Þjóðviljinn - 14.05.1947, Blaðsíða 3

íMiðtvikudagur 14. mai 1947
ÞJÓÐVILJIN.N
Nýsköpunin er efnahagsleg frelsisbarátta
'íi.. ; -r ' ’ , ' . ,
Sfc/ -■ k y ' V
Ræða Einars Oigeirssonar við útvarpsnmræðurnar um fjárhagsráð

bíSSasi..'
Sjórnarliðið hefur sýnt
hug sinn í garð nýsköp-
unarinnar
Haustið 1944 var gert sam-
komulag um að reyna að
istjórna fcinum’ þýðingarmesta
þætti þjóðarbúskapar vors, ný-
sköpun atvinnulifisins, samkv.
fyrirfram gerðri áætlun, — en
ekki að láta geðþótta peninga-
mannanna og meira eða minna
óljósar hugmyndir atvinnurek-
endanna um gróðavon eða mark
■aðsihorfur ráða framkvæmdun-
um á þessu þýðingamikla sviði.
í koGninigunum s.l. isumar
kepptust alliij flokkarnir við að
lcfa nýsköpun þessa og heita
þjóðinni því að halda henni á-
fram.
Nú sjást efndirnar, hjá gömlu
þjóðstjórnárfl'okkunum þremur,
er þeir nú hafa myndað sína
gömlu þjóðstjór.n á ný. Hefur
istjórnarliðið nú við 2. umr.
'sýnt hinn sanna hug isinn í garð
jiýsköpunarinnar með því að
fella allar fillögur minar um að
framkvæma áætlanir Nýbyg-g.
ingar.ráðs um sjávarútveg og um
gjaldeyriisisparnað og dreþa allar
ákvarðanir urn stórhuga fram-
tíðarf y r irætlan ir.
Það er hver þjóð sinna eigin
örlaga smiður, og þjóð vor
skapa.r sér sína sögu, að vísu
ekki alveg eftir eigin vild en
vefur hana úr þeim þátf.um,
sem fyrir eru. Hve vel sá efni-
iviður er motaður, fer eftir
kjarki og fraimsýni þess, er efn-
ið mótar. Bölsýni og bjartsýni
sköpum vér . sjálfir, mennirnir,
og ef vesaldómur og trúleysi á
land og þjóð ríkir í hugum okk
ar, þá verður líka sagan, sem
vér sköpum, aum og vesalmann
'leg. En ef vér setjum markið
■hátt og spörum ekki að gera
stórar kröíur til sjálfra vor, —
'telja kjark í þjóðinia og vekja
hana til veðvitundar um mögu-
leika sína, þá getum vér unnið
stórvirki, jafnvel af litlum efn-
um.
Ávextir nýsköpunarinn-
ar munu méta sögu
iicestu ára
Það þótti dökkt fram undan
hausti^i 1944. Helztu fjákmála-
spekingar þjóðarinnar sáu 'ekk-
ert nema hrun og . öngþvciti á
næstu grös.um, og við, sem bent
um á, að þjóðarinnar hiði'bjart
aista framtíð, ef hún hagnýtti
tækifærið til nýsköpunar at-
vinnulífsins, vorum kallaðir
skýj.aglópar og nýsköpunarkenn
ingar vorar taldar glapræði,
landráð og svik. Með samtökum
jþeirra, sem þá trúðu á landið
og þjóðina, var kvíðanium og
ibölsýninni á nokkrum mánuðum
Ibreytt í áræði og bjartsýni, sem
gagntók alla þjóðina. Burt frá
hrunstefnunni var sveigt inn á
Ibraut nýsköpunar og djörfustu
framifara, sem land vort hefur
þekkt. Bjartsýnin, sem þá siigr-
* aði, hefur sett mark sitt óafmá-
j anlega á tvö síðustu ár fslands-
l.sögunnar. Sú bjartsýni var oss
dýrmætari en allir togaramir,
i isem keyptir voru í krafti henn-
■ar. Og ávextir þess áræðiis munu
halda áfram að setja mark sitt
á söguna næstu tvö árin, þrátt
j fyrir allt afturhald. Hver tog-
I ari og hvert flutningaskip, sem
: siglir í höfn á þessu og næs.ta
! óri mun verða lifandi sönnun
iþess. Það er þvií óhrekjanlega
sannað með staðreyndum þess-
ara ára, hver Hfsnauðsyn Is-
landi er á djarfmannlegu áræði
og ein'beitingu orku sinnar til
þess að skapa sem allra bezt
i framleiðslukerfi á eins skömm-
um tíma og' nokkur kostur er á.
Takmarkið er afnám
fátæktarinnar
Við sósiíalistar hófum ekki
'baráttuna fyrir nýsköpun at-
vi.nnuiliífisins vegna þess eins. að
i okkur þætti svo gaman að þvi
' að þjóðin eignaðist nýja togara
' eða skap.aði sér fjölbreytt og
miiki'lvirkt framleiðslukerifi; við
hófum baráttuna vegna þess, að
við álitum að nú væru að skap-
ast á í.slandi e'fnaibagsleg skilyrði
til þess að afnema það böl, sem
lengst hefur þjáð íslenzka aliþýðu
og löngum þjóð vora alla, fátækt-
ina.
Við drógum enga dul á þetta
mark vort. í útvarpsræðu fyrir
koisningarmar í sumar, kynriti
ég takmark Sóisí'alistaflokksins
í því efni með eftirfarandi orð-
'um:
„Takma.rkið, <sem þjóðin á að
setja sér að ná, á næsta láratug,
er: afnám fátæktarinnar. Nógu
lengi hafa alþýðuheimili lands
vors þjiáðst undir fargi fátækt-
arinnar, undir þrældómnum og
niðurlægingunni, undir sjúkdóm-
unum og sorgunum, sem því böli
fylgir.
Sósíalistaflokkurinn álítur l>að
Iielga skyldu þjóðarinnar, þeg-
ar hún nú er laus iindaii sjö
alda erlendri áþján, að losa sig
á fyrsta- áratugi lýðveldisins cnd
anlega úr þeim viðjum örbirgð-
ar og eymdar, sem þjakað lief-
ur þorra íslejtdinga Mí þúsund
ár, — skapa hverjum þjóðfélags
þegn sínum öryggi gegn skorti.
Só sú' al is t af 1 okk u r in n álít ur
raunihæfan grundvöll vera að
skapast fyrir afnámi fátæktar-
■innar með þeim þjóðarauð og
þjóðartekjum, sem vér öðl-
umiS't nú í krafti nýrrar tækni.
En skilyrðið til þess að sá
grundvöllur verði iia'gnýttur til
þess að ná .þqssu háleita marki,
— en ekki til þes>s að auka
braskið, f jármálaspillinguna og
arðránið í þjóðféliaiginu, — er
róttlá.t skipting eigna og tekna
í landinu og hana getur alþýð-
an tryggt i krafti lýðræðisins í
landi voru með sróðu kaupi,
öruggri atvinnu, fullkomnum al-
þýðutryggingar og auknu valdi
alþýðu í atvinnulíftnu."
Svo mörg voru þau orð.
Nýsköpunin endur-
greiðist í stórbættum
þjóðarhag
I samræmi við þessa yfirlýs-
ingu okkar höfum við nú lagt
fram tillögur við meðferð þesisa
rnáls, sem miða að þessu
tivennu:
1) að auka og margfalda
framleiðslukei'fi vort á næsta
láratug samkvæmt fyrirfram
gerðri áætlun.
2) að tryggja vinnandi stétt-
unum aukin áhrif og völd í at-
vinnuliífinu, samfara þvi sem
frel'sisibarátta þeirra utan þing-
salanna miðar að því að tryggja
þeim vaxandi hlutdeild i hrað-
vaxandi afrakstri og auðlegð
þjóðfélagsins.
Og í samræmi við hagsmuni
'skammsýnasta hluta auðmanna-
stéttarinnar hefur afturhaldið
■hér á Alþingi drepið hverja ein-
ustu breytingatillögu vora, sam
tímis því sem það brennirmerk
ir viðleitni verkalýðsins til vax-
andi hlutdeildar í velmegun
þjóðarinnar sem glæp.
Það ætti þó nú að véra orðið
hverjum manni ljóst-t hver ' hag-
ur það er þjóðinni að verja fé
sínu fyrst og fremst til sköp-
unar nýs framleiðslukerfis —
c-g hart’ er að sj'á ri¥éirihlut.ann
hér á þingi drepa það nú að
framkvæma t. d. þá áætlun
Nýbyggingarráðs að afla þjóð-
inni 20 nýrra togara fram að
1950.
íislenaka þjóðin veit að ef hún
leggur að sér til þess að koma
upp á skömmum tíma stórfelldu
framileiðslukerfi þá fær hún
það margfalt endurgreitt í stór-
bættum þjóðarhag eftir nokkur
ár.
Það er gott dæmi um slíkt
nú, að b.v. Ingólfur Arnarson,
fyrsti nýsköpunaritogarinn,
skuli þegar vera búinn að
selja fyrir eina milljón lir. á 3
mánuðum, þannig að ef svipað
gengi,. mætti gera ráð fyrir, að
hann seldi fyrir 3 millj. kr. á
ári eða m. ö. o. skapaði gjald-
éýri á einu ári, sem svarar and-
virðj hans sjájfs. 30 slíkir tog-
afar'áö.11tí í(kneð sama hætti að
geta aflað gjaldeyris fyrir 90
millj. kr. á einu ári.
Skúla Guðmundisisyni fannst
slík undirstaða sem þessir tog-
arar og þeirra afli veik og líkti
því við að undirstöðurnar væru
dregnar í turninn. Það er ekki
nýtt að heyna sliíkt úr því hey-
garðsíhorni.
Efnahagsleg sjálfstæðís-
baráttá þjóðarinnar
Það voru slíkar ráðstafanir,
sem öflun slíks togaraflota. sem
'helztu fjármálaspekingar ís-
lands og aðalstuðningsblöð núv.
stjórnar töldu fásinnu, þegar
við lögðum þær til árið 1944.
Nú standa þessir hrunadansarar
'svo berstrípaðir frammi fyrir
þjóðinni að þeir reyna að hylja
nekt sína með stolnum fíkjuiblöð-
um. — En baráttan fy.rir ný-
sköpun at'VÍnnuMfsins síóð ekki
aðeins urn ’ það að skapa full-
komið framleiðslukerfi, er gæti
staðið undi.r betri Hfsafkomu
iþjóðarinnar. — Inntak hennar
var einnig hit-t að skapa efna-1
ihagslegt sjálfstæði íslands, -
losa þjóðina úr því niðurlæg- atvinnubyltingu í landi.mu, cg
ingarástandi að flytja hráefni þjóðin reisir höfuðið hærra með
sín óunnin eða lítt unnin út sem réttlátu stolti í hvert sinn, er nýr
hver önnur nýlenda. Takmarkið togari siglir í höf.n.
var að hagnýta auðlindir lands |
vors _ til þess að reisa hér stór- ( Yfirstéttin bl’ást
nýsköpuninni
En þeGsi bylting kostaði bar-
áttu. Fyrir hverjum sigri fram-
fiaranna á atvinnu- og fjánmáía-
ldfinu, varð að berjast við þann
Einar Olgeirsson.
iðju á sem flestum sviðum, er
f'Ullnægt gætu hráofni sem unnin
yrðu úr skauti lands og sjávar.
Verkalýður fslamdis og at-
vinnureke.ndur tóku höndum
saman í þessari efnahiaigslegu
frelsi'sbaráttu þjóðarinnar ár-
in 1944. Báðar þessar stéttir
gerðu þetta í meðvitund þess.
að verið væri þar með að
ismiíða vopn handa þjóðinni,
sem gerðu hana sem heild sterk-
ari í lífsbaráttunni, hver svo sem
forystu þjóðarinnar hefði verka-
lýðurinn eða atvinnurekendur.
Þær komu sér saman um að
reyna að stjórna þjóðinni í ein-
ingu og láta það sitja í fyrirrúmi
að hagnýta þennan auð
landi hafði borizt
auka og margfalda framleiðslu-
kerfi þess allri þjóðinni til bless-
unar. Okkur 'sósíalistum var ljóst,
að það lá á, að bessi vopn í efna
hluta peningavaldsins, sem fyrsit
og frermst heimtaði að fá féð tíl
stundargróðans í verzluninni ' og
hfaskinu. Sú barátta hiarðnaði
iþví meir sem á leið, og að !oku:n
fór svo, eink'um eftir kosningarn
ar í júní 1946, að 'ÍBlenfka yfiri-
istéttin brást í því bandalagi, sem
hún hafði myhdað við verkalýð-
inn um eimbeitingu að því að
efla framileiðslukerfi landsins og
tfyggja efnaihagslegt sjálfstæði
- , þess. Yfirstéttin brást, þegar at-
er Is-1
... , -^inmmekendasiéttin innan hennar
tu þess að
lét undan þeim hluta. peninga-
vialdsins, sem krafðist þess að fá
að eyða í verzluargróða handa
;sér, „lúx;us“-byggingar og annað,
, . . . . . , ,,, , .isem þjóðin gat verið án. Sósíal-
hagslegn frelsrsibaraittu þjoðar-1
,.v - „ ,i istaflokk'urinn barðist frá upp
ínnar væru smiðuð sem fyrst til i
, * ...» v. . . hafi nýsköpuniarstjórnarinnar fyr
þess að þ]oð vor yrði a smn j
, ,v , , ,, , , , ir því að meira fé en 300 millj.
friðsamiega hatt sem bezt vig-
, .. , : yrðu lagðar inn á nýibyggingar-
ibum, þegar barattan um afkom-1
, . v , v í ireikning og birti hvað eftir ann-
una færi að harðna uti í heimi. I
- ,.. v .' , , ,. ! að í blöðum sínum kröfur þess
Þess vegna logðum við sosialist- |
ar aðal'áherzluna á, að allur sá
Nýibyggingarróð lagði um mitt
sumarið 1946, einróma
•auður, sem Island hafði eígnazt,
yfir 500 millj. kr. væri lagður til ^
hliðar á nýbyiggingarreikning,! tn> að 100 milljónum króna, sem
þótt ekki tækist þá samkomulag þá voru ennþá til óeyddar utan
nema um 300 millj. kr. sakir Ivið nýbyggingarr., væri bætt
skilyrða Alþýðufl. j inn á hann tjl að t]$«*f
- ... v , , , ;iáframhald nýsköpunarinnar. VaS
Þess vegna logðum við sosial-
, , v v •, ., v hei'ldsalanna var þá'nógu mikið ti!
i'Star lika aherzlu a það, að þ]oð
v. v .. , l'þess að sú krafa væri algerlega
m yrði að setia ser það að lifa ,a j
, . , . j hundsuð, og. síðara hluta ársinS
þvi, sem hun flytti ut, en falla
,v v i 1946 voru þessar 100 millj. kr.
ekki fynr freistmg'unni að eyða , ;.
.. .. , v notaðar í alm. eyðslu og neyztlu:
mmstæðunum sem hægt var að
v , . , v Það samsv/því að andvirði allrd
nota til að leggja grundvoll að.
, , , . ,, v , , ’ nýsköpiunartogaranna hefði verið
efnahagslegri velferð hennar í
, ,.v. . v v , v ,, hagnýtt til .augnahliksþæginda.
framtiðmni. — Það tokst að ía;
, . , , v , ... ' Og það var ekki nóg með að ekki
þvi framgengt, að þessar 300 ;
, ,.v I fengist samkomulag um svo vit-
mill]. kr„ sem til hliðar voru :•
, . v ■ , v , .. I urliega tillögu sem þesisa. M. a. s:
lagoar væru notaðar til þeiss að
, ■. , , , , . 1 lög, sem til urðu í þessa á.tt vorú
umskapa algerlega farskipa- og j
fiskiskipastól la.ndsinsv — hefja j ehhi ltlalclin- ■ ■
, ,,, ,v 1 árslok 1945 hafði Nýbygging-
margfoldun a fisk_ og sudariðn- '
v. . , „ arráð samið frv., sem að lögum
aði i'landmu og'byrja a velbylt-
ingunni í landbúnaðinum. — Öll-
um íslendingum kemur nú sam-
an um það, að slík stórvirki hafi j
verið unnin fyrir þessar einustu
300 millj. kr„ að kalla megi það
varð, um að 15% af andvirði út-
flutnings hvers árs skvldi bætt
inn á nýbyggingarreikning. Þessl
lög voru brotin, heildsalastéttinni
Framhald á 5. síðu.