Þjóðviljinn - 23.03.1946, Blaðsíða 4

4 '
Þ JÖÐVIL JINN
Laugardagur 23. marz 1946.
.*
Útgefandi: SameiningarfJokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar: Kristinn E. Andrésson, Sigurður Guðmundsson, áb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjamason.
Ritstjónxarskrifstofur: Austurstræti 12 og Skólavörðustíg
19. Simi 2270 (Eftir kl. 19.00 einnig sími 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399,
Prentsmiðjusími 2184.
.Áskriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
Afturhaldið hefur að nýju
hafið fjandskap við íslenzka
listamenn
í fyrradag tilkynnti hin þingkjörna úthlutunarnefnd,
hvern viðurgerning hún hefði veitt listamönnum lands-
íns. Úthlutun hennar hefur þegar vakið miikla undrun
og. gremju meðal lesandi fólks. Sjónarmið meiri'hluta
nefndarinnar eru greinilega pólitísk en ekki listræn. —
Menn höfðu að vísu óttast að svona myndi fara, því að
néfndin var auðsjáanlega skipuð 1 þeim tilgangi einum
að refsa þeim sem róttækir eru, en ofsóknir hennar hafa
gengið meir úr hófi fram en hægt var að hugsa sér.
Stefán Jóhann Stefánsson er arftaki Barða Guðmunds-
sonar í útihlutunarstarfinu. Engin mun þó gera því skóna
að hann hafi þroskaðri bókmenntasmekk en fyrirrennari
hans, og hann hefur farið mjög dult með umhurðarlyndi
sitt við pólitíska andstæðinga. Þorsteinn Þorsteinsson er
kunnur fyrir þröngsýni, enda mun hann bera meira skyn
á útlit bóka en innihald þeirra. íslenzkt aftunhald valdi
þessa menn til að hefja að nýju fjandskap við listamenn
inndsins. Þeir hafa fylgt þrem meginreglum í starfi sínu.
í fyrsta lagi mátti enginn listamaður fá hærri úthlutun
en Guðmundur Gíslason Hagalín. Þess vegna er gáfaðasti
og stórbrotnasti listamaður landsins, Halldór Laxness,
settur á bekk með höfúndi Konungsins á Kálfskinni. í
öðru lagi átti að hækka Dynskógamenn á kostnað rót-
tækra listamanna, og hefur það þitnað á ágætustu höf-
undum eins og Magnúsi Ásgeirssyni, Ólafi Jóhanni
Sigurðssyni, Steini Steinari og Jchannesi úr Kötlum. — í
þriðja lagi átti að veita styrk ýmsum bægum leirsbáld-
um- og reyfarahöfundum, dönskum og íslenzkum. Mun
þetta hafa verið gert tij þess að fleiri meðliimir HagaMns-
félagsins en Rithöfundafélags íslands vœru á úthlutunar-
skránni, enda var bætt á hana í því skyni 7 nýjum
mönnum.
Meirihluti nefndarinnar hefur gengið svo langt í
þjónkun sinni við það sem auvirðilegast er og lágkúru-
legast í íslenzkum bó'kmenntum, að fyrrverandi skjól-
stæðíngur HagaMns, Óskar Aðalsteinn Guðjónsson, er lækk-
aður ofan í 500 kr. af þeirri ástæðu einni, að hann
leyfðí sér að anda ofurMtið á foringja Dynskógamanna í
ritdómi um Móður ísland, Maður skyldi ætla að Haga-
Mn hafi verið faMn úthlutunin, en ekki þingkjörinni nefnd.
Úthlutunarnefnd hefur tekið myndMstamenn svipuðum
tckum og rithöfunda. Þeim, sem eru nýstárlegir og djarfir
i efnisvaM og framsetningu, er refsað með nánasarlega
M’tlum styrkjum. Nægir að benda á það, að Þorvaldur Skúla-
son, Gunnlaugur Ó. Scheving og Jón Engiiberts fá aðeins
1200 kr. Viðurkenndur listamaður eins og Nína Tryggva-
cióttir fær .500 kr. og Svavar Guðnason ekki neitt.
Kúgunarstárf nazista gegn listamönnum vakti viðbjóð
’álls heimsins. íslenzkir aftunhaldsmenn virðast þó hafa
tekið sér aðferðir nazistanna til fyrinmyndar, þótt í
smærra stál sé. En þeir munu skamma stund hrósa sigri.
Hinir ofsóttu listamenn munu taka höndum saman við
alþýðu lándsins og hnekkja valdi aftuiihaldsimanna yfir
þessum málum, enda mættu.. þeir vera minnugir þess.
að- Jónas fná Hniflu fékk makleg málagjöld fyrir huhgur-
oísóknir súnar- á hendur íslenzkum Mstamönnum.
LÉTTUM HÚSMÆÐRUNUM
STORFIN MEÐ AUKNUM INN-
FLUTNINGI HEIMILIS VÉL A.
Eftirspum eftir margskonar
heimilisvélum, til að létta undir
með húsmæðrunum, fer ört vax-
andi, en innflutningur þeirra.
gengur treglega. Nýlega hringdi
til mín maður, sem hefur átt
heimilisvél í pöntun um langan
tíma og kvartaði yfir því sein-
læti sem ætti sér stað hvað þenn
au innflutning snerti. Hann gaf
ótvírætt í skyn að klíkusjónar-
mið réðu mest mn, hverjir
fengju þær tiltölulega fáu heim-
ilisvélar sem hingað flyttust frá
Ameríku. Hann grunaði heild-
sölufyrirtækin, sem hafa umboð
fyrir þessar vélar, um að þau
afgreiddu umsóknimar ekki allt-
af í réttri röð. SKkt er; ef satt
reynist, vitanlega alveg óþolandi,
en erfitt að sjá við þeim leik,
meðan einstaklingar hafa með
útvegun þeirra að gera. Ráðið
til að kippa þessu í lag, er að
auka innflutning heimilisvéia
sem mest. Flestar húsmæður
verða nú að sKta sér út. fyrir
aldur fram, vegna vöntunar á
hentugum vélum til að létta
heimilisstörfin. Þess ber þó að
gæta, að ýmsar þær vélar sem
nota mætti á heimilum, eru full
dýrar til að hægt sé að búast
við að notkun þeirra verði al-
menn. Á bað t: d. við um þvotta
vélarnar. En þeim húsmæðrum
gætu almennings-þvottahúsin
orðið ómetanleg hjálp. Líka gætu
2—3 fjölskyldur, er búa í sama
húsi, haft þv.ottavél til sameig-'
inlegra nota.
En þetta eru aðeins musmun-
andi leiðir að sama marki, þ. e.
að vinna bug á þeim úreltu
vinnuaðferðum sem nú eru ai-
geng við heimilisstörfin og
létta þar með þeim þrældómi af
húsmæðrum sem hin daglegu
störf þeirra nú eru.
MAÐKAR í MJÖLINU?
Húsmóðir skrifar um maðkað
haframjöi? „Það er orðin vani að
fara með allt í blöðin. Nú um
helgina ætlaði ég að hafa góðan
og kjammikinn mat á borðum.
Keypti ég í. því skyni hvítkál og
annað grænmeti, sauð kjötsúpu
og. kastaði út í hana haframjöli.
Bar ég svo þetta á borð. — En
þegar ég sest sjáif að borðinu,
tek ég eftir því að maðurinn
minn er að taka eitthvað ofan
af sínum diski, og þegar ég fer
að athuga hvað þetta sé, kom
í ljós að smáir, hvítir maðkar
hringa sig ofan á súpunni. Mað-
urinn minn sagði mér bá að fyr-
ir stuttu siðan þegar hann borð-
aði utan heimilisins, hafi hann
borðað kjötsúpu með haframjöli
og þar voru iíka maðkar ofan
á súpunni.
Nú vil ég' spyrja, hvemig á
þessu standi, hvort flutt sé úr-
gangsmjöl til: landsins, og hverj-
ir beri ábyrgðina á þeim inn-
flutningi? Eg á til afgang af
þessu. mjöli, ef einhver vill sjá
það og rannsaka: Mér þætti fróð
legt að vita, hvort fleiri húsmæð
ur hafa veitt þessu eftirtekt, en
það er mjö-g vont að sjá maðk-
inn“.
RANNSÓKNARSTOFA HÁSKÓL
ANS ÆTTI AÐ FÁ MJÖLH) TIL
RANNSÓKNAR.
Ekki er Bæjarpóstinum kunn-
ugt að fleiri húsmæður hafi kom
izt í kynni við þetta maðkamjpl
og má þó vel vera að svo sé,
Tel óg, sjálfsagt að húsmóðirin
sendi Rannsóknarstofu Háskól-
ans sýnishom af mjölinu, ásamt
upplýsingum um, hvar mjölið
er keypt. Faest þá úr því skorið,
hverskonar vara þetta er og
hvernig hún er komin í verzl-
anir. Mál sem þetta er alvar-
legra en. svo, að ekki sé.rétt að
rannsaka alla málavöxtu. Vís-
asti vegurinn til þess er að af-
henda Rannsóknarstofunni sýnis-
horn af mjöUnu, er- mun annast
rannsókn þess, eigandanum að
kostnaðarlausu.
HVENÆR VAKNAR MATVÆLA
EFTIRLITIÐ?
í lilefni af þessu virðist full
ástæða til að matvælaeftirtitið
láti til sín taka, en hingað til
hefúr bæjarbúum fundizt sem
sú heiðraða stofnun hlyti að
hafa eftirlit með einhverju
öðru en matvælum, og er þá
kannski illa gert að vera að
raska ró þess með því að krefj-
ast afckipta af ekki stærra máli
en möðkuðu mjöli?
ÞAÐ BER AÐ VERNDA AL-
MENNING GEGN VÖRU-
SVIKUM.
En hvað sem því líður, þá er
bezt fyrir alla aðila, að vöru-
svik og vöruskemmdir, eins og
um virðist vera að ræða í þessu
tilfelli sem húsmóðirin skrifar
um, séu tekin til gaumgæfilegrar
athugunar, því almenningur á
fullan rétt á að vera verndaður
gegn slíkum ófögnuði.
1

Tækifæri til raunliæfra
ráðstafana.
í flestum bæjum og þorpum
landsins er mikill áhugi fyrir
byggingu verkamannabústaða. —
Byggingarfélögin eru stofnuð,
allt er undirbúið, aðeins eitt
vantar; það vantar afl þeirra
hluta, sem gera skal —- pening-
ana.
— Það lætur annars undarlega
í eyrum, þegar sagt er að pen-
inga vanti til að byggja yfir hús
næðislaust fóik I landi, þar sem
tugir. millióna króna liggja rentu
lausir í fjárhirzlum bankanna.
En samt er þetta nú svo. Bygg-
ingarsjóður verkamannabústaða
þarf að veita hinum ýmsu bygg-
ingarfélögum um 16 milljónir kr.
á þessu vori, ef þau eiga að geta
framkvæmt þær byggingar, sem
ráðgerðar eru á sumri komanda.
Þetta fé vantar sjóðinn að mestu.
Nú hafa þeir Sigfús Sigur-
hjartarson og Sigurður Guðna-
son lagt til, á Aiþingi, að Lands-
bankinn verði skyldaður til að
innleysa skuldabréf sjóðsins, svo
honum verði kleift að veita um-
beðin lán á þessu vori.
Hér er tækifæri til raunhæfra
ráðstafana gegn húsnæðisskorti í
bæjum og kauptún-um.
Vonandi lætur Alþingi ekki
á sér standa, vonandi afgreiðir
•það málið fijótt og vei. — Af*
greiðsla þess þýðir. tugir.. góðra
verkamannabústaða á komandi
Augu niargra liafa
opnazt.
Það þurfti engan spámann til
að segja það fyrir, að upp úr
heimsstyrjöldinni mundu verða
mikil átök milli sósialista og auð
valdssinna. Alltaf opnast augu
fleiri og fleiri fyrir því, hve
heimskulegt og villimannlegt
auðvaidsskipulagið er, þegar af-
leiðingár þess koma svo berlega
frarn sem ætið verður á ófriðar-
tímum.
Á tímum striðsins lærk millj.
þann sannleika, að auðvalds-
skipulag þýðir kreppur og' strið
til skiptis; og milljónir hafa
fyllzt áhuga og eldmóði fyrir
hugsjónum sósíalismanns; hug-
sjónum jafnréttis, afkomuörygg-
is og friðar. Þetta er hinn já-
kvæði árangur strtðsins.
„Sjáaudi sjá ekki“.
En því miður eru þeir margir,
sem ekkert hafa lært af hörrn-
ungum stríðsins. Því miður, eru
þeir margir, sem ekki reyna að
gera sér ljóst, hver er orsök.
striða og kreppna. Þessir menn
eru hugsunarlausir þolendur
hörmunganna, hörmungamar
knýja þá ekki til að gera upp
reikningana, sjáandi sjá þeir
ekki- og heyrandi heyra þeir
ekki né skilja.
Svo er þriðji hópurinn.
Loks er hópur manna, sem
vitandi vits berst fyrir að við-
halda hinni heimskulegu sam-
kepþni í framleiðslu... og. við-
skiptamáiúm, og'.hinu vUfimann-
1 lega stríði milli einstaklinga,
stétta og þjóða, því stríði allra
gegn öllum, sem auðvaldsskipu-
lagið er.
Þessi hópur er að berjast fyrir
eigin valdaaðstöðu og aðstöðu til
að raka saman fé á annara kostn
að. Þessi hópur styðst við þá
heimspeki villimennskunnar, að
barátta milli einstaklinga, stétta
og þjóða, sé aflgjafi framfar-
anna. Þessi hópur ræður megin-
hluta allra fjármuna auðvalds-
þjóðanna, Hann ræður yfir meg-
in þorra áróðurstaskjanna, flest-
um prentsmiðjum, blöðum, fund-
arhúsum, útvarpsstöðvunum o.
s. frv. Öll þessi áróðursvél mal-
ar nú, nótt sem nýtan dag, á-
róður gegn sósíalistum. Henni
er ætlað það hlutverk að æsa
þá, sem „sjáandi ekki sjá“ gegn
sósíallsmanum, og stöðva sókn
þeirra sem sjáandi eru og sjá.
Þetta er skýringin.
Þetta er skýringin á þeim
margraddaða söng, sem íhalds-
blöð allra auðvaldslanda kyrja
nú gegn þjóðum sósíalismans.
Næstum hver frétt blaða eins og
Morgunblaðsins, Vísis, . Alþýðu-
blaðsins og Tímans, er tekin í
þjónustu áróðursins gegn sósíal
ismanum, annað lesefni blaðanna
er svo að méstu útlegging á þess-
um áróðri. Það vakir. ekki alltaf
fyrir blöðum þessum að berjast
gegn Sovétiþjóðunum, ekki svona
beinlínis, en þau eru að berjast
gegn hinum framseek’nú sósial-
istum í auðvaldslöndum. —• Þau
- Framkald £ 7- síðú