Þjóðviljinn - 25.10.1947, Qupperneq 6

ð
ÞJÓÐVILJINN
Laugardagur 25. október 1947.
42.
Samsærið mikla
eftir
' MICMEL SAYERS oá ALBERT E. KAHN
fyrir herstjóm Bandamanna að skýra þetta. „Fyrst var
jþað talið ónauðsynlegt," segir Cudahy. „En svo mundj
herstjómin eftir mikilvægi þess að hermenn trúi á mál-
jstað sinn, og birti yfirlýsingu, sem gerði meira til að
xugla hermennina, en þó þagað hefði veríð.“
Ein tilkynningin frá brezku herstjórninni í Norður-
Rússlandi, sem lesin var yfir brezku og bandarísku her-
znönnunum, hófst með þessum orðum:
„Meðal hermanna virðast mjög óljósar hugmyndir um
markmið baráttu vorrar hér í Norður-Rússlandi. Því er
hægt að lýsa í fáum orðum. Við berjumst hér gegn bolsé
vismanum, sem þýðir stjómleysið algert og skefjalaust.
Lítið á Rússland eins og það er nú. Völdin eru í höndum
fárra manna, flestra Gyðinga."
Mjög reyndi á langlundargeð hermannanna. Deilur
milli brezkra, franskra og rússneskra hvítliðahermanna
xirðu tíðari. Það fór að bera á skipulögðum agabrotum.
Þegar 339. fótgönguliðssveitin bandaríska neitaði að
hlýða fyrirskipunum, kvaddi Stewart ofursti, fyrirliði
hennar, menn sína saman og las yfir þeim þau ákvæði1
herlaganna er ákveður dauðarefsingu fyrir agabrot.
Eftir áhrifamikla stundarþögn spurði ofurstinn hvort
nokkur vildi bera fram spurningar. Óbreyttur hermaður
spurði:
„Herra, til hvers erum við hér, og hverjar eru ætlanir
ríkisstjórnar Bandaríkjanna?"
Ofurstinn gat ekki svarað spurningunni.
Brezki herráðsforsetinn, Sir Henry Wilson, lýsti á-
standinu í Norður-Rússlandi sijmarið 1919 í hinni opin-
beru „blábók“ brezku stjórnarinnar, með þessum orðum:
„Hinn 7. júlí var gerð skipuleg uppreisn í 3. her-
sveit 1. bataljónar í Slavo-British Legion og vélbyssu-
sveit úr 4. norðlægu riffláherdeildinni, sem voru varalið
á austurbökkum Dvínu. Þrír brezkir liðsforingjar og
f jórir rússneskír liðsforingjar voru myrtir, og tveir rúss-
neskir og tveir brezkir liðsforingjar særðir.
Hinn 22. júlí bárust þær fregnir að rússneska herdeild-
in í Onegahéraði hefði gert uppreisn og afhent bolsivik-
um allar Onegavígstöðvarnar."
Meðal almennings í Bandaríkjunum fékk krafan um
heimkvaðningu bandarísku hermannanna stöðugt meiri
hljómgrunn. Óstöðvandi flóð áróðursins gegn „bolsé-
víkum“ dugði ekki til að þagga niður raddir eiginkvenna
og foreldra, sem skildu ekki hversvegna synir þeirra og
eiginmenn urðu að halda áfram að berjast endalausri
og dularfullri baráttu í auðnum Síberíu, í frosthörkum
Múrmansk og Arkangelsk, —• nú þegar stríðinu átti að
vera lokið. Vorið og sumarið 1919 komu sendinefndir
til Washington, úr öllum landshlutum Bandaríkjanna,
til að finna þingmenn sína og krefjast þess að Banda-
ríkjahermennirnir í Rússlandi yrðu fluttir heim. Kröfur
þeirra fundu hljómgrunn á þinginu.
Hinn 5. sept. 1919 reis Borah upp í öldungadeildinni
og sagði:
„Herra forseti, við eigum ekki í stríði við Rússland;
Bandaríkjaþing hefur ekki sent ríkisstjórn Rússlands
stríðsyfirlýsingu. Bandaríkjaþjóðin vill ekki eiga í stríði
:E Rússlandi. Samt, þó við séum ekki í stríði við Rúss-
íand, þó Bandaríkjaþing hafi ekki lýst yfir stríði, eru
Bandaríkjamenn að berjast við rússnesku þjóðina. Við
höfum her í Rússlandi, við birgjum aðra heri þar í landi
hergögnum og hernaðarnauðsynjum, og við erum jafn-
rækilega á kafi í hernaði eins og fárin hefði verið iaga-
leiðin, stríði yfirlýst og þjóðin kvödd til vopna í því
skyni .... Það er hvorki siðferðileg eða lagaleg rétt-
læting fyrir þessum mannfórnum. Þær eru brot á meg-
ínreglum frjáls stjórnarfars."
Bretar og Frakkar voru ekki síður andvígir stríði
gegn Sovétríkjunum en Bandaríkjaþjóðin. Engu að síður
hélt hið óyfirlýsta stríð áfram.
3. Norðveslurherferðin.
Vopnahléssamningur BandamEínna og Miðveldanna í
nóvember 1918 átti í 12. grein ákvæ'ði, sem lítt var á lofti
haldið, um að þýzkt herlið skyldi dveljast eins lengi
og Bandamen’n teldu þurfa á þeim rússnesku landsvæð-
um er þeir höfðu hernumið. Á bak við lá að þessum
her skyldi beitt gegn bolsévikum. En í Eystrasaltslönd-
43. dagur
LIFIÐ AD VEDI
Efiir Ifiorare Mc Coy
„Þér verðið að fyrirgefa, þó ég bjóði yður ekki upp
á herbergið mitt,“ sagði Jean Christie, ,,en það búa
eingöngu konur hérna, og andrúmsloftið er dálítið
gamaldags."
„Þetta anddyri er ágætt,“ sagði Dolan, ,,og þökk
fyrir að þér komuð niður til mín.“
„Það er ekkert að þakka -— ég bjóst við yður.
Hr. McGonagill sagði mér, að þér mynduð líklega
heimsækja mig —“ v
„Eftir því sem mér skilst, hefur hann sagt yður
hverra erinda ég kem.“
„Já, hann gerði það. Það er viðvíkjandi sögunni
í tímaritinu yðar um Harry Carlisle lækni.“
„Hafið þér lesið hana?“
„Já — það eru fá orð í fullri meiningu."
„Það er líka eina rétta aðferðin í slíkum málum —
maður á að ganga hreint til verks. Þekktuð þér
nokkuð ungfrú Griffith eða ungfrú McAlliser?“
„Báðar. Ég var viðstödd báðar aðgerðirnar. Ung-
frú McAllister dó í fangi mínu.“
„Er það satt?“ hrópaði Dolan hissa. „M£I datt
ekki í hug, að það yrði svona auðvelt að ná högg-
stað á Carlisle. Ungfrú Christie — ég býst við að
það verði fyrirskipuð opinber rannsókn í þessu máli.
Ég vona, að þér —“
„•— segi rannsóknarréttinum allt, sem ég veit?“
„Viljið þér gera það? Mér er þvert um geð að
biðja yður þess, en við erum mjög illa stödd, ef
við getum ekki sannað fyrir réttinum —“
„Ég skal bera vitni, yður er óhætt að treysta
því — það skal ég gera,“ sagði hún æst. „Og ég
skal vitna um fleira en þetta. Hann framdi sams-
konar aðgerð á mér. Hann átti sjálfur sök á ástandi
mínu — og mánuði eftir aðgerðina rak hann mig.“
„Ég skil vel, að yður sé í nöp við hann,“ sagði
Dolan, „þér hafið ástæðu til þess. En ég Lelt, að
hann væri of séður til að spjalla yður.“
„Já — finnst yður ekki, að hann hefði átt að
vera það ? Ef til vill var það mín sök að fór sem fór.
Ég auðmýkti mig fyrir honum — og karlmenn fyrir-
líta konur undantekningarlaust fyrir það. Þar að
auk- hefur hann alltaf treyst því, að stjórnmála-
áhrif bróður hans hjálpuðu honum, ef hann kæmist
í klípu. Hann hélt, að sér tækist að blekkja mig. Já,
hr. Dolan. Ég hef lengi þráð þetta tækifæri —
tækifæri til að gera upp gamlar sakir við hann —“.
„Nú hafið þér fengið tækifærið. Þér vitið álit
, mitt. Mér lízt bezt að við förum strax til næsta
notarius publicus, og þér staðfestið framburð yðar
þar með eiði. — Hafið þér nokkuð á móti því?“
„Nei, alls ekkert. En ég þarf að vera komin heim
fyrir klukkan ellefu —“
„Þetta getur ekki valdið yður neinum óþægindum,
en mér væri rórra eftir en áður.“
„Jæja — ég ætla bara að sækja kápuna mína.“
„Gjörið þér svo vel,“ sagði Dolan um leið og hún
stóð á fætur, og rétti henni lokað umslag með fimm-
tíu dollurum í.
„Hvað er þetta?“ spurði hún og roðnaði, því hún
vissi vel hvað það var.
„Bréf. Þér getið opnað það uppi hjá yður. Ég
bíð yðár hérna.“
Hún brosti til hans og gekk að lyftunni.
Þrir kraftalega vaxnir menn, vopnaðir löngum
blýrörum og með gúmmíhanzka á höndum lutu
hvíslandi yfir Dolan. Án sýnilegs reiðivotts börðu
þeir blýrörunum brosandi í hausinn á honum — eins
og þetta væri leikur, sem þeir skemmtu sér vel við.
Dolan reyndi að verjast höggunum og rísa á fætur,
en fann, að hann gat ekki hreyft sig nema hlægilega
silalega og hægt. Höggunum rigndi yfir höfuð hans,
og hann hugsaði: Hvers vegna í fjandanum ætli ég
geti ekki hreyft mig ? Að lokum valt hann út úr rúm-
inu og fór að skríða, en mennirnir héldu áfram að
berja hann í höfuðið með blýrörunum. Loksins tókst
honum að komast á fætur, en þar sem honum var
ómögulegt að hreyfa sig úr sporunum, leið ekki á
löngu áður en hann valt aftur um. Hann reyndi í ör-
væntingu að komast undan höggunum með því að
skríða burt, en mennirnir létu höggunum rigna
vægðarlaust yfir hann. Hann hljóðaði — og opnaði
augun.
„Hægan — hægan: Við hvern ertu að berjast?"
sagði Bishop.
Dolan liélt, að hann væri orðinn vitskertur. Sól-
in skein inn um gluggann og blindaði hann. Fyrir
andartaki hafði verið koldimmt, nú var glaðasól-
skin.
„Hallaðu þér á vangann," sagði Bishop og ýtti
honum út af á koddann, en Dolan hélt bardaganum
áfram, og reyndi árangurslaust að gera sér grein
fyrir því, um hvað hann snerist.
Hann stundi hátt af sársauka, þegar hnakkinn á
houm snart svæfilinn, það var eins og sjóðandi
vatni hefði verið hellt yfir höfuð hans. Þegar sólin
blindaði hann ekki lengur, sá hann, að hann lá í
rúminu í herberginu sínu. Bishop og Myra stóðu
við rúmstokkinn hans og horfðu áhyggjufull á
hann. Guð minn góður -— ég hef slasazt, hugsaði
hann. En eitt mundi hann greinilega: Hann hafði
ekið Jean Christie aftur heim til hennar, og hann
var að stíga út úr bílnum sínum í bílskúrnum,
þegar þrír glæpamenn —
„Guð minn góður“, sagði Dolan. „Er ég illa
særður?“
„Ekki eins illa og það hefði getað orðið,“ sagði
Bisliop brosandi og settist á rúmstokkinn hjá hon-
uih. „Þú varst heppinn.Drottinn minn dýri — sú
hauskúpa, sem þú hlýtur að hafa!“
„Það eru djöfulsins kvalir í því,“ sagði Dolan og
þuklaði með fingurgómunum eftir umbúðunum. „Ég
fékk ekkert tækifæri til varnar. Þeir réðust á mig
án þess ég hefði hugmynd um það.“
„Ég skil bara ekki ,hvers vegna í fjandanum þú
kallaðir ekki á hjálþ,“ sagði Myra. „Við vissum
I'
ekkert af því, fyrr en við heyrðum orustugnýinn.
Þegar við komum niður hlupu þeir þvert yfir bak-
lóðina og hurfu —“
„Ég skaut sex skotum á eftir þeim,“ sagði Bishop,
„en ég var svo æstur, að ég feilaði þeim öllum —“
D A V I