Þjóðviljinn - 20.04.1947, Blaðsíða 6

ÞJÓÐVILJINN-
Sunnudagur . 20. apríL 1947

i - ■ ;■;:! j:..: .
■ ;Ilja Erenburg: 17 J
Bandaríhjaförin 1040
" Blaðsíða 30 og blaðsíða 70 í Time '.
i; Fjöldi bandarískra blaða blekkir lesendur sína •!
!! daglega með „einkabréfum". Hvernig á alþýða- •*•
• • maður í Bandaríkjunum að ganga úr skugga um ;;
•• sannleiksgildi þess sem sagt er um Ungverjaland ”
" og Búlgaríu? Hann veit naumast fyllilega hvar "
" þessi lönd eru. Þau eru í órafjarska. Eg var þó í ”
!! Bandarikjunum og heilmikið bull var skrifað um ••
I! mig. Þeir skrifuðu að ég væri ekki einn á ferð í ••
• • Bandaríkjunum. „Erindreki G. P. U.“ fylgdi mér. ••
■ • Að sjálfsögðu -var fulltrúi frá the State Depart- ;;
;; ment (en svo nefna Bandaríkjamenn utanríkis- ;;
;; ráðuneyti sitt) í fylgd með mér, og hann varð í X
frásögn blaðanna að „leynilegum erindreka sovét- ••
!• stjórnarinnar“. Þegar Time skrifar um komu ••
•• mína til Bandaríkjanna segir það: „Hann naut ;;
•• frelsis sem Bandaríkjamenn í Moskva dreymir ;;
;; oft en árangurslaust um“. Þetta stendur á bls. "
" 70 í 23. bindi tímaritsins; í sama tölublaði á bls. I!
" 30 las ég að bandaríski blaðamaðurinn John ••
Ficher væri aleinn á þriggja mánaða ferðalagi •■,
J um Ukrainu. Það er nokkuð erfitt að segja ná- • ■
;; kvæmlega hverskonar frelsi Mr. John Ficher ”
;; dreymdi um þegar hann var í Sovétríkjunum. !!
;; Máski hefur hann harmað það að enginn skyldi ••
!! vera í för með honum. Eg á persónulega utan- ••
•• ríkisráðuneytinu mikið að þakka fyrir hjálpfýsi;;
;• þess, sérstaklega vegna þess að Mr. Nelson, sem "
;; var leiðsögumaður minn er mjög vel menntaður “
;; og viðmótsljúfur maður. En hvernig á ég að skilja !!
i; reiðilestur Time? Ef fulltrúi frá utanríkisráðu- ••
!! neyti Sovétríkjanna er leiðsögumaður bandarísks ••
• • blaðamanns, æpa bandarískir blaðamenn um að ;;
•• þeir séu rændir frelsi. Ef fulltrúi frá utanríkis- "
;; ráðuneytinu bandaríska er leiðsögumaður sovét- ;;
;; blaðamanns segir tímaritið Time að bandarískir ‘.'.
blaðamenn í Moskva þori ekki að láta sig dreyma ..
i; um slíkt frelsi. Eg skil ekki slíka röksemdafærslu • •
• • — eða ég óttast að ég skilji hana of vel. ;;
;; Að leggja sama mælikvarða á hiutina ;;
" Þegar bandarískir vinir mínir spurðu mig !!
;; hverig ætti að bæta sambúð okkar svaraði ég: -
• ■ „Leggja sama mælikvarða á hlutina?. Lesandinn ••
• ■ má þó ekki halda að með þessu leggi ég það til ;;
• • að Bandaríkin taki upp hjá sér metrakerfið; ég ;;
;; hef enga löngun til þess að skipta rnér af mál- ;;
;; efnum þeirra. Ef þeir vilja að frostmark vatns sé ;
J 32 gráður á Farenheit, þá mega þeir það fyrir ;;
;; mér. En það ætti að leggja sama mælikvarða á ;r
;; frarftferði manna. Eg varð of oft vitni að tvenns- ;;
;; konar mælikvarða hér, öðrum fyrir virðulega ;;
■ • engilsaxa, hinum fyrir óvirðulega „rauðliða". Ef J
•• Bandaríkjamehn telja Island til stöðva sinna er "
;; það nefnt „tryggin öryggis fyrir allan heiminn“; ••
;; en ef sovétstjórnin óskar þess að nágrannaríki sín ;;
;; verði ekki notuð sem stöðvar til árása á Sovét- ;;
;; ríkin heitir það „rauð heimveldisstefna". Þegar ;;
• • Bandaríkjamenn eru önnum kafnir við fram- "
• • leiðslu kjarnorkusprengna er það talinn meinlaus ;;
;; leikur líkt og knattspyrna; en þegar_menn úr •-
;; rauða hernum æfa knattspyrnu í úthverfum • •
" Moskva er það kallað „undirbúningur þess að ;;
;; leggja undir sig heiminn." ;;
;; Bandaríska þjóðin er gott fólk og starfsamt; !!
• • það vill ekki styrjöld. Sem stendur er þjóðin rík, ;;
•; sérstaklega í samanburði við Evrópu, eydda af ••
;; styrjöld. Bílasmiðjurnar í Detroit vinna af fullum ;;
;; krafti og geta þó ekki fullnægt eftirspurn vænt- ;;
;; anlegra ■ kaupenda. Fólk skrifar sig á lista að ;;
;; ísskápum, þvottavélum og útvarpsviðtækjum. "
•• Bandaríkin urðu ekki fyrir járnhæl styrjaldar- ;;
•• innar. Óþægindi sem þykja smávægileg í Evrópu ••
r; eru hér talin til meiriháttar örðugleika. Hér heyr- ; •
" ast ýmsar broslegar kvártanir: „Það er lítið um ;;
;; smjör .... fuglar og sauðakjöt í staðinn fyrir f
a. nautasteik .... biðraðir til að fa gerfisilkisokka. X
• • .... Það er erfitt að fá hvítar skyrtur, aðeins ;;
• • fáanlegar mislitar.“ Á stöku stað verða verkföll. • •

43. dagur
IXiMi
DULHEIMAR
Eltir Phyllfs Bottome
hefði aldrei talað um Myru við nokkurn mann
fannst honum samt, að hann vildi fremur að Jane
fengi vitneskju um þetta mál frá' hónum sjálfum.
„Það kom dálitíð skemmtilegt fýrir, mig í morg-
un“, sagði hann með uppgerðg.r./.kátínu, „ég var
að reyna að reka yfirhjúkrunarkpuufia ,úr vistinni,
en hún vísaði mér á burtu í staðinn. En fég er ekkí
viss um að ég ætli mér að fara“.
Jane horfði spyrjandi á hann og hætti að borða.
„Hún hafði ástæðu“, hélt Charles áfram. „Það
hefur verið bendlað hneykslismál við einn ættingja
minn, og-hún var svo hamingjusöm að komast að
því. Hún hótaði að ljósta því upp. Það er svo sem
auðskilið, að hún ætlar að reyna að kúga mig. Hún
sagði ekki beinlínis, að ef ég hætti við að senda inn
ákæruskjalið, þá myndi hún ekki segja neitt, en ég
býst við að hún hefði gert það. Hvað viljið þér
ráðleggja mér?“
Jane sagði dálítið ásakandi: „Auðvitað eruð þér
að gera að gamni yður, læknir. Hún getur ekki vitað
neitt, sem setur blett á nafn yðar“.
Charles hafð gaman af svari hennar.
„Á hvaða forsendum byggið þér skoðun yðar á
algerum heiðarleik mínum?“ spurði hann. „Þér vitið
ekkert um mig“.
Jane roðnaði dálítið.
„Það eru ákveðin undirstöðuatriði,“ sagði hún
lágt, „sem manni eru strax ljós um suma menn. Yfir
hjúkrunarkonan er mjög heimsk, ef hún heldur að
hún geti hrætt yður.“
„Það sem yfirhjúkrunarkonan veit um mig,“ sagði
Charles alvörugefinn, „er einmitt það, sem ég vildi
að væri ekki haft í hámælum. En þar sem það verður
ekki látið liggja í þagnargildi, þá held ég, að ég
kjósi að segja yður sjálfur, hvað það er.“
,,Fyrir hérum bil þremur árum, fannst maður
systur minnar örendur í stiganum heima hjá þeim.
Hann hafði skotsár á höfði. Við hliðina á honum
fannst skammbyssa. Það voru viss merki, sem
sýndu að þetta gat ekki verið voðaskot. Systir mín
var ein í húsinu með honum, þegar þetta gerðist.
Hún var kærð fyrir morð, og eftir löng og mikið
umrædd málaferli var hún sýknuð. Eg var aðalvitnið
henni til varnar.“
Charles þagnaði. Hann horfði á Jane yfir borðið.
Hið einkennilega opinskáa andlit hennar var eins og
landslag, sem hægur vindur fer um. Hún deplaði
augnalokunum og varirnar titruðu dálítið. Hún var
aðeins hörð á svipinn, þegar hún hafði ásett sér að
láta ekki tilfinningar sínar í ljós.
Allt í einu fannst Charles, eins og Jane mundi hafa
vitað áðu? allt um Myru, og það hefði verið þess-
vegna sem hún hefði þorað að biðja hann að koma
með sér. Yfirhjúkrunarkonan hlyti þá að hafa hafizt
fyrr handa en hann bjóst við.
„Þetta er viðbjóður.“ sagði hún fljótt, „og svo
vitlaust. Þér megið ekki — hvorugt ykkar — taka
minnsta mark á þessu. Yfirhjúkrunarkonan getur
engum gert illt með því að tala um það, nema sjálfri
sér.“
„Eg held hún geti gert bölvun,“ sagði Charles
seinlega, „en ef til vill ekki eins mikla og ég hélt
í fyrstu. Spítalastjórnin veit náttúrlega um mála-
ferlin, en hún vonaði, að það bærist ekki út. Systir
mín tók ættarnafn okkar aftur. Nafn manns hennar
var Brackenham. Hún býr aðeins hjá mér í nokkra
mánuði. Til allrar hamingju vill hún heldur vera
á meginlandinu.“
„Eftir málaferlin var ég svo heppinn að fá stöðu
um stundarsakir fyrir utan London — á Broadmoor.
Á Dartford sjúkrahúsinu vann ég í tvö ár, en það
lá svo nálægt London. Eg gladdist yfir því, þegar ég
fékk þessa stöðu hér, svona langt í burtu frá öllu
saman. Haldið þér ekki, að starf mitt geti beðið tjón
við það, að allir tala um okkur?“
Jane sagði: „Því í ósköpunum skyldi það gera
það. Eg held þvert á móti, að það mundi verða yður
til góðs.“
Charles horfði reiðilega á hana. „Hvað eigið þér
við?“ spurði hann. Ætlaði hún að fara að voga sér
að vorkenna honum----------.
Jane hló. Það var skemmtilegur, vingjarnlegur,
lítill hlátur, eins og henni fyndist Charles hálf hlægi-
legur. Charles brosti á móti, án þess hann sjálfur
vildi.
„Jæja“, sagði hún „ég þori að fullyrða, að yður
er ekki kunnugt um það sjálfum, en á sjúkrahúsinu
eruð þér álitinn næstum því of galla laus. Ef starfs-
fólkið á að geta notið sín, verður húsbóndinn að
hafa einhvern galla. Eg viðurkenni, að þetta er
viðbjóðslegur hlutur, en hann getur þó ef til vill
orðið til góðs. Að tala'um að þér farið, nær ekki
nokkurri átt. En hvernig er með yfirhjúkrunar-
konuna — getið þér raunverulega losnað við hana?“
Það létti alveg yfir Charles. Hann vildi ekki halda
áfram að tala um sjálfan sig og Mýru. Hann hafði
ekki sagt, að Myra væri saklaus. Hann gat ekki sagt
Jane ósatt, og sýknun virtist hafa sömu merkingu
og saklaus, nema ef til vill í augum Jane.
BARNASAGA
i
\ inir Pétnrs litla segfa
sögnr
Potturinn
ar, óskiljanlegar setningar, þar er fult af
nýjum orðum og útlendum orðum, latn-
eskum og grískum, og svo verða þeir al-
veg hreint eyðilagðir út af því, þegar al-
þýðufólk getur ekki lært neitt af'þessu".
,,Það er nú mikið til í þessu, sem þér
segið", sagði eldspýtnastokkurinn. ,,Þó
hefðuð þér getað sagt þetta á kurteisari
hátt. Og til að bæta fyrir brot yðar, verðið
þér að segja sögu í kvöld".
,,Mér er erfitt um að tala”, sagði pott-
urinn. ,,Eg er alveg hreint ómenntaður og
kann ekki að koma fyrir mig orðið. Svo
hefur ryðið setzt í kverkarnar á mér og ég
svo rámur. Þó vil ég reyna að þóknast
yður, og margt hefi ég lifað um dagana.
Frá fæðingu minni segi ég yður ekki. En
járnið hefur líka fyrir augum sér menn,
sem eru þreyttir og andvarpa og þjást í
steikjandi hita og í s,felldri lífshættu. En
því er frú flaska búin að lýsa fyrir yður.
Eg var fagur járnpottur. Sannarlega, þó
að ég' segi sjálfur frá, ég var fallegur
æskumaður, vel byggður og spegilgljá-
andi. Og allar ungu járnskálarnar litu mig
aðdáunaraugum, og ég hefði margsinnis
getað gift mig, því að stúlkunum leizt svo
vel á mig. Eg kom í stór og falleg hús, og
þar bjó háttstandandi fólk. Háttstandandi
fólk kallar maður það fólk, sem lifir á
vinnu annarra, en snertir sjálft ekki á
verki. Þessvegna ímyndar það sér, að það
sé betra fólk en hinir, sem vinna. Eg var
í eldhúsinu. Ö, sú angan þar! Sá matur,
sem þar var búinn til, og hvað fólkið át
mikið! Hér er ekki borðað eins mikið á