Þjóðviljinn - 25.01.1948, Blaðsíða 5

Sunnudagur 25. janúar 1948.
ÞJÓÐVILJINN
Á HVÍLDARDAGINN
-H-H-M-I-ÞH-H-l-K-H-K-H"! l |..|„|..i..h-h-M„[ i I 1 M M4-
A sama hátt og sólin varp
ar geislum sínum bæði á rétt
láta og rangláta eru allir
jafnir fyrir lögum, segja
menn til tlæmis um ágæti
hins borgaralega lýðræðis.
Anatole France túlkaði þessa
kenningu eitthvað á þá leið,
að vissulega væri bæði millj-
ónörnm og öreigum jafut
bannað að sofa untlir brún-
um í París, en aldrei hefði
neinn milljónari verið tekinn
fastur fyrir það afbrot. Og
víst eiga brot á lögtim og
reglum sér oft og einatt þjóð
félagslegar forsendur. En
hitt er ekki síður víst að lög
in eru mjög oft framkvæmtl
með hliðsjón aí' mannvirðing-
um í þjóðfélaginu, forrétt-
indi auðstéttarinuar eru ekki
síður auðsæ á því sviði en
öðrum, enda eru Iögin oft-
sinnis stéttarlög, samin í því
skyni einu að efla hagsmuni
auðstéttariunar á kostnað
almennings. Þrælalög hin
nýju eru alger stéttarlög,
þau ræna 50—60 milljónum
úr vtvsa launjvega á einu ári,
en afhenda þá upphæð at-
vinnurekentlum í landinu.
★
Við framkvæmd þessara
laga hefur einnig komið fjT-
ir atvik, sem varpar skýru
ljósi á kenningtma rnn jafn-
rétti allra frammi fyrir lög-
unum. Komið liefur upp
deila um það, hvort atvinnu-
rekendum beri að greiða
fulla dýTtíðaruppbót fyrir
desembermánuð eða ekki.
Þessi deila er nú um sinn
lej'st á þann hátt að starfs-
miinr.um ríkisins beri upp-
bét en verkamönnum ekki!
Þó mun starfsmenn ríkisins
ekki alllr taltlir jafnréttháir,
ti d. nnuiu barnakennarar af
einhverjum ástæðum ekki
hafa fengið uppbót sína, en
hitt er staðfest af tlómi hms
háa félagsdóms að verka-
menn skuli alls ekki hljóta
þessa uppbót. Meðnl hinna
háu dómara sem þannig
dæma, voru þrír sem sjálíir
hafa fengið greitlda uppbót
fjTir desember; {>eir virðast
leggja annað mat á afköst
verkamanna en sín.
★
Öllum almenningi er að
sjálfcögðu ljóst að starfs-
menn ríkisins eiga óskorað-
an rétt á að fá uppbætur
vegna dýrtíðariimar í desem-
ber — en Iiitt er almenningi
ekki síður ljóst að verka-
niönnum ber uppbóthi jafn
réttilega. Þrælalög þau sem
gengu í gildi í byrjun janú-
ar geta að réttu engin áhrif
haft á uppbætur vegna dýr-
tíðar í desember. En það er
athj glisvert að íhuga rök-
semdir þær sem frain eru
borr.ar til varnar. þessu ó-
réttiæti. Það fjTÍrkomuiag
1 er yfirleitt á launagreiðslum
til starfcmanna rikisins að
þeir eiga að fá grunnlaun
greidd í upphafi hvers mán-
aðar, en uppbót í lok hans.
Verkamenn hafa hins vegar
fengið verðlækkanir bættar
mánuði eítir að þær skella á.
Um síðustu áramót varð
þetta þannig í framkvæmd,
að starfsmenn ríkisins fengu
desemberdýrtíðina bætta ein
nm eða tveimur dögum fyrir
áramót, en verkamenn áttu
að fá hana bætta nokkrum
dögum ‘eftir áramót, og þar
skildi milli feigs og ófeigs.
Starfsmenuimir fengu upp-
bótina, verkamenn ekltí. —
„Röksemdin“ fyrir ósam-
ræminu er þannig bj ggð á
hreinu fyrirkomulagsatriði,
nokkurra daga mun á útborg
unartíma S
★
Það fjTÍrkomulag á launa-
greiðsium til verkamanna, að
þeir hafa fengið verðhæitk-
anir greiddar mánuði eftir
að þær hafa skollið á, hefur
T>lt verið rætt áður. Vegna
þess hafa verkainenn orðið
að bera hverja verðhækkun
í rnánuð bótalaust. Þeir haía
á þeim tíma sem nú er liðinn
tapað sem svarar grimnlaun
um eins mánaðar með vísi-
tölu 228. Stjórnarvöldin hafa
hins vegar gefið hátíðleg fyr
irheit um að þetta tap mjTidi
bætast af sjálfu sér þegar
vöruverð færi lækkandi, þá
lækkaði vísitalan á undan
kaupinu. Þetta f jTÍrhcit hef-
ur nú verið brotið gersam-
lega, svo gersamlega að
stjórnarvöldin hafa teflt. á
tæpasta vað til að geta brot-
ið það, notað að röksemd
orðhengilshátt. einn saman. ’
★
Þessi staðrejTul hlýtur að
verða Dagsbrúnarmönnum
liugstæð, þegar þeir ganga
að kjörborðinu. llafi ein-
hver þcirra látið glepjast af
íagurmælum stjómarinnar
og trúað í góðsemi hjarta
síns að henni gengi gott eitt
til, þótt yfirborð verkanna
virtist heldur dökkleitt,
hljóta þeir nú að hafa skipt
um skoðnn. Þetta síðasta at-
hæfi, að smpta verkamenn
uppbófc fyrjr verðhækkanir
desemberm. getur ekki,
Incrsu reiðubúinn sem hug-
urinn er, skoðart sem rök-
semd í „baráttunni gegn dýr-
tíð og verðbólgu.“ Það er
hremn og ósvikinn stuldur,
ógrímuklætt. rán, og afhjúp-
ar betur en nokkuð annað
eðli og innræti þeirrar rík-
isstjórnar sem nú situr við
völd.
★
Og vissulega hljóta verka
menn að fagna ]rví þegar þeilr
ganga nú til kosnbiga að
ríkisstjórnin skjldi bera
fram lista við kosningamar,
lista kanplækkana og hins
ógrímuklædda ráns. Þar
gefst þeim tækiíæri til að
gjalda ríkisstjórninni gráan
belg f j’rir svartan, sýna hug
sinn allan. Og listi ríkisstjórn
ariimar er í þokkabófc ekkert.
þekltílegur til fjlgis. Upphaf
lega mótaðist hann af þeirri
sérkennilegu staðrejTid að á
honum áttu sæti noklirir
framliðnir verkamenn. Sú
staðrejnid er næsta brosleg,
en hún er meira en það; hún
er táknræn. I upphafi verka
lj'ðshreyfingarinnar var
meirihhiti \erkamanna svo
bugaður, að liann leit til at-
vinnurekendans sem æðri
forsjónar, hlýddi boði hans
skilmálaiaust og bej’gði sig
í auðmýkt fj’rir banni hans.
Launalækltanir voru þá tald-
ar náttúrufjrirbrigði líkt og
eldgos eða jarðskjálftar. Það
er sama afstaðan og enn
þj’kir svo eftirsóknarverð
meðal hörundsdökkra manna
í Bandaríkjnnum. En hinum
buguðu verkamönnum hef-
ur farið sífækkandi með vax
andi þroslta alþýðusamtak-
anna og auknu sjálístæði
rinnandi fólks. Og nú eru ]K*.ir
koinnir í inikinn minnihluta,
þeir eru leifar liðinna tíma,
fulltrúar framliðinna hugs-
ana. Þess vegna má listi rík
isstjórnarinnar í sannieika
kallast Listi hinna framliðnu.
★
Listi hinna framliðnu er
studdur af Albýðuflokknum
og Alþýðublaðinu, eins og
vera ber. En honum helur
einnig bætzt liðsauki úr ann-
arri átt. Vísir, málgagn harð
svíraða hluta auðstéttarinn-
ar ísleiuku, fagnaði honum
ákaflega í forystugrein í
f j rradag og lýsti yfir því að
það væri „eðlilegt að borg-
araflokkarnir stj’ðji lista AI-
þýðuflokksins að málum.“
Auk þess kallaði biaðið fylgj
endur einingarlistans, nllan
þorra rejkvískra verka-
manna, „lífct rej’ndan og
lítt greindan hóp verka-
manna innan félagsins.“
Rej’kviskum verkamönnum
er það \issulega cngin nýnng
að fulltrúar auðstéttarinnar
votti þeim fjrirlitningu sína,
en hitt hefði einhvem tíma
þótt tíðindi að V.ísir, það blað
sem frá uppha.fi hetur bar-
izt gegn alþj'ðusamtökunum
af hvað mestuiu ofsa,
„stjddi lista Alþýðufl. að
málum.“ Þau tíðindi hafa
nú gerzt. Alþýðuflokkurinn,
flokliur liinna framliðnu
hugsana, bætir upp fjigistap
sitt meðal islenzkrar alþýðu
með sívaxandi \ináttn auð-
mannanna sem standa. að
Vísi. Og hann getur huggað
sig \ið að sú vinátta mun
ekki kulna; hún verður ef-
iaust eldheit að ári liðnu,
þegar enginn Ufandi verka-
maður mun láta hafa sig til
að skipa sæti á lista hinna
framliðnn.
SKÁK
Eftir Guðmund Amlaugsson

H-M-l-i'I-M-I-i-
Skákþing Reykjavíkur
stendur nú sem hæst og er all-
fjöknennt. Táknrænt er það um
húsnæðisvandræði reykvízkra ! j
skákmanna að mótið er haldið á , , ,
. - . , ! peð a moti hrok biskup os ridd-
tveimur mismunandi stoðum ii „ h
ara. Menn hvits hafa meira svig-
sömu línu. Hér var hægt að fram
kvaema' þetta á dálitið annan
hátt: 22. Rxd5 cxdö 2.3. Hc3
fxe5 24. Hxc7f Kxc7 25. £4xe5 og
hvítur hefur drottningu og tvö
bænum. Meistaraflokkurinn tefl-
ir á Þórsgötu 1, en aðrir í'húsi
Alþýðubrauðgerðarinnar. Þótt
margt góðra manna sé í öðrum
flokkum beinist athyglin einkum
að meistaraflokknum, enda verð-
ur þar úr því skorið hver heita
skuli SkáJcmeistari Reykjavíkur.
Þarna eru 14 keppendur og erf-
itt að spá um úrslitin.. Baldur
MöMer og Guðmundur Ágústsson
munu þó lí’klegastir tU sigurs,, ef
dæma skal eftir fyrri afrekum,
en báðir ltafa orðið Reykjavíkur-
meistarar áður. Þeir dttust við
á sunnudaginn var og varð sú
skák bæði hörð og spennandi.
Gerá má ráð fyrir að flesta les-
endur skáksdálksins fýsi að sjá
'þessa skák sem senniiega er ein
mikilvíegasta. skák mótsins, og !
hér kemur hún þá.
Baldur Möller Guðm. Ágústs.
i
1. d2—d4 Rg8—Í6
2. g2—g3 g7—g6
3. Bfl—g2 d7—d5 j
Síðustu forvöð ef peðið á að fara i
tvo reiti fram.
4. Rbl—c3 Bf8—g7
5. Bcl—g5 c7—cG
rúm en annars er erfitt að segja
hvað úr þessu hefði getað orðið.
Eins og skákin teflist verður
hlutverk hróksins á b3 aumkvun-
arlega lítið.
22.------
23 b4—b5
24. Dd2—cl?
Rc-8—d6 .
Rd6—c4
Hér verða hvöri í skákinni.
Það er sýnilegt að svartur muni
leika c6—c5 og drottningin átti
því heima á f2 til að. styðj a d4
og c5. Á cl stendur hún iHa og
í litlu sambandi við aðalvíg-
stöðvarnar.
24. — —
25. dXc.5
26. Rd3Xc,5
27. Kgl—hl
28. Rc3—a4
29. Ivlil—gl
30. Hfl—f2
31. Ra4—b2
32. Rb2—d3
33. Bg2—f3
34. KglXf2
c6—c5
Bf8Xc5f
Dc7Xc5t
Hg8—e8
Dc5—c7
Kc8—b8
Hd8—d6
Hc6—d6
Hc6—e2
Hc2Xf2
d5—d4
Baldur eyddi talsverðum um-
hu.gsunar±ima í fyrstu ieikina
sem sýna að h.ann vill komast af
alfaraleiðum. Guðmundur teflir
mjög varlega. Hér hefði hann get
að leikið c7—c5 með þrýstingi á
d4 og jafnvel c3 (Dd8—a5 og Rf6 Austurbæjarbíó;
—e4 ef færi gefst). Það er vafa-
mál hvort hvítur á nokkuð betra
svar við því en 6. Bxf6 Bxí6 7.
Rxd5 Bxd4 8. c3 Bg7 og þá eru
stöðumar nokfcuð jafnar.
6. Ddl—d2 li7—h6
7. Bg5—f4 Rb8—d7
8. Rgl—f3 Rf6—h5
9. Ðf4—c5 Rd7Xe5
10. Rf3Xo5 Dd8—c7
11. f2—f4 Rh5—f6
12. e2—e4 e7—e6
13. 0—0 b7—b6
14. b2—b4 Bc8—b7
15. e4Xd5 e6Xd5
16. Hal—el 0—0—0
Itevýan 1947
Þessi þrautleiðinlega og nauða
ómerkilega mynd er samin eftir
þeirri útþvældu, Hollywoodfor-
múlu, að þræða söngva og dans
sýningar upp á lítilfjörlegan
söguþráð.
Hámarki asnaskaparins nær
þessi mynd er „söngkonan" Jo-
an rýkur upp úr rúmi sínu um
imiðja nótt, kveikir ljós, hoppar
um herbergið syngjandi eitt af
þeim andstyggilegu lögum, sem
myndin er full af, slekkur aftui
og breiðir upp fyrir höfuð!
Sem sagt, mynd gerð af fá-
bjánum fyrir fábjána. M.Ó.
Hér teflir hvoi-ugur til jafn-
teflis. Peð Baldurs sækja íram,
sum til að styðja menn, sem
standa nærri óvinunum (f2—f4)
önnur til að hindra svörtu. peð-
in (b2—b4) og enn önnur til að
opna línur (e2—e4). Svartur tefl-i
ir rólega og gætilega eins og vera
ber framan af í skákinni, meðan | um að afloknu frelsisstríðinu og
irumkvæðið er iivíts. Hann hrókj fjallar um persónur sem hæst
ar ekki stutt vegna Þess að hon- J ^ar j rikjunum á þeivn ámm og
um er ekki um f4—15 með línu-'
opnun og sókn eftir viðeigandi
undirbúning.
Nýja Bíó-
Tásmíkii <jci töimnái
Myndin gerist í Bandaríkjun-
17. a2—a4
18. Hel—bl
19. Hbl—b3
Bg7—Í8
Hh8—gS
Rf6—e8
valdabaráttu þeirra, Þa.ma
koma fram þeir Jefferson, Aar-
on Burr (David Niven) og
James Madison (Burgess Mere-
' dith) en aðalpersóna sögunnar
j er Dolly Payne (Ginger Rodg-
Markvís leikur, sem undirbýr! ers) er var eiginkona Madisons.
annarsvegar f-7—16 en hinsvegar! Boðskapur myndarinnar er frels
ferðalag riddarans yfir d6 í veil-| jsást og fulltrúi frelsisins er
urm á c4. ! Ginger Rodgers. Hún er táp-
mikil og töfrandi og leikur vel.
en hið sama er ekki hægt að
segja um aðrar frelsishetjur
myndarinnar, Meredith mann
liennar og fleiri, þeir ern næsta
afkáralegir og duglausir í bar-
áttunní við fulltrúa kúgunar og
Framhald á 7. siðu
20. a4—a5
21. a5Xb6
22. Re5—d3
n—f6
a7Xb6
Baldiur lék 10. Hb3 meðaL
annars í þeim tilgangi að leika
siðar Rc3—4*5 ef færi gæfist og
notÆæÉa .sér þannig að kóngur
svarts og drottning standa