Þjóðviljinn - 12.01.1947, Blaðsíða 5

Sunnudagur 12. jan. 1947.
ÞJÓÐVILJINN
7
BB
Vörn" okkar er
grein dr. Marold O. Ulrey iim
ætÓMsprengjnna, lærd í letisr af
Michael Ainrine
Sökum þess að atómorkan
er undirstöðuorka heimsins er
lítið vit í að leita varna gegn
þessu vopni eða hinum hræði
legu eitrunaráhrifum þess.
Við stöndum nú að lokum
augliti til auglitis við það afl
sem heimspekilega séð er al-
máttugt í véröldinhi. Það
mun aldrei verða gerð nein
Maginotlína gegn hinu tak-
markalausa afli alheimsins,
sem hið takmarkalausa hug-
arflug manneskjunnar hefur
nú leyst úr læðingi.
„Vörn“ okkar er eftirlit.
í fyrsta lagi verða niður-
framkvæmanlegu erfiði og
skipulagníngu. Ef frelsi á að
ríkja í heiminum en , ekki
launung, hlýtur leynileg fram
leiðsla atómorku vissulega að
verða erfið.
Ef stórveldin hafna atóm-
styrjöldum og samþykkja al-
þjóðaeftirlit, munu vísinda-
menn allra landa líta á þá
samþykkt með alvöru og
skýra frá því ef einhverjir at-
ómfræðingar hverfa allt í
einu- Ef þessu vandamáli
verður tekið af fullum skiln-
ingi, er ég viss um að við get-
um gert okkur vonir um ætt-
jarðarást sem ekki takmark-
stöður vísindanna að verða | aS] vjg ej^ land heldur nær
öllum frjálsar, eins og stung- ]]] a]js heimsins, og það er
ið hefur verið uppá. Það er
að vísu ekkert leyndarmái
■ hvernig farið er að þvl að
kljúfa atómin, meginreglur
þess eru vel kunnar og voru
ræddar um allan heim fyrir
stríð. Þessar meginreglur
voru ekkert leyndarmál, held
ur sameiginleg eign allra
frjálsra manna sem höfðu á-
huga á að kynnast heiminum
sem við búum í.
Það mætti koma á aftur
fullu vísíndalegu frelsi með
heimsbandalagi víslnda-
manna, þar sem atómfræð-
ingar hefðu mestu hlutverki
að gegna-
í öllu þessu er ein mjög
heppileg staðreynd. Það er
ómögulegt að verða hæfur at-
ómfræðingur, fær um að sjá
um atómklofningu eða bygg-
ingu atómsprengjuverk-
smiðju, án mjög mikils lær-
dóms. Þennan lærdóm er
aðeins hægt að öðlast í sam-
vinnu við menntaða eðlis-
fræðinga og með því að nota
stórkostleg tæki svo sem
sýklótrón- Það er ómögulegt
að verða atómfræðingur, sem
getur ráðist í sjálfstæðar
framkvæmdir, með því einu
að stunda nám í bókasafni,
engu fremur en hægt er að
verða jesúíti án þess að dvelj-
ast í nokkur ár með jesúíta-
kennurum. Þessi staðreynd
getur orðið okkur hin mesta
hjálparhella þegar þess er
gætt að vísindamenn eru
mestir alþjóðahyggjumenn í
heimi.
Flestir vísindamenn telja
styrjaldir og landamæri vera
þránd í götu þess sköpunar-
anda sem vísindin nærast á,
þeir hata styrjaldir og þá
hryilir við atómstyrjöld —
vegna þess að þeir vita hvað
í henni. felst.
iMihnist þess að lamiungu
við framleiðslu atómsprengj
unnar var aðeins háegt að
halda með næstum því ó-
sú ættjarðarást sem ætti að
koma í ljós ef árásarríki reyn
ir að fá hóp atómfræðinga til
að svíkja í laumi þær sam-
þykktir sem gerðár hafa ver-
ið gegn framleiðslu atóm-
sprengja. Þetta er mér raun-
veruleg von, því að ég hef
kynnzt vísindamönnum frá
mörgum löndum, Eg veit að
við tölum allir sama mál- Við
eruín tengdir sterkari bönd-
um en nokkru sinni fyrr af
sameig'inlegum ótta og sam-
eiginlegum skyldum og sam-
éiginlegri von.
Önnur heppileg staðreynd
er það að til þess að fram-
leiða þessar sprengjur þarf
miklar verksmiðjur. Það þarf
ýms efni sem eru tiltölulega
sjaldgæf og sem ég býst við
að eftirlitsflokkur verkfræð-
inga og vísindamanna gætu
gætt með hægu móti. Stærð
þessarra Verksmiðja og hin-
ar miklu þarfir þeirra af efn
um og tækjum munu gera al-
þjóðaeftirlit miklu auðveld-
ara en ella. Eg hef enga trú
á því að ekki sé hægt að
koma upp alþjóðanefnd til að
sjá um þetta mál og tryggja
með því öryggi í heiminum.
Við höfum gert ýmsar fram-
kvæmdir sem virtust langt-
um erfiðari.
Mér hefur verið sagt að
ekkert hafi verið ákveðið am
eftirlits'her vegna frarn-
kvæmdaörðugleika- Eg gæti
skilið pólitíska erfiðleika sem
orsakast af tortryggni almenn
ings til útlendinga sem
mættu fara um öll ríki heims.
En ég held að flestir vísinda-
menn álíti að framkvæmda-
örðugleikar eftirlits séu vel
yfirstíganlegir. Eg býst við
að vísindamenn muni ræða
nánar um framkvæmdarat-
riði eftirlitsins, en jafnframt
vona ég að mannkynið sæ‘ti
sig við þær stjórnmálaafleið-
ingar sem því fýlgja-
Nú skulttm vjð snúa okkur
að Rússum. Ef þér er ljóst,
eins og okkur vísindamönn-
unum, að Rússar eiga sun;a
af beztu vísindamönnum
heims, þá hlýtur þér að skilj-
ast, í fyrsta lagi, að leiðtog-
ar Rússa hljóti að óttast
möguleika þessarar orku og
í öðru lagi, að það mun ekki
líða á löngu þangað til þeir
hafa tök á henni sjálfir. Og
við skulum gera okkur grein
fyrir afstöðu þeirra með því
að hugsa okkur að þeir ættu
þetta hræðilega vopn en ^ið
ekki, að þeir, hefðu um stund j
ar sakir komizt fram úr okk
ur og við vissum að við gæt-
um náð þeim.
Eg geri mér vonir um ráð-
stefnu meðal leiðtoga stór-
veldanma og vísindamianna
þe'irra. Eg veit að vísinda-
mennirnir myndu ekki bregð
ast trausti leiðtoga sinna. Vís-
indamennirnir yrðu ekki í
neinum vandræðum með að
skilja hver annan. Eg býst
við að tillögur þeirra myndu
verða næstum því samhljóða-
Ekkert land þekkir eyðilegg
ingar styrjaldárinnar betur
en Rússland. Ekkert land hef
ur misst meira af mönnum og
vopnum. Rússarnir skildu
seinustu styrjöld og þeir
munu skilja atómstyrjöld-
Enginn sem skilur atómstyrj
öld, þráir neitt nema frið.
Þetta er vissulega fyi-sta
árið eftir atómsprengjuna.
Það hefur hafizt á geigvæn-
legan hátt. Við megum eng-
an tíma missa ef við viljum
vera á lífi á fimmta eða tí-
unda ári eftir atómspreng-
inguna.
Við verðum að styðja þá af
stjórnmálamönnum okkar
sem skilja að bylting hefur
orðið. Við verðum að hlusta
vandlega á þá forustumenn
sem flytja okkur skoðanir
sínar um það, hverra aðgerða
sé þörf vegna þessarar bylt-
ingar. Við verðum að snúa
baki við þeim stjórnmála-
mönnum sem halda að bað
sem átti við á öðrum öldum
eigi einnig heima á atómöld-
nni- Eftir því sem mannkyn-
ið öðlast smátt og smátt
meiri skilning, verða vanda-
márokkar hægt og hægt ein-
faldari. En geigvænlegasta
atriðið er Tíminn.
Fyx-ir mörgum árum sagði
einn af spámönnum nútím-
ans að menning okkar væri
kapphlaup milli menntunar
og glötunai'-
Þetta „kapphlaup“ var éxtt
sinn orðatiltæki.
Nú er það staðreynd stað'-
reyndanna. — -
í þessu dcapiáxiauþi' rriÍPli
Alþýðuflokkurinn afstýrði því
fermaður samstarfs-
[síns yrði ráðherra
Ú£ feréli fsrá Siefáni Jóh. o. fl. til formanns
Framsófenarflohksins
Þegar myndun samstjórnar Framsóknar og
Alþýðuflokksins var undirbúin 1934 setti Alþýðu-
flokkurinn það skilyrði, að stjórharflokkarnir yrðii
að koma sér samaa um alla ráðherrana, en ekki sá
háttur hafður að hver flokkur veldi sína. Afsagði
Alþýðuflokkurinn þá að formaður samstarfsflokks-
ins yrði ráðherra; Stefán Jóhann Stefánsson, Jón
Baldvinsson, Héðinn Valdimarsson og Vilmundur
Jónsson staðfestu þetta í bréfi til formanns Fram-
sóknai’flokksins, Jónasar Jónssonar. Segir þar með
al annars:
„Af reynslu okkar af í'áðherradómi þínum,
töldum við þig, þegar frá upphafi, manna ólíkleg-
astan þinna flokksmanna til að eiga sæti í þessari
sambræðslustjórn. I samningum við þig um stjóm-
ai’mynduniixa gazt þú ekki dulið áhugaleysi þitt á
því, sem við töldum Alþýðuflokknum vera fyrir
öllu, að vafningalaus og hispurslaus framkvæmd
hinna umsömdu mála yrði þungamiðja þessa sam-
starfs. Meira að segja léztu skína í það, að þú hefð
ir ótrú á, ef ekki fjandsamlega afstöðu til sumra
þeirra mála sem Alþýðuflokkurinn lagði höfuðá-
herzlu á í samningunum, og nefnxxm við þar sér-
staklega til alþýðutrygginganxar. Eftir þetta töld-
um við það svik við Alþýðuflokkinn og málefni hans
að veita þér stuðning sem ráðherra. Frá okkar
sjónarmiði fór því fjarri, að þú værir bezti og
duglegasti maðurinn í Framsóknarflokknum. Við
töldum, að stefnuleysi þitt í stjórnmálum, skilnings
leysi á fjármál, margreyndur metingur þinn við
Alþýðuflokkinn, óheilindi og ofríki við samstarfs-
menn, smámunasemi þín í stjórnarathöfnum og
kesknis- og hefndarpólitík í garð einstakra manna,
sem þú hefur átt í útistöðum við, en undanlátsemi
þín við þá, sem eru þér nógu auðsveipir, mundi
ríða hvaða laixdsstjórn sem væri að fullu og éinkum
gera allt samstarf við fulítrúa Alþýðuflokksins
ómögulegt".
menntunar og glötunar hefuv
atómorkan veitt glötuninni
geigvænlegt forhlaup. Atóm-
styrjöld gæti leyst úr læð-
ingi svo ill öfl að engin lífs-
stefna gæti stöðvað þau.
Láttu þér ekki skjátlast. Ýms)
menningari'íki hafa liðið und-
ir lok vegna þess að þau
vildu ekki læra af reynsl-
Unni meðan tími var til
Minnztu þess að ef iHitler
hefði náð tökum á þessu
vöpni á undan okkur — eixis
og hann varð á undan með
rakettusprengjuna — myndi
Ameríka nú vera þiælaný-
lenda í fasistískum heimi.
Nú erum við ekki aðéins í
samkeppni við aðrar þjóðir
— mannkynið er í samkeppni
við sjálft sig. Hugsaðu!
Vegna þess að við vildum
k c" »T . ~
KVlKmYnDIR
Tjarnarbíó:

Glötuð helgi
(The lost Weekend)
Sú breyting hefur orðið til
batn^ðar, að kvikmyndahúsin
hafa undanfarið sýnt margar
góðar myndir. Ein þessara er
„Glötuð helgi“, byggð á hinni
ágætu skéldsögu Charles Jack-
sons með sama nafni. — Jafn-
framt því sem efnið hefur bók-
menhtalegt gildi er það athyglis
verð innsýn í sál ofdrykkju-
mannsins og á erindi til allra.
Fjallar það um ungan mann
•sem hefur orðið ofurseldur á-
liKÍ JÍ>>fl|.*<fUXUt * J.Æ*.
Framh. á 7. síðu