Þjóðviljinn - 04.01.1948, Blaðsíða 4

4
Þ JÓÐ VIL JINI\
Sunnudagur 4. janúar 1948
þJOÐViL
TJtgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíaliétaflokkurinn
Hitstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason
Blaðamenn: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólafsson, Jónas Árnason
Hitstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmíðja Skólavörðu-
stíg 19. — Sími 7500 (þrjár línur)
Áskriftaverð: kr. 10.00 á mánuði. — Lausasöluverð 50 aur. eint.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
Sósíalistaflokkurinn, Þórsgötu 1
Sími 7ol0 (þrjár iínur)
Nýársboðskapur forsetans
BÆ JARPOSrnilN N
ijíi::- 1 1 - 1 >' 1! ,K i:-:—:fii ! ^ li
Forseti Islands, herra Sveinn Björnsson, flutti þjóð
sinni ávarp í útvarpinu á nýársdag, og þetta ávarp hefur
nú birzt í Alþýðublaðinu og Morgunblaðinu. Að sjálfsögðu
ber þjóðinni að leggja við hlustirnar þegar æðsti embættis-
maður hennar tekur til máls og íhuga boðskap hans gaum-
gæfilega, ekki sízt þar sem forsetinn lét sér ekki nægja al-
menn fagurmæli og árnaðaróskir til landslýðsins, heldur
tók ótvíræða pólitíska afstöðu og réðst jafhframt á heila
stétt manna á furðu hvatvíslegan hátt.
I ræðu sinni minntist foYsetinn á tvær ríkisstjórnir af
hlýju og vinsemd, enda er honum mál þeirra skylt. Sú
fyrri var utanþingsstjórnin sem hann skipaði sjálfur, en
um hana segir hann að hún hafi viljað „takast á fangbrögð
við dýrtíð og verðbólgu. Henni tókst með nokkurri sam-
vinnu við Alþingi að halda. dýrtíðinni í skef jum í nærri tvö
ár“! Sú síðari, sem tekur upp þráð Coca-cola stjórnarinnar,
er núverandi stjórn, sem forseti kom ciimig á laggirnar
með því að brjóta þingræöisreglur og feía Stefáni Jóhanni
Stefánssyni stjórnarmyndun. Eyddi forseti nokkrum hluta
ávarps síns til að verja hin nýju þrælalög hennar og hvetja
launþega til að taka kjararýrnuninni með þögn og þolin-
mæði. Var greinilegt að þessar tvær stjómir, sem fjand-
samlegastar hafa verið íslenzkri alþýðu, eiga hug forset-
ans allan. I þessu sambandi er rétt að drepa. á að forsetinn
tók upp áróður ríkisstjómarinnar um markaðsmálin á ein-
staklega klaufalegan hátt: „Markaður fyrir íslenzkar af-,
urðir var svo, að á ýmsum sviðum var erfitt að fá greidd-
an kostnað við útfluttningsframleiðsluna. Sumpart af þeim
ástæðum þvarr erlendur gjaldeyrir til kaupa á ýmsum
nauðsynjum.“ Sem sé, forseti heldur þvi fram að gjaldeyr-
iseignir íslendinga hafi þorrið vegna þess hve illa afurða-
salan hafi gengið á síðasta ári. Forseta landsins hlýtur þó
að vera ljóst að afurðasalan hefur aldrei verið eins auðveld
og einmitt á síðasta ári, að verðið hefur aidrei verið hærra
né heildarandvirði meira, hann ætti að minnsta kosti að
vita að verðmæti útflutningsafurðanna er nú komið upp
undii’ 400 millj. kr. en var 290 millj. 1946!
Það er erfitt að grandskoða boðskap forsetans eins og
vert væri vegna þess að hann líktist mest rabbi mn daginn
og veginn, tók fyrir hin óskyldustu atriði. Einn þáttur hans
hefur þó vakið mjög mikla furðu, en það er árás hans á
heila stétt manna, hina svonefndu gervimenn. Hann sagði
að kjarabætur almennings hefðu leitt í ljós „að fullkomið
réttlæti gæti leitt af sér mesta ranglæti". Og „mesta rang-
lætið“ er að „það spratt upp ný stétt manna, sem oft voru
kallaðir „gervimenn", þ. e. a. s. menn sem voru ófaglærðir,
og þess vegna gátu ekki skilað nærri því jafngóðri vinnu,
sem faglærðir menn og fengu þó vinnu greidda háu kaupi.“
Síðan hélt forseti áfram alllengi að lýsa þessu „mesta rang-
læti“ og klykkti út með því að skipa þessari stétt sess á
þennan hátt: „gervimaður, letingi, slæpingur eða óreglu-
maður“!
Það mun mega teljast til fádæma í heiminum á síðustu
ái-um að þjóðhöfðingi ráðist svo hvatvíslega að heilli stétt
manna. Og það er engum efa bundið að dómur forsetans er
f jarri allri sanngirni. Þótt misjafn sauður hafi leynzt meðal
gervimanna, eins og í öðrum starfsgreinum, unnu þeir sem
heild nytsöm störf af mikilli prýði. Þeir fylltu skarð sem
stóð opið vegna lokunar iðngreinanna, og margir þeirra
hafa setzt á skólabekk síöan og áunnið sér full réttindi.
Og sízt situr það á lang tekjuhæsta embættismanni lands-
ins og einum tekjuhæsta Íslendíngi að fjargviðrast yfir
launum þessara manna, þótt sæmileg væru, en víkja ekki
orði að ofsatekjum stríðsgróðamanna og milljónara, þeirra
manna sem forsetinn er þó kimnugastur.
Forseta íslands er að sjálfsögðu frjálst að flytja þjóð-
inni skoðanir sínar, en hann kemst þá ekki hjá því að vera
Um dansleik á annan
í jólum
Stúlka nokkur biður mig að
birta efitrfarandi:
„Eg fór á ball í Tjarnarcafé
á annan í jólum, og það var
ljóta „geimið". Næstum allir
voru fullir og hegðimin auðvit-
að eftir því. Svo var svo margt
um manninn, að ég er viss um
að ekki er þrengra í síldar-
tunnu. Dansinn varð þvi ckki
annað en mismunandi kraft-
mikil olnbogaskot og troðning-
ur á tám náungans. Eins og
nærri má geta, voru ekki til
borð handa öllum þessum
fjölda, ekki einu sinni sæti . .
Aðgöngumiðinn að dan-sleik
þessum kostaði kr. 25.00.
. . eklú mér áð kenna“
„Það er undarlegt, að hægt
skuli vera að bjóða fólki upp á
slíkt átölulaust. Það ér eins og
flestum húsráðendum danshúsa
finnist alveg sjálfsagt að hafa
þetta lagið á (því þetta er því
miður ekkert einsdæmi). Þótt
einhver, sem sækir í granda-
leysi þessar skemmtanaómynd-
ir, viiji bera fram kvartanir, þá
fyrirfinnst enginn, sem vill taka
að sér ábyrgðina. Það er eins og
að eltast við afturgöngu.
„Þetta er ekki mér að kenna“
segja dyraverðimir. „Þetta er
afnir, og ég er viss um, að þó
að þú kæmist til hæstráðanda
á þessum stöðum þá myndi
hann segja það sama, en almenn
ingur á nú víst ekki greiðan
aðgang að þeim.
★
Eklci lengi orðið eins
sárgröm
„Þeir hljóta að vera. vel varð-
ir í felum, því ef þeir kæmu í
ljós, ættu þeir á hættu, að ein-
hver kastaði í þá fúleggi eða
skemmdum tómat. Slíkt væri
eiginlega réttast, þó að það
þyki víst ekki beint menning.
En ég bara spyr. Er það raenn-
ing að troða fólki saman í daun-
ill og lágloftuð húsakynni, og
selja svo mörgum aðgang, að
þeir, sem í grandaleysi kaupa
sér aðgöngumiða í þeirri trú, að
þeir séu að fara á skemmtun,
lenda í hálfgerðum stimpingum
og karpi við þá, sem eru til-
neyddir að taka sér stöou á tán
um á þeim eða bora olnboganum
í síðuna á þéim. Þetta hljómar
auðvitað dálítið ótrúlega, en
sannleikurinn er oft ótrúlegri
en lygin.
Eg er ekki heimtufrekari eða
ósanngjarnari en fólk almennt,
gerist, en það segi ég satt, að
ég komst í svo slæmt skap við
þetta, að það er langt síðan ég
ekki mér að kenna“ segja þjón- hef orðið eins sárgröm.
Hve lengi eiga sjónenn að vera án
sæmilegra hiííðarfata?
Á meðan ríkisstjórn Stef-
áns Jóhanns og Bjarna Bene-
diktssoar hefur verið að
hrúga upp hverju skrifstofu
bákninu á fætur öðru, auka
skattana og lækka launin,
hafa sjómenn Islands orðið
að stunda sína erfiðu vinnu
votir í fæturna hvernig sem
viðrað hefur. Handa þeim
mönnum, sem skapa nær því
allan gjaldeyri landsins, er
ekki verið að sóa gjaldeyri
til innkaupa á stígvélum né
hlífðarfötum.
Menn, sem stundað hafa
sjómennsku í meir en 20 ár,
minnast þess ekki, að hörguli
hafi verið á sjóstígvélum né
hlífðarfötum, jafnvel ekki á
hinni minnisstæðu stjórnar-
tíð Eysteins Jónssonar, sem
elskaði þó sjómennina ekki út
af lífihu.
En nú, undir stjóm Stefáns
Jóhanns og Bjama Bene-
diktssonar, verða sjómehn að
klastra upp á gamalt drasl,
án þess þó að raunverulega
sé hægt að líma það saman.
í frostakaflanum í haust
vorú nokkrir Jhásetar sendir
upp á hvalbak og upp í reiða
á togara, sem var við veiðar
á Halanum. Þeir áttu að
höggva klaka- Þegar vakta-
skipti urðu kl. um nóttína,
þurftu fjórir menn af sjö,
sem fóru í koju, að vinda
sokkana sína!
Svo má segja, að alger
skortur hafi verið á sjóstíg-
vélum í vor og í sumar er
leið. Þó voru flutt inn stíg-
vél frá Kanada, sem entust
í hæsta lagi í 1 túr án þess
að leka, en voru alíka dýr og
áður höfðu fengist, en entust
venjulega 5—6 túra án þess
að þurfa viðgerðar við. Og er
dæmdur samkvæmt þeim. Hann ber sjálfur mikla ábyrgð
á herstöðvasamningnum og myndun núverandi stjómar.
I ræðu sinni í sumar reis hann til varnar herstöðvasamn-
ingnum og nú gerist hann málsvari hrunstjórnarinnar. Það
þarf því engan að undra þótt ræða hans mótist einnig af
kulda til vinnandi manna og ótta við kjarabætur þeirra.
Forseti íslands hefur tekið opinbera afstöðu í þeim átök-
um sem nú eiga sér stað og staðfest djúp milli sín og ís-
lenzkrar alþýðu.
í fjárhúsum
„Mig minnir, að í fjárhúsum
sé aldrei haft þrengra en svo,
að allar kindurnar koraist að
garðanum í einu, og þykir ekki
og hefur sennilega aldrei þótt
nema sjálfsagt. En hér í höfuð-
borg íslands á 20. öldinni er
fólki boðið verri skilyrði á
mannamótum, en sauðkindinni í
sínum húsakynnum. Svo læt ég
útrætt um þennan sarnjöfnuð,
hann skýrir sig sjálfur. En ég
vil ekki láta þetta óátalið
G. F.“
★
Nauðsynjavara, sem ekki
fæst
Önnur stúlka hefur sent mér
bréf og beinir orðum sínum að-
aðallega til karlmannanna.
Fyrst eru nokkrar almennar
vangaveltur um dýrtíðinp og
síldina og svo segir stúlkan:
„Umhyggjusamir og viðsýnir
virðizt þið ekki vera, að hafa
ekki léð því eyra, ao hér í bæn
um hefur ekki nú um nokkurl
skeið fengizt einn einasti pakki
af nauðsynjavöru, sem varðar
„kvenlegan krankleika“ og hver
veit livenær slík vara kemur á
markaðinn? Það er min skoðun,
að við konur á þessu landi höf-
um fullan rétt á því, að taka
einlivern þátt í ykkar merkilegu
„gjaldeyris-spekú!atíonum“ og
fáum að minnsta kósti gjald-
eyri fyrir áðurgreindri nau(5-
synjavöru,. — og það helzt
í hvelli.
Eg vona, að hæstvirt gjáld-
eyrisyfirvöld taki þetta mál til
vinsamlegrar atliugunar.“
Ein í vandræðum.
erfitt að sjá hvort svona inn-
kaup eru gerð fyrir kaup-
menn og heildsala en þá verð
ur líka að spyrja, hversvegna
frámunalega léleg vara á
lágu innkaupsverði er ekki
seld. sjómönnum ódýrari?
Þá sjaldan góð stígvél (t. d.
VAC eða Hood) hafa komið,
hafa þau ekki fengizt í verzl-
unum nema 2—3 daga. Hins
vegar hefur þá oft verið hægt
að kaupa þau hjá prívat
mönnum í landi á 2—3-földu
verði.
Líkt gildir um olíustakk-
ana og um stígvélin. Hér er
ein sjóklæðagerð, sem full-
nægir ekki eftirspurninni.
Stakkarnir leka svo að segja-
um leið og farið er í þá- Svo
hafa einstaka sinnu fengizt
enskir stakkar, seldir miklu
ódýrari en þeir íslenzku, en
verðmismunurinn nú næstum
horfinn.
í vor fengúst stakkar til-
búnir úr fallhlífasilki. Þeir
entust mjög vel. En kaup-
menn sögðu, að innflutning-
ur á því efni fengist ekki
lengur. Þessir stakkar voru
svo léttir, að maður varð
varla var við þá, en entust
samt mikið betur en aðrar
tegundir stakka. Auk þess
voru þeir mjög fyrirferðar-
litlir móts við liina þungu olíu
eða gúmmistakka.
Það er fróðlegt að bera
Framhald á 7. síðu.