Þjóðviljinn - 20.02.1946, Qupperneq 4

4
Þ-JÖÐVILJINN
MiÖvikudagnr 20. febr. 1946
(MÓÐVILIINH
^eefanfH: Sameiningírf’okkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjómmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjómarskrifstofa: Austurstræti 12, sími 2270. (Eítir kl.
19.00 2184).
Afgreiðsla: Skóiavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusimi 2184.
Askriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuðL
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
Hvað atviimureksturinn þolii
Stærsta verkfalli, se-m stáðið hefur í 'Bandaríkjunum,
er lokið. Verkamenn í stóriðnaðinum, hafa fen-gið ca. 18%
hækkun á kaupi sínu. Vinnutíminn í Bandaríkjunum er 40
tímar á viku, eða tæpir 7 tímar á dag. — Alstaðar um heim
er nú barist fyrir 7 tíma vinnud-egi.
Dags-brúnarverkamenn hafa ekki sett upp slíkar kröf-
ur. Þeir hafa aðeins gert kröfu til þess að þeir geti lifað
nokkurveginn af 8 tíma dagvinnu. Þeir hafa nú 1396 krón-
ur á mán-uði m-eð dýrtíðaruppbót..— En meðaltekjur fi-m-m
manna fjöls&yldu í Reykjavík er-u ca. 40 þúsund krónur.
Það er en-gum efa bundið að atvinnureikstur íslendin-ga
þolir þess-a litlu hækkun. Verðlag á útflutningsvörum ís-
lendinga er ihækkandi- T-ekj-ur landsmanna eru það háar að
þrátt fyrir þessa hækkun eru tekjur Dagsbrúnarverka-
manna lan-gt fyrir neðan það meðallag, sem ríkið getur
veitt þegnum sínum.
©
En það er annað atriði, sem er að verða óþolandi fyrir
íslenz-kt atvinn-uláf í heild. Það er fyrirk-omulag innflutn-
RÆTT UM VEÐURFREGNIR
Síð-an í mannsikaðaveðrinu 9.
fe-br. s. 1.' he-fur mikið verið rætt
um óár-eiðianlerk v-eðurfregn-anna,
og haf-a ýmsir viljað telj-a að
veðurstofian ætti mest'a sök á
þvi, að veðurfregnunum e-r ekki
be-tur treystandi en raun hefur
á orðið. Þett-a tel é-g mjög vaf-a-
siamt. Án þess þó <að nokkuð það
liggi fyrir sem taiki af öll tví-
mæli í þessu efni, er mér næst
að h-alda, að veðurstofan ræki
sitt stiarf af eins mikilli ná-
^ kvæ-mni og -s-amvizkuisemi og
I h-enni er fram-ast unnt. Eg heid
-að óstæð-an sé sú, eins og fram
kemur í grein-ai-gerð -veðurstof-
unnar, sem birtist hér í blaðin-u
nýle-g-a, að oft eru ekki fyrir
hendi næga-r upplýs.ing-ar um
veðrið á Grænlandi og Norður-
Atisjnzh-áfinu. Þegar svo stend-
u-r á, eru veðurspádómair þeir
se-m veðurstofa-n gefur, varl-a á-
reiðianilegri en spádó-mar gömlu
veðu-rspámannanna, er til voru í
hverrii sv-eit hér áður fyrr og e-ru
kannski enn. Þeir voru býs-n.a
-glögigsikyjggni-r margi-r hverjir,
þc-tt -þe-ir fengj-u aldrei skeyti
frá fja-rlægðum stöðum og stydd
ust við það eitt sem þeir sáu, e-r
þeir stóð-u undir bæjarveggnum
og gáðu til lofts. Stundum m-unu
starfsskilyrði veðurstofunnar
vera lítið betri en þess-ara gömlu
veðurspámanna, og er þá ekki
von á öðru, en spádómar hennar
get-i brugðis-t.
N-ú viill sv-o til, að „S. M.“ hef
ur alve-g nýleig-a skrif-að mér um
veðurfreginirnar, og nú skulum
við heyria hans álit á þeim:
VERÐA AÐ DUGA BETUR
„Eitt af þv-í, sem vlsindamenn
vorra tima eru stöðu-gt að glíma
við, er veðrið. Töluverðum ár-
an-gri hefur verið náð, en betur
má þó ef duiga skal og ekki s-ízt
virðist það eig-a við um veður-
spámenn okkar Islendinga.
Það er á allna vitorði og e-ng-
i-n ástæða ti-1 -að þegj-a yfir því
að veðurfréttir frá veðurstofiuuii
liér í Reykjavík eru svo óá-
byggilegar oft *á tíðum, að ekki
verður við uuað.“
ICRAFIST RANNSÓKNAR
„Óáréifianléiki íslenzkra veð-
urfregn-a er svo a-lvarle-gt mál,
að það krefst r-seigileigar -ath-ug-
unar. Þe-ir, s-em e. t. v. eiga líf
si-tt og sinna undir því að hægt
sé nokkurnvegin -að treysta
veðu.rfregnum þeim sem veður-
stofan lætur varpa út, eiga
j heimtingu á að hinar alv-arle-gu
skyssur, sem íslenzkum veður-
spámönnum virðas-t liaf-a orðið
á, bæði í s-ein-n-i tíð og raunar
-aUtaf við og við, síða-n þessi
stofnun Vjar sett á fót, verði
rannsakaðar nákvæmleiga og
hverju þær st-afia og eins, hv-að
hægt er að gena til úrbótar.“
VEÐURFREGNIR, SEM HÆGT
ER AÐ TREYSTA, ERU LIFS-
NAUÐSYN
„Islenzku-m sjómönnum, sér-
st-ak-legia þó þeim, er sækj-a, út
frá hin-um ýmsu verstöðvum við
suður- cig v-esturströndinia, er
öðruim landsmönnum íremur,
n-auðsyn á áreið-andegum veður-
fregnu-m. Þeir ei-ga beinlínis
kröfu til að ekke-rt sé látið ógert
til að a-uk-a öryiggi þei-rna. Sé
eitthv-að hæ-gt að ger.a til að
fyrirbyggjia það, að óábyg-gile.g-ar
veðurfregni-r narri þess-a menn
út á miðin þeigar fer að með
ofsa-veð-ur — út í opin-n dauða-nn
— þá á að gera það — t-afarlaust
En sé h-insvegar elcki hægt úr
þessu að bæt-a, s-ern ég út frá
mínu leiikmannssjóniarmiði, trúi
ekki, þá er ekki um ann-að að
-ger-a e-n að hætta að útv-arp-a
veðiurfiregnunum, því s-vo h-afa
sa-g-t mór reyindir og trúverðug-
ir sjómenn að fireikar vildu þeir
en-giar spár um veðrið en ótrygg-
ar veðurspár."
VERÐUR EKKI TIL AÐ AUKA
HRÓÐUR VEÐURSTOFUNNAR
„E-g hef of-t hugsað um þá
stað-reynd, að veðurfregni-r ísl.
útvarpsins h-af-a sáralitla til-trú
bæði með-al sjómanna og eins
bæ-nd-a o-g búaliðs. Þet-tia eru þó
þæ.r stétti-r, sem mest allria Is-
lendimga eiga undir „vindi, s-ól
c-g regni“, þær stéttir, sem án
efa hlýða með mestri at-hygli á
veðúrfréttir. Oa er von að Veður
sitofan au-ki sér tiltrú og álit
með því að se-nda frá sér j-afn
loðnar og óvissar veðurfregnir
og um síðustu helgi — m-ann-
-gengið hreint ú-r skugga um afskaðahelgiin-a 8.—9. febrúar?1'
ingsv-erzlunarinnar.
íslending-ar þurfa á því að halda að hundruð dugandi
verzlunarmanna væru að ryðja afurðu-m þeirra braut út
-um allar jarðir. En -því fer fjarri að svo sé. Aðeins örfáir
menn eru að vinna 1 þessu.
lEn mörg -hundr-uð fyrirtækj-a sitja hér heima og „strita“
við að kaupa inn vörur handa þeim rúmum hundrað þús-
undum, sem land vort byggja.
Þeir þurfa ekki að leggja í áhættu, heildsalarnir þeir.
Þeim er tryggð ók-veðin élagning, — því meiri gróði því
dýrar sem þeir kaupa. Þeim er verðlaunað fyrir að auka
dýrtíðina se-m mest — og það er sannarlega ekki að furða
þó hún blcmgist undir handleiðslu þeirra, — enda mun
það kosta þjóðaribúið 50—60 milljónir króna á ári að
hafa þetta heil-dsölufargan.
Það þarf að létta þessu fargi af þjóðinni, strax og ó-
hjákjv-æmilegt er orðið að byrja baráttuna gegn dýrtíð-
inni fyrir alvör-u.
t*
„Vísir“ óttast þá kröfu Dagsbrúnar að landsverzl-un
verði á komið, á innflutningnum til 1-andsins. Virðist blaðið
óttast að heildsalarnir fengju ekki nóg verkefni annars
staðar, þótt hætt yrði að verðla-una þá fyrir að okra á
landsbúum. Og samt er þétta blað alltaf að tala um vönt-
un á verfc.afólki!
t þessu sambandi lætur ,,Vísir“ þess getið að það sé
of seint að koma m-eð hugmyndir >um lan-dsverzlun n-ú. Nú
eigi að kom-a á „frjálsri verzlun“ og afn&ma ríkiseftirlit
og hrin-ga! Það er dæmal-aust hvaða vitleysa getur oltið upp
úr þessu blaði. A-merísku hringarnir heimta að vísu að
rýmkvað sé til fyrir þeim í ýmsum löndum, svo þeir
geti drepið innlend fyrirtæki með samkeppni sinni, — en
því fer mjög fjarri að þjóðirnar almennt beygi si-g fyrir
kröfum þeirra. Og vel veit Vísir að heildsalarnir hér
berjast ekki fyrir neinni frjálsri verzlun, heldur fyrir
viðhaldi verzl-unáreinofcunar þeirrar, er þeir nú hafa.
'En það, sem gerast mun í heiiminum á næstunni, er
að áætlunarbús-kap verði á komið víða í heiminum og
þá á verzl-uninni líka. Og þar, sem það ekki verður gert,
kemur kreppan. Og eftir henni er Vdsir að vonast.
„Róður innanlands og utan“
„Þeir munu hafa verið margir,
er að styrj-aldarlokum töldu sig
ekki þurfia að leita véfrétta um
það, um hvað barizt var né fyir-
ir hvað. Menn segj-a að nazismi
og fasismi sé úr sögunni og
benda á það sem ti-lgang og lok-a
takmark styrjialdiarinn-ar. Ein
leyfis-t að spyrj-a, hvort þar m-eð
sé loku fyrir s-kotið, að kreppur
og viðskiptastríð og aðrar svip-
aðir dár-ax stinigi ekki upp ko-lli.
Má nú teijast öruggt, að hver
þjóð fái að njóta sin í siamræmi
við kjörskilyrði sín? Er nókkuir
vissa fyrir því, að þær þjóðir,
sem t d. hafa bezt skilyrði til
fiskfra-mleiðslu, fái það svigrúm
fy-rir þess-i matvæli á heims-
markiaðinium, er þeim be-r. Getur
ekki vel f-arið svo að þessiar
þjóðir verð-i að hornrekum á fisk
miarfcaði-num v-egna þess að aðr-
ar þjóðir, er þó hafa mun verri
aðs-töðu til aflabraigða, hafi ráð
á undirtökum sér til framdrátt-
iar? Um þe-tta spyrja' rnenn
sj-álfa sig og aðra, hátt og í
hiljóði."
Þetta er kafl: úr grein, sem
bir-tist í tímaritinu Ægi í nóv-
embe-r-desember hefti 1945.
Það er ekki að ófyrirsynju
spurt
Þetta eru vissuleiga eðlilegar
spumingiar, sem Ægir ber fram.
En því miður verður þeim ekki
sv-arað nema á einn veg.
Það er fjarri því að t-rygging
sé fengin fyrir að viðskiptastrið,
kreppur og aðrir svipaðir dánar
stingi upp kollinum. Það er svo
fjarri því, að fullyrða má -að
vexði siglt áfnairi . sem hoifir,
undir merkjum auðva-ldsskipu-
lagsins, ge-ysa viðskiptastríðin og
-kreppu-rnar -unz að fullkomið
stríð verður.
Um náttúrugæði, eins og fiski
mið ve-rður háð blint kapphl-aup,
hinn stenki signar hv-að sem liður
-aðstöðumun.
Þett-a villimannl-eig-a k-app-hlaup
um náttúnugæði', er auðv-aldsskipu
1-agið sjálf. Rét-tlá-t s-kipting nátt-
úrugæða milli þjóða, er óhugs-
-anle-g in-nan þes-s skipula'gs, a-1-
veg eins og réttlát skipting auðs-
ins milli einstaklinga o-g stétta
er óhugsandi inn-an þess.
Áfram með nauðsynjamálin.
Þau eru mörg stórmálin, sem
l’iggj-a fyrir Alþin-gi, o-g ætl-a&t er
til að það afgreiði. Mefi-al þeir-ra
eru nokkur mál, sem miða að
því að koma hér upp fullkomn-
um fiskiðnaði og iðn-aði, s-em
á annan hátt stend-ur bein-t í
sam-bandi við -sjáv-arútveginn.
Tvímælalaust er það þýðin-gar-
mesta sporið, sem stíga þarf í
ís-lénzku atvinn-ulífi að koma hér
upp fullkomnum fiskiðnaði. Tvö
frumvörp liggj.a fyrir Alþin-gi
sem mjög varða þeitta mál, flu-t-t
að tilhlutan latvinnumálaráð-
herra, Áka Jiakobssonar, armiað
um niðursuðu og niðurlagingu
síidar hitt um tunnusmiíði. Þ-að
gengur furðu seint með þ-essi
frumvörp, Alþingi þyrf-ti að
hr-að-a þeim meira en verið hef-
ur til þessa.
Bíó og útsvör
Ykkur finnst ef til vill ekki mik
ið samræmi milli útsvarsmála og
bíc-anna. En hvað haldið þið að
•bæritm gæti grætt miltið á bió-
re-ks-tri ef hiann hefði hann all-
an á sín-um höndum, eins og'
s-óisialistar h-afia lagt til, og væri
ekki hugsan-l-egit iað útsvörin
gætu v-erið ögn lægri, ef bærinn
ætti b-ióin.
Þið hugsið um þetta þegar þið
fáið útsvcrin.
Hungursneyð í Indlandi.
í fréttum er okkur sagt frá
hungursneyð í Indl-andi eins og
sjálfsögðum hlut. Þe-ttia er þó
eiit't beztia land veraldiarinnar
h-viað náttúrugæðfi snertir, og
það varð e-kki hart úti í s-týrj-
öldinni.
Hv-að veldiur?
Aldalön-g nýlend-uikúg-un, tak-
marikial-aus-t arðrán. Þanni-g er
auð-valds-skiipulagið með til-heyr-
-andi ný-lendupóilitik, það s-kapar
hungursineyð í beztu löndum ver
aldarinniar. Þetta skipul-ag er
vis-s'ulega höfuðóvin-ur menningar
og framf-ara.
Julian Huxley í
þjómistu Sam-
einuðu þjóðanna
Prófessor Julian Huxley
hefur verið ráðinn fram-
kvæmdastjóri menningar- og
vísindastofnunar Sameinuðu
þjóðanna.
Prófessor Huxley er einn
hinna ku-nmusitiu mennta-
manna Bre-ta og hef-ur ritað
fjölda aliþýðlegra bóka uim
vísindaleg efni-