Þjóðviljinn - 01.02.1947, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 01.02.1947, Blaðsíða 4
4 ÞJÓÐVIL JINN Laugardagur, 1. febrúar 1947. tMÓÐVILIINN Útgefandl: SameLntngarflofckur alþýöu — Sósíalistaflokiurlnn Ritstjórar: Kristinn E. Andrésson, Sigurður Guðmundsson, áb. Fréttaritstjóri: Jón Bjamason. Sitstjómarskrifstofur; Skólavörðust. 19. Símar 2270 og 7500 (eftir kl. 19.00 einnig 2184). Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, sími 2184. Auglýsingar: Skólavörðustíg 19 sími 6399. Prentsmiðjusími 2184. Askriftarverð; kr. 8.00 á mánuði. — Laususölu 50 aurar eint. Prentsmiðja tdóðviljans h. f. 99Öii®Ivegisliriitaf? Á síðastliðnum árum hafa íslendingar verið að berjast við verðþenslu, öðru nafni dýrtíð. Þeir hafa fengið að reyna óskeikulleik þess lögmáls, að miklir peningar ásamt tak- mörkuðu framboði á vörum og öðru því, sem við gjaldi er keypt, leiðir til verðhækkunar. Þjóðin hefur óttazt að þessi verðhækkun færði fjármálakerfi hennar úr skorðum, skap- aði misræmi milli verðlags hér og í markaðslöndunum leiddi þannig til verulegra erfiðleika fyrir framleiðendurna. Löggjafinn vildi sporna gegn verðþenslunni með því meðal annars að koma á allsherjar verðlagseftirliti. Allir þeir sem flytja vöru til landsins voru skyldir til að gefa nákvæmar skýrslur um innflutning sinn, drengskap sinn áttu þeir að leggja að veði fyrir að rétt og satt væri fr4 skýrt, og þegar yfirvöldin þannig höfðu fengið upj)lýsingar um innkaupsverð vörunnar, leyfðu þau að leggja ákveðinn aurafjölda á hverja krónu, sem er mjög slæm regla, því samkvæmt henni eru innkaupinn að því skapi hagkvæm- ari fyrir innflytjandann sem verðið er hærra. ir geta haft til góðs eða ills, og varla dylst það nokkrum hugs- andi manni, að rekstri kvik- myndahúsa hér á landi hefur hingað til verið þann veg hátt- að, að kvikmyndir hafa haft meira áhrifaafl til ills en góðs. Æska landsins hefur að vísu getað sótt nokkurn þekkingar- auka í kvikmyndirnar, en þó gætir hins meir, að af þeim hefur hún mótað með sér eig- inleika, sem henni eru óhollir. Hin uppvaxandi kynslóð hefur tamið sér alltof marga lesti fyr ir áhrif kvikmyndanna og þjóð legir kostir hennar hafa beðið hnekki að sama skapi. Hér hef- ur verið sýnt alltof mikið af menningarsnauðum kvikmynd- um, skaðlegum og heimskandi. * GRÓÐAFlKN EINSTAKLINGA Ástæðan fyrir þessu er fyrst og fremst sú, að gróðafíkn ein- staklinga hefur mestu ráðið um val þeirra kvikmynda, sem hér hafa verið sýndar. Þar hefur ekki fyrst og fremst verið spurt um gildi kvikmyndanna til fræðslu og aukins þroska al menningi til handa, heldur hafa eigendur kvikmyndah. sett þá spurningu öllu ofar í þessum efnum, hvort kvikmyndirnar væru líklegar til að draga þeim peninga í hendúr eða ekki. Regla þeirra við val á kvik- myndum hefur verið þessi: Góð kvikmynd er gróðavænleg kvik- Hannibal Valdimarsson flyt- ur á Alþingi frumvarp, sem mun hafa geysimikla menning- arþýðingu, ef það verður sam- þykkt. I þessu frumvarþi legg- ur hann til, að kvikmyndarekst- ur í landinu sé þjóðnýttur: kom ið sé á fót kvikmyndastofnun ríkisins, sem „skal keppa að því að gera kvikmyndir að sem almennustu og þjóðlegustu menningartæki, hliðstæðu út- varpi og skólum.“ Hannibal vill, að kvikmyndahús séu rek- in sem víðast um landið, haldið sé uppi ferðasýningum kvilc- mynda, skólum séu útvegaðar fræðslukvikmyndir, val á er- lendum kvikmyndum sé vandað sem bezt, bægt sé burtu sið- spillandi, óþjóðliollum og menn- ingarsnauðum kvikmyndum, gerðir séu íslenzkir tekstar við sem flestar erl. kvikmyndir, innlend kvikmyndagerð sé efld. Hagnaði af rekstri kvikmynda- stofnunar ríkisins skal varið til ' að styrkja íslenzka leiklist, hljómlist og aðrar skyldar list- greinar. GEYSILEG ÁHRIF Ekki er mikil ástæða til að hæst. Þeir voru að hugsa um sig. Þjóðarbúskapur og verð- /ræða hér þýðingu þessa frum. þensla var þeim óviðkomandi. Brátt varð það á almanna ' varps. Öllum er kunnugt, vitorði að heildsalarnir beittu tvennskonar brellum til að hversu geysileg áhrif kvikmynd Það kom líka brátt í Ijós að heildsalarnir höfðu óþægi- lega mikla tilhneigingu til að gera innkaupsverðið sem KVIKMYNDA- STOFNUN RlKISINS. hækka verðið á vöru sinni. Erlenda umboðsmenn sína báðu þeir að draga þóknunina ekki frá verðinu, heldur áttu þeir að leggja hana inn í banka erlendis, en gæta þess vel að lækka ekki verðið á reikningnum. Þannig gátu heildsalarnir unnið tvennt í senn: lagt á hærri upphæð en þeim bar og stolið erlendum gjaldeyri í stóru stíl. Þetta þýfi eiga þeir nú í erlendum bönkum. Hin brellan var sú að fá einskonar gervifirma erlendis til þess að falsa innkaupareikningana, sem sé þar voru sett upp firmu, sem höfðu það hlutverk eití að kaupa vörurnar að nafni til og selja þær aftur að nafni til, bara til að hækka verið, svo hægt væri að leggja fleiri krónur á hér heima. Enginn veit, hve mörgum milljónum heildsalarnir hafa þannig beilínis stolið af þjóðinni, og enginn hve háar upp- hæðir þeir eiga í erlendum bönkum af stolnum gjaldeyri, en eitt er víst: ,,drengskapur“ hinna fínu heildsala er að veði fyrir þessum upphæðum. Það er sannast að segja, að hvarvetna í nágrannalönd- um okkar (Ameríka er ekki nágrannaland) hefði verið litið á þessar aðfarir heildsalanna sem svívirðilega glæpi, fyrir- tækjum þeirra hefði verið lokað og þeir sjálfir settir í stein- inn. En þetta var nú tekið öðrum tökum hérna heima á Islandi. Lítilfjörlega sekt kostaði það að gefa innflutnings- yfirvöldunum vísvitandi rangar skýrslur og stela stórfé af almenningi, og mennirnir, sem þetta gerðu, skipa nú hinn æðsta bekk hinnar ,,fínu“ yfirstéttar. Þyngstar sektir fyrir óleyfilega álagningu fékk firmað O. Johnson & Kaaber. Sekt þess nam 100 þús. kr. og óleyfi- legur gróði, sem gerður var upptækur 369 þús kr. Um þetta firma segir ritstjóri Morgunblaðsins hr. Valtýr Stef- ánsson í gær: „Þetta öndvegis firma hinnar innlendu verzl- unar“, og um annan aðaleiganda þess segir hann: „Mönnum verður stundum á að halda að heppnin sé þar aðalatriði, þegar vel tekst. En hér er mest um vert að liafa liug og dug til að grípa tækifærin, sem eygjast og reynast sam- vizkusarpur og trúr í starfi.“ «Tón Áriiason og hruiftsTelnu- dóMS IiæSisl iiiii of §neinma Hrunstefnuliðið er þegar farið að halda að því sé ó- hætt að framfylgja stefnu sinni til hins ýtrasta, 1 þeirri von að afturhaldi landsins takist að skríða saman í stjórn með heildsalann Stefán Jóhann Stefánsson sem toppfígúru. Og auðvitað á að láta ís- llenzka sjávarútveginn kenna ' á því, að nú séu það heild- salar og aðrir hrunstefnu- menn, sem ráði. Fjölda út- gerðarmanna er neitað um nauðsynlegustu rekstrarlán. bankarnir telja, að því er virðist, að rétt sé að hindta menn í því að stunda útgerð og sjómennsku- Það sé óþarfi að gera mönnum kleift að halda úti bátum sínum. Og útgerðarmennirnir, sem láta engan Jón Árnason segja sér fyrir verkum, og vilja halda úti skipum sínum hvað sem tautar, eru reknir í klær okraranna, sem taka jafnvel 10 prós. vexti af lánum sín- um. Það er furðulegt öfug- streymi að afturhaldspokar eins og Jón Árnason og kumpánar skuli geta tekið sér vald til að þrengja kosti út- gerðarmanna og sjómanna, á sama tíma og sjávarútvegur inn færir í þjóðarbúið þau verðmæti sem tilvera þjóðar innar byggist á. Og íslenzkur sjávarútvegur mun ekki láta Framsóknarpostula eins og Jón Árnason né heildsalaklík urnar skammta sjómönnum og útvegsmönnum skarðan hlut af þjóðartekjunum og beita menn sjávarútvegsins hverju fantabragðinu af öðru. Landsbankaklíkan og heild salarnir hrósa nú happi, bví þeir halda að leppstjórn sú, sem þeir hafa þráð mest, sé að skríða saman. En aftur- haldsöflin verða þess ekki megnug að stöðva hina stór stígi þróun íslenzka -sjávar- útvegsins sem hófst með ný- sköpuninni, en þau gæ-tu taf ið hana til óbætanlegs tjóns fyrir alla íslenzku þjóðina, ef þau næðu völdum. Þjóðin vill að nýsköpunin haldi áfram og haldi áfram svikalaust. Þó afturhaldið myndi stjórn til að slá skjald borg um Jón Árnason og heildsalana, gegn hagsmun- um allrar vinnandi alþýðu í landinu og gegn hagsmunum sjávarútvegsins, verður það máttlaus stjórn og ekki lang- líf- íslenzka þjóðin mun ekki mynd, menningargildi hennar er aukaatriði. Almenningur hefur kastað út peningum fyrir lélegar kvik- myndir, rýrt með því inni- hald pyngju sinnar og rýrt með því þjóðlegt manngildi sitt um leið. ■¥■ hlYtue að verða SAMÞYKKT. Ef frumvarp Hannibals Valdi marssonar verður samþykkt, munu þessi mál komast á þann grundvöll, að kvikmyndir verða áhrifaafl til aukinnar menning- ar í stað þess að vera áhrifa- afl til minnkandi menning- ar. Kvikmyndastofnun ríkisins mun gæta þess, að hér verði aðeins sýndar kvikmyndir, sem eru til þess fallnar að auka menningu þjóðarinnar og þekk- ingu; og allur hinn gífurlegi hagnaður af rekstri kvikm.húsa sem hingað til hefur runnið í vasa örfárra einstaklinga mun verða notaður til að efla ísl. leiklist, hljómlist og aðrar skyld ar listgreinar. Kvikm. munu verða notaðar við kennslu í skól unum og stutt verður að fram- leiðslu íslenzkra kvikmynda. Þess verður gætt, að menning- aráhrif kvikmynda nái til allra landsmanna. Það er ekki út í bláinn, að í þessu sambandi tal- ar Hannibal um, að kvikmyndir verði almennt og þjóðlegt menn ingartæki, hliðstætt skólum og útvarpi. Eg sagði áðan: ef frumvarp Hannibals Valdimarssonar verð ur samþykkt. Það hlýtur að verða samþykkt, svo framar- lega sem þau sjónarmið, er mót ast af umhyggju fyrir þjóðlegri menningu Islendinga, verða lát- in ráða við afgreiðslu þess. una því, að aftunhaldsstjórn sitji að völdum, sem stöðvi þá þróun íslenzkra atvinnu- hátta er hófst með nýsköp- uninni. Jón Árnason og heild salaklíkurnar hrósa of snemrna sigri. Hamingja Is- lands, framfaraþörf og þrá þjóðarinnar, verður hrun- stefnudótinu yfirsterkara. Óttinn við sannleikann Frh. af 3. síðu. síðar fáum við aðra úrsögn frá þeim í pósti og skírteinin með. Átvinnurekandinn neitaði að semjá, þar sem hann taldi stúikurnar ekki vera í Iðju og hafði það eftir „háttsettum manni í verkalýðshreyfingunni". sem stúlkurnar höfðu dansað eftir. Ot af þessu má búast við að Iðja lendi í máli, sem getur farið fyrir Hæstarétt. Það er náttúrlega ekkert við því að segja, að kratagreyin oti sínum tota í Iðju, en hvað finnst skynbæru fólki um svona skrípalæti og loddaraskaþ? Er það svona, sem á að koma sósíal ismanum á íslandi og hefja verkafólkið í sinn sess? Iðja hefur aldrei neitað nein- um um inntöku og mun ekki gera, hvar sem hann stendur í flokki, því slíkt næði ekki neinni átt. En aftur á móti mun hún ekki brjóta sin eigin lög og lög Aiþýðusambandsins, til að taka þátt í skrípalátum einstakra krata, hvað sem líður pilsaþyt Sigríðar og Alþýðublaðsins. Haildór Pétursson.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.