Þjóðviljinn - 19.11.1946, Qupperneq 7

Þriðjudagur 19. nóv. 1946.
ÞJÓÐVILJINN
7
Framsóknar -
deilan
Framhald af 4. síðu.
sinni grein, og skulu félögin
í samræmi við það afhenda
þá samninga, er þau kunna
að hafa fyrir hinn aðilann,
og ef það er nauðsynlegt
segja upp samningum við at-
vinnurekendur, til þess að
svo megi verða, þó aðeins eft
ir því sem uppsagnará-
kvæði gildandi samninga
heimila.
2. Þær verkakonur, sem í
Freyju eru, en vinna í starfs
greinum Fram'sóknar, mega
vera a.fram í Freyju, og gild-
ir hið sama um þvottakomir
þær. sem í Framsókn eru, en
skyldar eru konurnar í báð-
um þessum félögum' að hlíta
samþykktum og samningum
varðandi starfsgreinarnar,
eins og þær eru á hverjum
tíma í hvoru félaginu um sig
varðandi þær starfsgreinar,
er undir hvort félagið heyra
þó þannig að ekki komi 1
bága við ofanritað. — Konur.
sem hér eftir bætast við í
starfsgreinir umræddra fé-
laga, skulu fara í Freyju,
ef þær stunda vinnu þvotta-
kvenna, en aðrar verkakonur
skulu fara í Framsókn.
3- Félögin hlíti lögum sam
bandsins.
4. Að uppfylltum framan-
greindum atriðum samþykk-
ir þingið að veita Verka-
kvennafélaginu Frams. full
réttindi í Alþýðusambandi ís-
lands og sé deilan milli
verkakvennafélagsins Fram-
sókn og Þvottakvennafélags-
ins Freyju þar með úr sög-
unni.“
Þegar Jón Rafnsson
hafði, af hálfu. nefndarinn-
ar lokið að skýra þinginu frá
því að loks væri samkomu-
lag fengið um að deila þessi
væri úr sögunni, kvaddi
Hannibal Valdimarsson sér
hljóðs, og öllum til undrun-
ar lýsti hann ekki ó'bland-
inni ánægju sinni yfir þess-
um málalokum. heldur
kvaðst leggja þann skilning
i samkomulagið að Framsókn
bæri fullur réttur í samband
inu strax og þingið hefði
samþykkt þetta samkomulag,
Byggmgaframkvæmdir
Framh. af 5. síðu.
ing er fyrir hendi, ber að gera
áætlun um umbætur ó þeim
grundvelli, að fyrst verði bætt
úr þeim þörfunum, sem brýnast-
ar eru. Þessu marki verður náð
með því að gefa Byggingarstoín
uninni vald til að ráðstafa því
bj'ggingarefni, sem til húsagerð
ar er ætlað í kaupstöðum og
kauptúnum. Með þessu ætti að
mega stöðva með öllu þá ósæm;-
legu sóun byggingarefnis, sem |
átt hefur sér stað á undanförn i
2. Byggingarstofnunin annast
framkvæmdir fyrir byggingarfé-
jlög og auk þess aðra aðila, eftir
því sem við verður komið, hún
selur þessar framkvæmdir við
sannvirði, og eru íbúðarnotend-
ur þannig losaðir við þann skatt
sem þeir nú verða að greiða
þeim, er byggja hús í braskskyni
3. Byggingarstofnuninni ber
strax og hún fær aðstöðu til að
nota tæknina til hlítar í þjón-
að verja því til annarra fram-
kvæmda en þeirra, sem ríkisá-
byrgðar njóta.
Hér er því að því ráði horfið,
að skylda bankanna til að lána
fé til þeirra húsa, sem reist yrðu
samkvæmt ákvæðum þessa frum
varps, ef að lögum yrði. Þessi til-
högun er miðuð við það, að ein
allsherjar yfirstjórn verði sett
yfir alla bankastarfsemi þjóðar-
innar og henni fengið vald og
réttur til að setja reglur um fjár
festingu þjóðarinnar í heild. - -
Þessi yfirstjórn mundi þá ár
ustu byggingariðnaðarins; meó hvert meðal' annars kveða á um
þessu ætti að mega auka afkör.t
. - * ,, »! byggingarverkamanna til muna,
arum. Það er alkunna, að| s ’
þúsundir j einkum með t>ví að koma á
óhæfilegu sérhæfingu við framleiðsii
glugga, hurða, eldhúsbúnaðar og
svo framvegis.
Með þessum ráðstöfunum ætti
um
á sama tíma sem
manna hafa búið í
húsnæði, hefur byggingarefni
verið sóað gegndarlaust til sum-
arbústaðabvgginga og ýmiss kon
,, „ . áð mega ná verulegum árangú manna.
ar annars oþarfa, sem bæði ma I
og ég tel, að byggingarfróðir
menn hafi leitt að því rök, að
og á að .bíða, unz húsnæðis-
vandamálið er leyst. Með því
valdi, sem Byggingarstofnuninni lækka mætti byggingarkostnað-
er gefið, má stöðva hina glæp-
samlegu sóun byggingarefnisins
með öllu og tryggja, að eins mik
ið húsnæði og framast er unnt
fáist fyrir það byggingarefni og
það vinnuafl, sem þjóðin að ve1
athuguðu máli er talin geta lagt
fram á hverjum tíma.
Þessu næst er að tryggja, að
byggt verði á hagkvæman hátt
fyrir þá, sem íbúðanna eiga að
njóta, en það þýðir að draga stór
lega úr byggingarkostnaði frá
þvi, sem nú er. Þetta hlutverk
er Byggingarstofnuninni ætlað
að rækja og leggja þessar leiðir
að markinu:
1. Byggingarstofnunin fær all-
an innflutning á byggingarefni !
sínar hendur og selur það við
sannvirði, og er þannig létt af
þeim skatti, sem by.ggingarefnis-
salar leggja nú á þá, sem hús
næðis njóta.
Enda vakti framkoma
Hannibals við þetta .tæki-
færi, og Jóns Sigurðssonar.
sem flutti tillögu um að þing
ið aðbylltist þann skilning
að Framsókn fengi þegar fuii
réttindi, án þess að félagið
samþykkti samkomulagið, al-
menna gremju á þinginu, og
var samkcmulag nefndarinn-
ar samþykkt með svo að
segja öllum atkvæðum gegn
og þá vitanlega dn hess að 3.
Framsókn hefði
samkcmulagið.
Vitanlega bryti slikur skiln
ingur algerlega í bág 'við
fyrstu málsgreiri samkomu-
lagsins sem segir að deilan
skuli leyst á nánar tilgreind-
an hátt — ,,að tilskildu sam-
þykki á félassfundum Fram-
sóknar og Freyju.“
A siðustu stundu vildi
Hanni'bal ganga á gerða sætt,
— og það þarf ekki að segja
Hannibal né íslenzkri alþýðu
bvaða orð í íslenzku hefur
verið notað frá upphafi vega
um þá menn sem ganga á
gerða sætt og hvaða álit
þjóðin hefur ætáð haft á slík-
um mönnum.
samþykkt Alþýðuflokksforingjarnir
inn um allt að einum þriðja,
eða úr 320—330 kr. pr. kbm. nið
ur í iim 220 kr.
Engin munur á bygging-
arfélögum verkamanna
og samvinnubyggingarfé
lögum. — Fleira en eitt
félag leyft á sama stað
Með þessu írumvarpi er lagt
til að fella niður þann mun, sem
gerður hefur verið á bygginga"-
samvinnufélögum og byggingar-
félögum verkamanna; sérhvert
félag, sem stofnað er í , kaup-
stað eða kauptúni til þess aö
byggja íbúðarhús og vill lúta
lögum þessum, d kost á að njóta
réttinda þeirra, og mundu að
sjálfsögðu öll starfandi bygging-
arsamvinnufélög og byggingarfé •
lög verkamanna falla undir á-
kvæði þeirra. Sjálfsagt þykir að
leyfa að stofna eins mörg bygg
ingarfélög á hverjum stað og ósk
að er. Þó þykir rétt sð setja þær
takmarkanir, að í Reykjavík
þurfi 50 menn til að stoína slíkt
félag. í öðrum kaupstöðum 25 og
í kauptúnum 5. En til þess að
gera framkvæmd auðveldari, er
lagt til, að þar, sem fleira e.n
eitt byggingarféldg er síarfandi
á sama stað, myndi þau sam-
bönd, er fari með mál þeirra
allra út á við gagnvart sveitar
félaginu
inni
hversu miklu fé skyldi varið til
húsagerðar. Með þessu ynnist
það tvennt að tryggja fé til
þeirra framkvæmda, sem ráðizt
er í, og að þær yrðu eðlilegur
liður í fjármálastarfsemi þjóðar
innar, að dómi hinna hæfustu
! Byg’gingafélögum tryggt
1 heimtuðu ehn einu sinni
nafnakall, svo hræddir voru ^
þeir um heimtur sínar við: lánsfé
atkvæðagfeiðsluna, enda var j Meginbreytingin. sem ,-lagt er
tillaga Jóns Sigurðssonar | til, að gerð verði á afstöðu bygg
felld með 116 atkv- gegn 65. ingarfélaganna, er sú, að þeim
Að undanskildum sárfóum I verði tryggt lánsfé til fram-
foringjum Alþýðuflokksins j kvæmdanna. Það hefur komið
er það allri alþýðu gleðiefni
að samkomulag náðist í þess
ari löngu og leiðinlegu deilu
En þessi framkoma Hanni
bals, að vilja á síðustu
stundu ganga á gerða sætt
er enn ein áminning um það
að varlega ber að treysta
þeim sáttmálum sem foringj
ar Alþýðuflokksins eru aðilar
að.
Lagt er til að bankar láni til
þeirra bygginga, sem um getur
í frumvarpi þessu, sem svarar
50 prósent af kostnaðarverði. —
Er ætlazt til, að lónskjör fari
eftir því, sem tíðkast á hverjum
tíma.
Framlög einstaklinga, sem
íbúðanna eiga að njóta, eru mis
munandi eftir efnahag þeirra, og
er um þrjá flokka að ræða. í a-
flokki er framlag einstaklings,
sem vill eignast rétt til íbúðar,
20 prós. af kostnaðarverði. Und-
ir þann flokk geta allir komið
án tillits til efnahags, og býður
hann að því leyti hliðstæð kjör
við byggingarsamvinnufélögin. í
b-flokki er framlag einstaklings-
ins 10 prós., én þeir einir öðlast
rétt til íbúða í þessum flokki,
sem ekki hafa hærri tekjur en
7000 kr. á ári að viðbættum 1000
kr. fyrir hvern ómaga, og eiga
ekki yfir 10000 kr., allt þetta að
viðbættu vísitöluálagi. Undir
þennan flokk koma þeir, sem nú
eiga rétt til.íbúða í verkamanna
bústöðum. í c-flokki leggur ein-
staklingurinn ekkert fram. Rétt
til íbúðar í þeim flokki eiga þeir,
sem búa í heilsuspillandi íbúðum
og geta ekki lagt fram það fé,
sem tilskilið er í a- og b-flokki.
Undir þennan flokk koma þeir,
sem samkvæmt lögum um opin
bera aðstoð við byggingar íbúðar
húsa í kaupstöðum og kauptún-
um eiga rétt á fyrirgreiðslu sveit
arfélagsins til að komast í sæmi
Bvggingarstofnun- j le£ar íbúðir. Það fé, sem á vant
ar, þegar bankarnir hafa veitt
það lán, sem þeim ber, og ein-
staklingarnir lagt fram sinn
hlut, er riki og hlutaðeigandi
sveitarfélagi ætlað að veita að
jöfnu sem vaxtalaust lán til 50
ára. Veitir þá hver aðili vegna
a-flokks 15 prós. af kostnaðar-
verði, vegna b-flokks 20 prós. og
vegna c-flokks 25 prós. — Hið
beina framlag rikisins og sveit-
gerðar voru á lögum um verka • arfélagsins verður sá vaxtamis-
mannabústaði og samvinnubygg munur, sem þau verða að greiða
ljós, að þær breytingar, sem
ingarfélög síðastliðinn. vetur,
hafa komið að litlu liði„ vegna
þess að fé hefur ekki fengizt *il
framkvæmdanna, þrátt fyrir rík
isábyrgðir. Reynslan sýnir sem
sagt, að rikisábyrgð er þýðingar
iitil, ef þeir, sem fénu ráða, hafa
tækifæri til að telja sér henta
fyrir það fé, sem þau verja í
þessu skyni, og kemur þetta
framlag í stað þess fjár, er þess
ir aðilar greiða nú til byggingar-
sjóðs. Ekki sé ég mér fært að
gera áætlun um, hve mikil árleg
framlög þessara aðila yrðu, enda
hefur slík áætlun litla eða enga
þýðingu á þessu stigi málsins. —
Frumvarp þetta er byggt á, að
heildaráætlun verði gerð um
framkvæmdir þær, sem það fjall
ar um ár hvert og að hún verði
sniðin við getu þjóðarbúsins og
þörf hvert sinn; í því liggur trygg
ing fyrir, að gjaldþoli þeirra að-
ila, sem hlut eiga að máli, verði
ekki ofboðið. Ekki þykir fert
að gera ráð fyrir, að sveitarfé-
lögin geti af eigin rammleik út-
vegað það fé, sem þeim er æfl-'
að leggja fram í þessu skyni, og'
er lagt til, að bönkunum verði
lögð sú skylda á herðar, að
kaupa skuldabréf af þeim til
lúkningar þessum greiðslum, of
þau óska.
Byggingafélögum skylt
að bæta úr húsnæðís-
þörf eftir föngum
Með þessum ákvæðum eru rétt
indi byggingarfélaganna stórlega.
aukin og aðstaða þeirra bætt’,
hinsvegar eru þeim lagðar nokk-
uð rikari skyldur á herðar en áð-
ur. Þeim er gert að skyldu að
fylgjast með húsnæðisástandinu
hverjum ó sínum stað og að miða'
starfsemi sína við það, að út-
rýma heilsuspillandi húsnæði og
gefa öllum kost á mannsæmandi
íhúðum. Sé ekkert byggingarfélag
starfandi í kaupstað eða kaup-
túni, tekur sveitarfélagið við rétt
indum þess og skvldum.
Eg tel, að með frumvarni
þessu, ef að lögum yrði, verði
hverjum manni í kaupstað . og
kauptúni gert kleift að eignast
rétt til góðrar íbúðar, en það er
tvímælalaust eitt af þýðingar-
mestu verkefnum þjóðfélagsijis
og mun leiða til aukinnar mer n-
ingar og fjölmargra framfara, ef
framkvæmt verður auk þess
sem það kemur í veg fyrir fjölda
sjúkdóma með þeim vandræðum,
sem þeim fylgja. •
Unga fólkið hvatt ti! »4
leggja fé í innlánsdeilöff
byggingafélaganna, svo
það öðlist rétt til íbúðas
Þann hugsunarhátt þarf að ala.
1'
upp með þjóðinni, að sérhvef
unglingur eigi strax og hann fe'f
að vinna fyrir sér að leggja fé
til hliðar til þess að öðlast rétl'
til ibúðar, þegar hann þarf á að
halda. I þessu skyni er gert ráð
fyrir innlánsdeildum, er bygg-
ingarfélögin hafi með höndum.
Þar geta þeir sem íbúðarréttindS
vilja öðlast, lagt inn sparifé sitt,
og öðlast þeir hann, er innstæðf
an nemur þeirri upphæð, serri -
þarf til að eignast rétt til ibúðaí1
er þeir þarfnast. Þetta ætti að
auka sparnaðarhvöt unga íólksr
ins, og er þess sízt vanþörf, en
sá skilningur þarf að vera rnkjf
andi, að hverjum manni beri a?
hafa skapað sér rétt til íbúðaii
þegar hann vill stofna heimili,
og er slíkt vissulega ekki ti’J oli
mikils ætlazt, ef lögfest verðn»
sú áðstaða, sem þjóðfélaginu oil
ætlað að veita samkvæmt frum-f
varpi þessu. Nianari skyringu A.
frumvarpinu í heild svo og einf
stökum greinum þess verða gefr^
ar í framsögu.