Þjóðviljinn - 09.02.1947, Blaðsíða 7

Sunnudagur, 9- febr. 1947.
ÞJOÐVILJINN
7
§aga skútraaldarinnar
Framhald af 3. síöu.
helztu slysförum á þilskipum
á tímalbilinu 1813—1926. Á-
takanlegur þáttur sjósóknar
innar, en auðugur að hetju-
sögum íslenzkra sjómanna.
Sjöundi þáttur, Skútu-
mannasögur, er miklu
lengstur, rúmur helmingur
annars bindis- Þar kennir
margra grasa allmisjafnra,1
enda koma þar margir sögu-
menn og ritarar fram. Mikill
fróðleikur er í þessum þætti
og margt skemmtilegt, en úr- í
valið ekki nógu strangt til j
þess að nærri allt í þessum
stóra bálki hafi almennt gildi.
Bindinu lýkur með nafna-
skrá og mynda, sem tekur,
þéttprentuð, 55 blaðsíður. Er
Öi*rf>or>g!rm!
Næturakstur í nótt og aðra
nót't: Hreyfill, sími 6633,
Næturvörður er í lyfjabúðinni
Iðunni.
Útvarpið í dag:
11.00 Morguntónleikar (plötur).
13.15 Erindi: Um framkvæmd al-
m anma t ryg.gingar 1 aga nn a (Har
aldur Guðmundsson forstjóri).
14.00 Messa i Dómkirkjunni —
(Prédikun: séra Pétur Magnús-
son í VaWanesi. — Fyrir altari
Jcn Auðuns).
15.15—16.25 Miðdegi'stónl. (plöt-
ur). —
10.30 Barnatími (Þorsteinn ö.
Stephensen o. fl.).
19.25 Tónleikar: Lagaflokkur eft.
ir Boyce.
20.20 Einleikur á fiðlu (Þórir
Jónsson).
20.35 Erindi; Um Árnasafm —
(Jakob Benediktss'on mag.).
21.00 „Erfðaskrá Beethovens": —
Ávarp (Jón Leifs tónskáld).
— Upplestur (Gestur Pálsson
leikari). — Tónverk- eftir
Beethoven (plötur).
22.05 Danslög.
23.00 Dagskrárlok.
Útvarpið á morgun:
(Mánudaginn 10. feibr.).
18.30 Íslenzkukennsla, 2. fl.
19.00 Þýzkukennsla, 1. fl.
1925 Þingfréttir.
20.30 Erindi: Skólnrnir og á'hugi
unga fólksins. (Vilhj. h. Gísla-
son skólastjóri).
20.55 Létt lög (plötur).
21.00 Um daginn og veginn
(Vil'hjálmur S. Vilhjálimsson
ritstjóri).
21.20 Útvarpshljómsveitin: Hug-
■leiðingar um ýms þjóðlög.
21.40 Einsöngur (Ólafur Magnús-
son frá Mosfelli. —- Útvarpað
frá Fríkirkjunni.
Trúlófun. Föstudaginn 7. febr.
opin'beruðu trúlofun sána í Kaup
mannahöfn, Álfheiður Kjartans-
dóttir stud. mag. og Guðni
Guðjónsson mag, scient.
það bending um hve margs
er minnzt í þessu umfangs-
mikla riti.
★
Með Skútuöldinni hefur
Gils Guðmundsson unnið
mikið verk að könnun þess
kafla hinnar vanræktu ís-
lenzku atvinnusögu, sem rit
hans fjalla um. Margv'ísleg-
um fróðleik hefur Verið bjarg
að beint frá mönnum sem
sjálfir stunduðu skútuveiðar
og annað dregið fram úr blöð
um sem ekki eru aðge*gileg
nema á einum eða tveimur
stöðum á landinu eða enn tor
fengnari heimildum, eins og
verzlunarbókum. Þetta starf
er unnið af óþreytandi elju,
með vaxandi heimildagagn-
rýni og æfingu að sagnfræði-
legri könnun og sagnaritun.
Óþarflega rnikið hefur verið
gert úr smávil'lum og mis-
sögnum .(í fyrra bindinu),
sem engar skipta verulegu
máli. En með rökum mætti
óska eftir meiri úrvinnslu og
samþjöppun efnisins og væri
gaman ef höfundur fengi
fyrir aðra útgáfu tóm til að
vinna úr hinum ríflega efni-
við „Skútualdarinnar" í eitt
kjarngott bindi.
En nú bíður lesandahópur-
inn, sem Gils Guðmundsson
hefur unnið sér, eftir togara-
sögunni, atvinnusögu, sem er
enn nær okkur og stórfeng-
legri en efni skútualdarinn-
ar, sögu sem enn er að ger-
ast 'Og umlbylta þjóðlífi Is-
lendinga.
Verður fróðlegt að sjá höf
und jSkútualdarinnar glíma
við það verkefni.
S. G.
Ijhbi a£ lorusÉuitirannunum

Franrhald af 4. síðu.
orðinn einn af helztu mönnum
Ameríku, talinn eiga 700 millj-
ónir dollara. I ævisögu hans
eru tekjur hans haustið
1927 greindar í eftirtalda liði:
Ólögleg áfengissala: 60 millj.
dollara; spilavíti og hundarækt:
25 milljónir dollara; náttkiúbb-
ar og hóruhús: 10 milljónir
dollara; ýmiskonar fjárkúgun:
10 milljónir dollara. Mikið af
þessum upphæðum fór síðan í
mútur til amerískra embættis-
manna.
Þegar A1 Capone dvaldi um
stundarsakir í fangelsi, rýrnaði
áhugi amerísku blaðanna síður
en svo. Þau birtu stöðugar frétt
ir um heilsufar hans, skap hans,
bækurnar sem hann las og
hvernig hann eyddi tíman-
um yfirleitt. Þessu lýsti Móló-
toff, og hafði heimildir sínar ni.
a. úr ævisögu A1 Capone eftir
Fred D. Pisley en hún er 318
síður. Réttum 15 árum síðar
hafa fréttastofur og blöð hins
engilsaxneka heims safnazt
saman við sjúkrabeð glæpafor-
ingjans. Hin 15 ára gamla lýs-
ing Mólótoffs er ennþá eftir-
tektarverðari nú. A1 Capone er
Skák
Framh. á 6- síð'
Nú hefur
tapstöðu.
38.Dxd4 Be4
hvítur sennilega
(Nú verður hvítur að láta
skiptamun til þess að missa
ekki riddarann á bl).
39. Bil3 Dxdl 40. Bxe4 Ðxd4
41. cxd4 Hc4 42. Hd2 Hd8
44. Hxd4 Hxd4 43. Kb2 Hdxd4
45. Rc3 Rd7 46. Bc2 Hxf4
47.Re4 Kg7 48. Kb3(?) Hxe4
49. Bxe4 Rc5f 50. Kb4 Rxe4
51. Ka5 h5 52. gxh6ap. Kx6
53. Kxa6 g5
og hvítur gafst upp.
—1- -I- d--I—1—1—1—Þ-l—1- t—5—I—I—1—1—5--1—1—1- -I—1—1—1—1—3—I—1**1—1—1—1—1—1—í—I—i—I—I~I—í—1—I—1—P'
Frönskunámskeið Aliiance Francaise í
Háskóla ísiands
tímabilið febrúar—apríl byrjar um miðjan febrúar.
Kennarar verða Magnús G. Jónsson menntaskóla-
kennari og André Rousseau'sendikennari. Kennslu-
gjald 100 krónur fyrir 20 kennslustundir, sem greið-
ist fyrirfram.
Væntanlegir þátttakendur gefi sig fram á skrif-
stofu forseta félagsins Péturs Þ. J. Gunnarssonar,
Mjóstræti 6 sími 2021 fyrir 14. þ. m.
„menning Ameríku í öðru
veldi“. Hann er verðug hetja
þeirrar þjóðar, sem dýrkar auð
æfin, enda þótt þau séu runnin
frá morðum, fjárkúgun og
hvítri þrælasölu. Hann er verð-
ugt eftirlætisgoð hinnar gulu
einokunarpressu, sem á yfir-
borðinu þykist vera ,,frjáls“, en
spýr daglega samkvæmt skip-
un einokunarhringanna svívirð-
ingum yfir sósíalismann og hið
raunverulega lýðræði, á sama
tíma og glæpahöfðingjar eru
gerðir að hetjum landsins og
alinn er upp með þjóðinni sjúk-
legur áhugi á glæpum og glæpa
lýð.
A1 Capone er verðug hetja í
„föðurlandi“ Ameríkuagent-
anna.
Kvikmyiidir
Frh. af 5. Siðu
Eg óska hverjum þeim til ham
ingju, sem getur séð þessa
mynd og haldið sálarró sinni
óskertri.
Aukamy-nd: Stutt og laggóð
heimsókn í listasaf'n.
Gefur að líta mörg af kunn-
ustu meistaraverkum heimsins,
m. a. eftir E1 Greoo, Rembrandt,
Van Dyek, Rubens, Vermeer,
Gauguin, Cézanne o. fl.
Að vísu gefur myndin litla
hugmynd um kraft þessara
verka, en hún er virðingarverð
viðleitni. D. G.
Gamla Bíó:
Alvarlegur misskiln-
ingur
(Riverboat Rhythm)
í heild er hún heldur þunnur
brandari þessi mynd, þunnur
brandari og þvældur. Leon Errol
leikur gömlu rulluna með mörgu
gerfunum. Errol var ekki ó-
skemmtilegur í stuttum auka-
myndum, en liann skortir'’hæfi-
leika til að rísa undir lengri
myndum, þótt þær séu fisléttar
á metunum, eins og þessi. Maður
að nafni Frankie Carle er þarna
með danshljómsveit. Sjálfur er
hann liðlegur við píanóið, en
liðsmenn hans eru óþolandi og
sama er að segja um lögin, sem
leikin eru. Verstur er þó hinn
kolbrjálaði trommari.
J. Á.
Nýr bókaflokkur:
ókasafn 1
HELGAFELLS!
-Hel’gafell hefur nú hafið'
fútgáfu nýs flokks úrvals-'
rbókmennta. — Heitir hann;
I Handibókasafn Helgafeii'ls og'
- koma í honum bækur um vís-'
;indi, tækni uppgötvanir og'
[ýmisl'egt, sem er skidt þessu.
[jHefur verið valið í þennan;
Lútgáfuflokk með sérstöku til-
j-liti til ís'lenzkra aðstæðna og!
|-með það fyrir augum að bæk
rurnar gætu veitt fróðleik og
(gert gagn.
j.Fyrsta bókin í þessum flokki
Á niurMiaa
eyddi efasemdum frægs málara úr
konunglega listamannafélaginu.
Þýzkalandskeisari
féll fyrir óheillaáhrifum austræns
gimsteins.
Frá þessu tvennu er sagt í bókinni
eftir Helge Tyren ;;
t ,
'i' Her er um stórmerkiiega bóki
að ræða, sem vakið hefurH
mjög mikla átihygli enda kom-J
ið út í mörgum upplögum.j
Efninu er skipt ' í nokkra^
kafla og er gerð grein fyrir'-!
þessum vísindum frá upp-4
j-hafi til vorra daga og á svoj
skýran hátt _að allir ge-taj
fylgzt með.
4* Kaflarnir heita:
Atómhugtak fyrri alda —4
(Fornöldin. Miðaldir. Síðarij
aldir). ^
Atómbugtak 19. aldar (Dal-lj
ton. Tilgáta Prouts. Frum-
efnakerfið. Rafmagnseindirj
efnisins).
Atómhugtak nútímans. (Upp-!
haf rafeindakenningarinnar.
Thomson uppgötvar rafeind-d
ina. Becqueril 'uppgötvarj
geislaverkunina. Uppgötvunj
atomorkunnar. ‘ Ernest Rut-
’aérford uppgötvar atomkjarnj
ann. Bohr endurbætir atom-j
kenningu Rutherfords. Henryj
Moseley. Hnúturinn leysturí
með orkuskammtakenning-J
unni.
Sapasæt frumefni fundin. —d
Magnrofsmælirinn endúrvek-j
ur kenningu Prouts. Hugleiðj
ingar Astons. Fyrirlestur Rut-^
herfords. Uppspretta atomorkj
unnar finnst.
•Gérð atomkjarnans. Ruter-j
-•ford segir fyrir um nevtróna.*p
"Einingin leyst upp í fjöld.
;Hug'leiðingar Diracs. Innra^
ijafnvægi atomanna raskað.1
• Kjarnbreyting urans upp-j
;götvuð. Atomsprengjan.
;Á morgni atomaldar.
;Allar bækur Handbókasaíns-.]
.ins fást jafnóðum og þærH
•koma út í bllum bókaverzl-j
unum. Hverja er hægt að fáj
;út af fyrir. sig.
eítir brezka dulspekinginn Cheiro.
Þar er fiöldi frásagna um reimleika
PRENTSMIDJA AUSTURLMDS. Seyðisfiíði|
í.+++++++++++++4.++d~l~H-l-+-I-l»i-4~l“H-+-H-++4-+44“I"H"l"l"H"l-l

Garðastræti 17. Aðalstr. 16 j
;Laugaveg 100. Njálsgötu 64.j
Í~H-++-H~H~H-++-H-4~H~1~H~H*