Þjóðviljinn - 27.03.1946, Qupperneq 3

Miðvikudagur 27. marz 1946
ÞJÖÐV7LJINN
58
m
RADDSR ÆfKUnnAR
Stúdentum neitað um fundar-
hús til að ræða sjálfstæðismálið
Þeir verða því að halda fundinn und-
ir berum himm n. k. sunnudag
I r
„I þúsund ár höfum vér setíð
við sogur og ljóð“
Eftirfarandi fyrirspurn hef
ur Rödduim æskunnar borizt
frá sfcúdent hér í bænum:
Það mun nú vera ákveðið, að
Stúdentaráð gangizt nú á næst-
unni fyrir opinberum fundi úm
sjálfstæðismálið. Þetta er vitan-
lega ekki n-ema alveg sjálfsagt
og á því brýn nauðsyn. En eitt
er það í sambandi við þennan
fund, sem hefur vakið verðskuld
aða undrun manna, en það er sá
orðrómur, að Stúdentaráð hafi
hvergi getað fengið húspláss fyr-
ir hann, og verði hann þvi hald
inn undir berum himni. Þetta
vekur þeim mun meiri furðu, þar
sem Jónas Jónsson fékk Gamla
Bíó nú nýverið til þess að pré-
dika þar fyrir háttvirtum Reyk-
víkingum, að íslendingum bæri
að. leigja Bandaríkjamönnum hér
herstöðvar, eins og alræmt er
orðið.
Maður hefur heyrt, að hjá öll-
um kvikmyndahúsum bæjarins
hafi Stúdentaráðið neitað um hús
rúm fyrir umræddan fund, og
þætti mér vænt ufn, ef þið gæt-
uð gefið mér einhverjar upplýs-
ingar um, hvort þetta er rétt.
Það má kannski segia, að ekki
sé undarlegt þótt Gamla og Nýja
bíó fáist ekiki til þessara fundar-
halda, en hins vegar er alveg ó-
skiljanlegt, ef stúdentar . geta
ekki fengið Tjamarbíó, sem er
eign . Hóskólans, -undir fund til
varnar landsréttindum. Satt að
segja finnst manni, að hjá for-
ráðamönnum slíkrar stofnunar,
hefði varla átt að gæta hiks í
því að greiða á allan hátt götu
jafn mikilvægs málefnis og hér
er um að ræða. Það virðist svo
sjálfsagt mál, að hver sannur ís-
Mér varð reikað niður í bæ
ujm 'kvöldið, og mætti þar
kunningja m'ínuim er ég ekki
hafði 'hit't- í lengri tíima.
Kvaðst han-n vera á lelð inn
að Hálpgalandi til þess - að
hiorfa. á. hándknattleiksmótið,
söm.fram fór í „íþróttahöH“
Í.B.R. Slóst.,ég í för með hon
um,.og fýsti mjög að sjá þessl
ný.ja húja'kynni, sem ég ekki
hafði fyrr augum litið, þ. e.
a. s. ,,Andrew$-höllina“ við
Iiálogaland.
Eg verð að segja það eins
og er, að ég varð fyrir von-
brigðum þegar ég sá „höll-
ina“. Hún reyndist saman-
standa -af tveimur setuliðs-
bröggum, að -vfeu nokkuð stór
um, en ömurlega lágkúruleg-
u:m, þegar þess er gætt að
þstta er aðalbækistöð innií-
þróttastarfsemiamar, og eina
húsnæðið, þar sem íþrótta-
sýningar geta farið fram.,
lendingur, sem hefði átt þess
nokkurn kost að auðvelda það,
að fundur sem þessi yrði hald-
inn, væri stoltur af því að geta
þaí á einhvern hátt. En ef þessi
orðrómur reynist virkilega sann
ur, þá virðist vera á því full
nauðsyn, að einhverjir aðrir
menn tækju við stjóm Tjarnar-
bíös, en þeir, sem nú hafa hana
með höndum.
Ritstjórnin hefur snúið sér
til eins meðljms í Stúdenta-
ráði og fengið hjá honum
þær upplýsingar, að stúdent-
ar hafi ekki ' fengið leyfi t.'l
að halda fund þennan í neinu
af kvikmyndahús'Um bæjar-
ins.
Ennfremur lét hann þess
getið, að stjórnendur kvik-
myndahúsanna hefðu ótví-
rætt geflð í skyn, að orsökin
til neitunarinnar væri andúð
þeirra á þessu fundarhaldi.
Hefur þetta vakið mikla
gremju stúdenta og hefur
Stúdentaráð samþykkt harð-
ar ávítur á stjórn Tjarnarbíós
fyrir framkomu hennar í
þessu máli, Uim önnur sam-
komuhús var ekki að ræða,
þar eð Listamannaskálinn
hefur nú í bili verið tekinin
fyrir málverkasýningar og
Sjélfstæðisihúsið er ófullgert.
Stúdentar munu þó ekki láta
þessa mótspyrnu á sig fá,
heldur halda fundinn undir
beru lofti næstkomandi
sunn'udag.
Þegar inn í braggana kom,
voru þar bakkir handa all-
mörgum áhorfendum, en sá
’nængur var þó á þessum
áhor.fepdnsvæðum,: , að ekki
var hægt að fylgjast jaín ve.l
með leiknum hvar sem var-
Annað . var það og sem ég
veitti at'hygli. Það kom fyrir
þrisvar sinnurn þetta kvöld
að 'bol'tinn festist undir áhorf
endaibekkj'unum og urðu leik
menn að smokra sér undir
bekkina til að ná honum.
Eitt. var það enn, seon ég
veitti athygli. Það virðist
ekki vera neitt salemi fyrir
áhorfándur, og virðist slíkt
alveg ófofsiVaranlegt, því
þarna er oft saman kominn
fjöldi manns.
, Annars er .það alls ekki
meiningin með þessari grein,
að telja upp gallana á hús'nu
við Hálogaland. Það er þeirra,
Framhald á 7. síðu. .
Dagblöð bæjarins hafa nú
tekið afstöðu til h'nna
hneykslanlegu at'hafna nefnd
ar þeirrar sm Alþingi fól að
úthluta fé til listamanna
landsins. Morgunblaðið birti
á sunnudaginn var mjög skel
egga greln og gagnrýndi gerð
ir nefndarinnar á sama grund
velli og gert hef-ur verið hér
í blaðinu. Vísir taldi í fyrra-
dag gerðir nefndarinnar ó-
viðunandi. Eina blaðið sem
ver meirihl'uta nefndarinnar
er Alþýðublað'ð’. Bóikmennta
fræðingur Dyr.skógamanna,
heildsalinn Stefán Jóhann
Stefánsson, skrifaði í gær for
ustugre'n í blað sitt og var
mjög kampa'kátur. Nú höfðu
„sjö rithöf'Undar kommún-
ista“ sett ofan. Nú fékk eng-
,'nn rithöfúndur meira fé en
höfundur Konungsins á Kálf-
skinni!
Það er mörgum minnisstætt
að fyrir nokkri-n árum var
gerð tilraun til þsss að gera |
svo lítið úr bókmenntum ís-
lendinga að telja Guðmund
Gislason Hagalín fremsta
fulltrúa þeirra . Það altari
dsm þ'j'óðstjórnarafturihai’jdlð
hlóð undir hann þá er löngu
hrunið. Nú stendur hann á
herðúm stefánaklúkunnar, og
sú er nú ekki rishá. En fyrir
handarvömm Alþingis hefur
aíturhaldi landsins enn einu
sinni tekizt að sýna hug sinn
til fagurra lista. Enn einu
sinni á að telja fóúki trú um
að bókmenntir vorar séu kot
ungsbókmenntir með því að
hreykja þelm scm lágkúru-
legastir eru og óvirða hina
sm mestan sýna snilldarbrag
1 íún-
„í þúsund ár höfum vér
setið við sögur og ljóð.“ Hin-
ar fornu bókmenntir vorar
j eru það- afrek sem heldur
uppi nafni þjóðar vorrar í
framandi löndum. Tilveru-
réttur vor stendur og fellur
með því hvort okkur tekst að
lifa sjálfstæðu menningarlífi,
hvort okkur tékst að leg’gjá
nokkuð það af mörkum sem
telst gjaidgengúr. miðill í
menningarsamstarfi þjóð-
anria. Á síðustu árátugum
hefúr ! hlaupið mi'kil gróska
í bókménntir Íandsins. Meðal
vor hefur risið upp stórvirk-
ur snillingur sem af dóm-
bærum mönnum er talinn
standa beztu rithöfundum
annarra þjóða á sporði. Þetta
er heil'brigðum íslendingum
mikið iagnaðarefni. En stef-
ánar iandsúns láta ■ ekkert
tækifæri ónotað til að ráðast
ó þennan afburðamann og
rýra starfskilyrði hans — af
þeirri ástæðu einni að hann
hefur gerzt svo djarfur að
hafa sjálistæðar skoðanir á
fetjórnmálum. Af sömu á-
stæðu ofsækja þessir sömu
menn fjölda annarra iista-
manna, sem hafa bæði auðg-
að menningu vora að góðum
listaverku.m og eru vænlegir
til enn stærri afreka. Það
er enginn efi á því að þessi
andhælislega ofsókn stefán-
anna er fyrirlitin af öll-um
þorra þjóðarinnar. En fyrir-
Þegar farið er yfir úthlut-
unarskrána um myndlistrr
menn, kemur manni csjálfrilt
í hug: Hver er til(gang\r í V 1-
þingis með úthiiuun þessara
styrkja ?
Ef tilgangurinn er 'sá, a<v'
veita þá sem föst árslaun ti!
listamanna, er með starfi, sínu
sem þjónar listarinnar hafa
lagt ríkinu eða þjóðinni til
menningarlegt ve> ðmæt;, — þá
felst þar á bak við fögur hugs
un; því að engin þjóð, og
litningin ein er ekki nóg. Núl
verða menn úr öllum stjórn-<
málaflokkum að taka hönd->
um saman og koma þessuml
málum í viðunanlegt horf.j
Það er ekkert flokksmál —<
það er íslenzkt menningar-t
mál.
smáþjóðin sízt af öllu, getur
vecrið án menningarinnar, e'Þ
hún vill vera nckkurs metin,'
meðal annarra þjóða.
Eigi styrkveitingin að skoð-
ast sem heiðurslaun og upp-
örvun til þeirra, sem vinna í
þágu menningar þjóðarinnar,.
verður úthlutunin að breyt-
ast og styrkveitingarnar að
skiptast í tvo flokka.
Fyrsti flokkur: heiðurslaun'
til listamanna, sem með verk-
Framhald á 7. síðu.
♦--------------------------------------------------:--♦
Ný mótmæli gegn starfi meiri-
hluta úthlutunarnefndar lista-
mannastyrkja
Myndlistarmennirnir Ásgrímur Jónsson,
Þorvaldur Skúlason, Gunnlaugur Ó, Schev-
ing og Sigurjón Ólafsson telja listamönnum
þjóðarinnar misboðið með úthlutuninni
Vegna úthlutunar á styrkjum til skálda og listamanna
viljum við undirritaðir leyfa okkur að gera eftirfarandi
athugasemdir:
Styrkir þessir eru veittir í þeim tilgangi að efla eftir
mætti menningu og framþróun á sviði 'bókmennta og lista.
Við úthlutun er nauðsynlegt að gæta þess, að jafnframt
því sem varðveita ber það sem fengist hefur — styrkja
þá, sem lengi hafa starfað og viðurkenningu fengið —
■O ;
verður einnig að meta af skilningi viðleitni' þeirra manna,
er leita að nýjum lciðum og aðferðum á sviði lista, og
að gæta þess að list okkar mun hér eftir sem hingað til
þróast í samræmi við þá menningarstrauma, er mest á-
berandi hafa verið í heimslistinni á hverjum tima. Við
lítum svó á, að þetta sjónarmið hafi ekki verið nægilega
ráðandi ;við s.íðustu úthlutun og viljum við sem dæmi
nefna, að Svafar Guðnason, málari, fékk ekki styrk þetta
ár, þrátt fyrir það, að hann er að áliti þeirra, er bezt ^
til þekkja, einn bezti og alvarlegasti meðal okkar yngri
listamanna.
I»á er það álit okkar, að hvað viðkemur úthlutun til
skálda og rithöfunda, hafi listræn sjónarmið ekki ráðið
við úthlutunina.
Af þessum ástæðum lýsum við undirritaðir yfir van-
þóknun okkar á starfi meirililuta útlilutunarnefndar, og
álítum við, að listamönnum þjóðarinnar sé misboðið með
þessari úthlutun.
Þorvaldur Skúlason, Sigurjón Ólafsson, Gunnlaugur
Óskar Scheving, Ásgrímur Jónsson.
Hvenær verður byggð hér
r
Ber að líta á f járveitingar til mynd-
listarmanna sem ellistyrk eða
heiðurslaun?