Þjóðviljinn - 02.10.1947, Blaðsíða 6

ÞJÓÐVIUINN
Fimmtudagur 2. október 1947

llllllllllllllfftitfilifflmgmi
23. dagur
LIFIÐ AD VEÐI
Eftir Iforace Mc Coy
22.1
Saitisæri mikla
eftir
MICHAEL SAYEilS og ALBEET E. KAHN
franski konsúllinn. Brezku fulltrúamir voru Reilly og
George Hill höfuðsmaður, enskur liðsforingi úr leyniþjón-
ustunni, er sendur hafði verið til að hjálpa Reilly. Nokkr-
lr aðrir sendimenn og njósnarar Bandamanna voru við-
staddir, þar á meðal blaðamaðurinn René Marehand,
Moskvufréttaritari Parísarblaðsins Figaro.
Sidney Reilly boðaði til þessa fundar, samkvæmt frá-
sögn hans sjálfs í minningabókinni, til að gefa skýrslu
um starfsemi sína gegn sovétstjóminni. Hann skýrði
Bandamannafulltrúunum frá að hann hefði „keypt Berzin
ofursta, fyrirliða varðliðsins í Kreml.“ Verð ofurstans
hefði verið tvær milljónir rúblna. Reilly hafði greitt hon-
um fyrirfram 500 þús. rúblur í rússneskri mynt, afgang-
inn átti að greiða í enskum pundum, þegar Berzin of-
ursti hefði aflokið vissum störfum og komizt fram til
Breta i Arkangelsk.
„Félagsskapur vor er orðinn ægisterkur", sagði R,eilly.
„Lettarnir eru okkar megin og eins verður allur almenn-
ingur, þegar fyrsta höggið er fallið."
Reilly skýrði svo frá að 28. ágúst héldi miðstjórn
Bolsévíkaflokksins fund í Aðalleikhúsinu í Moskvu. Þar
yrðu samankomnir á einum stað allir helztu leiðtogar
Sovétríkjanna. Fyrirætlun Reillys var djörf en einföld.
Að venju yrði lettneska varðliðið látið gæta allra
dvra meðan fundurinn stæði. Berzin ofursti ætlaði að
velja til þess „einungis trygga menn, sem fylgja málstað
vorum af einlægni“. Er merki væri gefið, lokuðu þeir öll-
um dyrum og beindu byssum að fundarmönnum. Þá átti
„liðsveit“ Reillys og „samsærismanna úr innsta hringn-
um“ að skunda upp á leiksviðið og handtaka miðstjórn
Bolsévíkaflokksins!
Lenín og aðrir sovétleiðtogar yrðu skotnir. Fyrir af-
tökuna ætti að fara með þá um götur Moskvu, „svo öllum
;yrði ljóst að harðstjórar Rússlands væru orðnir fangar.“
Þegar Lenín og félagar hans væru frá, hryndi sovét-
stjórnin eins og spilaborg. Það væru 60 þúsund liðsfor-
ingjar í Moskvu, sagði Reilly, „sem fúsir hlýddu her-
kvaðningu, hvenær sem væri“, og mynduðu her til að berj-
ast inni í borginni, samtímis því að Bandamannaherir
sæktu að. Maðurinn, sem stjórna átti þessum leynilega
gagnbyltingarher, var „hinn kunni keisarahershöfðingi
Júdenitz“. Annar her, undir forystu Savinkoffs „hers-
höfðingja“ yrði myndaður x Norður-Rússlandi, og „það
sem eftir yrði af bolsévíkum yrði molað milli „þessara
myllusteina".
Þannig var fyrirætlun Reillys. Að baki henni stóðu
leyniþjónusta Bretlands og leyniþjónusta Frakklands.
Bretar voru í náinni samvinnu við Júdenits hershöfðingja
og bjuggust til að veita honum vopn og herbúnað. Frakk-
ar studdu Savinkoff.
Fulltrúum Bandamánna á fundinum í bandaríska kon-
súlatinu var sagt hvað þeir gætu gert til að stuðla að
framkvæmd samsærisins með njósnum, áróðri og ráð-
stöfunum til að sprengja upp helztu járnbrautarbrýr
kringum Moskvu og Pétursborg, til að svipta sovétstjórn-
ina þeim stuðningi er rauði herinn annars staðar í landinu
kynni að geta veitt.
Þegar úrslitadagurinn nálgaðist, átti Reilly stöðugt
fundi með Berzin ofursta, og ráðguðust þeir um smá-
atriði í framkvæmd samsærisins og gerðu ráð fyrir hverri
hugsanlegri truflun. Þeir voru að leggja síðustu hönd
að undirbúningnum, er þeir fréttu að miðstjórnarfundi
bolsévíka hefði verið frestað til 6. september. „Sama er
mér,“ sagði Reilly við Berzin. „Eg fæ því betri tíma til
að ljúka undirbúningnum." Reilly ákvað að fara til Pét-
wrsborgar og athuga hvort þar væri ekki allt í lagi.
Eitthvert næsta kvöld lagði Reilly af stað frá Moskvu
íil Pétursborgar, ferðaðist með jámbraut með fölsuðu
vegabréfi, undir nafni Sidneys Georgevits Relinskí, full-
írúa Tsekunnar.
Sidney Reilly hverfur af sviðinu
I Pétursborg fór Reilly beint til Cromie höfuðsmanns,
brezka flotafulltrúans, að gefa skýrslu. í stuttu máli
^kýrði hann ástandiö í Moskvu og lýsti uppreisnaráætl-
uninni. „Moskva er á okkar valdi"! sagði hann. Cromie
varð himinlifandi. Reilly lofaði að rita ýtarlega skýrslu
pg senda til London.
artaki síðar hreyfðust varirnar og hún gretti sig,
eins og þegar maður bítur í óþroskaðan ávöxt. Þar
næst fór titringur um augnalokin og hún opnaði þau.
„April —- April“, hvíslaði Dolan í eyra hennar.
April brosti og leit í kringum sig í herberginu.
„Vertu ekki hræddur, Mike, ég er að ná mér. Þú
barðir mig að óvöru, djöfullinn þinn“, sagði hún
brosandi. „Án þess að ég væri viðbúin------“
„Vesalings stúlkan“, sagði Dolan með daufu
brosi og leit á Ulysses.
„Komdu, April. Þú verður að farg strax héðan,
Roy er rétt farinn. Farðu í jakkann og skóna,
Ulysses, og fylgdu April út bakdyramegin og út-
vegaðu henni bíl“.
„Já, ég skal gera það“, sagði Ulysses, sem naut
þess í ríkum mæli að vera ein af aðalhetjunum í
skálkapörum Mike.
„Eg fer ekki út bakdyramegin“, sagði April. „Eg
fer sömu leið og ég kom inn“.
„Þú ferð bakdyramegin. Eg treysti Roy ekki um
of. Eg held að hann hafi trúað því, sem ég laug að
honum, en hann er afbrýðissamur, og náungi sem er
jafn andskoti afbrýðissamur, getur líka verið brögð-
óttur. Hann liggur kannske á gægjum einhvers
staðar rétt í grendinni, og bíður þess að þú komir
út“.
„Svo er mér líka kalt“, sagði April. „Sjáðu, hvern-
ig þú hefur farið með hárið á mér“.
„Sjáðu, hvernig þú hefur farið með líf mitt“,
sagði Dolan. „Komdu —“ Hann hjálpaði henni á
fætur.
„Farðu með Ulysses. Það er alltaf hægt að ná
í leigubíl niðri á horninu. Hefurðu peninga?"
„Eg hef alltaf peninga, herra Milce----“
„Það vissi ég ekki. Eg býst við að þú hafir mútað
Ulysses með öllu, sem þú hafðir handbært. Farðu
nú-----“
„Já, ég er að fara, en ég kem aftur-----“
„Ef þú gerir það, þá neyðist ég til að skera þig
á háls. Ertu tilbúinn, Ulysses?"
„Já, herra Mike“.
„Farið þá-----“
Ulysses og April fóru út bakdyramegin. Dolan lok-
aði á eftir þeim og fór upp. Hann slökkti og gekk
út að glugganum, sem sneri út að götunni, og
gæðgist út. Gatan var auð og enginn bíll sjáanlegur.
Hann brosti og gekk inn í svefnherbergið.
„Jæja“, sagði hann og virti fyrir sér föt Myru,
en þau lágu snoturlega samanbrotin á stól við rúm-
ið, og skórnir hennar undir skrifborðinu. „Hvernig
hefur yður liðið ?“
„Er hún farin?“ spurði Myra. Hún snéri- sér á
hliðina og reis við dogg.
„Já — og ég vildi að þér væruð líka farin".
„Ekki um að tala. Hérna er annars minningar-
gripur, sem hin fagra vinkona yðar skildi eftir“,
sagði hún og rétti honum ávísunina frá April.
„Þökk“, sagði Dolan þurrlega og stakk henni í
sloppvasa sinn.
„Klígjar yður ekkert við að taka við peningum af
kvenfólki?“ spurði Myra, sem skemmti sér yfir yfir-
læti hans.
’ „Ekki þegar ég veiti verðmæti fyrir þá“, svaraði
Dolan hranalega.
„Nú-ú Segið þér mér. Eru allar nætur yðar
svona sóttkenndar ?“
„Sóttkenndar?" sagði Dolan og glotti kuldalega.
Plann fór í sloppinn og settist á rúmstokkinn. „Þetta
er ekki sóttkennd nótt — hún er hundleiðinleg —“
„Þér eruð einstæður maður“, sagði Myra og hall-
aði sér út af á koddann. „Þér eruð það undarleg-
asta sambland af persónuleika, yndisþokka og sið-
spillingu, sem ég hef nokkurntima komizt í kynni
við------“‘ f
„Bull“, sagði Dolan og slökkti Ijósið------
5.
Að nokkrum dögum liðnum kallaði Lawrence Dol-
an inn á skrifstofuna sína.
„Ástandið er orðið all ískyggilegt", sagði hann.
„Segðu honum það Eckmann".
,,Já“, sagði Eckmann. Það er í stuttu máli á
þessa leið: „The Cosmopolite" fær ekki nægar aug-
lýsingar. I gær kom fimmta heftið út, og hvað hald-
ið þér að við höfum fengið margar auglýsingar ?“
„Það veit ég ekki“, svaraði Dolan. „Sjö til átta
blaðsíður, hugsa ég“.
„Fimm og einn fjórða", svaraði Eckmann, „og
tvær þeirra voru borgaðar. Það verða tvö hundruð
dollarar".
„Og hvert hefti kostar rúma 1000 dollara“, sagði
Lawrence. „Svona er nú ástandið".
„Heýrið mig“, sagði Dolan. „Eg hef enga þekk-
ingu á f jármálahliðinni í þessu, en f jandinn lxafi það
ef ég skil, livers vegna við þurfum að gefa þrjár til
fjórar heilsíður af auglýsingum á viku. Við ættum
að fá eitthvað fyrir þær“.
„Það er vinsemdarvottur — við verðum að gefa
þær“, sagði Eckmann. „Hálfu blaðsíðurnar, sem við
gáfum ,,Coux-ier“ og „Times Gazette", voru endur-
gjald fyrir tólf þumlunga auglýsingar í þeim. Hinar
tvær blaðsíðurnar eru fyrir stórverzlanir, sem við
ætlum að sanna, að við séum megnugir að iitvega
nýja viðskiptavini------“
„Höfum við þá ekki útvegað þeim nýja viðskipta-
vini ?“
„Ekki segja þeir“, svaraði Eckmann. „Þér vitið,
hvað það er mér erfitt að selja þeim auglýsingar".
„Jæja — en síðustu fjórar vikurnar er Myra
búin að fá á fjórða hundrað áskrifendur. Það verða
2000 dollarar.Eru þeir líka búnir?“
„Já“, svaraði Lawrence. „Viljið þér sjá reikn-
ingshaldið?"
„Nei, ég trúi yður, en þetta kemur mér bara dá-
lítið á óvart. Eg hélt, að við stæðum okkur prýði-
lega — —“
„Gagnvart i'itstjórninni, já. Sú hlið málsins er í
lagi, þar er allt eins og það á að vera — nema vitan-
D A V I Ð