Þjóðviljinn - 01.03.1947, Blaðsíða 4

4
Þ JÓÐVILJINN
Laugardagur, 1. marz 1947.
Útgefandl: Sameintngarflokkur alþýöu — SósíaUstaflokxurim>
Ritstjórar: Kristinn E. Anírésson, Siguröur Guðmundsson, éb
rréttaritstjóri: Jón Bjamason.
Ritstjómarskrifstofur: Skólav örðust. 19. Sírnar 2270 og 7500
(eftir ki. 19.00 einnig 2184')
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, isíml 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19 síml 6399.
Prentsmiðjusímí 2184.
Askriftarverð; kr. 8.00 á mtnuði. — Lausasölu 50 aurar
eint.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. |.
HraggÍMii ©g vlllaia
Braggi á Skólavörðuholtinu, lúxusíbúð í Hlíðahverf-
inu, tvær íbúðir, íbúð verkamanns, íbúð heildsala, íbúð
manns sem skapar auð þjóðarinnar, íbúð manns sem hrifs-
ar auð þjóðarinnar ránshendi, þetta tvennt e'ru einkenni
vorra tíma.
Aldrei hefur þjóðin verið eins auðug og nú, aldrei hef-
ur kjörum verið misskiptar en nú. Bragginn og vill-
an, það eru tákn tímanna. Engum þarf að koma
þetta á óvart, lögmál auðvaldsskipulagsins eru hér að verki,
en þau bjóða að hinn ríki skuli verða ríkari og hinn fátæki
fatækari. Meiri þjóðarauður þýðir fleiri villur og fleiri
braggar, færri en auðugri auðmenn, fleiri og snauðari ör-
eigar.
En einhvern veginn er það nú svona að öllúm heilbrigð-
um mönnum finnst eitthvað rangsnúið við þessa þróun, og
heilbrigðir menn eru til í öllum stjórnmálaflokkum. Hvað
eiga nú heilbrigðu mennirnir í borgaraflokkunum að gera,
mennirnir sem með orði og atkvæði styðja það skipulag
fjármála- og atvinnulífs, sem einkennist af bragganum og
villunni, þrátt fyrir það að þeim er hvort tveggja viður-
styggð, óhóf og örbyrgð?
Þeirra fangsráð er að loka augunum svo þeir þurfi
ekki að sjá. Ekki er ráðið karlmannlegt, en dugar furðu
mörgum til að vinna í flokkum, sem með starfi sínu leiða
til þess er hinir heilbrigðu menn innan vébanda þeirra sízt
vildu. '
í janúarmánuði barst bæjarráði skýrsla um húsnæðis-
rannsókn, sem hafin var síðastliðinn vetur hér í bænum, *
eftir tillögu só^jalista í bæjarstjórn. Fyrrverandi borgar-
stjóri taldi ekki ástæðu tii að lesa þessa skýrslu í bæjar-
ráðinu né skýra frá niðurstööum hennar sem venja er um
slíkar skýrslur. Hann kvað bæjarráðsmenn fá tækifæri til
að kynnast henni síðar. Á fundi bæjarstjórnar 6. febr. var
spurt um þessa skýrslu, borgarstjóri upplýsti að hún mundi
ganga á milli bæjarráðsmanna til yfirlesturs, en ekki vildi
hann skýra frá niðurstöðum hennar. Á fundi bæjarstjórn-
ar 20. febr. skýrði fulltrúi.sósíalista í bæjarráði frá að hon-
um hefði borizt skýrsla þessi. Samkvæmt henni hefðu alls
verið skoðaðar 2210 íbúðir, kjallarar og braggar, af þeim
hefði héraðslæknir þegar úrslcurðað 652 heilsuspillandi og
væri athugun hans þó ekki lokið. Af þessu má draga þá á-
lyktun að í Reykjavík lúxusíbúðanna, búi yfir 3000 manns
í heilsuspillandi íbúðum. Þetta ástand hrópar í hinininn,
eins og blóð Abels forðum. En þeim sem bera ábyrgð á þessu
ástandi, þykir öllu máli skiiita, að láta þessi hróp ekki
heyrast, þess vegna hafa þau furðu tíðindi gerzt, að öll
blöð bæjarins, að undanskyldum- Þjóðviljanum, að allir
stjórnmálaflokkar bæjarins, að undanskyldum Sósíalista-
flokknum, hafa þagað um þá staðreynd, að á mestu hag-
sældartímum, sem yfir þetta land hafa komið, búa yfir
þrjár þúsundir manna í heilsuspillandi íbúðum í Reykjavík
einni saman. Það er óhrekjanleg staðreynd að ekkert hef-
ur verið gert til þess að bæta úr þessu ástandi. Ótakmarkað
KURTEISI
I fyrsta hefti tímaritsins
,,Sj'rpu“, sem er nýkomið út,
birtir ritstjórinn, Jóhanna
Knudsen, mjög harðan dóm um
bókina ,,Kurteisi“ eftir Rann-
veigu Schmidt. Þar segir meðal
annars, að bók þessi sé „ein-
hver allra auðvirðilegasta bók,
sem samin hefur verið á ís-
lenzku“.
Ýmislegt má finna að
bók Rannveigar, ekki skal borið
á móti því. Þar er hégómaatrið-
um víða gert of liátt undir höfði
og ýmislegt tínt til af óþarfa
siðavendni. En ég hygg, að flest
ir muni sammála um að bókin
sé yfirleitt fremur skemmtileg
aflestrar, og þegar þess er gætt,
að höfuðtilgangur hennar er
sá að kenna mönnum kurteisi,
hreinlæti og snyrtimennsku, þá
pr óhætt að fullyrða, að margir
geti haft af henni mikið gagn,
en fáir nokkurt tjón. Bókin er
ekki auðvirðileg, hún er nyt-
söin; þrátt fyrir galla sína.
¥
„sabe'lSlugere“
Islendingar eru mjög vel
menntaðir í andiegum efnum, i
en þeir eru ekki að sama skapi:
menntaðir í umgengisvenjum. !
Við göngum hér um götur |
Reykjavíkur og alltaf öðru i
hvoru rnætum við mönnum, sem i
snýta sér með fingrunum. Er j
ekki ástæða til að veita þessum;
náungum vinsamlegar upplýs-
ingar um þann hátt siðaðra
manna að nota vasaklút þegar
þeir snýta sér? Á götuhorni
stendur ungur maður og hrækir
í allar áttir. Það skaðar ekki að
skjóta því að honum, að siðaðir
menn lirækja yfirleitt ekki. Á
/veitingastað einum sitja eldri
1 maður og kona. Maðurinn stang
ar úr tönnunum með gafflinum;
konan er ennþá að sleikja hníf-
inn. Þau hafa auðsjáanlega
enga liugmynd um, að siðaðir
menn stanga alls ekki úr tönn-
unum meðan aðrir sjá til, sízt
af öllu meo gafflinum; og ekki
virðast þau lieldur hafa neina
hugmynd um, að siðaðir menn
setja ekki bitvopn u’ppí sig,
nema þá helzt trúðar þeir í er-
lendum hringleikahúsum, er á
dönsku nefnast „Sabelslugere"
— en þeir vinna líka fyrir sér
með því að gleypa sverð. Og
loks þegar maðurinn hér að
ofan hefur lokið við að stanga
úr tönnunum með gaflinum,
ropar hann svo hátt og ánægju-
lega, að fólkið við næstu borð
lítur upp.
★
NEFBORANIR
Islendingar bora líklega fléstum
menningarþjóðum meira upp
í neiið. Mér virtist liún vera að
klóra sér í hnakkanum gegnum
nefið, unga stúlkan ljóshærða,
sem beið eftir afgreiðslu í mjólk
urbúðinni í gærmorgun. Sumir.
bora upp í ncf sér svo að
Áhrif auðvaldss'kipulagsins í
Bandaríkjunum á menningu og
menntun íbúanna eru geigvæn-
leig og ömurleg. Apk þess sem
milljónir manna eru á yztu endi-
mörkum þess að geta dregið
fram lífið og eru af augljósum
ástæðum ólesandi, óskrifandi og
óhugsandi um annað en að fá í
sig og á, er unnið markvisst að
því í útvarpi, blöðum, tímarit-
um og 'kvikmyndum að for-
heimska fólk og vilda um fyrir
því. Bandaríska tímaritið Look
skýrði fyrir nokkru frá því að
í bjmdaríska hernum hefðu að
minnsta kosti verið 300.000 ótes-
ir og óskrifandi menn', auk þess
sem ótaldar miiljónir litu aldrei
í bók og læsu engin önnur blöð
en myndablöð. Það leiðir af
sjálfu sér að ósvifinn áróður hef
ur ákjósanlegan hljómgrunn með
slíku fólki, enda gengur auðvald
Bapdaríkjanna á það iagið. —
Víðlesnustu blöð Bandaríkjanna
mótast aí æsifregnum, andstyggi
legum kjaftasögum, ósönnum á-
róðri um aðrár ^ijóðir og mark-
vissri spekúlasjón í fráfræði al-
ekki við bandarísku þjóðina í
heitd, en hún á við um ótrúlega
mikinn hluta hennar, þann hluta
sem ailltaf er hægt að æsa upp
þegar auðdrottnarnir telja sér
hag í því.
Þess er ekki að vænta að slíkt
fól.k velji sér neina úrvalsmenn
til forustu, enda er því ekki að
heilsa. Nœrtækt dæmi er þing-
maðurinn Bertrand Gerhart. —
Hann virðist standa á slíku lág-
marksstigi um vitsmuni, þekk-
ingu og innræti að ókleift muíi
að teija hann til siðaðra manna.
Sú framsöguræða hans sem
Bjarni Benediktsson vitnaði í á
þingi í íyrradag hlýtur. annað
fcveggja að stafa af ótrúlegri
heimsku oig þekking'arsfcorti eða
eindæma itlmennsku, nema
hvorttveggja sé. Og ekki gefur
það glæsilegar hugmyndir um
menningarstig bandarísks al-
mennings að þingmaður skuli
treysta sér til að halda því fram
að Rússar hafi herstöðvar í
Kattegat og Skagerak, 'að íslend-
ingar séu svo „mikit“ þjóð á
hernaðarvísu að ,rángjörn stór-
liefur byggingarefnið verið látið ganga til sumarbústaða-
bygginga, lúxusíbúðá og allskonar prjáls og óþarfa í stað
þess að hugsa um það eitt að bæta úr þörfum f jöldans. Það
er ekki með öllu undarlegt, þó þeir menn og þeir flokkar,
sem komið hafi í veg fyrir raunhæfar aðgerðir í húsnæðis-
málunum, kjósi þögn um þá skýrslu, sem sýnir afleiðing-
#rnar af verkum þeirra.
mennings. Arangurinn er einnig
auðsær. Kynþáttaofsóknir, negra
og Gyðingahatur, Ku-Klux-Klan,
ándstyggileg einstaklingsdýrkun,
útlendingahatur og fávísleg trú
á öllu sem blöðin og spilltustu
pólitíkusarnir segja. Þessi öm-
urlega lýsing á að sjálfsögðu
veldi“ „skjálfi" og „örvænfci" ef
þeir sameinast Bandaríkjunum
og þar fram eftir götunum.
Hins vegar er það hættuleg
kenning að Bertrand þessi Ger-
hart sé einsta'kt fífl og algerlega
samherja'laus í Bandaríkjunum.
Hann er því aðeins kominn á
blæðir. Þannig var það með
manninn, sem fékk blóðnasir í
áætlunarbíl einum á leiðinni
norður í fyrrasumar. Bíllinn ók
eftir mjög ósléttum vegi, og
maðurinn var að bora upp í
nef sér af öllum lcröftum. Slys-
ið hefði líklega ekki viljað
til, ef umræddur maður hefði
verið búinn að naga af sér all-
ar neglur jafn rækilega og sessu
nautur hans. Enginn skyldi ó-
nöguðum npglum bora upp í
j nef sér í áætlunarbíl.
í *
EÐA ÞÁ LtJSlN
Það var haft eftir frillu eins
Frakkakonungs hér fyrr á öld-
um, að liún gæti þekkt lyktina
af honum í gegnum 7 lokaðar
dyr. Þá var guð á móti því, að
menn færu í bað. En nú er af-
staða hans breytt. Samt er enn-
' þá hér á landi fjöldi fólks, sem
hefur miðaldafyrirkomulag á
því að þrífa líkama sinn. Það
«baðar sig litlu oftar en munkar
| miðaldraklaustranna. Og ekki er
enn svo komið, að tannburstar
séu orðnir almenningseign á ís-
landi.
Eða þá lúsin. I sumum hér-
uðum landsins eru um það bil
50% íbúanna lúsugir, hafa við-
bjóðsleg skorkvikindi skriðandi
um líkama sinn. Læknar þess-
ara héraða kvarta "um, að seint
gangi að útrýma lúsiuni vegna
tómlætis hinna lúsugu. Kær er
hver að sínu.
Þannig mætti telja miklu leng
ur en rúmið leyfir í þessum
dálkum. Því sannleikurinn er
sá, að alltof margir íslendingar
þurfa á þeim leiðbeiningum að
halda, er finnast í umræddri
bók Rannveigar Schmidt.
þing að hann hefur náð kosn-
ingu. Og hann er frambjóðandi
repúblikanaflokksins, stærsta
flokksins í Bandaríkjun.um. —
Hann e.r enginn sérsinna fáráðl-
ingur, heldur táknrænn vofctur
auðvaldsskipulagsins og þeirrar
„menningar" sem því fylgir. —
Hann er ákjósanlegur fulltrúi
bandarísks auð-valds, á sama hátt
og ritstjórar borgarablaðanna
eru fuQltrúar íslenzkrar yfirstétt-
ar^ þeir sömu ritstjórar sem
ekki þorðu að andmæla því að
ísland yrði innlimað í Banda-
ríkin fyrr en þeir fengu skipun
urn það frá sér vitrari mönnum.
Grikkland leppríki
Bretíands og Banda-
ríkjanna
Framh. af 1. síðu.
er að Marshall utanríkisráð-
herra, hafi átt tal við leið-
toga bandarúsku þingflokk-
anya, og beðið þá að beita
sér fyrir, að þingið samþykki
fjárveitingu til gríska hers-
ins. Á hann að hafa sagt, að
öflugur grískur her undir
stjórón gráskra konungssinna,
væri nauðsynlegur til að
Bandaríkin gætu framkvæmt
stefnu sína í löndunum við
Mið j arðarhafsbotn.
Hmtpið
I>jóðvttjann