talan hefur mátt heita óbreytt
allan tímann.
Til þess að halda henni enn ó-
breyttri, var því um þrennt að
velja: að leyfa sumarafurðir ekki
á markaðnum, að borga verðið
niður með stórfé úr rikissjóði,
að gefa verðmyndunina frjálsa
og láta hana ekki hafa áhrif á
vísitöluna.
Enginn þessara kosta var góð-
ur, sá síðasti var valinn sem
FKárstur, og orkar þó vissuléga
tvímælis.
Hér er að sjálfsögðu um enga
lausn að ræða á þeim vanda,
sem verðlag landbúnaðarafurða
sífellt skapar. Staðreyndin er, að
framleiðsluhættir landbúnaðar-
ins eru svo úreltir að með þeim
er ekki hægt að framleiða vörur
til að selja á verðlagsgrundvelli,
er sé sambærilegur við annað
verðlag í landinu. Auðvitað tekur
langan tímá að koma landbún-
aðinum á það stig tækniþróunar,
að hann verið samkeppnisfær við
aðrar atvinnugreinar, það er sein
legt að þurrka út Framsóknar-
sporin, en meðan verið er að því
verður verðlag landbúnaðaraf-
urðanna vandræðamál, og sér-
hver bráðabirgðalausn á því
verður vandræðalausn".
Þetta munu hafa verið ástæð-
urnar fyrir þvi að ráðherrar Al-
þýðuflokksins féllust á þessa
lausn. Dómurinn um þá afstöðu
þeirra hefur flokksblað þeirra,
,Neisti“, birt, og geta menn svo
velt þeirri spurningu fyrir sér,
sem sett var fram í blaðinu í
gær, hvort Alþýðuflokkurinn sé
í stjóm-arandstöðu eða „Neisti“
í andstöðu við flokkinn.
VANDAMÁL DAGBLADANNÁ
Hinir sífelldu erfiðleikar á að
koma dagblöðunum til kaupenda
þeirra í Reykjavík á réttum
tíma, eru áhyggjuefni sem þeir,
■er vinna við útgáfu blaðanna,
eiga sínkt og heilagt við að
stríða.
Aldrei eru þó þessir erfiðleik-
ar meiri en yfir vetrarmánuðina
og byrja fyrir alvöru um mán-
aðamótin sept.—okt., þegar
barnaskólarnir byrja.
Dreifing dagblaðanna eru
störf, sem unnin eru mestmegnis
af börnum á skólaskyldualdri og
sem eðlilega eru flest bundin við
námið á þeim tíma sem dagblöð-
in þurfa á starfskröftum þeirra
að halda, þ. e. á morgnana.
HOLL VINNA FYRIR BÖRN
Margir foreldrar eru tregir til
að leyfa börnum sínum að bera
út blöð, sérstaklega á vetuma.
Þessu veldur einkum ótti við að
börnin vanræki námið í skólan-
um ef þau sinna jafnframt öðr-
um störfum.
Það mun þó óhætt að fullyrða
að slíkur ótti er áslæðulaus.
Hraustu bami er áreiðanlega
mjög hollt að hafa eitthvað fyrir
Frh. á 7. síðu