Þjóðviljinn - 29.03.1947, Qupperneq 4

4
Laugardagur 29. marz 1947

Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
ítitstjórar: Kristinn E. Andrésson, Sigurður Guðmundsson, áb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Ritstjórnarskrifstofur: Skólavörðust. 19. Símar 2270 og 7500
Ceftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Áskriítarverð: kr. 8.00 á mánuði. — Lausasöluverð 50 aur. eint.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Verðlagsmál landbínaðarins
Þá hefur nú verið lagt fram á Alþingi stjórnarfrum-
varp „tim framleiðsluráð landbúnaðarins, og verðskrán-
ingu, t erðmiðlun og sölu á landbúnaðarafurðum.“ Segir í
athugasemdum við frumvarpið að það sé samið og flutt
samkvæmt því samkomulagi er gert var um afurðasölumál
landb naðarins milli þeirra þingflokka er standa að nú-
veranái ríkisstjórn. Ennfremur er tekin upp í' frumvarp-
ið ýmls ákvæði eldri laga um þessi mál, enda gert ráð fyrir
afnár* þeirra laga er um þau hafa f jallað áður.
I. kafli fjallar um skipan og verkefni framleiðsluráðs
Jandbrmaðarins, og gert ráð fyrir að það verði skipað 9
mönniim er séu valdir þannig: Pimm af stéttarsam-
bandi öænda, einn af Sambandi ísl. samvinnufél., einn at
Mjólkarsamsölunni í Reykjavík, einn af Sláturfélagi Suð-
urlanás og einn af Mjólkurbúunum utan mjólkursölusvæðis
Reykjs víkur og Hafnarfjarðar. Er hér sýnilega mörkuð sú
lína, að neytendur hafi engin áhrif á framkvæmd málanna
önnui* en verðákvörðunina sjálfa. Þegar þess er gætt að
verkeftii framleiðsluráðs eru m. a. að vinna að aukinni
hagnýtingu markaða, stuðla að umbótum á vinnslu og með-
ferð yaranna, vinna að því að beina framleiðslunni að þeim
greinœn er samrýmast bezt þörfum þjóðarinnar á hverj-
um tíína o. m. fl. Þá mun margur spyrja, hvort ekki væri
einnig heppilegra að hafa samvinnu við neytendasamtökin
um þessi atriði.
BÆJARPOSTIRINN
TIL MERKIS UM SLYS
„Háinn“ skrifar alllangt bréf,
þar sem hann fagnar því, að ní
skuli hafa verið ákveðið sérstakt
merki, sem nota skal til að
vekja athygli bifreiðastjóra, ef
slys ber að höndum úti á vegum
landsins. Hann kann K. A. og
Slysavarnafélaginu „beztu þakkir
fyrir hugulsemina11.
4r
EF SÆKJA ÞARF I
LÆKNI AÐ NÆTURLAGI
í þessu sambandi varpar hann
fram þeirri spurningu hvort ekki
sé rétt að ákveða líka sérstakt
merki, sem menn geti notað, ef
þeir þurfa á að halda aðstoð bi£-
reiðastjóra að sækja lækni að
næturlagi. Eg tel víst, að Slysi-
varnafélagið hugsi sér, að sama
merkið sé notað í báðum tilfell-
um: þegar slys ber að höndum
og eins þegar mikið liggur við
að ná í lækni undir öðrum kring
umstæðum; menn eigi þá að
,;veifa báðum höndum í kross
yfir höfði sér og helzt hafa veifu,
svo sem vasaklút eða trefil, í
höndunum”. Ef þessi tilgáta mín
er ekki rétt, vona ég áð Siysa-
varnafélagið beri hið bráðasta
fram leiðréttingu á henni.
*
ÞRETTÁNDI BÍLLINN
„Háinn“ býr í sumarbústað í
nágrenni bæjarins og segir hann
frá þeim erfiðleikum, sem hann
lenti í nótt eina fyrir skömmu,
þegar hann þurfti að sækja
lækni og Ijósmóður til hjálpar
konu sinni. Hann hafði ekki að-
gang að neinum síma; þurfti að
ná í bíl til að komast til kunn-
ingja síns og hringja þaðan í
lækni. Árangurslaust veifaði
ihann í 12 bíla úti á veginum og
loks þegar röðin kom að þeim
13. fékk hann far. Hann komst
á tiltekinn stað á skammri stund;
og nú læt ég hann sjálfan segja
f rá;
„Svo vakti ég upp hjá kunn-
ingja mínum til að hringja í
lækni. Það er önnur saga og
engu ómerkari.
¥
DAUFAR UNDIRTEKTIR
„Allir laéknarnir neituðu að
koma með mér, en sumir voru
ekki héima, að því er húsfreyj-
ur þeirra tilkynntu. Á tveim
stöðum var ekki svarað í símann.
Einn — aðeins einn sagði: —
„Eg kem, ef þér fáið engan ann-
an“. Eg hamaðist við að hringja
í nær heila klukkustund en fékk
„engan annan“, og sá ágæti mað
ur var tilneyddur að fara með
mér. En hann kom hálftíma of
seint; ljósmóðirin hafði komið
í hans stað í tæka tíð.
*
OF FÁIR LÆKNAR?
„Nú er rétt að spyrja: Eru
læknarnir of fáir í Reykjavík,
eða eru þeir flestir of værukær-
ir til að fylgia köllun sinni eftir
miðnætti? Sé svo, þá væri hollt
fyrir þá að minnast þeirra, sem
eitt sinn létu hvorki jökulvötn
né stórhriðar aftra sér frá þvi
að komast til bjargar meðbræðr-
um sínum er í hættu voru stadd-
ir.
Og svo er það annað: Er rétt
að þjálfa ekki ljósmæður svo
i stai'fi sínu að þær séu algjör-
lega færar að sinna sængurkon-
um án aðstoðar lækna; kunni að
íbeita svæfingu' og veita aðra
nauðsynlega hjálp við bamsfæð-
ingar?
Með beztu kveðju.
Háinn.“
*
OF MIKIÐ AF ÍÞRÓTTA-
FRÉTTUM?
Þá hef ég fengið bréf frá
manni nokkrum sem ekki getur
fellt sig við það, hversu mikið af
rúmi blaðanna hefur verið notað
undir fréttir úr íþróttalífinu upp
á síðkastið. Hann segir:
„Menn mega ekki telja mig
andstæðing íþróttanna, þótt ég
segi, að þeim hafi verið gert
clþarflega hátt undir höfði í
fréttadálkum blaðanna síðustu
dagana. Eg geri mér fulla grein
íyrir gildi íþrótta, en ég vil leyfa
mér að halda því fram, að ýmis
legt gerist nú bæði hérlendis og
erlendis, sem hefur meiri þýð-
ingu en það, hversu langt menn
stökkva fram af palli uppi á Hell
isheiði, eða hversu fljótir m^rm
eru að synda hundrað metra á
bringunni í Sundhöll Reykjavík-
ur. Samt er það svo, að fréttir
af skíðamönnum og sundmönn-
um og öðrum íþróttamönnum
hafa oft að undanförnu skyggt á
miklu merkari fréttir. Eg bendi
á þetta í fullri vinsemd, bæði við
blaðamenn og íþróttamenn. Það
er gott, að menn vinni afrek í
íþróttum; en þau afrek mega
ekki verða þess valdandi, að fólk
hætti að fylgjast með því sem
er að gerast annarsstaðar í heim
inum en við Kolviðanhól og '
Sundhöllinni.
m
Sveinn“.
★
ATHUGASEMD
Stai'fsmaður hjá S. Árnason &
Co. hringdi til mín í gær og full-
yrti, að firmað flytti ekki inn
neitt af þeim vörum, sem um
var rætt í bréfi frá Suðurnesja-
manni. Bað hann mig að birta
þessa athugasemd og er það hér
með gert.
II. kafli fjallar um verðskráningu. Samkvæmt þeim
ákvæöum skal sett á laggirnar 6 manna nefnd til að finna
verðgr indvöll, og sé hún skipuð þrem mönnum frá Stétt-
arsam/óandi bænda, einum frá Alþýðusambandi íslands,
einum frá Landssambandi Iðnaðarmanna, og einum frá
Sjómannafélagi Reykjovíkur. Ennfremur skulu formaður
búreikningsskrifstofu ríkisins og hagstofustjóri vera í
nefiiáúmi til aðstoðar. Verði samkomulag með öllum nefnd-
armömium er það bindandi verðlagsgrundvöllur, en náist
það ekki skal vísa ágreiningsatriðunum til sérstakrar yfir-
nefndár, er sé skipuð þremur mönnum, einum frá Stéttar-
samBandi bænda, einum frá samtökum neytenda og hag-
stofustjóra sem oddamanni, og fellir þessi yfirnefnd fulln-
aðarúrskurð um ágreiningsmálin. Ekki verður ljóst af frv.
hvernig fulltrúi neytenda í yfirnefndina skuli valinn.
Mundi það í raun og veru verða hagstofustjóri er úr-
skurai felldi í slíkum atriðum ef ágreiningur rís milli
fulltrúa framleiðenda og neytenda.
Segja má að hér séu nokkurveginn þrædd þau ákvæði
stjómarsamningsins er um þetta fjalla, en allmikla furðu
Hiun það vekja hvernig ákveðið er að velja fulltrúa neyt-
endasanitakanna. Alþýðusamband ísflands hefur innan
sinns. 'ébanda allan verkalýð landsins, bæði faglærða og
ófagíærða. Hefði því verið eðlilegt að það hefði fengið tvo
fúíltrúa, þar sem það er tvímælalaust langfjölmennustu
neyteu lasamtök í landinu. Annar mjög fjöimennur neyt-
endafélágsskapur er Bandalag starfsmanna ríkis og bæja,
sem e ;gan fulltrúa fær í þessa nefnd.
Farðanlegast er ákvæðið um sérstakan fulltrúa frá
Sjómaaanafélagi Reykjavíkur, sem er aðeins eitt af fjöl-
rnörgxan sjómannafélögum, sem öll eru innan Alþýðúsam-
bandsúis. Sú spuming vaknar í sambancli við þetta, hvort
þetta hé gert til þess að tryggja það að ekkert samkomu-
l&g náist, því það er alkunnugt að þessum félagsskap ræð-
ur sá flokkur einn, er alltaf hefur fjandskapast við hvert
þao samkomulag, sem gert hefur verið um þessi mál milli
Trunmm ímnnar Wuerto Rico-
búum @ið nmtm máðurmálið í
shálunnm
Neitar að staSiesfa iög er löggjafarsamkoma Puerto
Bica hefur samþykkf — Vill að hiuir spænskn mæl-
andi íbúar eyjarinnar leggi móðurmálið niður @g
Saki upp ensku í staðinn
Næst þegar sonur þinn biður
þig um að hjálpa sér við heima
dærnin sín ' skalt þú gefa þér
tíma til að Inigsa, um það hvern
ig það væri ef hann væri að
læra algebru í kennslubók á
máli sem hvorki þú né hann
skildi — þá færðu rétt.a mynd
af því sem Puerto Rico-búar
hafa við að fást.
íbúar þessarár eyjar, sem
mæla á spönsku, hafa áratug-
um saman barizt gegn kröfu
Bandaríkjamanna um að enska
sé eingöngu notuð í skólunum.
Þessi barátta þeirra hefur nú
komizt á nýtt stig við það að
héraðsdómstóllinn í San Juan
hefur kveðið upp þann úrskurð
að neitun Trumans forseta, um
að staðfesta lög er heimila
Puerto Rico-búum að nota
móðurmál sitt sé ólögleg.
Dómarinn kvað upp þenna
úrskurð sinn á þeirri forsendu
að Truman forseti- hefði ekki
neitað að staðfesta þessi lög,
er löggjafarsamkoma Puerto
Rico hafði samþykkt. fyrr en
lioinn hefði verið sá 90 daga
frestur sem forsetinn hefur til
að staðfesta lög.
Þessi dómur hleypir nýrri
hörku í þá deilu sem háð hefur
verið síðan 1899, þegar Banda-
ríkjamenn fengu umráð yfir
Puerto Rico að loknu spænsk-
ameríska sti'íðinu. Þá ákvað
fræðslumálastjóri sá er Banda-
ríkjamenn skipuðu yfir eyna,
að ensk tunga skyldi eingöngu
notuð. í framkvæmdinni hefur
þetta verið breytilegt eftir því
hverjir hafa stjórnað slcólamál
unum, nú síðast var spænska
notuð í 6 lægstu bekkjum skól-
anna, en enska úr því.
Prófessor Lewis C. Richards-
son, yfirmaður ensku deildar-
innar við háskólann í Puerto
Rico, hefur látið svo um mælt
að flestir kennaranna á eynni
hafi engan undirbúning fengið
til þess að kenna ensku, og af
þeim sökum kenni þeir mjög
lélega ensku. Ennfremur að
nemendurnir skilji ekki helm-
inginn af því sem stendur í
hinum ensku kennslubókum.
Allir eru sammála um það að
stúdentar í Puerto Rico eigi að
læra ensku, og vilja jafnframt
að enska sé kennd sem sérstök
námsgrein í skólunum, á sama
liátt og spænska er sérstök
námsgrein í bandarískum skól-
um.
Löggjafarsamkoma Puerto
Rico samþj’kkti í marz 1946
lögin um að jnóðurmálið skyldi
eingöngu notað við kennslu í
skólum landsins. 1 október s.l.
neitaði Truman að staðfesta
þessi lög, og er þessi neitun
hans fyrsta tilraun sem nokk-
ur forseti Bandaríkjanna hefur
gert til þess að taka fram fyr-
ir liendur fræðslumálastjóra
eyjanna um það hvaða mál
skuli notað í skólunum.
Settur landstjóri eyjanna,
Manuel A. Perez, neitaði fyrst
að staðfesta þessi lög, en lög-
gjafarsamkoma Puerto Rico
Framh, á 7. síðu.
framleiðenda og neytencla, — Alþýðufl.,'— og ætíð reynt að
nota úlfúðina sér til pólitísks framdráttar. Á annan hátt
verður þetta merkilega skrautblóm varla skilið.
Væntanlega skýrist bæði þetta og fl. í meðferð málsins.
Vonandi tekst að skapa löggjöf er orðið getur grundvöllur
að heppilegri og friðsamlegri lausn þessara mála, báðum
aðilum til hagsbóta.