Þjóðviljinn - 19.11.1946, Qupperneq 4

ÞJÓÐVILJINM
Þriðjudagur 19- nóv. 1946-
þlÓÐVILJINN
Útgeíandi: Sameiningarflokkur alþýöu — Sós ialistaflofcEurinn
Ritstjórar: Kristinn E. Andrésson, Siguröur GuÖmundsson, éb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjamason.
Ritstjómarskrifstofur; Skólav öröust. 19. Símar 2270 og 7500
(eftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiösla: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Askriftarverð; kr. 8.00 á mánuði. — Laususölu 50 aurar
eint.
Prentsmiðja Þjóöviljans h. f.
V________________________________________________J
19. þing Alþýðusambandsins
19. þing Alþýðusambandsins er nú afstaðið. Hvað allan
undirbúning snerti var það eitt hið glæsilegasta þing, er
nokkur félagssamtök hér á landi hafa háð. Fulltrúarnir
utan af landi munu fara heimleiðis með miklar og góðar
endurminningar.
Afturhaldið hafði spáð því, að hlutur sameiningarmanna
yrði rýr. En þingið sannaði, að stefna og störf fráfarandi
sambandsstjórnar höfðu verið það giftudrjúg og íslenzk-
um verkalýð svo að skapi, að sameiningarmenn urðu í
miklum og vaxandi meirihluta á þinginu.
★
19. þingið afgreiddi mörg og merkileg mál, sem ekki
verða rakin hér.
Það gerði ýtarlegar ályktanir um kjaramál verkalýðsins,
einkum sjómanna, um baráttuna fyrir áframhaldi nýsköp-
un atvinnuveganna, um ráðstafanir til þess að létta byrðum
dýrtíðarinnar af herðum alþýðunnar á kostnað heildsala
og annars braskaralýðs.
Með yfirgnæfandi meirihluta samþykkti þingið gerðir
sambandsstjórnar í sjálfstæðisbaráttu Islendinga.
Og einum rómi fordæmdi þingið frumvarp Jóhanns Haf-
steins um pólitískar hlutfallskosningar í verklýðsfélögum.
Þingið leysti með samkomulagi og á hinn hyggilegasta
hátt deilumál verkakvennafélaganna ,,Framsóknar“ og
„Freyju“.
Á þinginu kom hin afturhaldssama afstaða hægri krat-
anna áberandi í ljós, bæði í almennum málefnum sem og
minni málefnum verklýðssamtakanna, enda þótt ádeilur
þeirra á sambandsstjórnina væru eins ósamkvæmar og
hugsast gat. Þeir létu og hné fylgja kviði við lagabreyting-
ar, sem þurfti % atkvæða.
★
Það sem einkum verðskuldar þó athygli er það, að strax
í þingbyrjun fóru þeir að hóta klofningi ef „Framsóknar-
málið", sem þeir einkenndu þó sem „smámál“, yrði ekki
leyst einvörðungu að þeirra skapi.
Og einna lærdómsríkast var í þessu sambandi það, að
„vinstri“ maðurinn Hannibal Valdimarsson, gekk á þing-
inu mjög erindi hægri kratanna og gerði meira að segja
tilraun til þess að eyðileggja það samkomulag er náðst
hafði — einnig við hann — um lausn verkakvennadeilunnar.
★
Alþýðusambandsþingið sýndi hinn vaxandi styrk sam-
takanna og aukna einingu launþeganna.
Það sýndi réttmæti stefnu sameiningarmanna, þeirrar
stefnu að sameina alla launþega, hvar í flokki sem þeir
standa um málefni stéttanna.
Það sýndi ennfremur, að verklýðssamtökin eru forysta
þjóðarinnar í baráttu hennar fyrir sjálfstæði, framförum og
aukinni velmegun.
Nú þarf að halda áfram á sömu braut.
Islenzkur verkalýður þarf að verða ennþá sterkari, enn-
þá samvirkari og svara hverri klofningstilraun með því að
fylkja sér einhuga um Alþýðusamband Islands, hið 30 ára
gamla hagsmunavígi íslenzks verkalýðs.
ANNAÐ BRÉF FRÁ
KOLBEINI SVARTA
„Kolbeinn svarti“ hefur sent
mér annað bréf og nú tekur
hann til athugunar ýmislegt,
sem varðar útvarpið okkar:
„Póstur góður!
„Eg ætla raunar ekki að ala
þig dag hvern, þótt ég sendi
þér enn skammt í poka þinn.
Þú yrðir varla ellidauður, ef
þú gleyptir það æti í hvert mál.
En sagan um snjóboltann og
vöxt hans er algild, og mátt
þú því óttast, að hann velti um
stund, ef ekki hlánar.
GAGNRÝNI
Þú manst eftir fræðimanni
nokkrum, sem ritaði dóma um
dagskrárefni útvarpsins. Hon-
um varð það á að gagnrýna
erindi sem aldrei var flutt.
Varð af gaman nokkurt og
þætti þeim entist ekki aldur.
Eg held að útvarpsdómarar
ykkar, þeir Magnús og Gísli,
megi vara sig, að ekki fari eins
fyrir þeim. — Þessir ann-
I ars ágætu menn virðast æði oft
[ aðeins hafa hlýtt á eitt erindi
á viku en helzta útvarpsefnið
hijómlistin, fer utan garðs og
sunnan hjá þeim báðum
Þeir munu reyndar hafa byrjað
þennan þátt með því að til-
kynna, að hljómlist væri ofar
þeirra viti (þetta er auðvitað
lygi), en mér finnst nafn þátt-
arins þá rangt.
VANDI FYLGIR
Þeir eru raunar trauðla öf-
undsverðir af ætlunarverki
sínu. Mér hefur ekki tekizt
árum saman að sitja eina
kvöldstund til enda við útvarps
tækið, og svo finnst mér um
fleiri á þessari hraða öld. Ærsl
og erill kaupstaðanna veitir fá-
um heimilisfrið til vikudvalar
við glymskrattann.
GAGNLEGUR
ÞÁTTUR
Þessi þáttur er raunar nauð-
synlegur, þótt enn sé honum
skáskorinn stakkur. Ekki saka
ég höfundana um annmarkana.
Viðleitni þeirri er sömu virð-
ingar verð sem allar tilraunir,
hvort sem þær heppnast eður
eigi. Útvarpið þarfnast sannar-
lega dóma, en þó fyrst réttar-
arhalda, vitnaleiðslna og ann-
arra löglegra forspila. Niirn-
bergsréttur var settur og hald
inn mánuðum saman, þótt flest
um væri ljós sekt ákærðra í
upphafi málþófs. Af málarekstr
inum skulu aðrir læra, og
minnizt þess, þér útvarps-
menn.
HVAR ER
LEITAÐ ?
Svo sendi ég útvarpinu tón-
inn. Með skömmu millibili hafa
tveir æðstu koppar í því búri
(sr. Sigurður og Hjörvar) gum
að mikið að leit útvarpsins að
ákveðnum efnum (útvarps-
sögu og léttu hjali). En illa
þótti smalast í þeim göngum.
Var svo að skilja að leitað
hefði verið í hverjum kima,
jafnt í höll sém hreysi, lúxus-
hverfum sem braggabyggðum.
En enginn sauður fannst, og
varð því útvarpið enn að skera
sína gömlu hrúta. Má nú segja,
að gott er, að heimagangar út-
varpsins eru mjög í ætt við
hafra Þórs, þá er etnir voru að
kvöldi, en risu jafn heilir að
morgni, ef eigi voru beinin brot
in. Þegar Hjörvar bar sig und
an smalamennskunni, varð
hlustanda að orði: „Eg held
þú ættir að annast Lög og létt.
hjal líka“. Mér er nær að halda,
að ýmsir hefðu gaman af, ef
svo yrði um stund.
EN 8LEPPUM
GAMNINU
En til hvers eru auglýsinga-
tímar útvarpsins, ef ekki má
senda hlustendum eina beiðni
þar, áður en lýst er þessari ár-
angurslausu leit? Okkur, hátt-
virtum hlustendum, þykir skrít
ið, ef útvarpið sjálft leitar með
ljósi, en ekki hljóði. Þið eruð
auðvitað hagavanir, heimajálk-
arnir, en hvað vitið þið um
hvannalyndir öræfa þeirra, sem
þið kannið aldrei?
Fábreytni útvarpsins er tið-
rædd, en oft misrædd. Oft
hvarflar að mér, að ein orsök
hennar (og eigi sú sízta) liggi
í sjálfsánægju nokkurra
(fastra?) starfsmanna útvarps
ins. Sami maðurinn hleypur í
hvert skað, sem myndast, —
sami upplesarinn sönglar í sí-
Framb á 6. síðu.
Al|)ýðiisainkmds|imgi
E im ein ávnlsmliig imi aíi vai’»
lega foeri treysta sáttfiiiál“
nifit seiss feringjar Alþýðn-
llnkksiais gera
Aðfaranótt s.l. laugardags gerðust þau ánægjulegu
tíðindi að sættir tókust á Alþýðusambandsþinginu í hinni
svokölluðu Framsóknardeilu. Þar með var lokið þessu 6
ára stríði út af réttindaráni er foringjar Alþýðuflokksins
frömdu í verkalýðshreyfingunni.
Mál þetta hefur oft verið
rætt -áður, og skal gangur
þess því rakinn í sem fæst-
um orðum.
Þvottakvennafél. Freyja
var stofnað 1932 fyrir for-
göngu Jóhönnu Egilsdóttur
formanns verkakvennafélags
ins Framsókn- Þegar vinnu-
löggjöfin sem Guðmundur I.
Guðmundsson samdi að veru
legu leyti og Aliþýðuflokks-
foringjarnir börðust fyrir var
á döfinni, lýsti Freyja sig
andvíga henni. Árið ’38 lýsti
hún sig fylgjandi því að Al-
þýðusamlbandið væri gert að
stéttarsamibandi, óháðu póli-
tískum flokkum. Fyrir þessa
„óhlýðni“ ráku Alþýðuflokks
foringjarnir hana úr Alþýðu
sambandinu og fengu Fram-
sókn samningsrétt hennar.
Leið svo til sambandsþings
1942 að Freyja var aftur tek-
in í Alþýðusambandið og
samlbandsstjórn falið að ná
sáttum milli þessara tveggja
félaga. En svo liðu 4 ár að
Framsókn hafnaði öllu sam-
komulagi. Sambandsstjórn
ákvað að lokum að hefði
Framsókn ekki gengið að
neinni samkomulagstillöga
fyrir 1. jan- s. 1. skyldi félág
ið ekki teljast innan sam-
bandsins frá þeim tíma.
í upþhafi þessa þings
reyndu þeir Sæmundur Ó1
afsson kexverksmiðjustjóri
og Jón Axel Pétursson að
kveikja sem mestan eld og
að halda uppi sem illvígust-
ute deilum útaf því að fulltrú
ar Framsóknar fengu ekki
fulltrúaréttindi. Og Alþýðu-
blaðið opinberaði hug sinn og
þekkingu á hagsmunamálum
verkalýðsins með því að
i kalla þetta ,MÖalmál þing:s-
ins“.
Þingið kaus 6 manna nefnd
til að ná sáttum í þessu máli,
þau: Gunnar Jóihannsson,
Elásabet Eiríksdóttur, Jón
Rafnsson, Sigurrós Sveins-
dóttur, Hannibal Valdimars-
son og Ragnar Guðleifsson.
Nefnd þessi vann það
happaverk að ná samkomu-
lagi í þessari leiðinlegu deilu.
Flutti hún þinginu þessi tíð
indi aðfaranótt s. 1- laugar-
dags. Samkomulag nefndar-
innar fer hér á eftir:
„Undirrituð leggja til, að
19. þing A. S. í. leysi hina
svokölluðu Framsóknardeilu
á þennan hátt að tilskildu
samþykki á félagsfundum
Framsóknar og Freyju:
1. Verkakvennafél- Fram-
sókn og Þvottakvennafélagið
Freyja skulu bæði viður-
kennd sem fullgild sambands
félög. Framsókn sem félag
almennra verkakvenna, en
Freyja sem félag þvotta-
kvenna í Reykjavík. Hvort
félagið um sig hefur samn-
inga við atvinnurekendur í
Framhald á 7. síðu.